Dydaktyzm twrczoci Krasickiego. Cechy bajek.
Ignacy Krasicki by najwybitniejszym pisarzem polskiego owiecenia. y w latach 1735-1801. Od elekcji Stanisawa Augusta zwizany by z jego wszechstronnym programem reform, opracowa plan wydawniczy "Monitora". W pocztkowym okresie by jego redaktorem, a nastpnie przez kilka lat autorem artykuw. Krasicki przejmowa na siebie zadanie wychowania polskiego spoeczestwa. Poprzez zabawne bajki i satyry chcia wywrze gwnie na szlachcie i klerze daleko idce zmiany. W bajkach podejmowa rnorodne tematy np. polityczne w "Ptaszkach w klatce", gdzie ukaza dramat ludzi bdcych w niewoli. Ubolewa nad tym , e mode pokolenie nie docenia wolnoci. Najwicej bajek powica tematyce moralnej, krytykujc wady i sarmack postaw szlachty. Potpia faszyw przyja i z gorycz koczy bajk "Przyjaciele", "wrd serdecznych przyjaci psy zajca zjady". Omiesza pych rodow w bajce "Szczur i kot" i ukaza, e moe si ona sta przyczyn zguby. W "Malarzach" wymiewa oszustw i faszerzy oraz ukaza naiwno ludzk, Piotr bowiem, cho by zdolnym i dobrym malarzem y w ubstwie, bo nie upiksza portretowanych twarzy, natomiast czyni to Jan przez co by bogaty. Potpia rwnie przemoc i naduywanie siy wobec sabszego i bezbronnego (Jagni i lwicy). W bajkach Krasicki przedstawia bardzo ponury obraz Polski. W ten sposb chce uczy rozwagi i rozsdku yciowego, uczciwoci i skromnoci. Funkcje edukacyjn peni rwnie satyry Krasickiego. Przedstawia w nich charakterystyczn dla wczesnych czasw galeri postaci byli nimi filozofujcy mdrkowie, gracze, modne ony oraz pijacy. Krytykowa w ich postawie ujemne zjawiska spoeczne, a wic midzy innymi pijastwo, rozrzutno i marnotrawstwo W "onie modnej" ukaza szlacht, ktra bezkrytycznie przyjmuje zagraniczne obyczaje, co prowadzi do rozrzutnoci, a na duszy czas do ruiny majtkowej i upadku klasy szlacheckiej. W "Pijastwie" podejmowa krytyk zgubnego dla jednostki i spoeczestwa naogu, odbierajcego czowiekowi jego godno. Autor jawi si tu te rwnie jako filozof zadumany nad saboci natury ludzi, ktrzy wbrew racjonalnym argumentom id napi si wdki. Satyr o elementach politycznych jest "Do krla" w ktrej autor ironicznie ukaza szlacht zarzucajc krlowi, e jest Polakiem, e mody i wyksztacony, e pochodzi z rodu szlacheckiego, a wic jest z ni rwny stanem. Sarmacka pycha nie pozwala jej szanowa krla i dlatego "nim powie: najjaniejszy, pierwej si zakrztusi". Jak w poprzedniej satyrze wnika tu gboko w ludzk psychik i odsania zazdro, zawi i gupot szlachty. Podobn form dydaktyzmu poprzez krytyk stosuje Krasicki w poematach heroikomicznych. (Przedstawiona historia walki myszy z kotami w "Myszeidzie" suy do omieszenia popularnego wrd szlachty stanowiska Wincentego Kadubka, ktry nie odrnia legendy od prawdy historycznej. Ostrzejsza w formie jest "Monachomachi". Na przykadzie walki zakonw o prymat, ukaza poeta ich prniacze ycie i nierbstwo.) Poniewa wydanie poematu przypadao na lata reformy szkolnictwa przez Komisj Edukacji Narodowej, mona utwr uzna za gos w dyskusji o sposobach wychowania i ksztacenia. Innym gatunkiem wanym w edukacji spoecznej jest powie ktra wprowadza nowy typ bohatera krytykujcego dotychczasowy system wartoci. Pierwsz polsk powieci s "Mikoaja Dowiadczyskiego przypadki". Barwne i burzliwe dzieje tytuowego bohatera su Krasickiemu do potpienia zepsucia moralnego szlachty, ycia ponad stan i lekkomylnej postawy yciowej. W czci drugiej autor prezentuje przemian bohatera, ktry po wielu przygodach trafia na wysp Nipu, gdzie styka si z idealnym spoeczestwem opartym na mioci i sprawiedliwoci. Dziki pracy fizycznej Dowiadczyski odradza si moralnie i po powrocie do kraju staje si wzorowym, nowoczesnym gospodarzem, ktry w swym majtku zamienia paszczyzn na czynsz. Poeta chcia w ten sposb pokaza, e moliwe s zmiany oglnospoeczne ale tylko dziki cikiej pracy, jest to praktycznie jedyny do optymistycznie koczcy si utwr. Krasicki w swojej twrczoci zaprezentowa si jak prawdziwy patriota i nauczyciel, gdy wyjawia na "wiato dzienne" prawie wszystkie bdy spoeczne majc na celu ich popraw.
Bajka - krtki utwr fabularny, zwykle wierszowany, ktrego podstaw jest porada sugerujca praktyczne pouczenie, sd moralny lub inny pogld przez przytoczenie konkretnego przypadku. W celu pouczenia autorzy czsto stosuj przeciwstawno dwch postaw. Bajk cechuje alegoryczno, bohaterami czsto s: zwierzta, ludzie rzadziej przedmioty i roliny. Moemy je podzieli ze wzgldu na budow na epigramatyczne i narracyjne. Historycznymi twrcami bajek na wiecie byli: Ezop (Grecja, utwr pisany proz), Fedrus (Rzym, bajki wierszowane), La Fontain (Francja, bajki narracyjne), G.E. Lessing (Niemcy, bajka epigramatyczna). Polskimi twrcami bajek midzy innymi byli: Biernat (z Lublina), Ignacy Krasicki, Stanisaw Trbecki, Aleksander Fredro.