Zalecenia4

ZESPÓŁ SZKÓŁ TECHNICZNYCH

w OLECKU

TECHNIKUM MECHANICZNE

PRACA DYPLOMOWA

PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO

Zalecenia konstrukcyjne przy projektowaniu:

przekładni cięgnowych

Zalecenia konstrukcyjne przy doborze:

łożysk ślizgowych

napisał: Tomasz Ulikowski

pod kierunkiem: inż. Mieczysława Aniśko

0x08 graphic

OLECKO 2000

Wstęp

Praca moja jest częścią opracowania pt. „ Zalecenia konstrukcyjne przy projektowaniu części maszyn”. Zawarłem w niej zalecenia i przykłady rozwiązań konstrukcyjnych związanych z projektowaniem przekładni cięgnowych i łożysk ślizgowych.

Praca zawiera wyjątki z PN dla przekładni cięgnowych.

Spis treści: strona:

1. Przekładnie pasowe z pasem klinowym..................................................................... 6

1. Zalecenia do obliczania przekładni pasowych z pasem klinowym......................... 6

1.1.1. Minimalna średnica koła napędzającegoD_1min............................................................... 6

1.1.2. Dobór przekroju pasa. Wymiary przekroju.................................................................... 7

1.1.3. Dobór pasa szeroko profilowego. Wymiary przekroju .................................................. 9

1.1.4. Monogram do wyznaczenia typu pasa i przenoszonej mocy przez jeden pas..............11

1.1.5. Moc N₁ przenoszona przez pas klinowy..................................................................... 12

1.1.6. Wartość współczynnika k_ϕ........................................................................................... 18

1.1.7. Współczynnik k_L.......................................................................................................... 18

1.1.8. Współczynnik k_T.......................................................................................................... 19

1.1.9. Konstruowanie kół przekładni pasowych.................................................................... 20

1.1.10. Chropowatość powierzchni.......................................................................................... 21

1.1.11. Tolerancje kształtu i położenia.................................................................................... 21

Przykładowe rozwiązanie przekładni pasowej z pasem klinowym....................... 22

Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych układów napinających pas..................... 31

Postępowanie przy doborze pasów klinowych (według wytwórni)........................31

2. Przekładnie pasowe z pasem płaskim........................................................................ 32

2.1. Zalecenia do obliczeń przekładni pasowych z pasem płaskim................................ 32

2.1.1. Dobór pasa.................................................................................................................... 32

2.1.2. Średnice kół pasowych................................................................................................. 32

2.1.3. Wieńce kół pasowych................................................................................................... 33

2.1.4. Materiały na koła pasowe............................................................................................. 34

2.1.5. Podstawowe wymiary kół............................................................................................. 34

Przykładowe rozwiązanie przekładni pasowej z pasem płaskim........................... 34

3. Przekładnie łańcuchowe................................................................................................ 42

Wymiary łańcuchów................................................................................................... 45

3.1.1. Łańcuchy napędowe tulejkowe..................................................................................... 45

3.1.2. Łańcuchy napędowe rolkowe precyzyjne..................................................................... 46

3.1.3. Łańcuchy rolkowe. Typ S............................................................................................. 46

3.1.4. Łańcuchy sworzniowe................................................................................................... 47

3.2. Koła Łańcuchowe........................................................................................................ 48

3.2.1. Przykłady konstrukcji kół łańcuchowych..................................................................... 48

3.2.2. Koła łańcuchowe łańcuchów tulejkowych i rolkowych............................................... 49

3.2.3. Poprzeczne wymiary wieńca dla łańcuchów tulejkowych i rolkowych....................... 50

3.2.4. Twardość kół łańcuchowych......................................................................................... 51

3.3. Obliczanie przekładni łańcuchowych (tok postępowania)...................................... 51

3.4. Przykładowe rozwiązanie przekładni łańcuchowej................................................. 53

4. Łożyska ślizgowe......................................................................................................... 60

4.1. Korpusy łożysk ślizgowych......................................................................................... 60

4.1.1. Korpusy oczkowe kołnierzowe lekkie.......................................................................... 60

4.1.2. Korpusy niedzielone..................................................................................................... 61

4.1.3. Korpusy dzielone lekkie............................................................................................... 62

4.1.4. Korpusy skośne lekkie.................................................................................................. 63

4.1.5. Główne zastosowanie stopów łożyskowych................................................................. 64

4.2. Tuleje łożysk ślizgowych............................................................................................. 64

4.2.1. Tuleje proste i z kołnierzem.......................................................................................... 64

4.2.2. Tuleje proste i z kołnierzem dwuwarstwowe................................................................ 66

4.2.3. Panwie proste i kołnierzowe (dzielone)........................................................................ 66

4.2.4. Tuleje samosmarujące spiekane proste, z kołnierzem.................................................. 67

4.2.5. Tuleje samosmarujące spiekane baryłkowe.................................................................. 69

4.3. Panwie łożysk ślizgowych........................................................................................... 69

4.3.1. Panwie proste i kołnierzowe dwuwarstwowe (dzielone).............................................. 69

4.3.2. Główne własności oraz zastosowanie materiałów na panwie jednolite........................ 70

4.4. Otwory i rowki smarowe............................................................................................ 71

4.4.1. Otwory smarowe........................................................................................................... 71

4.4.2. Rowki smarowe............................................................................................................. 71

4.4.3. Odległość rowka smarowego lub otworu od czoła tulei lub panwi.............................. 72

4.4.4. Przykłady smarowania knotowego............................................................................... 72

4.4.5. Zalecane tolerancje wałów i opraw łożysk ślizgowych................................................ 72

Załączniki................................................................................................................................ 73

Bibliografia............................................................................................................................. 76

Wykaz norm........................................................................................................................... 77

1. Przekładnie pasowe z pasem klinowym.

1.1. Zalecenia do obliczania przekładni pasowych z pasem klinowym.

Metodyka obliczeń przekładni pasowych z pasem klinowym objęta jest normą PN-67/M-85203.

Doboru pasów i zaprojektowania przekładni dokonuje się następująco:

Na podstawie założeń konstrukcyjnych przyjmuje się wstępnie średnice skuteczne d_p1i d_p2.
W zależności od wartości przełożenia przyjmuje się współczynnik k₁ (k₁= 1 dla i
1 do k₁ = 1,15 przy 0,55 < i < 1,8) oraz oblicza się średnice równoważne: D_e = d_p1 ⋅ k₁.
Na podstawie zaleceń według PN przyjmuje się odpowiednią wielkość pasa.
Oblicza się prędkość pasa v i dla danego pasa odczytuje się wartość mocy P₁, przenoszonej przez jeden pas.

5. Liczbę pasów wyznacza się z zależności: z₁ = P ⋅ k_T / P₁ ⋅ k_L ⋅ k_ϕ

w której:

P - moc przenoszona przez przekładnię,

P₁ - moc przenoszona przez jeden pas klinowy,

k_L - współczynnik trwałości pasa, zależny od typu i długości pasa ( k_L= 0,72 ÷ 1,2),

k_T - współczynnik trwałości pasa, zależny od liczby godzin pracy przekładni na dobę

i warunków pracy (k_T = 1÷ 1,8),

k_ϕ - współczynnik kąta opasania (k_ϕ = 1 ÷0,7),

( Dokładne wartości współczynników podane są w dalszych zaleceniach).

Zakłada się odległość osi a; po obliczeniu wartości kąta opasania α₁ i kąta rozwarcia

cięgna γ oblicza się długość pasa L i zaokrągla do najbliższej długości.

7. Sprawdza się częstotliwość zginania pasa G. Jeżeli zależność (G ≤ G_max = 40 s^-1) nie

jest spełniona, zmienia się odpowiednio rozstawienie osi kół oraz długość pasa.

8. Po sprawdzeniu obliczeń przyjmuje się wymiary pasów klinowych i rowków w kołach

według norm oraz zakłada pozostałe wymiary kół według zaleceń konstrukcyjnych.

1.1.1. Minimalna średnica koła napędzającegoD_1min..

Minimalna średnica skuteczna koła napędzającego D_1min.(tabl.1.1). D_1min.= f ( przekrój pasa).Średnice skuteczne kół pasowych D₁ poleca się dobrać D₁ (tabl. 1.2) o jeden wymiar większy niż D_1min.

Tablica 1.1.

Przekrój pasa	T₁ [Nm]	D_{1 min.}[mm]	Z Ilość pasów	A [cm²]
(Z)	<20	63	2÷4	0,47
A	10÷30	90	2÷6	0,81
B	20÷100	125	2÷7	1,38
C	80÷500	200	2÷8	2,30
D	400÷2400	315	2÷8	4,76
E	>1000	500	2÷8	6,92

Tablica 1.2.

D ⇒_Z 63, 71, 80 ⇒_A 90, 100, 112 ⇒_B 125, 140, 160, 180 ⇒_C 200, 224, 250 _Z⇐

280⇒_D315, 355, 400, 450 ⇒_E500, 560, 630, 710, 800 _A ⇐ 900, 1000 _{B, C, D, E}⇐

1.1.2. Dobór przekroju pasa (rys.1.1). Wymiary przekroju (tabl.1.3).

0x08 graphic
Przykład oznaczenia pasa klinowego A630 PN-66/M-85201 (pas o przekroju A oraz długości L=630 mm). Przykład oznaczenia 3 wyżej wymienionych pasów 3 A630 PN-66/M85201.

Rys.1.1

Tablica 1.3.

Wiel-kość mm

Oznaczenia wielkości przekroju

Odchyłki długości

L_p mm

Dopuszczalna różnica długości pasów pracujących równolegle mm

L_p

8,5

L_o

H_v

H_p

3,5

4,5

Długości pasów L_p

400

+14

-8

(425)

450

(475)

(530)

560

(600)

630

(670)

710

(750)

800

(850)

900

(950)

1000

+20

-10

(1060)

1120

(1180)

1250

+21

-12

(1320)

1400

(1500)

1600

(1700)

1800

+25

-15

(1900)

2000

(2120)

+30

-15

7,5

2240

(2360)

2500

(2650)

+40

-20

2800

(3000)

3150

(3350)

3550

(3750)

4000

(4250)

4500

(4750)

5000

(5300)

5600

(6000)

6300

(6700)

7100

(7500)

+60

-30

8000

(8500)

9000

(9500)

10000

(10600)

11200

(11800)

+90

-75

17,5

12500

(13200)

14000

(15000)

16000

(17000)

18000

1.1.3. Dobór przekroju pasa klinowego szerokoprofilowego (rys. 1.2). Wymiary przekroju (tabl. 1.4). Długości skuteczne L_p (tabl.1.5).

0x08 graphic
Przykład oznaczenia pasa klinowego szerokoprofilowego HL 2265 PN-86/M-85200/1 (pas klinowy szerokoprofilowy o wielkości przekroju 62 i długości L_p= 2265mm).

Rys.1.2. PN-86/M-85200/11

Tablica 1.4.

Oznaczenie przekroju pasa	Szerokość skuteczna	Wymiary orientacyjne
Oznaczenie przekroju pasa	Szerokość skuteczna			l_o	h_o	h_p
1	2	3	4	5
HI	23,4	25	13	3,8
HJ	29,6	32	15	4,7
HK	35,1	38	17	5,7
HL	41,0	45	20	6,6
HM	46,7	50	22	7,6
62	57,6	62	25	8,3

Tablica 1.5.

Oznaczenie wielkości przekroju pasa						Odchyłki długości mm
HI	HJ	HK	HL	HM	62
Długość L_p mm
1	2	3	4	5	6	7
1000	1000	-	-	-	-	+7 -14
1060	1060	-	-	-	-	+8 -16
1120	1120	-	-	-	-
1180	1180	-	-	-	-
1250	1250	-	-	-	-
-	(1270)	-	-	-	-
1320	1320	-	-	-	-		+9 -18
1400	1400	-	-	-
-	(1415)	-	-	-	-
-	(1430)	-	-	-	-
1500	1500	-	-	-	-
-	-	-	-	(1540)	-
1600	1600	1600	1600	1600	-
1700	1700	1700	1700	1700	-		+11 -22
1800	1800	1800	1800	1800	-
1900	1900	1900	1900	1900	-
-	-	-	(1940)	-	-
2000	2000	2000	2000	2000	-
2000	2000	2000	2000	2000	-
2120	2120	2120	2120	2120	-		+13 -26
-	-	-	-	(2130)	-
2240	2240	2240	2240	2240	-
(2265)	-	-	-	-	-
-	-	-	-	-	(2300)
-	-	-	-	(2310)	(2310)		+13 -26
2360	2360	2360	2360	2360	-
2500	2500	2500	2500	2500	-
2650	2650	2650	2650	2650	-		+15 -30
2800	2800	2800	2800	2800	-
3000	3000	3000	3000	3000	-
3150	3150	3150	3150	3150	-
-	-	-	(3200)	-	-

0x08 graphic
1.1.4. Monogram do wyznaczenia typu pasa i przenoszonej mocy przez jeden pas. Dane wyjściowe: D_e i v.

1.1.5. Moc N₁ przenoszona przez pas klinowy (tabl. 1.6 ÷ 1.11).

Pas Z.

Tablica 1.6.

V pasa, m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
V pasa, m/s.		≥63 <70	≥70 <80	≥80 <90	≥90
0,5	0,074	0,074	0,074	0,074
1	0,15	0,15	0,15	0,15
2	0,22	0,22	0,29	0,29
3	0,29	0,37	0,37	0,44
4	0,37	0,44	0,52	0,59
5	0,44	0,52	0,59	0,66
6	0,52	0,66	0,74	0,74
7	0,59	0,74	0,81	0,88
8	0,66	0,81	0,88	0,96
9	0,74	0,88	0,96	1,03
10	0,74	0,88	1,03	1,18
11	0,81	0,96	1,10	1,25
12	0,88	1,03	1,18	1,33
13	0,88	1,10	1,25	1,40
14	0,88	1,18	1,33	1,47
15	0,96	1,25	1,47	1,62
16	0,96	1,25	1,47	1,62
17	0,96	1,25	1,47	1,70
18	0,96	1,33	1,55	1,70
19	0,96	1,33	1,55	1,77
20	0,96	1,33	1,62	1,77
21	0,96	1,33	1,62	1,84
22	0,96	1,33	1,62	1,84
23	096	1,33	1,62	1,84
24	0,88	1,33	1,62	1,91
25	0,88	1,33	1,62	1,91
26	0,81	1,33	1,62	1,91
27	0,81	1,25	1,62	1,91
28	0,74	1,18	1,55	1,84
29	0,66	1,18	1,55	1,84
30	0,59	1,10	1,55	1,84

Pas A.

Tablica 1.7.

V pasa, m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
V pasa, m/s.		≥90 <100	≥110 <110	≥110 <12	≥120 <125	≥125
0,5	0,15	0,15	0,15	0,15	0,15
1	0,22	0,22	0,29	0,29	0,29
2	0,37	0,44	0,52	0,52	0,52
3	0,59	0,59	0,66	0,74	0,74
4	0,74	0,81	0,88	0,96	0,96
5	0,81	0,96	1,03	1,10	1,18
6	0,96	1,10	1,18	1,25	1,33
7	1,10	1,25	1,40	1,47	1,55
8	1,18	1,40	1,55	1,62	1,69
9	1,33	1,47	1,70	1,77	1,84
10	1,40	1,62	1,77	1,91	1,99
11	1,47	1,69	1,91	2,06	2,13
12	1,55	1,84	2,06	2,20	2,28
13	1,62	1,91	2,13	2,36	2,43
14	1,69	1,99	2,28	2,50	2,58
15	1,77	2,06	2,36	2,58	2,65
16	1,77	2,13	2,43	2,65	2,80
17	1,84	2,20	2,50	2,80	2,87
18	1,84	2,28	2,58	2,87	2,94
19	1,91	2,28	2,65	2,94	3,02
20	1,91	2,36	2,72	3,02	3,09
21	1,91	2,36	2,72	3,02	3,17
22	1,91	2,36	2,72	3,09	3,17
23	1,84	2,36	2,80	3,09	3,24
24	1,84	2,36	2,80	3,17	3,31
25	1,77	2,28	2,80	3,17	3,31
26	1,69	2,28	2,72	3,09	3,31
27	1,62	2,20	2,72	3,09	3,31
28	1,55	2,13	2,65	3,09	3,24
29	1,33	2,06	2,58	3,02	3,24
30	1,33	1,99	2,50	2,94	3,17

Pas B.

Tablica 1.8.

V pasa m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
V pasa m/s.		≥125 <130	≥130 <140	≥140 <150	≥150 <160	≥160 <170	≥170 <180	≥180
0,5	0,22	0,22	0,22	0,22	0,22	0,29	0,29
1	0,37	0,37	0,44	0,44	0,44	0,52	0,52
2	0,66	0,66	0,74	0,81	0,81	0,88	0,88
3	0,96	0,96	1,03	1,10	1,18	1,25	1,33
4	1,18	1,18	1,33	1,40	1,47	1,55	1,62
5	1,33	1,40	1,55	1,69	1,84	1,91	1,99
6	1,55	1,62	1,84	1,99	2,06	2,20	2,28
7	1,77	1,84	2,06	2,20	2,36	2,50	2,65
8	1,99	2,06	2,28	2,43	2,65	2,80	2,94
9	2,13	2,20	2,43	2,65	2,87	3,02	3,17
10	2,20	2,36	2,65	2,87	3,09	3,31	3,46
11	2,36	2,50	2,80	3,09	3,31	3,53	3,75
12	2,50	2,65	3,02	3,24	3,53	3,75	3,97
13	2,65	2,80	3,17	3,46	3,75	3,97	4,20
14	2,72	2,87	3,24	3,61	3,90	4,20	4,42
15	2,72	2,94	3,39	3,75	4,05	4,34	4,64
16	2,80	3,02	3,46	3,90	4,20	4,49	4,78
17	2,87	3,09	3,61	3,97	4,34	4,64	4,93
18	2,94	3,17	3,61	4,09	4,49	4,78	5,08
19	2,94	3,90	3,68	4,20	4,56	4,93	5,23
20	2,94	3,16	3,75	4,20	4,64	5,60	5,37
21	2,87	3,16	3,75	4,27	4,71	5,08	5,45
22	2,87	3,16	3,75	4,27	4,78	5,15	5,52
23	2,80	3,16	3,75	4,27	4,78	5,23	5,59
24	2,72	3,02	3,68	4,27	4,78	5,23	5,67
25	2,65	2,94	3,61	4,27	4,78	5,23	5,67
26	2,50	2,80	3,53	4,20	4,71	5,23	5,67
27	2,36	2,65	3,46	4,12	4,71	5,15	5,67
28	2,21	2,50	3,31	3,97	4,56	5,15	5,59
29	1,99	2,36	3,17	3,83	4,49	5,00	5,52
30	1,77	2,13	3,02	3,75	4,34	4,93	5,45

Pas C.

Tablica1.9.

v pasa m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
v pasa m/s.		≥200 <220	≥220 <240	≥240 <260	≥260 <280	≥280 <300	≥300
0,5	0,44	0,44	0,52	0,52	0,52	0,52
1	0,74	0,81	0,88	0,88	0,96	0,96
2	1,33	1,47	1,55	1,70	1,77	1,84
3	1,84	2,06	2,20	2,36	2,43	2,58
4	2,36	2,58	2,80	3,02	3,17	3,31
5	2,80	3,09	3,39	3,61	3,75	3,97
6	3,17	3,61	3,90	4,20	4,42	4,64
7	3,61	4,05	4,42	4,71	5,00	5,23
8	3,97	4,49	4,86	5,23	5,59	5,81
9	4,27	4,86	5,37	5,74	6,11	6,40
10	4,56	5,23	5,81	6,26	6,62	6,99
11	4,81	5,59	6,18	6,70	7,14	7,51
12	5,15	5,96	6,62	7,14	7,58	8,02
13	5,37	6,26	6,99	7,58	8,10	8,54
14	5,59	6,55	7,29	7,95	8,46	8,98
15	5,81	6,77	7,58	8,58	8,91	9,42
16	5,96	6,99	7,88	8,61	9,27	9,79
17	6,11	7,21	8,17	8,91	9,57	10,01
18	6,26	7,36	8,39	9,20	9,94	10,53
19	6,33	7,51	8,54	9,27	10,16	10,82
20	6,33	7,65	8,76	9,64	10,45	11,11
21	6,33	7,73	8,83	9,86	10,67	10,41
22	6,33	7,80	8,98	10,01	10,82	11,56
23	6,26	7,80	9,05	10,08	10,97	11,78
24	6,18	7,73	9,05	10,16	11,11	11,92
25	6,03	7,65	9,05	10,16	11,19	12,00
26	5,89	7,58	8,98	10,16	11,19	12,07
27	5,67	7,43	8,91	10,16	11,19	12,14
28	5,45	7,29	8,76	10,08	11,19	12,14
29	5,15	6,99	8,61	9,94	11,04	12,07
30	4,78	6,77	8,39	9,79	10,96	12,00

Pas D.

Tablica1.10.

v pasa m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
v pasa m/s.		≥315 <320	≥320 <340	≥340 <360	≥360 <380	≥380 <400	≥400 <420	≥420 <430	≥430
0,5	0,81	0,88	0,96	0,96	1,03	1,03	1,10	1,10
1	1,47	1,55	1,62	1,77	1,84	1,91	1,91	1,99
2	2,50	2,72	2,94	3,09	3,24	3,39	3,53	3,53
3	3,46	3,75	4,09	4,34	4,56	4,71	4,93	5,00
4	4,34	4,78	5,15	5,45	5,74	6,04	6,26	6,40
5	5,08	5,67	6,11	6,55	6,92	7,21	7,51	7,65
6	5,81	6,48	7,07	7,51	7,95	8,39	8,76	8,91
7	6,48	7,29	7,88	8,46	8,98	9,49	9,89	10,08
8	7,14	7,95	8,76	9,42	10,01	10,53	10,97	11,26
9	7,73	8,69	9,49	10,23	10,89	11,48	12,07	12,29
10	8,24	9,27	10,23	11,04	11,78	12,44	13,03	13,32
11	8,69	9,86	10,89	11,78	12,59	13,32	13,98	14,35
12	9,13	10,38	11,48	12,51	13,40	14,21	14,94	15,24
13	9,49	10,89	12,07	13,17	14,13	15,01	15,75	16,12
14	9,79	11,26	12,59	13,76	14,79	15,75	16,56	17,00
15	10,08	11,63	13,03	14,28	15,46	16,41	17,30	17,74
16	10,30	12,00	13,47	14,79	15,97	17,08	18,03	18,47
17	10,45	12,22	13,84	15,24	16,49	17,59	18,62	19,14
18	10,53	12,44	14,13	15,60	16,93	18,11	19,21	19,73
19	10,53	12,51	14,35	15,90	17,30	18,55	19,73	20,24
20	10,53	12,59	14,50	16,12	17,59	18,99	19,17	20,76
21	10,37	12,59	14,57	16,34	17,89	19,28	20,53	21,12
22	10,23	12,59	14,57	16,41	18,03	19,50	20,83	21,49
23	9,94	12,37	14,57	16,49	18,18	19,73	21,12	21,71
24	9,64	12,14	14,43	16,41	18,18	19,80	21,27	21,93
25	9,27	11,85	14,21	16,27	18,18	19,80	21,34	22,00
26	8,75	11,48	13,91	16,12	18,03	19,80	21,34	22,08
27	8,17	11,04	13,62	15,82	17,80	19,65	21,27	22,00
28	7,58	10,52	13,10	15,46	17,52	19,43	21,12	21,86
29	6,85	9,86	12,59	15,01	17,15	19,14	20,83	21,71
30	6,04	9,20	12,00	14,50	16,71	18,69	20,53	21,34

Pas E.

Tablica 1.11.

v pasa m/s.	Średnice równoważne przekładni, mm.
v pasa m/s.		≥500 <550	≥550 <600	≥600 <650	≥650 <700	≥700
,05	1,47	1,55	1,62	1,70	1,77
1	2,65	2,87	3,02	3,09	3,24
2	4,78	5,15	5,45	5,67	5,89
3	6,70	7,21	7,65	8,00	8,32
4	8,46	9,02	9,79	10,23	10,67
5	10,16	11,04	11,78	12,37	12,88
6	11,78	12,81	13,69	14,50	15,01
7	13,32	14,50	15,53	16,41	17,15
8	14,79	16,12	17,30	18,33	19,14
9	16,12	17,66	18,99	20,17	21,05
10	17,44	19,21	20,61	21,86	22,89
11	18,69	20,61	22,15	23,63	24,66
12	19,80	21,79	23,63	25,10	26,35
13	20,90	23,18	25,02	26,72	27,97
14	21,93	24,36	25,83	28,12	29,51
15	22,82	25,47	27,60	29,51	30,99
16	23,70	26,42	28,78	31,06	32,38
17	24,44	27,38	29,81	32,02	33,71
18	25,10	28,19	30,91	33,12	34,89
19	25,69	29,00	31,72	34,15	35,99
20	26,13	29,59	32,53	35,11	37,02
21	26,57	30,18	33,19	35,99	37,98
22	26,79	30,62	33,78	36,73	38,79
23	27,01	30,99	34,37	37,32	39,52
24	27,10	31,35	34,67	37,90	40,11
25	27,10	31,35	34,96	38,27	40,63
26	26,79	31,35	35,84	38,57	41,00
27	26,50	31,20	35,84	38,71	41,22
28	26,13	30,99	35,03	38,71	41,36
29	25,54	30,62	34,74	38,79	41,36
30	24,88	30,10	34,37	38,57	41,29

1.1.6. Wartość współczynnika k_ϕ(tabl. 1.12).

Tablica 1.12.

ϕ₁	k_ϕ	ϕ₁	k_ϕ	ϕ₁	k_ϕ
180°	1,00	151^°	0,93	120^°	0,82
177^°	0,99	148^°	0,92	117^°	0,81
174^°	0,99	145^°	0,91	113^°	0,80
171^°	0,98	142^°	0,90	110^°	0,78
169^°	0,97	139^°	0,98	106^°	0,77
166^°	0,97	136^°	0,88	103^°	0,75
163^°	0,96	133^°	0,87	99^°	0,73
160^°	0,95	130^°	0,86	95^°	0,72
157^°	0,94	127°	0,85	91^°	0,70
154^°	0,93	123^°	0,83

ϕ₁-kąt opasania mniejszego koła.

1.1.7. Współczynnik k_L (tabl.1.13).

Współczynnik k_Luwzględnia liczbę okresów zmian obciążeń pasa w jednostce czasu. Zależny jest od długości pasa.

Tablica 1.13.

Długość pasa L_p mm	Pas klinowy				Długość pasa L_p mm	Pas klinowy
Długość pasa L_p mm		Z	A	B	Długość pasa L_p mm	C		A	B	C	D	E
400	0,72				2120	1,05	0,99	0,89
425	0,74				2240	1,06	1,00	0,91
450	0,75				2360	1,07	1,01	0,92
475	0,76				2500	1,09	1,03	0,93
500	0,77				2650		1,04	0,94
530	0,79				2800		1,05	0,95
560	0,80				3000		1,06	0,96
600	0,81	0,79			3150		1,07	0,97	0,86
630	0,82	0,80			3350		1,08	0,98	0,87
670	0,83	0,81			3550		1,09	0,99	0,88
710	0,84	0,82			3750		1,11	1,00	0,90
750	0,85	0,83			4000		1,12	1,02	0,91
800	0,87	0,85			4250		1,14	1,03	0,92
850	0,88	0,86			4500		1,15	1,04	0,93
900	0,89	0,87			4750		1,17	1,06	0,95
950	0,90	0,88			5000		1,18	1,07	0,96	0,92
1000	0,91	0,89	0,84		5300		1,19	1,08	0,97	0,94
1060	0,92	0,90	0,85		5600		1,20	1,09	0,98	0,95
1120	0,93	0,91	0,86		6000		1,22	1,11	1,00	0,96
1180	0,94	0,92	0,87		6300			1,12	1,01	0,97
1250	0,95	0,93	0,88		6700			1,14	1,03	0,99
1320	0,97	0,94	0,89		7100			1,15	1,04	1,00
1400	0,98	0,96	0,90		7500			1,16	1,05	1,01
1500	1,00	0,98	0,92		8000			1,18	1,06	1,02
1600		0,99	0,93		8500			1,20	1,07	1,03
1700		1,00	0,94		9000			1,21	1,09	1,05
1800		1,01	0,95	0,85	9500			1,22	1,10	1,06
1900		1,02	0,97	0,87	10000			1,23	1,11	1,07
2000		1,03	0,98	0,88	10600			1,24	1,12	1,09

W normie PN-67/M-85203 są podane wartości współczynnika k_L dla pasów o długości L_p do 18000 mm.

1.1.8. Współczynnik k_T (tabl.1.14).

Współczynnik uwzględniający trwałość pasa klinowego wyrażoną w godzinach przy ustalonej liczbie godzin pracy w czasie dnia oraz przeciążenia przekładni przy rozruchu i przy pracy ustalonej.

Tablica 1.14.

Warunki pracy urządzenia napędzanego.	Liczba godzin pracy				Przykłady urządzeń napędzanych.
		≤10 >10 >16 ≤16	≤10 >10 >16 ≤16	≤10 >10 >16 ≤16
		I	II	III
Lekkie (obciążenia równomierne)	1,0 1,1 1,2	1,1 1,2 1,3		1,2 1,3 1,4		dmuchawy, wyciągi, pompy, sprężarki
Średnie (przeciążenia do 50%).	1,1 1,2 1,3	1,2 1,3 1,4		1,3 1,4 1,5		obrabiarki do metali, prasy, tłocznie, nożyce
Ciężkie (przeciążenia do 100%)	1,2 1,3 1,4	1,3 1,4 1,5		1,4 1,5 1,6	obrabiarki do drewna, maszyny włókiennicze
Bardzo ciężkie (przeciążenia ponad 100%)	1,3 1,4 1,5	1,4 1,5 1,6		1,5 1,6 1,8	dzwigniki, podnośniki, kruszarki, młyny kulowe

Wartości współczynnika k_T należy przyjmować:

z kolumn I - dla silników elektrycznych trójfazowych z przełącznikiem „gwiazda - trójkąt” lub rozrusznikiem, dla silników elektrycznych jednofazowych i prądu stałego bocznikowych, dla silników spalinowych cztero- i więcej cylindrowych.

z kolumn II - dla silników elektrycznych o dużym momencie rozruchowym i silników elektrycznych prądu stałego bocznikowo - szeregowych, dla silników spalinowych mniej niż czterocylindrowych.

Z kolumn III - dla silników elektrycznych krótkozwartych i dwuklatkowych oraz dla silników prądu stałego szeregowego.

Gdy jedno z kół rowkowych przekładni jest tarczą sprzęgła włączanego lub gdy sprzęgło jest blisko koła rowkowego, wartości k_T należy przyjmować z kolumn III niezależnie od rodzaju napędu.

1.1.9. Konstruowanie kół przekładni pasowych.

Przy zadanych parametrach:

Średnica skuteczna koła D, (mm),
Przekrój pasa ,
Ilość pasów z, (szt.),

Średnica wału d_wał, (mm),

Dobiera się podstawowe wymiary koła (rys. 1.2 i 1.4):

Wymiary rowków,
Średnicę zewnętrzna koła D_e, (mm),
Szerokość wieńca B, (mm),
Średnicę D_p i długość piasty L_p, (mm),

0x08 graphic
Rys.1.3 Rys. 1.4. PN-66/M-85202

Tablica 1.15.

Przekrój pasa	l_p	e	l	b	h
Z	8,5	12 ±0,3	8 ±1	≥2,5	≥7
A	11	15 ±0,3	10⁺²_-1	≥3,3	≥8,7
B	14	19 ±0,4	12,5⁺²_-1	≥4,2	≥10,8
C	19	25,5 ^+0,5_-0	17⁺²_-1	≥5,7	≥14,3
D	27	37 ±0,6	24⁺³_-1	≥8,1	≥19,9
E	32	44,5 ±0,7	29⁺⁴_-1	≥9,6	≥23,4

1.1.10.Chropowatość powierzchni.

Powierzchnie robocze rowków Ra = 0,4-0,1

Otwór piasty Ra = 1,6-3,2

Boczne powierzchnie piasty - o klasę niżej chropowatości otworu piasty.

Inne powierzchnie obrabiane Ra = 12,5-25.
Inne powierzchnie nie obrabiane -
√

1.1.11. Tolerancje kształtu i położenia.

Tolerancja bicia (mm) powierzchni roboczej rowka (tabl.1.16).
Tolerancja promieniowego i osiowego bicia wieńca koła (tabl.1.17).
Tolerancja osiowego bicia (tabl.1.18).

Tablica 1.16.

Bicie (mm) na 100 mm D	0,20	0,15	0,10
Liczba obrotów koła (obr./min.)	≤750	≤1500	>1500

Tablica 1.17.

Bicie promieniowe		Bicie osiowe
D	Bicie	D	Bicie
(mm)
≤120	0,10	≤160	0,10
≤260	0,12	≤400	0,16
≤500	0,16	≤1000
≤800	0,20

Tablica 1.18.

V (m/s)	Bicie(mm)	V (m/s)	Bicie (mm)
≤5	0,06	≤18	0,03
≤8	0,05	≤25	0,02
≤12	0,04	≤25	0,01

1.2. Przykładowe rozwiązanie przekładni pasowej z pasem klinowym.

Szkoła: ZST Olecko

Zadanie konstrukcyjne :

PRZEKŁADNIA PASOWA Z PASEM KLINOWYM

Wydział

TBM

Uczeń:

Klasa:

Semestr:

Rok szkolny:

Zakres zadania :

Zaprojektować przekładnie pasową z pasem klinowym przenoszącą moc P=12kW przy prędkości obroto-wej n=750 obr/min , przełożeniu i=0.9 i odległości osi a=600mm. Typ pasa i materiał na koła dobrać we własnym zakresie .

Data:

Ocena:

Podpis:

Dane:

Obliczenia:

Wyniki:

0x08 graphic

Założenia wstępne dotyczące przekładni :

i < 1 przekładnia powiększająca obroty (multiplikująca);
przekładnia zastosowana będzie do napędu tokarki do drewna , warunki pracy ciężkie ,przeciążenie do 100% ;
do napędu zastosuję silnik trójfazowy;

odległość osi kół a=600mm;
8 godzinny tryb pracy urządzenia;
Przy wyżej wymienionych założeniach odczytuję wartość współczynnika k_T=1,2 .

Założenia wstępne dotyczące kół pasowych :

zakładam koła jako odlewane;
zakładam materiał kół żeliwo szare ZL 200 ;
zakładam w kole otwory gwintowane umożliwiające założenie ściągacza i zdjęcie ;
zakładam średnicę skuteczną koła czynnego dp1=200[mm] według PN-66/M-85202 .

Obliczam prędkość obrotową na kole napędzanym.

Obliczam średnicę skuteczną koła biernego.

0x01 graphic

Przyjmuję średnicę koła biernego z szeregu średnic zalecanych .

0x08 graphic

1.3. Przykłady rozwiązań konstrukcyjnych układów napinających pas (rys.3.1, 3.2, 3.3, 3.4).

0x08 graphic

Ze względu na konieczność zakładania pasa oraz jego wydłużenie w trakcie eksploatacji rozwiązanie napędu winno umożliwiać zmianę odległości osi w zakresie +0,03L -0,015L.

Rys.3.1. Rys.3.2. Rys.3.3. Rys.3.4.

1.4. Postępowanie przy doborze pasów klinowych (według wytwórni).

1. Jeśli jest to możliwe odczytaj oznaczenia wymiarów umieszczonych na pasie, w przypadku braku oznaczenia lub gdy jest ono nieczytelne dokonaj pomiarów promilu pasa oraz długości według punktu 2.

2. Pomiar:

-zmierz szerokość zewnętrzną (l_o) oraz wysokość (h_o) pasa,

-na podstawie otrzymanego wyniku pomiaru szerokości i wysokości pasa, oraz przy pomocy tabel znajdujących się przy opisie pasów, określisz profil pasa,

-pomiaru długości dokonaj przymiarem, mierząc pas po jego obwodzie zewnętrznym (tj. szerszej podstawie pasa), lub wewnętrznym, uzyskany wynik określany jest jako długość zewnętrzna (L_z) lub wewnętrzna (L_w) pasa,

-teraz dokonaj przeliczenia otrzymanej długości zewnętrznej (L_z) lub wewnętrznej na długość skuteczną (L_P),

-w tabelach znajdziesz długości pasów podobnych do pasa, którego potrzebujesz, wymiary podane są według długości skutecznej (L_p).

3. Uwzględniając potrzebną długość uwzględnij tolerancję wymiaru, która jest podana w tabeli co oznacza, że np. pas HI o długości nominalnej 1260 mm (odczytanej w tabeli) może mieć długość w zakresie od 1248 do 1266 mm.

Jeśli przykładowo z pomiaru wynika, że potrzebujesz pas o długości 1262 mm, a znajdują się pasy o długości 1260 lub 1250 to obydwa (jeśli pozwala na to tolerancja maszyny) mogą spełnić właściwie swoją rolę i możesz dokonać odpowiedniego wyboru.

2. Przekładnie pasowe z pasem płaskim.

2.1. Zalecenia do obliczeń przekładni pasowych z pasem płaskim.

Obecnie przekładnie z pasami płaskimi stosuje się bardzo rzadko. Spotyka się je w maszynach rolniczych, gdy odległości pomiędzy osiami są znaczne.

Metodyka przekładni pasowych z pasem płaskim nie jest objęta normą. Normy obejmujące pasy płaskie napędowe nie podają danych niezbędnych do obliczeń przekładni, dlatego też projektując napęd z pasem płaskim należy opierać się na materiałach źródłowych z badań lub na zaleceniach poradnikowych.

2.1.1. Dobór pasa.

Wybór pasa płaskiego zależny jest między innymi od przewidywanych warunków pracy (środowisko, prędkość obwodowa, średnice kół itp.).

Zalecane wartości naprężeń wstępnych w pasie wynoszą:

δ_o=160N/cm² - przy pionowych lub bliskich do pionowego położenia przekładni, niewielkich

odległościach między osiami, stałej długości pasa,

δ_o=180N/cm² - przy kącie nachylenia przekładni do poziomu ≤ 60^°

δ_o=200N/cm² - w przekładniach samonaprężnych.

Wartość modułów sprężystości, wykładników krzywych zmęczeniowych cechuje duża zmienność. Moduł sprężystości wzdłużnej psów płaskich waha się w granicach E =10000-35000 N/cm². Dla pasów płaskich wulkanizowanych można przyjąć moduł sprężystości - na rozciąganie E = 20000 N/cm² , na zginanie E_g= 14000 N/cm².

Średnia wartość wykładnika m krzywej zmęczeniowej wynosi m∼6 (dla pasów gumowych - wulkanizowanych m = 4.2-7.5, dla pasów bawełnianych tkanych m = 4.2-8.5).

W napędach pasowych szybkobieżnych (v> 30m/s) stosowane są pasy bez końca - tkane oraz pasy z tworzyw sztucznych.

2.1.2. Średnice kół pasowych.

Średnice mniejszego koła pasowego wyznaczamy przyjmując prędkość obwodową pasa v = 10-15 m/s.

Średnice kół założone wstępnie należy zaokrąglić do średnic normalnych - mniejszego koła w górę, większego w dół (tabl.1.2.).W przypadku gdy dążymy do ścisłego zachowania przełożenia można stosować średnice nie pochodzące z normalnego szeregu średnic.

Tablica 2.1.

Normalne wymiary średnic kół pasowych
50	56	63	70	80	90	100	110	125	140
160	180	200	220	250	280	315	355	400	500
560	630	710	800	900	1000	1120	1250	1400	1600
1800	2000	2240	2500	2800	3150	3350	3550	4000

2.1.3. Wieńce kół pasowych.

Szerokość wieńca koła pasowego (rys.2.1, 2.2, 2.3) może być ustalona z zależności:

B = 1.1b + (5-15) mm - w przekładniach otwartych,

B = 1.4b + 10 mm - w przekładniach półskrzyżowanych i skrzyżowanych,

0x08 graphic

b - szerokość pasa.

Rys.2.1. Rys.2.2. Rys.2.3.

Wypukłość kół pasowych (tabl.2.2) przeciwdziała spadaniu pasa. W przekładniach wolno- i średniobieżnych wypukłe jest zwykle jedynie większe koło przekładni. W przekładniach szybkobieżnych oba koła mają wieńce wypukłe. Koło wypukłe (rys.2.2.) zastępowane jest niejednokrotnie kołem z obrzeżem stożkowym (rys.2.3.). Kształt ten jest prostszy, stosowany jest szczególnie przy szerokich wieńcach. Koła odlewane mają w miejscu styku ramion z wieńcem zgrubienie (rys.2.2.) zwiększające sztywność wieńca oraz zmniejszające naprężenia odlewnicze. Zewnętrzna powierzchnia wieńca powinna mieć chropowatość Ra < 3.2.

Tablica 2.2.

B	y	B	y	B	y
40	1	125	2	300	3
50	1	150	2	350	3
60	1	175	2,5	400	3
70	1,5	200	2,5	450	4
85	1,5	225	2,5	500	4
100	1,5	250	2,5	600	4

2.1.4. Materiały na koła pasowe.

Tworzywo na koła zależne jest między innymi od prędkości obwodowej koła.

Dopuszczalne prędkości wynoszą:

Koła żeliwne - 30 m/s
Koła staliwne - 45 m/s
Stal normalnej jakości - 60 m/s
Stopy lekkie - 80 m/s
Stale stopowe lub duraluminium - ponad 100 m/s
Tekstolit - 25 m/s
Drewno - 15 m/s

Koła żeliwne o średnicach D≤ 280mm wykonywane są jako tarczowe.

2.1.5. Podstawowe wymiary kół (rys.2.4, 2.5).

Grubość brzegu wieńca s = 0.0005 D + 3mm
Średnica piasty d₁= (1.8 - 2.0)d
Długość piasty L = (1.5 - 2.0)d; dla B <1.5d, L=B
Grubość tarczy a = (0.25 - 0.35)d - minimum 8mm
Zgrubienie wieńca e = s + 0.02B

0x08 graphic

Przy szerokości wieńca B≤ 300 mm ramiona rozmieszczone są w jednym rzędzie, przy kołach szerszych - w dwu rzędach. Liczba ramion zależna jest od średnicy koła. Liczba ramion w jednym rzędzie kół o średnicy do 500mm przyjmowana jest 4, przy średnicach kół od 500 do 1600mm - 5 ramion. Koła pasowe spawane stosowane są dla D> 500 - 600 mm. W produkcji jednostkowej spawane mogą być koła o mniejszych średnicach.

Rys.2.4. Rys.2.5.

2.2. Przykładowe rozwiązanie przekładni pasowej z pasem płaskim.

Szkoła: ZST Olecko

Zadanie konstrukcyjne :

PRZEKLADNIA PASOWA Z PASEM PŁASKIM

Wydział

TBM

Uczeń:

Klasa:

Semestr:

Rok szkolny:

Zakres zadania :

Zaprojektować przekładnie pasową z pasem płaskim przenoszącą moc P=12kW przy prędkości obroto-wej n=750 obr/min , przełożeniu i=0.9 i odległości osi a=600mm. Materiał pasa i materiał na koła dobrać we własnym zakresie .

Data:

Ocena:

Podpis:

Dane:

Obliczenia:

Wyniki:

0x08 graphic

T=10000h

n=1000obr/min

v=3 - 5 m/s

Założenia wstępne dotyczące przekładni :

i < 1 przekładnia powiększająca obroty (multiplikująca)
przekładnia zastosowana będzie do napędu piły tarczowej , ruch nierównomierny ,obciążenie do 150% przyjmuję współczynnik przeciążenia K=1.25
sprawność przekładni η=0.95

odległość osi kół a=600mm

Założenia wstępne dotyczące kół pasowych :

zakładam koła jako odlewane
zakładam materiał kół żeliwo szare ZL 200
zakładam w kole otwory gwintowane umożliwiające założenie ściągacza i zdjęcie

Założenia wstępne dotyczące pasa :

odporność na gwałtowne zmiany obciążenia
odporność na pył i zanieczyszczenia
odporność na podwyższoną temperaturę pracy

Mając na uwadze w/w założenia przyjmuję pas tkaninowo- gumowy dla którego :

naprężenia dopuszczalne dla materiału pasa kr=5,5Mpa

moduł sprężystości wzdłużnej E=1000Mpa
współczynnik tarcia między pasem a kołem μ=0,5
moduł sprężystości pasa przy zginaniu Eg=40Mpa

prędkość pasa vmax=40m/s

K=1.25

η=0.95

a=600mm

kr=5,5Mpa

E=1000Mpa

μ=0,5

Eg=40Mpa

0x08 graphic

3. Przekładnie łańcuchowe.

W ogólnej budowie maszyn przekładnie łańcuchowe stosowane są najczęściej w układach napędowych. Powszechnie stosowane łańcuchy napędowe to łańcuchy rolkowe.

Przekładnia łańcuchowa składa się z dwóch lub więcej kół uzębionych i opasującego je łańcucha. Łańcuch jest cięgnem giętkim, które składa się z szeregu ogniw łączonych przegubowo, przy czym kształt ogniw i uzębień kół może być różny- zależnie od rodzaju i konstrukcji przekładni.

Przekładnie łańcuchowe zachowują stałe przełożenie i umożliwiają dowolne rozstawienie osi kół przez dobór cięgna (łańcucha) o odpowiedniej długości. Mogą one przenosić duże siły (cięgno metalowe) przy mniejszym obciążeniu łożysk i wałów, niż w przypadku przekładni pasowych oraz łagodzą skutki gwałtownych szarpnięć. Podstawowe parametry przekładni łańcuchowych (przenoszona moc, przełożenia, prędkość obrotowa oraz obwodowa) nie różnią się specjalnie od parametrów innych przekładni mechanicznych.

Przekładnie łańcuchowe - to dwa (lub więcej) koła łańcuchowe o specjalnym zarysie zębów, oraz opasający je łańcuch, złożony z ogniw łączonych przegubowo (cięgno giętkie).

Wady przekładni łańcuchowych:

nierównomierność biegu w przypadku zbyt małej liczby zębów w kole;
duży koszt i dokładność wykonania łańcucha;
możliwość nagłego zerwania łańcucha w wyniku przeciążenia (utrudniona obserwacja miejsc osłabionych);
konieczność smarowania łańcucha i regulacji zwisu;
pewna nierównomierność ruchu, na skutek układania się łańcucha na wielokącie;
hałaśliwa praca;
nierównomierność przenoszenia momentu przy osiach wichrowatych;
niezabezpieczenie innych mechanizmów napędzanego urządzenia od przeciążeń.

Zalety przekładni łańcuchowych:

stałość przełożenia;
brak poślizgu;
możliwość dowolnego rozstawienia osi kół przez dobór łańcucha;
małe obciążenie łożysk;
łatwy montaż i demontaż;
duża trwałość i zwartość konstrukcji;
przenoszenie dużej siły obwodowej;
przenoszenie napędu na dwa lub więcej wały przy ich pionowym ustawieniu.

ZASTOSOWANIE - trudność zastosowania przekładni zębatych lub pasowych, przy dużym rozstawieniu osi kół, dużej sile obwodowej i żądanym stałym przełożeniu.

GRANICZNE WARTOŚCI CECH UŻYTKOWYCH PRZEKŁADNI ŁAŃCUCHOWYCH (na jednym stopniu):

Przełożenie (i) - 6 (wyjątkowo 10), sprawność (η) - 0,97 - 0,98, moc przenoszona (P) w kW 3700, prędkość obrotowa (n) - 5000 obr/min, prędkość obwodowa (v) w m/s - 17 do 40, siła obwodowa (F) w kN - 280.

Łańcuchy:

nośne (dźwigowe);
transportowe (podnośnikowe);
napędowe.

Łańcuch płytkowy - podstawowa grupa łańcuchów napędowych. Ogniwa łańcucha składają się z cienkich płytek stalowych, połączonych przegubowo ze sworzniami (łańcuch Galla).

Do głównych rodzajów zalicza się:

Łańcuch sworzniowy - składa się z płytek wewnętrznych, osadzonych luźno na czopach sworzni i płytek zewnętrznych, osadzonych na wcisk. Prędkość do 0,5 m/s (znikome zastosowanie).

Łańcuch tulejkowy - na sworzeń jest osadzona obrotowo tulejka hartowana. Płytki wewnętrzne są osadzone na wcisk na tulejkę, a płytki zewnętrzne również wciskowo na sworzeń. Prędkość v do 15 m/s.

Łańcuch rolkowy - składa się na przemian z ogniw zewnętrznych i wewnętrznych o konstrukcji podobnej do ogniw łańcucha tulejkowego. Wprowadzono dodatkową rolkę obracającą się swobodnie względem tulejki osadzonej na sworzniu. Zwiększona trwałość w stosunku do łańcuchów tulejkowych oraz mniejsze zużycie uzębień w kołach.

Łańcuch zębaty (cichobieżny) - ogniwa złożone są z cienkich płytek (1,5 ÷ 2mm) mających występy trapezowe, zazębiające się z kołami uzębionymi. Ułożone są na przemian parami i połączone przegubowo. Jako zabezpieczenie od przesunięć bocznych służą płytki prowadzące umieszczone w środku łańcucha wchodzące w wycięcia w zębach koła łańcuchowego i zabezpieczające łańcuch przed zsuwaniem się z koła - lub po bokach. Biorą one udział w przenoszeniu siły. Pożądana parzysta liczba ogniw.

Łańcuchy napędowe: a) sworzniowy, b) tulejkowy, c) rolkowy, d) zębaty

0x01 graphic

Łączenie łańcuchów - w zamknięty obwód odbywa się za pomocą ogniw złącznych. Mają one dłuższy sworzeń z nakrętką, zatrzaskiem, zawleczką lub drutem. Nieparzysta liczba ogniw (niewskazane) - ogniwo złączne musi mieć płytki odpowiednio wygięte.

0x01 graphic

P - ogniwo złączne proste;

W - ogniwo wygięte;

S - zatrzask sprężynujący;

Z - zawleczka;

D - drut.

3.1 Wymiary łańcuchów.

0x08 graphic
3.1.1.Łańcuchy napędowe tulejkowe (rys.3.1., tabl.3.1.).

Rys.3.1. PN-78/M-84176

Tablica 3.1.

p	b_{1 min}	b_{2 max}	b_{3 min}	b_{4 max}	d_{1 max}	d_{2 max}	d_3max	h₁ i h₂ max	Obciążenie zrywające (kN)
15	14	18,5	18,7	26	9	6	6,04	14	20
20	16	23	23,2	34	12	8	8,04	19	30
25	18	25	25,2	36	15	10	10,04	24	40
30	20	29	29,3	43	17	11	11,05	28	65
35	22	31	31,3	45	18	12	12,05	30	75
40	25	36	36,3	54	20	14	14,05	35	100
45	30	43	43,3	64	22	16	16,05	40	140

Uwagi:

Symbol łańcucha z ogniwem złącznym prostym- P, z wygiętym- W,
Symbol elementu zabezpieczającego: zatrzask sprężynujący- S, zawleczka- Z, drut- D,

Zabezpieczenie zatrzaskiem sprężynującym stosowane jest dla łańcuchów o podziałkach p=15 i 20 mm.

Przykład oznaczenia łańcucha napędowego tulejkowego o podziałce p=15mm, średnicy tulejki d₁=9mm, rozstawie płytek wewnętrznych b₁=14mm, składającego się ze 102 ogniw wraz z ogniwem złącznym prostym zabezpieczonym zatrzaskiem sprężynującym. ŁAŃCUCH 15M-102 PS PN-84/M-84176.

0x08 graphic
3.1.2.Łańcuchy napędowe rolkowe precyzyjne (rys.3.2., tabl.3.2.).

Rys.3.2. PN-77/M-84168.

Tablica 3.2.

Symbol łańcucha	p	d₁	b₁	b₂	b₄	b₇	h_z	d₂	d₃	Obciążenie zrywające (kN)
Symbol łańcucha	p	d₁	b₁	b₂	b₄	b₇	h_z	d₂	d₃			1-rzę-dowe	2-rzę-dowe
05B	8,0	5,0	3,0	4,77	8,6	3,1	7,11	2,31	2,36	4,6	8
06B	9,525	6,35	5,72	8,53	13,5	3,3	8,26	3,28	3,33	9,1	17,3
08B	12,7	8,51	7,75	11,3	17,0	3,9	11,81	4,45	4,50	18,2	31,8
10B	15,85	10,16	9,65	13,28	19,6	4,1	14,73	5,08	5,13	22,7	45,4
12B	19,05	12,07	11,68	15,62	15,75	4,6	16,13	5,72	5,77	29,5	59
16B	25,4	15,88	17,02	25,45	36,1	5,4	21,08	8,28	8,33	58	110
20B	31,75	19,05	19,56	29,01	43,2	6,1	26,42	10,19	10,24	95	180
24B	38,1	25,4	25,4	37,92	53,4	6,6	33,40	14,63	14,68	170	324
28B	44,45	27,94	30,99	46,58	65,1	7,4	37,08	15,90	15,95	200	381
32B	50,8	29,21	30,99	45,57	67,4	7,9	42,29	17,81	17,86	260	495
40B	63,5	39,37	38,10	55,75	82,6	10,2	52,96	22,89	22,94	360	680
48B	76,2	48,26	45,72	70,56	99,1	10,5	63,88	29,24	29,29	560	1000

3.1.3. Łańcuchy rolkowe. Typ S (rys.3.3., tabl. 3.3.)

0x08 graphic

Rys.3.3. PN-77/M-84165-1

Tablica 3.3.

Nr łańcucha	P¹⁾	d_max	b_min	b_2min	g_max	D_1max²⁾	B_1max	l_max	L_1max	Obciążenie zrywające min.	Obciążenie pomiarowe
Nr łańcucha		mm									da N
S32	29,21	11,43	15,88	20,57	13,5	4,47	20,19	26,7	31,8	820	14
S42	34,93	14,27	19,05	20,65	19,8	7,01	25,40	34,3	39,4	2730	23
S45	41,40	15,24	22,23	28,96	17,3	5,74	28,58	38,1	43,2	1820	23
S52	38,10	15,24	22,23	28,96	17,3	5,74	28,58	38,1	43,2	1820	23
S55X³⁾	41,30	16,00	20,00	26,20	20,0	8,88	26,10	38,0	41,1	5000	57
S55	41,40	17,78	22,23	28,96	17,3	5,74	28,58	38,1	43,2	1820	23
S62	41,94	19,05	25,40	32,00	17,3	5,74	31,80	40,6	45,7	2730	23
S77	58,34	18,26	22,23	31,50	26,2	8,92	31,17	43,2	52,1	4540	57
S88	66,27	22,86	28,58	37,85	26,2	8,92	37,52	50,8	58,4	4540	57

1) Odchyłka długości łańcucha suchego (niesmarowanego), mierzona pod obciążeniem pomiarowym na odcinku złożonym z 20 ogniw, jednak nie dłuższym niż 1500mm, nie powinna przekraczać +0,25% długości normalnej mierzonego łańcucha.

2) Minimalna średnica otworu tulejki powinna być o 0,1 mm większa od średnicy sworznia d₁.

3) Łańcuch o numerze S55X nie jest objęty normą ISO i nie należy go stosować w nowych konstrukcjach.

0x08 graphic
3.1.4. Łańcuchy sworzniowe (rys.3.4., tabl.3.4.).

Rys.3.4.

Tabela 3.4.

Podziałka p	b_omax	b_1min	b_4max	b_5max	d₁	d_2max	h_smax	Obciążenie zrywające		Obciążenie pomiarowe		Powierzchnia przegubu	Przybliżona masa 1 m łańcucha
mm								kG¹⁾	kN	kG¹⁾	kN	cm²	kg
20	1,5	8	17	19	4	3	5	250	2,5	2,5	0,025	0,09	0,230
25	2	12	21	24	5	4	5	500	5,0	5,0	0,050	0,16	0,350
35	2	15	27	32	8	6	9	1250	12,5	12,5	0,125	0,24	0,690
40	3	18	35	41	10	8	10	2500	25,0	25	0,250	0,48	1,25
50	6	20	50	57	11	9	13	4000	40,0	40	0,4	1,08	2,76
60	6	22	52	60	12	10	17	6000	60,0	60	0,6	1,2	3,14
70	6	25	57	65	14	12	19	8000	80,0	80	0,8	1,4	3,31
80	6	30	62	69	17	14	22	10000	100,0	100	1,0	1,68	4,5

1) Przyjęto wartość 1kN=100kG

3.2. Koła łańcuchowe.

0x08 graphic
3.2.1. Przykłady konstrukcji kół łańcuchowych.

Rys.3.5.

Zbyt mała grubość wieńca w stosunku do średnicy piasty może wywołać drgania poprzeczne wieńca koła (wieniec w kształcie cienkiej tarczy). Przykłady konstrukcji kół przedstawiono na rysunku 3.5. Rysunek 3.5.c przedstawia koło spawane. Uzębienie wieńca wykonywane jest po spawaniu. Rozwiązanie według rysunku 3.5.d stosowane jest dla kół o średnicy większej od 200mm. Wieniec uzębiony oraz piasta mogą być wykonane z różnych materiałów. Konstrukcja ta umożliwia wymianę zużytego wieńca koła.

Regulacja zwisu łańcucha.

0x08 graphic

Ustawienie płaszczyzny osi kół łańcuchowych.

Osie kół należy umieszczać w płaszczyźnie poziomej lub pod niedużym kątem do poziomu do 60°. Część czynna cięgna na górze. W/w przekładnie nie wymagają napięcia wstępnego.

Prawidłowe napięcie wstępne łańcucha zapewnia zgodność teoretycznej (wg wymiarów przekładni) i rzeczywistej długości łańcucha (dobre układanie się łańcucha - zwis (1÷ 2%) rozstawu osi.

Praktyka - napięcie od ciężaru łańcucha i prawidłowe ułożenie kół.

Regulacja - przez przesuwanie osi koła, zastosowanie rolek napinających, wyrzucanie ogniw (skrócenie do 1,5% długości łańcucha L - nie więcej niż dwa ogniwa).

3.2.2. Koła łańcuchowe łańcuchów tulejkowych i rolkowych (rys.3.6.).

Średnicę podziałową należy obliczać z dokładnością do trzech miejsc po przecinku, a wynik ostateczny zaokrąglić do dwóch znaków po przecinku.

Wymiary liniowe należy obliczać z dokładnością do dwóch znaków po przecinku, a wynik ostateczny zaokrąglić do jednego znaku po przecinku.

Wymiary kątowe należy zaokrąglić do1`.

Podziałka łańcucha - p - według norm

Średnica rolki lub tulejki -d₁- według norm

Liczba zębów -z- według założeń

Promień wrębu -r₁- 0,505d₁+0,069 ⋅³√d₁
Kąt styku rolki - α₁- 140°-90°/z 120°-90°/z
Zarysu zęba -r_e- 0,12d₁(z+2) 0,008d₁(z+180)
Średnica podziałowa -d- p/sin180°/z
Średnica wierzchołków - d_a- d+1.25p-d₁ d + p(1-1,6/z)-d₁

Średnica podstaw - d_t- d-d₁

0x08 graphic
Rys.3.6.

Uwagi:

Ciąg zależnych ilości zębów dla łańcuchów rolkowych- tulejkowych precyzyjnych: z =17; 19; 21; 23; 25; 38; 57; 76; 95; 114.

Minimalna liczba zębów koła z=9.

0x08 graphic
3.2.3. Poprzeczne wymiary wieńca dla łańcuchów tulejkowych i rolkowych (rys.3.7.).

Rys.3.7.

Rozstaw płytek wewnętrznych -b_1-według norm
Szerokość płytki -h₂_-według norm
Podziałka poprzeczna łańcucha wielorzędowego -p_{t -}według norm

Szerokość uzębienia -b_f1-

(łańcuch jednorzędowy) 0,93b₁ dla p≤12,7 0,95b₁ dla p>12,7

Szerokość uzębienia -b_f1-

(łańcuch dwurzędowy) 0,91b₁ dla p≤12,7 0,93b₁ dla p>12,7

Szerokość wieńca -b_f2-b_f1+p_t
Szerokość ścięcia wierzchołka -b_a- b_amax=0,15p b_amin=0,1p
Odległości średnicy podtoczenia -f- 0,7p
Maksymalny promień podtoczenia -d_g- d-2f
Minimalny promień boku zęba -r_k- p lub 1,5d₁

3.2.4.Twardość kół łańcuchowych.

Koła łańcuchowe wykonane ze tali węglowych wyższej jakości powinny mieć twardość uzębionego wieńca HRC 40-50 na minimalną głębokość:

1mm- przy szerokości zęba do 3mm

1,5mm- przy szerokości zęba 3-6mm

2,5mm- przy szerokości zęba ponad 6mm

Koła wykonane ze stali do nawęglania winny mieć utwardzony wieniec (HRC 52-60) na głębokości 1-1,5mm

Koła żeliwne (stosowane najczęściej dla podziałek p>25mm oraz v≤2m/s) winny posiadać twardość powierzchni wieńca HB 360-430.

Boczne powierzchnie zębów winny mieć chropowatość nie mniejszą niż R_a=10μm, profil zęba R_a=5μm (przy prędkościach obwodowych do 8m/s) lub R_a=2,5μm (przy prędkościach większych od 8m/s).

3.3. Obliczanie przekładni łańcuchowych (tok postępowania).

Przy doborze liczby zębów kierować się należy następującymi zaleceniami:

Dobór zębów w małym kole z₁

Zbyt mała liczba zębów na z₁ spowoduje nierównomierność biegu, przeciążenie,

hałas;

Zbyt duża liczba zębów na z₂ - przy wydłużeniu łańcucha nastąpi jego zeskakiwa-

nie;

Zalecane liczby zębów w zależności od przełożenia, wg ( i jest ograniczone przez z_{1 min} i z₂ _max);

Podziałkę t (p) łańcucha dobieramy wg katalogu (przekładnia szybkobieżna, t - możliwie małe);
Średnicę podziałową (łańcuch tulejkowy, rolkowy) wyznaczamy z zależności:

D_p = =

z - liczba zębów koła łańcuchowego

Odległość osi a - generalnie wg założeń konstrukcyjnych. Im mniejsze a, tym mniejszy jest kąt opasania α na małym kole. Kąt α powinien być większy od 120°;

Gdy α > 120° przyjmuje się a:

i ≤ 3

a_min = + (30 ÷ 50)mm

i > 3

a_min = ⋅

D₁, D₂ - średnice zewnętrzne kół łańcuchowych.

Praktyka: a = (30 ÷ 50)t

Długość łańcucha L i liczba ogniw m są związane zależnością:

m = = + + ⋅ [I]

skąd:

L = m ⋅ t

We wzorze [I] wykorzystano uproszczenie: π ⋅ D = z ⋅ t

Wyznaczenie średniej prędkości łańcucha:

v =

Ponieważ w katalogu wytwórców podane są wartości sił zrywających Fr- w praktyce - należy sprawdzić warunek:

x = > x_R

gdzie:

x - obliczeniowy (rzeczywisty ) współczynnik bezpieczeństwa,

x_R - wymagany współczynnik bezpieczeństwa (x_R > 5),

F_r - obciążenie zrywające wg ,

F - obliczeniowa siła obciążająca łańcuch.

7. Wartość siły obwodowej:

F =

gdzie:

P - przenoszona moc;

v - prędkość łańcucha;

K₁ - współczynnik zależny od warunków pracy K₁ = (0,63 ÷ 4,55) (wg PN-81/M-84100)

8. Wyznaczanie liczby obiegów łańcucha:

≤

- załącznik - tabela 2

Dobór łańcucha z aktualnego katalogu wytwórcy - sprawdź zalecane parametry przekładni.

3.4. Przykładowe rozwiązanie przekładni łańcuchowej.

Szkoła: ZST Olecko

Zadanie konstrukcyjne :

PRZEKLADNIA ŁAŃCUCHOWA

Wydział

TBM

Uczeń:

Klasa:

Semestr:

Rok szkolny:

Zakres zadania :

Zaprojektować przekładnie łańcuchową przenoszącą moc P=12kW przy prędkości obrotowej n=750 obr/min , przełożeniu i=0.9 i odległości osi a=600mm.

Data:

Ocena:

Podpis:

Dane:

Obliczenia:

Wyniki:

0x08 graphic

i=0,9

n1=750

Schemat kinematyczny przekładni łańcuchowej rys.1

Założenia wstępne dotyczące przekładni :

i < 1 przekładnia powiększająca obroty (multiplikująca)
zakładam łańcuch rolkowy jednorzędowy wg.PN-77/M-84168

odległość osi kół a=600mm
średnie warunki pracy

Wymiary podstawowe łańcucha na podstawie rys.2. :

p=15,875 [mm]
b1=6,48 [mm]
d1=10,16 [mm]
Fr=23000 [N]

Założenia dotyczące koła łańcuchowego z1 :

liczba zębów z1=31
podziałkę p=15,875 [mm]
materiał koła : stal St7
twardość uzębienia wieńca 40HRC
chropowatość powierzchni bocznej Ra=5μm
profil zęba - chropowatość Ra=2,5μm

4. Obliczam prędkość obrotową na kole napędzanym

5. Obliczam liczbę zębów na kole biernym.

0x01 graphic

Przyjmuję liczbę zębów na kole biernym z2=28 .

a=600mm

p=15,875 [mm]

b1=6,48 [mm]

d1=10,16 [mm]

Fr=23000 [N]

p=15,875[mm]

z1=31

0x08 graphic

4. Łożyska ślizgowe.

Łożyska ślizgowe z tarciem płynnym stosowane są w zasadzie w konstrukcjach specjalnych: silnikach spalinowych, turbinach, walcarkach, szlifierkach. W węzłach łożyskowych ogólnej budowy maszyn (łożyskowanie dzwigni, przegubów) łożyska pracują w warunkach tarcia granicznego lub mieszanego. W ogólnej budowie maszyn szerokie zastosowanie znalazły łożyska z tulejami samosmarnymi. Tuleje te wykonywane są z porowatych spieków metali. Tuleje te są nasycone olejem w procesie produkcji i nie wymagają smarowania podczas eksploatacji.

4.1. Korpusy łożysk ślizgowych.

0x08 graphic
4.1.1. Korpusy oczkowe kołnierzowe lekkie (rys.4.1., tabl.4.1).

. Rys.4.1. PN-83/M-87006

Tablica 4.1

D	D₁	D₂	D₃	L	h	h₁	a	m	d₁	d₂	d₃	D tulei wg
D				L	h	h₁																	PN-80/M-87101	PN-80/M87103
20				38	34	42						20	3	12	90	70	9	20	M10⋅1	14;16
22												30	6	14						18
26				50	45	53												110	85	11	25	20;22	20
30															40	8	16					25
36	60	53	65				130	105	14								28;30	28
40	68	60	71	50	10	20	155	120	18						35		32;(34)	32
(41)	68	60	71				155	120														35
48	80	71	85	60	12	24	165	130										40
52	85	75	95				180	140							22	40		42	42
(53)																						45
58																						48;50	48
63	95	85	105	70	15	27	190	150							55
70	115	105	120	80	20	30	225	180	26	45			60
80	130	120	140	80	20	30	245	200	26	45		M10⋅1	65	65
80	130	120	140				245	200	26	45			90	25	35						70

Uwagi:

Dwa wymiary średnic d stosuje się dla tulei według PN-80/M-87101, dla tulei według PN-80/M-87103 stosuje się jeden wymiar średnicy d z pierwszej kolumny.
Przykład oznaczenia korpusu oczkowego kołnierzowego lekkiego o średnicy otworu D= 30mm. KORPUS KOŁNIERZOWY LEKKI 30 PN-83/M-87006.

0x08 graphic
4.1.2.Korpsy niedzielone (rys.4.2., tabl.4.2.).

. Rys.4.2. PN-84/M-87008

Tablica 4.2

D	D₁	L	h			h₁	a	b	c	m	d₁	d₂	d tulei wg
D			h			h₁																				PN-81/M-87101	PN-80/M-87103	PN-82/M87250
18			38	20	22	±0,11							45		90	16	12	65	9	M10⋅1	12;14	-	12
20																									14;16	-	14
22			42	30											25		50		105	20	14	75			16;18	-	16
24																									18;20	-	18
26			50												28		58		120	25	14	80	11		20;22	20
28																									22	22
32			60	40											34	±0,17	68		140	32	16	100	13		25	25
36																									28;30	28
40			70												42		88		165		20	120	17		32;(34)	32
45			50																					35;38	35
50		80	60	48												95		200	50	25	145	22		40;42	40
55																									45	45
60		104													56		112		220	63		165			50;(53)	50
65			70																				M12⋅1,5	55	55
75	126	80	71	±0,20	140		270	80	32	200	26			60;65	60

Uwagi:

Dwa wymiary średnic d stosuje się dla tulei według PN-80/M-87101, dla tulei według PN-80/M-87103 stosuje się jeden wymiar średnicy d z pierwszej kolumny.
Przykład oznaczenia korpusu dzielonego o średnicy otworu D= 50mm KORPUS NIEDZIELONY 50 PN84/M-87008

0x08 graphic
4.1.3.Korpusy dzielone lekkie (rys.4.3., tabl. 4.3.).

. Rys.4.4. PN-84/M-87009

Tablica 4.3

D	l	h	h₁	h₂	a	b	c	m	m₁	d₁	d₂	d₃	d panwi wg
D	l	h	h₁	h₂	a	b	c	m	m₁									PN-81/M-87102	PN-82/M-87251
32	30	32	64	60	155	25	15	120	60				11	M8	M10⋅1	25	25
36	30	32	64	60	155	25	15	120	60							28;30	28
40	30	42	77	80	170	32	18	135	70				13	M10		32;(34)	32
45	40	42	77	80	170	32	18	135	70							35;38	35
50	40	45	88	90	185	38	20	150	80							40;42	40
55	40	45	88	90	185	38	20	150	80							45	45
60	50	58	105	102	215	48	25	170	95				17	M12		(53);50	50
65	50	58	105	102	215	48	25	170	95							55	55
75	60	70	139	140	280	58	30	220	125				22	M16	M12⋅1,5	60;65	60
85	70	70	139	140	280	58	30	220	125							70;75	70
95	70	71	135	140	250	60	30	210	110							80;85	80

Uwagi:

Dwa wymiary średnic d stosuje się dla panwi według PN-81/M-87102, dla panwi według PN-82/M-87104 stosuje się jeden wymiar średnicy d z pierwszej kolumny.
Przykład oznaczenia korpusu dzielonego lekkiego o średnicy otworu D= 32mm KORPUS DZIELONY LEKKI 32 PN-82/M-87009.

0x08 graphic
4.1.4. Korpusy skośne lekkie (rys.44., tabl.4.4.).

Rys.4.4. PN-85/M-87120

Tablica 4.4.

D	L	h	a	a₁	b	c	m	m₁	l	d₁	d₂	d₃	D panwi wg
D																										PN-81/M-87102	PN-82/M-87104
32													30	50	155	80	25	15	120	60	17	11	M8	M10⋅1	25	25
36																									28;30	28
40														60	170	95	30	18	135	70	20	13	M10		32;(34)	32
45													40												35;38	35
50														63	185	105	40	20	150	80					40;42	40
55																									45	45
60													50	75	215	125	48	25	170	95	23	17	M12		50;(53)	50
65																									55	55
75	60												95	280	160	60	30	220	125	30	22	M16		60;65	60
85	70																						M12⋅1,5	70;75	70
95	80												112	320	195	75	35	260	150	34	26	M20		80;85	80
110	100																							90	90
120														125	380	220	100	40	300	170	40	32	M24		100;105	100
130																									110	110
145	120	132	400	240	110	40	320	190									(125);130	(125)
160	150	140	420	260	120	45	340	210									140	140
185	150		150	440	280	45	140						360	230					160	160

4.1.5. Główne zastosowanie stopów łożyskowych (tabl.4.5).

Tablica 4.5.

Cecha stopu	Przykład zastosowania	Orientacyjne warunki pracy
Ł89	Wylewanie odśrodkowe taśm bimetalowych na panewki łożysk ślizgowych obciążonych statycznie i dynamicznie o znanych szybkościach obwodowych czopa	Nacisk do 10 MN/m², prędkość obwodowa powyżej 5m/s, iloczyn nacisku i prędkości powyżej 50MNm/m²s.
Ł83	Wylewanie panewek łożysk ślizgowych obciążonych dynamicznie i statycznie o znacznych szybkościach obwodowych czopa	Nacisk do 10 MN/m², prędkość obwodowa powyżej 5m/s, iloczyn nacisku i prędkości powyżej 50MNm/m²s.
Ł16	Panewki łożysk pracujących, przy średnim natężeniu pracy i średnich lub dużych prędkościach obwodowych czopa	Obciążenie statyczne, nacisk do 10 MN/m², prędkość obwodowa powyżej 1,5 m/s, iloczyn nacisku i prędkości poniżej 15 MNm/m²s.
Ł10As	Panewki łożysk pracujących przy średnich obciążeniach uderzeniowych, panewki łożysk, obciążonych statycznie przy średnich prędkościach obwodowych	Obciążenie statyczne, nacisk do 10 MN/m², prędkość obwodowa powyżej 1,5 m/s, iloczyn nacisku i prędkości poniżej 30 MNm/m²s
Ł6	Wylewanie taśm bimetalowych na penewki łożysk samochodowych obciążonych uderzeniowo. Grubość warstwy stopu poniżej 0,5 mm	Obciążenie uderzeniowe jak w silnikach gaźnikowych

4.2. Tuleje łożysk ślizgowych.

0x08 graphic
4.2.1. Tuleje proste i z kołnierzem (rys.4.5., tabl.4.5.).

Rys.4.5. PN-80/M-87101

Tablica 4.5.

d	D		D₁	b	f	u	L
		szreg
		1						2
6	10	12		14	3	0,3	1	6;10
8	12	14	18	3	0,3	1	6;10
10	14	16	20	3	0,3	1	6;10
12	16	18	22	3	0,5	1	10;15;20
14	18	20	25	3	0,5	1	10;15;20
15	19	21	27	3	0,5	1	10;15;20
16	20	22	28	3	0,5	1,5	12;15;20;30
18	22	24	30	3	0,5	1,5	12;20;30
20	24	26	32	3	0,5	1,5	15;20;30
22	26	28	34	3	0,5	1,5	15;20;30
25	30	32	38	4	0,5	1,5	20;30;40
28	34	36	42	4	0,5	1,5	20;30;40
30	36	38	44	4	0,5	2	20;30;40
32	38	40	46	4	0,8	2	20;30;40
35	41	45	50	5	0,8	2	30;40;50
40	48	50	58	5	0,8	2	30;40;60
45	53	55	63	5	0,8	2	30;40;60
50	58	60	68	5	0,8	2	40;50;60
55	63	65	73	5	0,8	2	40;50;70
60	70	75	83	7,5	0,8	2	40;60;80
70	80	85	95	7,5	1,0	2	50;70;90

Uwagi:

Tuleje z kołnierzem mają wyróżnik w oznaczeniu - B, tuleje proste mają wyróżnik A w oznaczeniu. Tuleje mogą być wykonane „na gotowo” - bez wyróżnika w oznaczeniu lub z naddatkiem materiału na średnicy wewnętrznej - wyróżnik P. Tuleje P mają średnicę wewnętrzną d^-0,3_-0,5dla zakresu średnic d do 40mm oraz d^-0,8_-1,2 dla zakresu d = 42 - 100 mm. Przykład oznaczenia tulei z kołnierzem wykonanej na gotowo, o średnicy d = 20 mm, D = 24, długości L = 30 mm wykonanej z brązu B102. TULEJA B - 20/24⋅30-B101 PN-80/M-87101.

4.2.2. Tuleje proste i z kołnierzem dwuwarstwowe (rys.4.6., tabl.4.6.).

Rys. 4.6. PN-80/M-87103

Tablica 4.6.

d	D	D₁	L			b	F	Grubość warstwy wylanej stopem Ł89
								Szereg			S
								1	2	3
20	26	32	15	20	30	3	0,5	_+0,25 _+0,25 0,4_+0,45 - 0,8_+0,15
22	28	34	15	20	30	3	0,5
25	32	38	20	30	40	4	0,5
28	36	42	20	30	40	4	0,5
30	38	44	20	30	40	4	0,5
32	40	46	20	30	40	4	0,8
(34)	42	48	20	30	40	5	0,8
35	45	50	30	40	50	5	0,8
38	48	54	30	40	50	5	0,8	_{+0,45 +0,25} 0,5_+0,15 - 1,0_+0,15
40	50	58	30	40	60	5	0,8
42	52	60	30	40	60	5	0,8		_{+0,60 +0,60} 0,5_+0,40 -1,0_+0,40
45	55	63	30	40	60	5	0,8
40	58	66	40	50	60	5	0,8
50	60	68	40	50	60	5	0,8
(53)	63	68	40	50	60	5	0,8
55	65	73	40	50	70	5	0,8

0x08 graphic
4.2.3.Panwie proste i kołnierzowe (dzielone) (rys.4.7., tabl.4.7.).

Rys.4.7. PN-81/M-87102

Tablica 4.7.

d	D		D₁	b	f	u	L lub l
		szereg
		1						2
25	30	32		38	4,0	0,5	1,5	20;30;40
28	34	36	42	4,0	0,5	1,5	20;30;40
30	36	38	44	4,0	0,5	2	20;30;40
32	38	40	46	4,0	0,8	2	20;30;40
35	41	45	50	5,0	0,8	2	30;40;50
40	48	50	58	5,0	0,8	2	30;40;50
45	53	55	63	5,0	0,8	2	30;40;50
50	58	60	68	5,0	0,8	2	40;50;60
55	63	65	73	5,0	0,8	2	40;50;60
60	70	75	83	7,5	0,8	2	60;70;80
70	80	85	95	7,5	1,0	2	60;70;80

0x08 graphic
4.2.4. Tuleje samosmarujące spiekane proste (rys.4.8., tbl.4.8), z kołnierzem (rys.4.9., tabl4.9).

. Rys.4.8. PN-92/M-87201.

Tablica 4.8

d	D		L				d	D		L
		Seria nominalna	Seria cienka¹⁾	Szereg					Seria nominalna	Seria cienka¹⁾	Szereg
		Seria nominalna	Seria cienka¹⁾			1		2	Seria nominalna	Seria cienka¹⁾	3	4²⁾			1	2	3	4²⁾
1	3	-	1	2	-	-		18	24	22	12	18	30	-
1,5	4	-	2	2	-	-	20	26	25	15	20	25	30
2	5	-	2	3	-	-	22	28	27	15	20	25	30
2,5	6	-	2	3	-	-	25	32	30	20	25	30	40
3	6	-	3	4	-	-	28	36	33;(34)	20	25	30	40
4	8	-	3	4	6	-	30	38	35;(36)	20	25	30	40
5	9	8	4	5	8	-	32	40	38	20	25	30	40
6	10	9	4	6	10	-	35	45	41	25	35	40	50
7	11	10	5	8	10	-	38	48	44	25	35	45	55
8	12	11	6	8	12	-	40	50	46	30	40	50	60
9	14	12	6	10	14	-	42	52	48	30	40	50	60
10	16	14	8	10	16	-	45	55	51	35	45	55	65
12	18	16	8	12	20	-	48	58	55	35	50	70	-
14	20	18	10	14	20	-	50	60	58	35	50	70	-
15	21	19	10	15	25	-	55	65	63	40	55	70	-
16	22	20	12	16	25	-	60	72	68	50	60	70	-

Wymiary podane w nawiasach są niezalecane.
Dla serii cienkiej nie stosuje się szeregu największej długości.

Rys.4.9. PN-92/M87201.

Tablica 4.9.

d	D	D₁	E	L				d	D	D₁	E	L
												Szereg				Szereg
												1	2	3	4	1	2	3	4
Seria normalna								30	38	46	4	20	25	30	-
1	3	5	1	2	-	-	-	32	40	48	4	20	25	30	-
1,5	4	6	1	2	-	-	-	35	45	55	5	25	35	40	-
2	5	8	1,5	3	-	-	-	38	48	58	5	25	35	45	-
2,5	6	9	1,5	3	-	-	-	40	50	60	5	30	40	50	-
3	6	9	1,5	4	-	-	-	42	52	62	5	30	40	50	-
4	8	12	2	3	4	6	-	45	55	65	5	35	45	55	-
5	9	13	2	4	5	8	-	48	58	68	5	35	50	-	-
6	10	14	2	4	6	10	-	50	60	70	5	35	50	-	-
7	11	15	2	5	8	10	-	55	65	75	5	40	55	-	-
8	12	16	2	6	8	12	-	60	72	84	6	50	60	-	-
9	14	19	2,5	6	10	14	-	Seria cienka
10	16	22	3	8	10	16	-	10	14	18	2	8	10	16	-
12	18	24	3	8	12	20	-	12	16	20	2	8	12	20	-
14	20	26	3	10	14	20	-	14	18	22	2	10	14	20	-
15	21	27	3	10	15	25	-	15	19	23	2	10	15	25	-
16	22	28	3	12	16	25	-	16	20	24	2	12	16	25	-
18	24	30	3	12	18	30	-	18	22	26	2	12	18	30	-
20	26	32	3	15	20	25	30	20	25	30	2,5	15	20	25	-
22	28	34	3	15	20	25	30	22	27	32	2,5	15	20	25	-
25	32	39	3,5	20	25	30	-	25	30	35	2,5	20	25	30	-
28	36	44	4	20	25	30	-

0x08 graphic
4.2.5. Tuleje samosmarujące spiekane baryłkowe (rys.4.10., tabl.4.10).

Rys.4.10 PN-92/M-87201.

Tabela 4.10.

d	D	L	C_max	L¹⁾	d	D	L	C_max	L¹⁾
1	3	2	0,3	0,6	9	18	12	0,5	4
1,5	4,5	3	0,3	0,9	10	20	13	0,5	4
2	5	3	0,3	0,9	10	22	14	0,5	4
2,5	6	4	0,3	1	12	22	15	0,5	4
3	8	6	0,3	2	14	24	17	0,5	5
4	10	8	0,3	2	15	27	20	0,5	5
5	12	9	0,5	3	16	28	20	0,5	6
6	14	10	0,5	3,5	18	30	20	0,5	6
7	16	11	0,5	4	20	36	25	0,5	6
8	16	11	0,5	4

Na powierzchni kulistej dopuszcza się powierzchnię walcową o długości l. Tolerancja średnicy kuli w korpusie - H10. W zależności od metody montażu dla uzyskania większej płynności i lekkości tulei można stosować tolerancję G10.

4.3.Panwie łożysk ślizgowych.

0x08 graphic

4.3.1.Panwie proste i kołnierzowe dwuwarstwowe (dzielone) (rys.4.11., tabl.4.11).

Rys.4.11. PN-82/M-87104.

Tablica 4.11.

d	D	Grubość warstwy wylanej	D₁	b	f	u	L
25	32	0,4_+0,15^+0,25 -0,8_+0,15^+0,25	32	4,0	0,5	1,5	20;30;40
28	36			42	4,0	0,5	1,5	20;30;40
30	38			44	4,0	0,5	2	20;30;40
32	40			46	4,0	0,8	2	20;30;40
35	45		0,5_+0,4^+0,6 -1,0_+0,4^+0,6	50	5,0	0,8	2	30;40;50
38	48			54	5,0	0,8	2	30;40;50
40	50			58	5,0	0,8	2	30;40;60
42	52			60	5,0	0,8	2	30;40;60
45	55			63	5,0	0,8	2	30;40;60
48	58			66	5,0	0,8	2	40;50;60
50	60			68	5,0	0,8	2	40;50;60

4.3.2. Główne własności oraz zastosowanie materiałów na panwie jednolite (tabl.4.12.).

Tablica 4.12.

Znak	Orientacyjne własności	Przykład zastosowań
B10	Odporny na duże obciążenia stałe, zmienne i uderzeniowe	Silnie obciążone łożyska
B101	Odporny na ścieranie i duże obciążenia mechaniczne	Wysoko obciążone, szybkoobrotowe, żle smarowane łożyska
B103	Odporny na ścieranie i naciski	Wysoko obciążone i narażone na korozję elementy maszyn
B555	Odporny na ścieranie i korozję	Elementy podlegające ścieraniu, naciski do2.5MN/m²
B1010	Odporny na ścieranie	Łożyska pracujące przy dużych naciskach i prędkościach
B476	Odporny na ścieranie i korozję	Łożyska obciążone statycznie, nacisk do 8MN/m², prędkość obwodowa do 3m/s, iloczyn nacisku i prędkości do 12MNm/m²s
BA1032	Bardzo odporny na obciążenia statyczne, ścieranie i podwyższone temperatury	Silnie obciążone elementy narażone na ścieranie przy równym obciążeniu mechanizmu
B525	Odporny na ścieranie	Łożyska narażone na ścieranie przy dużych prędkościach i małych naciskach
MM47	Odporny na ścieranie i podwyższone temperatury do 230°C	Łożyska ślizgowe
MM55	Odporny na ścieranie	Nieskomplikowane i duże elementy
MA58	Odporny na ścieranie i wysokie obciążenia statyczne	Łożyska obciążone statycznie
MK80	Odporny na ścieranie i temperaturę do100°C	Łożyska
Z-105	Dobre własności przeciwcierne	Panewki łożysk pracujących przy małych i średnich prędkościach oraz obciążeniach (zastępuje brąz B555 i stop Ł10As)
Z-284	Dobre własności przeciwcierne. Maksymalna temperatura pracy 100°C	Łożyska o nacisku do 20MN/m², prędkości obwodowej do 7m/s, iloczyn nacisku i prędkości do 10MNm/m²s (zastępuje brązy B10,B101,B555)

4.4.Otwory i rowki smarowe.

0x08 graphic
4.4.1.Otwory smarowe (rys.4.12., tabl.4.13).

Rys.4.12. PN-87/M-87105.

Tablica 4.13.

(D-d)/2		d₁	t₁	d₂
(D-d)/2								kształt
powyżej	do					A	B
-	2	2,5	1	4,5	6
2	2,5	3	1,5	6	8,2
2,5	3	4	2	8	10,8
3	4	5	2,5	10	13,6
4	5	6	3	12	16,2
5	7,5	8	4	16	21,8
7,5	10	10	5	20	27,2
10	-	12	6	24	32,6

0x08 graphic

4.4.2. Rowki smarowe (rys.4.13., tbal.4.14).

Rys.4.13. PN-87/M-87105.

Tablica 4.14.

(D-d)/2		E₁		E₂	R₁			R₂	T₂
(D-d)/2				Kształt rowka
powyżej	do	D,E	G	H	C	D	F	C	C,D,E,F,G,H
1,5	2	5	1,8	3	1,5	2,5	1	3	0,8
2	2,5	8	2,0	4	2	4	1,5	4,5	1
2,5	3	10,5	2,5	5	2,5	6	2	6	1,2
3	4	14	3,5	6	3	8	3	9	1,6
4	5	19	4,5	8	4	12	4	12	2

0x08 graphic
4.4.3. Odległość rowka smarowego lub otworu od czoła tulei lub panwi (rys.4.14., tabl.4.15).

Rys.4.14. PN-87/M87105.

Tablica 4.15.

Zakresy długości L		a	Zakresy średnic d		x_min
powyżej	do	a		powyżej	x_min	do
15	30	3	14	38	6
30	60	4	38	50	8
60	100	6	50	100	12
100		10

0x08 graphic

4.4.4. Przykłady smarowania knotowego (rys.4.15).

Rys.4.15.

4.4.5. Zalecane tolerancje wałów i opraw łożysk ślizgowych (tabl.4.16).

Tablica 4.16.

Tolerancje		Zastosowanie
wału	gniazda	Zastosowanie
m6	H7	Małe obciążenia z możliwością przesuwu
m6	M7	Duże obciążenia, obciążenia ruchowe
m6	M7	Oprawy ze stopów metali lekkich

Załączniki:

Pasy klinowe-terminologia według PN-86/M-85200/01

Pas klinowy napędowy.

Pas, którego przekrój poprzeczny ma kształt trapezu równoramiennego lub zbliżony do trapezu równoramiennego.

Na przekrój pasa prostego trapez jest wyznaczony zarysem powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej oraz powierzchniami bocznymi pasa (rys.1.1).

W przypadku ściętych lub zaokrąglonych krawędzi przekroju pasa, do wyznaczenia trapezu należy przyjąć przecięcia przedłużeń zarysów powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej oraz powierzchni bocznych pasa

(rys. 1.1 b÷d).

0x08 graphic
a) b) c) d)

Rys.1.1 PN-86/M-85200/01-1

Powierzchnia skuteczna pasa.

0x08 graphic

Miejsce geometryczne linii zamkniętych nie zmieniających swojej długości przy przeginaniu pasa prostopadle do powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej jego przekroju (rys.1.2 i 1.3).

Rys. 1.2 PN-86-/M-85200/01-2 Rys.1.3 PN-86/M-85200/01-3

Szerokość skuteczna pasa l_p.

Szerokość pasa odpowiadająca szerokości jego przekroju poprzecznego, mierzonego

na poziomie powierzchni skutecznej pasa (rys.1.2).

Szerokość górna pasa l_o.

Szerokość pasa odpowiadająca szerokości trapezu wyznaczonego przez przekrój

poprzeczny pasa, mierzonej na poziomie powierzchni zewnętrznej pasa (rys.1.4).

0x08 graphic
Rys.1.4 PN-86/M-85200/01-4

Wysokość pasa h_o.

Wysokość odpowiadająca wysokości trapezu wyznaczonego przez przekrój poprzeczny pasa, ograniczonej linią powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej (rys.1.4).

Wysokość względna pasa.

Stosunek wysokości pasa (h_o) do jego szerokości skutecznej (l_p):

Wąskoprofilowe - 0,9
Normalnoprofilowe - 0,7
Półszerokoprofilowe - 0,5
Szerokoprofilowe - 0,3

Długość skuteczna pasa L_p.

Długość pasa odpowiadająca długości mierzonej na poziomie szerokości skutecznej pasa przy obciążeniu siłą F (rys.1.4).

Długość zewnętrzna pasa L_z.

Orientalna długość pasa mierzona po obwodzie powierzchni zewnętrznej pasa w stanie nienaprężonym.

Długość wewnętrzna pasa L_w.

Orientalna długość pasa mierzona po obwodzie powierzchni wewnętrznej pasa w stanie nienaprężonym.

Powierzchnia boczna pasa.

Jedna z dwóch powierzchni pracujących pasa, które podczas użytkowania pasa stykają się ze ściankami koła pasowego rowkowego (rys.1.3).

Kąt zarysu przekroju poprzecznego pasa α.

Kąt zawarty między powierzchniami bocznymi pasa (rys.1.5).

Pas podwójny (sześciokątny).

0x08 graphic
Pas o przekroju sześciokątnym składającym się z dwóch trapezowych przekrojów pasa klinowego połączonych szerokościami górnymi (rys.1.6).

Rys.1.5 PN-86/M-85200/01-5 Rys.1.6 PN-86/M-85200/01-8

Zespół pasów klinowych.

Kilka pojedynczych pasów klinowych pracujących równolegle w przekładni pasowej, charakteryzujących się określonymi dopuszczalnymi różnicami długości skutecznej każdego pasa w zespole.

Bibliografia:

1. Leonid W. Kurmaz „Skrypt Politechniki Świętokrzyskiej”

Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej Kielce 1997

2. prof. dr. Eugeniusz Mazanek „Skrypt Politeccniki Białostockiej” Białystok 1990

3. Witold Korewa „Podstawy konstrukcji maszyn cz.2” PWN Warszawa 1966

4. Bajon W. Szuck T. Osiński Z. „Podstawy konstrukcji maszyn” PWN Warszawa 1990

5. Rutkowski A. „Części maszyn” Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1992

Wykaz norm:

PN-66/M-85202

PN-86/M-85200/11

PN-77/M-84168.

PN-77/M-84165

PN-78/M-84176

PN-80/M-87101

PN-80/M-87103

PN-81/M-87102

PN-82/M-87104

PN-83/M-87006

PN-84/M-87008

PN-84/M-87009

PN-85/M-87120

PN-86/M-85200/01

PN-87/M-87105

PN-92/M-87201

0x01 graphic

6. Obliczam rzeczywistą odległość osi

0x01 graphic

7. Sprawdzam odległość osi

Warunek jest spełniony.

8. Obliczam rzeczywiste przełożenie przekładni

9. Na podstawie danego przełożenia i=0,9 odczytuję wartość

współczynnika k₁=1,05.

10. Obliczam średnicę równoważną.

11. Obliczam kąt opasania i kąt rozwarcia cięgna na czynnym kole

0x01 graphic

12. Obliczam kąt opasania ϕ1.

0x01 graphic

13. Dla
stosując interpolację liniową odczytuję

wartość współczynnika kϕ=0,998.

0x01 graphic

k₁

0x01 graphic

14. Obliczam prędkość obrotową pasa

0x01 graphic

14. Na podstawie tablicy odczytuję dla
i de=210[mm] pas

klinowy typu B dla którego:

15. Obliczam teoretyczną długość pasa.

0x01 graphic

16. Na podstawie PN-86/M-85200/06 przyjmuję długość pasa L=1800[mm] dla którego odchyłki wynoszą :

- górna +24[mm];

- dolna -12[mm].

Dopuszczalna różnica pasów pracujących równolegle wynosi

4[mm] .

17. Na podstawie tablicy odczytuję przy pasie typu B wartość

współczynnika kL wg. PN-67/M-85203 kL=0,95.

Obliczam liczbę pasów potrzebną do przeniesienia określonej

mocy w danych warunkach pracy .

0x01 graphic

Przyjmuję 3 pasy klinowe typu B

Sprawdzam trwałość pasa.

0x01 graphic

Warunek jest spełniony.

Przyjmuję zespół pasów klinowych:

3B1800 PN-86/M-85200/06

Przyjmuję zespół kół pasowych:

3B200 PN-66/M-85202 i

3B180 PN-66/M-85202

0x01 graphic

de=210[mm]

0x01 graphic

kL=0,95

kT=1,2

22. Wymiary pasa klinowego z rys. 3.

Nr	Wielkość	Wartość [mm]
1	Lp	14
2	lo	17
3	Ho	11
4	Hp	4,2
5	α	40°±1

23.Wymiary długościowe pasa.

Nr	Wielkość	Oznaczenie	Wartość
1	Lp	Długość pasa	1800
2	Lp′	Odchyłki długości	+24 -12
3	Dop. Różnica długości pasów pracujących równolegle		4

24. Wymiary koła rowkowego dla pasa klinowego rys. 4.

Nr	Wielkość	Wartość [mm]
1	lp	14
2	bmin	4,2
3	hmin	10,8
4	e	19±0,4
5	f	12,5±1
6	d- średnica skuteczna	200
7	Odchyłki średnicy d	+2

0x01 graphic

4. Obliczam prędkość obrotową na kole napędzanym

5. Obliczam średnicę koła czynnego

0x01 graphic

Przyjmuję średnicę koła czynnego z szeregu średnic zalecanych :

Obliczam średnicę koła biernego

0x01 graphic

Przyjmuję średnicę koła biernego z szeregu średnic zalecanych

(koło mniejsze zaokrąglamy do góry) :

Obliczam rzeczywistą odległość osi

0x01 graphic

Sprawdzam odległość osi

Warunek jest spełniony.

11. Obliczam rzeczywiste przełożenie przekładni

0x01 graphic

i=0,9

n1=750

P=12kW

n1=750

K=1,25

kr=5,5MPa

0x01 graphic

12. Obliczam grubość pasa

0x01 graphic

Przyjmuję grubość pasa g=8mm

Przyjmuję szerokość pasa na podstawie PN

14. Obliczam kąt opasania i kąt rozwarcia cięgna na czynnym kole

0x01 graphic

15. Obliczam teoretyczną długość pasa

0x01 graphic

16. Obliczam prędkość obrotową pasa

0x01 graphic

17. Ustalam napięcie użyteczne pasa przy uwzględnieniu strat

energii i przeciążeń

0x01 graphic

18. Obliczam wartość współczynnika m

0x01 graphic

19. Obliczam napięcie w części czynnej pasa

0x01 graphic

20. Obliczam napięcie w części czynnej pasa

0x01 graphic

21. Obliczam naprężenia wywołane siłą odśrodkową

0x01 graphic

22. Obliczam naprężenia gnące w pasie

0x01 graphic

23. Obliczam naprężenia rozciągające

0x01 graphic

24. Obliczam naprężenia zastępcze

0x01 graphic

25. Sprawdzam czy pas przeniesie dane obciążenie

Warunek wytrzymałościowy jest spełniony

0x01 graphic

26. Obliczam współczynnik wykorzystania napędu

0x01 graphic

27. Obliczam trwałość pasa

0x01 graphic

28. Sprawdzam trwałość pasa

0x01 graphic

Warunek jest spełniony

29. Obliczam wartość napięcia wstępnego

30. Obliczam długość pasa potrzebną do uzyskania napięcia wstępnego

0x01 graphic

15. Obliczam wymiary koła czynnego

Średnica wierzchołków da.

0x01 graphic

Średnica podstaw df.

Promień zarysu zęba.

0x01 graphic

Promień wrębu .

0x01 graphic

Max. promień podtoczenia .

0x01 graphic

Min. Promień boku zęba .

Max. Średnica podtoczenia .

0x01 graphic

Szerokość uzębienia .

0x01 graphic

Szerokość ścięcia wierzchołków .

0x01 graphic

Sprawdzam przełożenie przekładni

Obliczam średnicę podziałową koła czynnego.

0x01 graphic

Obliczam średnicę podziałową koła biernego .

Obliczam liczbę ogniw w łańcuchu .

0x01 graphic

Przyjmuję liczbę ogniw m=67

Obliczam długość łańcucha .

Obliczam prędkość obrotową łańcucha .

0x01 graphic

Sprawdzam liczbę obiegów łańcucha

0x01 graphic

Warunek jest spełniony.

13. Obliczam siłę obwodową zakładając K1=2

0x01 graphic

Obliczam współczynnik bezpieczeństwa .

Warunek jest spełniony.

0x01 graphic

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA KOBIET KARMIĄCYCH
Zalecenia w zakresie monitoringu
Kwaśniewski J , 2006 07 26 dr kwasniewski pl, Jak długo O zaleceniach dietetycznych
02 Zalecenia
Metodologia - SPSS - Zastosowanie komputerów - Lipiec - Raport zalecenia, Metodologia - SPSS - Zasto
Zalecenia3
Zalecenia1
RPA Wnioski i zalecenia
Zalecenie BHP dot K P
Zalecenia dla pacjentów po zabiegu augmentacji dziąsła
5 Zalecenie Komitetu Minstrow RE w spr przeciwdzialania handlowi ludźmi
Zalecenia diagnostyczno lecznicze w guzach neuroendokrynnych ukladu pokarmowego
Zalecenia2
zalecenia
Kryteria laboratoryjne rozpoznawania cukrzycy są niezależne od wieku i opierają się na zaleceniach W
Żywienie, Zalecenia dietetyczne w profilaktyce choroby niedokrwiennej serca, Zalecenia dietetyczne w
zalecenia żywieniowe dla osob starszych
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA KOBIET KARMIĄCYCH PIERSIĄ, Diety, przepisy i porady
Zalecenia dla zdrowiejących alkoholików, terapia z chomikuj

więcej podobnych podstron

B	y	B	y	B	y
40	1	125	2	300	3
50	1	150	2	350	3
60	1	175	2,5	400	3
70	1,5	200	2,5	450	4
85	1,5	225	2,5	500	4
100	1,5	250	2,5	600	4

B	y	B	y	B	y
40	1	125	2	300	3
50	1	150	2	350	3
60	1	175	2,5	400	3
70	1,5	200	2,5	450	4
85	1,5	225	2,5	500	4
100	1,5	250	2,5	600	4

B	y	B	y	B	y
40	1	125	2	300	3
50	1	150	2	350	3
60	1	175	2,5	400	3
70	1,5	200	2,5	450	4
85	1,5	225	2,5	500	4
100	1,5	250	2,5	600	4