Tonnies „Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury”

Pomiędzy ludźmi zachodzą różnorakie relacje:

• Związek - grupa utworzona przez pozytywny stosunek [afirmację].

To jako realne i organiczne życie odpowiada istocie wspólnoty [a ta jako twór idealny odpowiada istocie pojęcia stowarzyszenia].

W języku niemieckim stosuje się te pojęcia wymiennie.

• Wspólnota - współżycie poufałe, intymne, zamknięte w wąskim kręgu, psychiczne [np. z rodziną]; stara jako pojęcie

• Stowarzyszenie - życie publiczne, oświatowe; nowe jako pojęcie

Wspólnota jest trwałą forma współżycia, stowarzyszenie tylko przejściową. Zgodnie z tym wspólnota to żywy organizm, a stowarzyszenie - artefakt.

- We wspólnocie znajduje się człowiek ze swymi najbliższymi od chwili narodzenia na dobre i na złe

- stowarzyszenie rodzinne np. prawnicy, wszelki związek ma dla nich charakter stowarzyszenia, lecz wspólnotę rodzinną wraz z całym jej niewymiernym wpływem na ludzką psychikę odczuwa każdy kto w niej uczestniczy

- mówi się wspólnota języka, obyczaju, ale mówi się o stowarzyszeniu zarobkowym, podróżniczym , naukowym

Rodzaje wspólnot

Wspólnota terytorium - współzamieszkiwanie - więź życia animalnego, stosunek do posiadanej ziemi

Wspólnota ducha - współdziałanie - więź życia mentalnego, nakładając się na w. krwi i w. terytorium tworzy swoiście ludzki, najwyższy rodzaj wspólnoty; stosunek do świętych miejsc i czczonych bóstw

Wspólnota krwi - naturalna - udział w istocie człowieczeństwa, wspólny stosunek do istoty człowieczeństwa

Wszędzie gdzie ludzie są ze sobą organicznie związani mocą swej woli i wzajemnie się afirmuje wstępuje taki czy inny typ wspólnoty przy czym typ wcześniejszy zawiera w sobie późniejszy na gruncie wcześniejszego wytwarza się późniejszy

Trzy typy wspólnoty:

1. Pokrewieństwo - dom, wspólna własność, autorytetem jest ojciec; harmonijne współżycie i współdziałanie; czuje się bliskość mimo rzeczywistego oddalenia, jednak potrzebuje się fizycznej bliskości

2. Sąsiedztwo - charakterystyczne dla wspólnoty na wsi - częsta styczność, znajomość, wspólna praca; podstawą jest współzamieszkiwanie; autorytetem jest Książe [władca]

3. Przyjaźń - jako warunek i skutek zgodnej pracy i jednolitego sposobu myślenia; potrzebne są częste kontakty, o co najłatwiej w mieście; czynnikami zespalającymi jest zawód, bóstwo; stosunki między przyjaciółmi są najmniej organiczne i instynktowne - są to stosunki natury intelektualnej. Autorytet - mistrz.

- zakłócenia w postaci sporów, zatargów muszą wystąpić w każdym takim współżyciu, gdyż trwałe, bliskie i częste kontakty stwarzają realną możliwość, prawdopodobieństwo zarówno wzajemnego poparcia i afirmacji jak wzajemnego szkodzenia sobie i negacji

- tylko wówczas gdy przeważają te pierwsze, pozytywne momenty stosunek ten ma rzeczywiście charakter wspólnoty

- w stosunkach pokrewieństwa autorytet koncentruje się w osobie ojca jego źródłem jest nie tylko wiek i biologiczne ojcostwo, ale także władza i potęga

- w stosunkach sąsiedztwa autorytet wyraża się w autorytecie księcia, władcy natomiast w stosunkach przyjaźni autorytet wyraża się autorytecie mistrza

- autorytetowi wieku odpowiada funkcja sędziego, wymierzanie sprawiedliwości

- a. siły musi przejawiać się w walce, potwierdzać w odwadze i wierności ; autorytet wodza

- nad wszystkimi innymi góruje autorytet mądrości jako autorytet kapłanaa

Autorytety:

- wiek sędzia

- siła wódz

- mądrość kapłan

Wszystkie te autorytety wywodzą się z jedności wspólnoty. Bóstwa są pierwotnymi nosicielami i wzorami autorytetów ludzkich.

Autorytet - szczególna zwielokrotniona wolność i szacunek. Przeciwieństwem jest służba - jako umniejszona wolność i szacunek.

We wspólnotach powstają naturalne nierówności, mogą jednak rosnąć tylko do pewnej granicy, poza którą wspólnota przestaje istnieć:

- na szczycie hierarchii - więź z pozostałymi staje się obojętna [bo ma się władzę]

- na dole hierarchii - niedostatek uprawnień czyni wieź nierealną i bezwartościową

Porozumienie [consensus] - jednolita wola wspólnoty, łączy ludzi jako członków pewnej całości; sens i rozum wspólnoty;

Wszystko, co zgodne z sensem wspólnoty [ma dla niej sens], jest jej prawem. Prawdziwym organem porozumienia jest język - gesty, głos, uczucia. Język sam jest żywym porozumieniem, jego formą i zarazem treścią.

Porozumienie = zgodność [concordia] = wola wspólnoty [z czego porozumienie jest szczególne, a zgodność ogólna]

Ludzie żyjący we wspólnocie należą wzajemnie do siebie i czerpią korzyści oraz posiadają i użytkują wspólnie dobra.

1

---