Teleologia- pogląd według którego celowość stanowi zasadę oraz wyjaśnienie istoty przebiegu zjawisk i procesów w przyrodzie. Dziedzina wiedzy ancypująca rzeczywistość. Teleologiczne ujęcie świata występuje w Kreacjonizmie i Witalizmie. Kreacjonizm-doktryna, teoria powstania świata, utrzymująca, że naturę, wszelkie formy życia i wszechświat stworzył z niczego Bóg. Witalizm-pochwała energii, życia, działania. Doktryna biologiczno-filozoficzna zakłada istnienie w zjawiskach życiowych różnych czynników niematerialnych. Aksjologia- nauka o wartościach, teoria wartości, zajmuje się badaniem natury wartości, ustaleniem norm i kryteriów wartościowania. Antropologia- biologia porównawcza człowieka, nauka o zmienności jego cech. Antropologia pedagogiczna-nauka o uwarunkowaniach procesu wychowania człowieka. Teleologia i Aksjologia w wychowaniu- pedagogika w ogóle, teoria wychowania w szczególności musi sięgać aksjologii i czerpać z niej konkretne treści normo-wychowawcze. Aksjologia jest nauk, która powinna dostarczyć teoretycznych zasad systemu wartości obowiązujących w procesach wychowania. Aksjologiczny wgląd w ludzką naturę polega na:1.Odsłanianiu zespołu wartości antropologicznych, które należy rozwijać ze względu na ich konstrukcyjną pozycję w systemie bytu ludzkiego.2.Dostarczeniu antropologiczno-pedagogicznej wiedzy o właściwościach, zakresie możliwościach wychowawczego oddziaływania.