1. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Historia Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Utworzenie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii było konsekwencją niepokojących zmian na polskiej scenie narkotykowej występujących na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Wraz z transformacją polityczną, społeczną i gospodarczą następował rozwój wielu niekorzystnych zjawisk społecznych. Wśród nich szczególne miejsce zajmowało coraz powszechniejsze używanie narkotyków, zwłaszcza przez młodzież. W połowie lat osiemdziesiątych ujawniono w Polsce pierwsze przypadki zakażeń wirusem HIV wśród osób uzależnionych przyjmujących narkotyki w drodze iniekcji, a w latach dziewięćdziesiątych zjawisko to zaczęło przybierać coraz większe rozmiary. W odpowiedzi na te problemy wzmożoną aktywność podjęły różne organizacje społeczne zainteresowane udzielaniem pomocy osobom z problemami narkotykowymi. Oczekiwały jednak wsparcia specjalistycznej instytucji rządowej, która byłaby partnerem przy realizacji ich zadań statutowych.

Powyższe okoliczności sprawiły, że w 1993 r. minister zdrowia i opieki społecznej powołał Biuro ds. Narkomanii, którego zadaniem było podejmowanie działań na rzecz ograniczania popytu na narkotyki. Do 1999 r. podstawowa działalność Biura obejmowała we współpracy z organizacjami pozarządowymi realizację zadań państwowych z zakresu profilaktyki narkomanii, leczenia, rehabilitacji i readaptacji osób uzależnionych.

W wyniku zmiany systemu ubezpieczeń społecznych i reformy administracyjnej kraju w roku 1999 zadania z zakresu leczenia osób uzależnionych od narkotyków przejęły regionalne kasy chorych. Ta sytuacja i jednocześnie toczący się proces akcesji Polski do Unii Europejskiej wymusiły konieczność zweryfikowania zadań statutowych Biura.

W 2000 r. na mocy zarządzenia ministra zdrowia Biuro ds. Narkomanii zostało przekształcone w Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Zmiana nazwy wiązała się ze zmianą struktury organizacyjnej, jak również z rozszerzeniem działalności Biura. Zapisy znowelizowanej w 2001 r. ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii poszerzyły zakres kompetencji Krajowego Biura o prowadzenie koordynacji wszelkich działań podejmowanych na rzecz ograniczania popytu na narkotyki.

Współpraca międzynarodowa nabrała nowego wymiaru i znaczenia, w szczególności w zakresie dostosowywania polskich norm prawnych do dorobku prawnego krajów unijnych. W strukturze Biura powołano Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii odpowiedzialne m.in. za gromadzenie danych na temat zjawiska narkomanii zgodnie ze standardami rekomendowanymi przez europejskie instytucje oraz monitorowanie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii. Przyjęcie Polski do Unii Europejskiej zaangażowało czynnie przedstawicieli Polski w proces tworzenia prawa wspólnotowego, stąd udział przedstawicieli Krajowego Biura w pracach działającej przy Radzie Europejskiej Horyzontalnej Grupy ds. Narkotyków, zajmującej się m.in. opracowaniem Unijnej Strategii Antynarkotykowej na kolejne lata.

Do głównych zadań Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii należy:

1. opracowywanie projektu Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii oraz koordynowanie i monitorowanie jego wykonania, przy współpracy z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za przeciwdziałanie narkomanii;

2. inicjowanie oraz wdrażanie działań zmierzających do ograniczenia używania narkotyków;

3. inicjowanie, wspieranie i prowadzenie badań dotyczących problematyki używania narkotyków, w tym sporządzanie oceny epidemiologicznej zagrożeń narkomanią;

4. inicjowanie i prowadzenie prac nad nowymi rozwiązaniami legislacyjnymi służącymi przeciwdziałaniu narkomanii;

5. podejmowanie działań ukierunkowanych na podnoszenie jakości programów profilaktycznych, rehabilitacyjnych i readaptacyjnych;

6. wspieranie i prowadzenie szkoleń dla różnych grup zawodowych zajmujących się przeciwdziałaniem narkomanii;

7. udzielanie wsparcia merytorycznego instytucjom, placówkom i osobom zajmującym się problematyką narkomanii;

8. dotowanie w imieniu ministra zdrowia programów z zakresu profilaktyki narkomanii, ograniczania szkód zdrowotnych spowodowanych używaniem nielegalnych substancji oraz integracji społecznej osób uzależnionych od narkotyków;

9. stała współpraca z organizacjami międzynarodowymi i instytucjami, w szczególności z Organizacją Narodów Zjednoczonych, Światową Organizacją Zdrowia (WHO), Grupą Pompidou Rady Europy oraz z instytucjami Unii Europejskiej: Horyzontalną Grupą ds. Narkotyków i Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA);

10. prowadzenie krajowego systemu informacji o narkotykach oraz monitorowania działań podejmowanych na rzecz przeciwdziałania narkomanii na poziomie krajowym i międzynarodowym;

11. podejmowanie działań interwencyjnych w sprawach skarg i wniosków dotyczących problematyki przeciwdziałania narkomanii, kierowanych do Biura lub do ministra właściwego ds. zdrowia.

Struktura organizacyjna Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii

• Krajowym Biurem kieruje dyrektor powoływany przez ministra zdrowia.

•W skład Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii wchodzą następujące komórki organizacyjne:

* Dział Realizacji Zadań Profilaktyczno-Rehabilitacyjnych,

* Dział ds. Edukacji Publicznej

* Samodzielne Stanowisko ds. Systemu Wczesnego Ostrzegania o Narkotykach,

* Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii

* Zespół Samodzielnych Stanowisk ds. Szkoleń

* Dział Nadzoru nad Realizacją Zadań Zleconych,

* Dział Finansowo-Księgow,

* Samodzielne Stanowisko ds. Kontroli Finansowych Zadań Zleconych.

Inne dodatkowe działania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii

• prowadzi bieżącą obsługę sekretarską Rady ds. Przeciwdziałania Narkomanii przy premierze RP, w tym organizuje, przygotowuje materiały, protokołuje posiedzenia Rady oraz archiwizuje dokumentację,

• prowadzi ogólnopolski Antynarkotykowy Telefon Zaufania (0801 199 990), służący informacją o placówkach udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym oraz udzielający im wsparcia psychologicznego i pomocy prawnej,

• finansuje i nadzoruje Internetową Poradnię Antynarkotykową. Pod adresem www.narkomania.org.pl uzyskać można poradę psychologa, lekarza oraz prawnika w sprawach dotyczących problemu używania narkotyków lub zapobiegania temu zjawisku.

2. PARPA (Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych)

Cele i zadania

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest specjalistyczną agendą rządową łączącą profesjonalną działalność usługową (szkolenia, ekspertyzy, konsultacje, opracowywanie nowych technologii oddziaływań, publikacje itp.) z zadaniami administracyjno-koordynacyjnymi (prace legislacyjne, nadzór nad lecznictwem odwykowym, interwencje, opracowywanie standardów usług, zlecanie i finansowanie zadań, prowadzenie baz danych). Agencja jest państwową jednostką budżetową. Środki finansowe na zadania realizowane przez nią znajdują się w strukturze budżetu Ministra Zdrowia. Większość działań prowadzonych lub koordynowanych przez Agencję finansowana jest w formie dotacji dla organizacji pozarządowych lub zakupu usług specjalistycznych.

Cele Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Głównym celem działania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest inicjowanie i doskonalenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych w Polsce oraz pomoc i współdziałanie z organizacjami pozarządowymi i administracją samorządową, ustawowo zobowiązaną do realizowania programów profilaktycznych i naprawczych w społecznościach lokalnych.

Zadania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych:

* Przygotowywanie projektu Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz projektu podziału środków na jego realizację.

* Opiniowanie i przygotowywanie projektów aktów prawnych oraz planów działań w zakresie polityki dotyczącej alkoholu i problemów alkoholowych.

* Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, opracowywanie ekspertyz oraz opracowywanie i wdrażanie nowych metod profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

* Udzielanie merytorycznej pomocy samorządom, instytucjom, stowarzyszeniom i osobom fizycznym realizującym zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz zlecanie i finansowanie realizacji tych zadań.

* Współpraca z organami samorządu województw i pełnomocnikami samorządów terenowych ds. rozwiązywania problemów alkoholowych.

* Koordynacja i inicjowanie działań zwiększających skuteczność i dostępność lecznictwa odwykowego.

* Zlecanie i finansowanie zadań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych.

* Współpraca z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi prowadzącymi działalność w zakresie profilaktyki problemów alkoholowych.

Agencja służy pomocą, wiedzą i doświadczeniem ludziom, instytucjom i organizacjom pozarządowym zajmującym się problematyką alkoholową.

Historia i podstawy prawne

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych została utworzona na podstawie zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 czerwca 1993 roku. Nowelizacja ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 12 września 1996 roku w przepisach przejściowych w artykule 3 postanowiła:

"Dotychczasowe zadania i kompetencje Pełnomocnika Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do spraw Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz zadania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych stają się z dniem wejścia w życie ustawy, zadaniami i kompetencjami Agencji, o której mowa w art. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi".

Od 29 grudnia 1996 roku Agencja działa więc na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Artykuł 3 cytowanej ustawy określa zasady najważniejsze dla funkcjonowania Agencji:

Art. 3.

1. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych jest celem działania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, zwanej dalej "Agencją".

2. Agencja podlega ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.

3. Do zadań Agencji należy w szczególności:

1. przygotowywanie projektu Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz projektu podziału środków na jego realizację,

2. opiniowanie i przygotowywanie projektów aktów prawnych oraz planów działań w zakresie polityki dotyczącej alkoholu i problemów alkoholowych,

3. prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, opracowywanie ekspertyz oraz opracowywanie i wdrażanie nowych metod profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych,

4. udzielanie merytorycznej pomocy samorządom, instytucjom, stowarzyszeniom i osobom fizycznym, realizującym zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, oraz zlecanie i finansowanie realizacji tych zadań,

5. współpraca z organami samorządu województw i pełnomocnikami, o których mowa w art. 4 ust. 3,

6. koordynacja i inicjowanie działań zwiększających skuteczność i dostępność lecznictwa odwykowego,

7. zlecanie i finansowanie zadań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych,

8. współpraca z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi prowadzącymi działalność w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych,

9. podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13[1] i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego.

4. Agencja jest państwową jednostką budżetową.

5. Agencją kieruje dyrektor, powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

6. Organizację Agencji określa statut, nadany przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

3. WWW.AIDS.GOV.PL (Krajowe Centrum ds.AIDS. Agenda Ministra Zdrowia)

Rada Ministrów zaakceptowała Harmonogram realizacji Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV opracowany na lata 2007-2011, przedłożony przez ministra zdrowia (Decyzja Rady Ministrów z dnia 31.10.2006, tekst harmonogramu do pobrania, informacja o sprawozdaniach  za 2007 r. i 2008 r. )

Program określa politykę rządu w zakresie zapobiegania HIV/AIDS i zwalczania ich społecznych skutków. Jest realizowany zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV i stanowi kontynuację działań podejmowanych w latach 1996-2006.

Głównymi zadaniami Krajowego Programu są:
 

• ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń HIV m.in. poprzez zapewnienie odpowiedniego dostępu do informacji, edukacji i usług w zakresie profilaktyki HIV/AIDS, tj.: prowadzenie długofalowych programów profilaktyczno-edukacyjnych dla młodzieży, organizowanie uświadamiających kampanii medialnych, rozszerzanie sieci punktów wykonujących testy na obecność HIV z profesjonalnym poradnictwem, międzynarodowa wymiana doświadczeń w walce z HIV/AIDS;

• poprawa jakości życia i dostępu do opieki zdrowotnej dla osób żyjących z HIV/AIDS oraz ich bliskich poprzez promowanie i wspieranie działań organizacji pozarządowych i wolontariatu w zakresie profilaktyki HIV, pomocy zakażonym HIV i chorym na AIDS, promowanie projektów integracyjnych z chorymi.

6

---