42. Państwo Narodowe: nieudane cesarstwo
Dziełem jakobinów i Napoleona było zawłaszczenie ideału narodowego przez aparat państwowy; za tym poszła nacjonalizacja królewskiego państwa i etatyzacja rewolucyjnego narodu. Doprowadziło to w pierwszej dekadzie XIX wieku do modelu Państwa Narodowego, który powieliła cała Europa, zarówno monarchiczna, jak republikańska, a w XX wieku - reszta świata.
Jest to model potworny, kiedy siÄ™ nad nim zastanowić, ale ludzie wÅ‚aÅ›nie siÄ™ nad nim nie zastanawiajÄ…, ponieważ PaÅ„stwo Narodowe doczekaÅ‚o siÄ™ sakralizacji. Znaczy to, że uzyskaÅ‚o nietykalność w naszych umysÅ‚ach, które odrzucajÄ… myÅ›l, że w koÅ„cu jest to może tylko jakaÅ› forma przejÅ›ciowa, tak jak wiele innych. Odrzucona zostaje wszelka krytyka, wszelkie kwestionowanie zostaje uznane za zdradÄ™ i jako takie - potÄ™pione. SzkoÅ‚y nauczajÄ… tej wiary. Celebruje siÄ™ jej kult, czci siÄ™ na wszystkich placach jej pomniki. „Lud potrzebuje religii" gÅ‚osi siÄ™; a ponieważ odsuwa siÄ™ chrystianizm, bÄ™dzie niÄ… nacjonalizm, kult zetatyzowanej ojczyzny, jedyny Absolut, któremu wszystko siÄ™ podporzÄ…dkowuje i w którego imieniu przywódcy paÅ„stwa mogÄ… wydać na Å›mierć opornych wobec niego heretyków, czego już, dziÄ™ki Bogu, nie mogÄ… czynić KoÅ›cioÅ‚y.
Scentralizowane i zjednoczone Państwo Narodowe sięga w ten sposób po władzę tradycyjnych imperiów, mimo że nie posiada ani ich etnicznego i językowego pluralizmu, ani uniwersalnego charakteru, Marzy mu się - i istotnie dąży ano do tego - żeby być zamkniętą, samowystarczalną i osiągającą pełnię jednością, zarówno w dziedzinie kultury, lak i ekonomii, jedynym sędzią nie tylko w tym, co się tyczy ego własnych interesów, ale również i cudzych. Jest to zatem część, która pragnie wielkości tak, jakby była całością. Współczesne Państwo Narodowe .jednolite i absolutne, jest więc niczym innym jak nieudanym imperium. Oto podstawowa prawda dwudziestego wieku - ery narodów. W związku z tym taka, co najmniej paradoksalna, konstatacja: jeśli mianowicie wszystkie jednolite Państwa Narodowe jako takie były i są nieudanymi imperiami, poczynając od cesarstwa Napoleona, to jedynymi udanymi imperiami naszej epoki okazują się federacje: Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Spróbujmy ten paradoks pogłębić. Sama Szwajcaria jest również pewnym udanym imperium, zważywszy, że pod najwyższą i arbitralną (ponadnarodową) egidą grupuje wielość państw, plemion, wyznań, tradycji kulturowych i społecznych. Istotnie bowiem zasadniczymi cechami imperium są pluralizm i najwyższy arbitraż, a nie gigantyczne rozmiary.