Kinezyterapia - obejmuje całość zagadnienień związanych z leczeniem ruchem i stanowi podstawę rehabilitacji leczniczej. Jest to zespół odpowiednio dobranych ćwiczeń fizycznych mających na celu zwiększenie zakresu ruchu w stawach, wzmocnienie siły mięśniowej, podniesienie sprawności ogólnej u osób dotkniętych chorobą, niepełnosprawnością bądź kalectwem w obrębie narządu ruchu.
Rodzaje ćwiczeń:
1. Wpływ ćwiczeń na org. ludzki
-ćwiczenia działające miejscowo:
*zestaw ćwiczeń (np. zakres ruchu w stawach kończyny prawej),
-ćwiczenia ogólnousprawniające - podniesienie i usprawnienie ogólne funkcji ciała, zwiększają wydolność ukł krążenie oddechowego
2. Ze względu na sposób wykonywania ćwiczenia
-ćwiczenia bierne - wykonywane przez terapeutę bez współudziału pacjenta,
-ćwiczenia czynne - wykonywane przez pacjenta pod kierunkiem terapeuty lub przy jego pomocy,
-ćwiczenia specjalne np. ćwiczenie oddechowe, ćwiczenia mowy, chodu, ćwiczenia wg. De Lormea (ćwiczenia czynne z narastającym oporem), gimnastyka poranna, gimnastyka wyrównawcza i korekcyjna
*wyrównawcza - ćwiczenia, które mają wyrównać, skompensować pewien niedobór ruchowy
*gim. Korekcyjna - obejmuje ćwiczenia, które mają poprawić lub naprawić coś co zostało mniej lub bardziej uszkodzone (wady zgryzu, wymowy, skoliozy)
Ćwiczenia bierne:
Cel:
-zachowanie pełnego ruchu w stawach,
-zachowanie pełnej długości i elastyczności mięśni,
-niedopuszczenie do utraty sprężystości i elastyczności torebek stawowych i więzadeł,
-zachowanie czucia głębokiego i pamięci ruchowej
Ruchu powinien być delikatny tak, aby nie sprawiało bólu. W pozycji izolowanej (siedzącej lub leżącej).
Ćwiczenia redresyjne - są odmianą ćwiczeń biernych, przy użyciu pewnej siły, są to ćwiczenia które wymagają środków przeciwbólowych.
Cel:
-zwiększenie ruchu w stawie,
-zniesienie przykurczów wykonywanych w pozycji izolowanej
Ruch prowadzimy ostrożnie z dostosowaniem siły.
Wskazania:
-w porażeniach wiotkich i spastycznych mięśni, w niedowładach, jako wstępne ćw. po długim unieruchomieniu stawów, po zdjęciu gipsu, w chorobach ukł krążenia których wysiłek związany jest z samodzielnym wykonaniem ćwiczeń jest niewskazany (1 doba po np. zawale mięśnia sercowego)
Ćwiczenia czynne
Cel:
-zwiększenie siły i masy mięśniowej oraz przywrócenie zdolności prawidłowego działania mięśni w przypadku osłabienia siły mięśniowej
Rodzaje ćwiczeń:
1. ćw. czynne w odciążeniu (w 2º skali Lovetta)
2. ćw. czynne wolne właściwe,
3. ćw. z oporem
Ćw. czynne w odciążeniu
-wykonuje się w pozycjach izolowanych,
-zawieszenie kończyn na taśmach,
-poprzez zmniejszenie tarcia podłoża
-odciążenie poprzez zmianę kąta pochylenia płaszczyzny (ruch pochylni w dół)
-zanurzenie chorego w wodzie (praca mięśni słabych)
-czas pracy o odciążeniu 15-30min (wskazane są przerwy)
Wskazania:
-niedowłady, w przypadku uszkodzeń chrząstki stawowej, bóle stawowe, po złamaniach kości gdy zrost jest jeszcze zbyt słaby
Ćw. czynne wolne właściwe (3º skali Lovetta)
-nie stosuje się żadnych przyrządów
Cel:
-utrzymanie a nawet zwiększenie ruchu w stawach,
-w celu poprawy koordynacji ruchowej,
-w celu zwiększenia siły określonej grupy mięśni
-jako ćwiczenia kształtujące
Czas trwania ćwiczeń od 15-45 min (wskazane przerwy podczas których można zastosować masaż, ćw. oddechowe)
Ćw. czynne z oporem - polegają na pokonywaniu siły zewnętrznej przeciwdziałającej wykonywanemu oporowi
-siła mięśniowa - 4 i 5º skali Lovetta
W celu zwiększenie siły i wytrzymałości mięśniowej,
-podczas osłabienia mięśni,
-wykonywane w pozycjach izolowanych
Rodzaj stosowanego oporu:
-ręka fizykoterapeuty stawia opór,
-zwiększenie tarcia podłoża,
-zmiana kąta pochylenia płaszczyzny (ruch pochylni w górę)
-rozciąganie sprężyny
-pociąganie ciężaru przez zestaw bloczkowy
Ćw. izometryczne (1º skali Lovetta)
-napinanie mięśni bez zmiany długości włókien - skurcz izometryczny nie powoduje ruchu w stawie
-w przypadku unieruchomienia poprzez opatrunek gipsowy
-w przypadku przyrostu masy mięśni
-w przypadku którym ruch w stawie jest niewskazany
-w przypadku zaniku mięśni
Ćw. specjalne
1. ćw. oddechowe
-nauczenie prawidłowego oddychania,
-uzyskanie prawidłowego rozwoju klp. i rozwoju ciała,
-w celu zwiększenia pojemności płuc,
-usprawnienie narządu oddechowego,
-wykonujemy podczas wszelkich ćw. leczniczych (podczas przerw)
-do zabiegu operacyjnym klp.
-w przypadku chorób płuc (zapalenie płuc, oskrzeli, astma oskrzelowa)
-w przypadku wad postawy
2. ćw. synergistyczne - wykorzystuje się fizjologiczne współdziałanie grup mięśniowych, które są od siebie oddalone
3. ćw. w czynnościach samoobsługi - przygotowanie pacjenta do pełnej samoobsługi w warunkach domowych
Reedukacja mięśni - nauczenie na nowo mięśni funkcji, które utraciły
-wykorzystywanie skurczu mięśni,
-przywrócenie zdolności prawidłowego działania mięśni,
-w przypadku porażenia mięśni
*rozwijanie pamięci ruchowej (pobudzenie c. ukł. nerwowego)
*odtworzenie łuku odruchowego
-wymaga stosowania równocześnie zabiegów z zakresu fizjoterapii
Badanie pacjenta dla potrzeb kinezyterapii
1. Wywiad,
2. Badania dla potrzeb kinezyterapii miejscowej:
-pomiary linijne - dotyczą długości i obwodów kończyn:
*badanie orientacyjne
-pomiary długości względnej - w odniesieniu do danego punktu
-pomiary obwodów - wyk. Centymetrem krawieckim
*w przypadku zaników mięśni
*dla kontroli skuteczności ćwiczeń,
*dla zamówienia protezy
-ocena siły mięśni - test Lovetta (skala 6º od 0º)
*0º - brak czynnego skurczu mięśni,
*1º - ślad czynnego skurczu mięśnia (wyczuwalny skurcz mięśnia podczas próby ruchu)
*2º - zdolność wykonania czynnego ruchu w warunkach odciążenia (wyraźny skurcz mięśnia)
*3º - zdolność wykonania czynnego samodzielnie z pokonaniem czynności danego odcinka ciała,
*4º - zdolność wykonania czynnego ruchu z pokonaniem pewnego (niewielkiego) oporu.
*5º - zdolność wykonania czynnego ruchu z pokonaniem czynnego (znacznego oporu (norma)
-badanie zakresu ruchu w stawach
Badania dla potrzeb kinezyterapii ogólnousprawniającej
1. Badania wydolności ogólnej, próby wysiłkowe,
2. Badania globalnych możliwości funkcjonalnych (wskaźnik Barthela - służy do oceny stopnia niepełnosprawności ruchowej, pomiar niezależności funkcjonalnej - ocena efektów reh. med.)
Rehabilitacja po amputacji kończyn
Przyczyny:
-cukrzyca, martwica, choroba Buergera, choroby nowotworowe kości, ostre i przewlekłe zapalenia kości i szpiku, odmrożenia, głęboki oparzenia, skrajne zniekształcenia porażenne z towarzyszącymi bólami i owrzodzeniami, rozległe uszkodzenia tkanek
Technika osteomioplastyczna (amputacja fizjologiczna) - umożliwia wytworzenie funkcjonalnego kikuta. Mięśnie mogą wykonywać skurcze izometryczne. Protezę zakłada się od razu na stole operacyjnym. Skraca okres rehabilitacji. Metodę stosuje się po urazach i w zmianach nowotworowych.
Kikut - część kończyny pozostała po odjęciu a najbliższym stawem
Rodzaje:
-kikut stożkowy, walcowaty, cylindryczny, kolbowaty (wadliwy)
Kikut wartościowy to taki, który będzie funkcjonalny, decyduje o tym:
-długość ramienia dźwigni kostnej,
-długość mięśni prawidłowo ukrwionych i unerwionych,
-kształt kikuta,
-zahartowanie kikuta,
-pełny zakres ruchu w stawie powyżej amputacji,
-prawidłowy kikut powinien być niebolesny w badaniu kikutem
Zasady rehabilitacji przez zaprotegowaniem:
1. Należy utrzymać prawidłową postawę i prawidłowe ustawienie kikuta,
2. Nie wolno podkładać pod kikut żadnych poduszek.