Dydaktyka twórczości

- o celach kształcenia

dr Jacek Gralewski

2

Cele kształcenia i

wychowania

• Cele opisują zmiany jakie chcemy

uzyskać w uczniach.

• Opisują zamierzone i zaplanowane

właściwości uczniów.

3

Czemu mają służyć lekcje

twórczości?

• Rozwijaniu aktywnych postaw twórczych
• Budzeniu i rozwijaniu potencjalnych

zdolności i umiejętności myślenia twórczego

• Rozwijaniu samowiedzy dzieci i młodzieży z

zakresu ich możliwości twórczych

• Niwelowaniu skutków działania barier

psychicznych oraz przeszkód emocjonalno-
motywacyjnych

• Stymulowaniu zaradności życiowej

4

Nadrzędny cel nauczania do

twórczości

• Rozwijanie postawy twórczej ucznia.
• Postawa twórcza to zespól dyspozycji

poznawczych, emocjonalno-
motywacyjnych i behawioralnych, który
umożliwia jednostce reorganizowanie
dotychczasowych doświadczeń,
odkrywanie i konstruowanie czegoś
(rzeczy, idei, sposobów działania, sposobów
postrzegania świata) dla niej nowego i
wartościowego.

5

Cele kształcenia do

twórczości

6

Cele kształcenia do twórczości

dotyczące sfery poznawczej

• Rozwijanie podstawowych zdolności i

umiejętności myślenia twórczego,

• Stymulowanie możliwości uczniów w

zakresie głównych operacji intelektualnych,

• Pobudzanie aktywnego stosunku do

uzyskiwanych informacji, uczenie umiejętności

ich selekcji i analizy,

• Kształtowanie umiejętności przewidywania

skutków różnych działań twórczych,

• Pomoc w rozumieniu znaczenia nauk

podstawowych oraz potrzeby integrowania

wiedzy z poszczególnych dziedzin.

7

• Przekazywanie elementów wiedzy o

procesie twórczym, jego

mechanizmach, warunkach i wytworach

oraz cechach osobowości twórczej,

• Dostarczanie wiadomości z dziedziny

historii odkryć i wynalazków,

• Zapoznawanie z podstawami wiedzy o

metodach i technikach twórczego

rozwiązywania problemów

(heurystykach),

• Rozwijanie znajomości prawnych

uwarunkowań własności

intelektualnej.

8

Cele kształcenia do twórczości

dotyczące sfery emocjonalno-

motywacyjnej

• Budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej,

• Pomoc uczniom w odkrywaniu własnych możliwości

twórczych oraz w przezwyciężaniu barier

poznawczo-motywacyjnych i emocjonalnych,

utrudniających aktywność twórczą,

• Pomoc w poszerzaniu samowiedzy i dokonywaniu

samooceny,

• Rozwijanie optymistycznego, pogodnego sposobu

podchodzenia do problemów poznawczych i

realizacyjnych oraz pozytywnego stosunku do

własnych aspiracji życiowych,

• Pobudzanie otwartości na odmienne opinie,

uczenie asertywnego wyrażania uczuć

i krytyki,

9

• Kształtowanie umiejętności empatycznego

współdziałania w grupie,

• Pomoc w minimalizowaniu postaw agresywnych oraz

likwidowaniu przemocy w jej różnych postaciach,

• Rozwijanie tolerancji dla ludzi różnych ras, kultur i

narodów, kształtowanie poczucia

solidarności i jedności z innymi ludźmi –

kształtowanie otwartości na innych ludzi i ich

poglądy

• Uwrażliwienie uczniów na zagrożenia ekologiczne i

uświadamianie im konieczności twórczego

przeciwdziałania nadmiernie konsumpcyjnym

modelom życia,

• Uświadamianie uczniom zagrożeń wynikających z

niekontrolowanego postępu techniki i technologii

10

Cele kształcenia do twórczości

dotyczące sfery działaniowej

• Zachęcanie uczniów do podejmowania

inicjatywy, do wykazywania przedsiębiorczości na

rzecz szkoły, kolegów, rodziny, społeczności

lokalnej, a także do podejmowania działań

przynoszących im osobistą korzyść,

• Pobudzanie uczniów do zaradności,

podejmowania działań w sytuacjach

otwartych i niepewnych,

• Rozwijanie umiejętności pełnego realizowania

własnych pomysłów, zachęcanie do wdrażania i

sprawdzania idei zaprojektowanych rozwiązań,

• Wdrażanie do sprawnego stosowania wybranych

metod i technik twórczego rozwiązywania

problemów oraz projektowania zmian.

11

Co uczeń powinien wiedzieć i umieć?

• Powinien posiadać wiedzę psychologiczną i

socjologiczną, dotyczących procesu twórczego,

jego mechanizmów, wytworów twórczych i ich cech,

głównych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych

procesów twórczych, właściwości osób

twórczych,

• Powinien znać podstawowe fakty z historii

odkryć i wynalazków, głównie naukowych i

technicznych,

• Powinien znać podstawowe założenia

teoretyczne i zasady stosowania wybranych

metod i technik heurystycznych, jak: burza

mózgów i jej odmiany, synektyka, analiza

morfologiczna, metoda projektowania wzorców

idealnych, technika superpozycji i in.,

12

• Powinien umieć dostrzegać i formułować

problemy, w otaczającym go świecie,

• Powinien umieć płynnie i elastycznie

tworzyć pomysły rozwiązań problemów

dywergencyjnych,

• Powinien umieć tworzyć rozwiązania

rzadkie, zaskakujące i

niekonwencjonalne, a przy tym adekwatne

do wymogów sytuacji problemowej,

• Powinien umieć tworzyć metafory i

odległe skojarzenia, przekształcenia

i modyfikacje pomysłów i przedmiotów oraz

samodzielnie abstrahować, definiować i

redefiniować obiekty i zjawiska,

13

• Powinien umieć dokonywać

krytycznej analizy oraz selekcji
różnorodnych informacji,

• Powinien umieć przewidywać

skutki określonych działań twórczych

14

Co uczeń powinien umieć w zakresie

sfery emocjonalno-motywacyjnej?

• Powinien umieć w sposób świeży i nieschematyczny

postrzegać sytuacje zadaniowe,

• Powinien umieć przezwyciężać bariery poznawcze i

emocjonalno-motywacyjne w procesie twórczym,

jak: sztywności myślenia, fiksacja funkcjonalnej,

nieśmiałość, lęk przed nieznanym,

• Powinien posiadać poszerzoną oraz pogłębioną

samowiedzę oraz umiejętność dokonywania

poprawnej samooceny,

• Powinien posiadać pogodne i optymistyczne

nastawienie do planów życiowych i pojawiających

się problemów poznawczych oraz realizacyjnych,

• Powinien posiadać umiejętność otwartego

uczestniczenia w dyskusji grupowej i asertywnego

wyrażania własnego zdania oraz przyjmowania

krytyki,

15

• Powinien cechować się umiejętnością

życzliwego, empatycznego udziału w grupie

twórczej,

• Powinien cechować się zwiększoną tolerancją

dla ludzi różnych kultur, ras i narodowości oraz

otwartością na przejawy ich twórczości w różnych

dziedzinach kultury, sztuki i nauki,

• Powinien cechować się zwiększoną

wrażliwością na zagrożenia ekologiczne i

przypadki braku humanitaryzmu w rozwoju

techniki,

• Powinien cechować się krytycznym

stosunkiem do nadmiernie konsumpcyjnego

stylu życia, pogłębioną świadomością

współczesnych zagrożeń cywilizacyjnych i

zdrowotnych.

16

Co uczeń powinien robić?

• Powinien podejmować działania innowacyjne,

wprowadzać twórcze zmiany w życie szkoły,

rodziny, w szerszym środowisku społecznym,

• Powinien wykazywać się zaradnością i

umiejętnością działania w sytuacjach ryzyka i

niepewności,

• Powinien wykazywać się umiejętnością realizacji

własnych pomysłów, ich wdrażania i weryfikowania

w praktycznych zastosowaniach,

• Powinien wykazywać się umiejętnością

stosowania w sytuacjach problemowych

(szkolnych i pozaszkolnych) niektórych metod i

technik twórczego rozwiązywania problemów lub

ich wybranych zasad: odroczonego wartościowania,

łączenia odległych skojarzeń, kruszenia, tworzenia,

analogii, wykorzystywania intuicji, projektowania

wzorców i in.