Teoria młodzieży wg Mead.
Istotnym elementem zainteresowań badawczych Mead stało się badanie obrzędów i obyczajów (np. rytuałów inicjacji).
Antropologów kulturowych interesują przede wszystkim mechanizmy i procesy, dzięki kto rym w różnych kulturach rozwiązywane są problemy osiągania dorosłości. Wg Mead, dla młodych ludzi centralnym problemem jest „ tożsamość”, „więź” i „ przynależność”.
Mead rozróżnia „trzy kategorie kultur: postfiguratywną, w której dzieci uczą się głównie od przodków, konfiguratywną, w której zarówno dzieci, jak i dorośli uczą się od swoich równolatków, prefiguratywną, w której dorośli uczą się także od swoich dzieci.
1) człowiek w kulturze postfiguratywnej przyswaja sobie w ciągu życia wszystkie jej treści, tak ze będąc starszym zajmuje dominująca pozycję w hierarchii wiekowej i przejmuje funkcję nauczyciela młodszych członków kultury. W nowym pokoleniu problemy z tożsamością wogóle nie mogą się pojawić, bo dalsza droga życia i przyszła pozycja w społeczeństwie kulturze przeważającej mierze są ustalone już przy narodzeniu. Każdy wie, kim jest i czym jest i wie, czego się obecnie i w przyszłości od niego oczekuje. Nieznane jest zjawisko przemieszania ról. Rodzice są niewątpliwym i niekwestionowanym wzorem i autorytetem. Problemy z tożsamością nie występują, a procesy socjalizacyjne przebiegają z pokolenia na pokolenie podobnie, młodociani żyją i działają w świecie, który się nie zmienia.
Charakterystyczne dla kultur postfiguratywnych jest „wyobrażenie o trwałej, bezwarunkowej identyczności”, o „ uniwersalnej słuszności wszystkich znanych aspektów życia” jedyna istotna i decydująca cecha kultury postfiguratywnej. To decyduje o stabilności i ciągłości kultury.
2) Kultury współczesne określa mianem konfiguratywnych definiuje jako „takie, w których członkowie społeczeństwa kształtują swe zachowania wg wzorca ustanawianego przez współczesnych. Starsi dominują jeszcze w tym znaczeniu, ze decydują, w jakim stylu i obrębie jakich granic wyraża się w zachowaniu młodych konfiguracja, ale pokolenie oddziela już odmienność wzorców myślenia i zachowania”.
Przyczynami przejścia od kultury postfiguratywnej do konfiguratywnej mogą być katastrofy naturalne i głębokie przeobrażenia przez nie spowodowane, rozwój techniki i industrializacja, wędrówki ludów, podboje rewolucje lub przemiany religijne. Powstaje często przepaść miedzy pokoleniami, bo rówieśnicy prezentują wzorce bardziej adekwatne do sytuacji nowego pokolenia niż starsi. W takich sytuacjach nowicjusze odkrywają najlepszych doradców równolatkach, którzy już należą do systemu. Młody człowiek na skutek awansu społecznego dystansuje się od rodziców. Typową cechą kultury konfiguratywnej jest nieobecność dziadków. Oprócz rodziny istotnym punktem odniesienia staje się dla młodocianych szkoła, a zatem i grupa rówieśnicza. Rezultatami są niepewność zachowań i rozchwiany system wartości. Pewność innych i niepewność, na czym ona polega, nadają egzystencji współczesnego młodego pokolenia cechy destabilizacji i dezorientacji. Powszechny niepokój, który ogarną nowoczesną młodzież. Brak zatem obopólnego zaufania miedzy pokoleniami.
TYPY ZACHOWAŃ MŁODYCH
- wyjście z systemu, całkowite go zlikwidowanie
- niechęć do robienia w szkole postępów ani kooperacji w miejscu pracy
- absolutne zobojętnienie, pasożytnicze podporządkowanie się regułom
Wszystkie trzy grupy przekonane są, że nie mogą liczyć na żadne wskazówki w zakresie myślenia i działania. Te trzy typy- nazwiemy je tutaj aktywno- agitacyjnym, biernym- opornym, i biernym zintegrowanym - odnoszą się one tylko do pokolenia studentów.
3) prognostycznie nowy typ kultury - prefiguratywny, gdzie to, co nadchodzi reprezentowane będzie przez dziecko, a nie przez rodziców czy dziadków. Zmianie ulec ma zachowanie dorosłych. Nastawienie na przyszłość staje się centralną wartością kultury prefiguratywnej, a dzisiejsi „ młodzi ludzie mówią: przyszłość jest teraz.
Dla dzisiejszej epoki, którą Mead uznaje za przejściową od konfiguratywnej do prefiguratywnej formy życia, są konflikty między pokoleniami.
Psychoanalityczna teoria fazowa
Eriksonowski model stopniowego rozwoju indywidualnego opiera się na freudowskiej teorii ontogenezy, poszerzając ją i rozwijając w szczegółach. Każda jednostka musi przejść w trakcie ontogenezy ściśle określone fazy ( psychiczno - seksualne). Analizowane przez Freuda aspekty dojrzewania każdej fazy Erikson opisuje w swej teorii jako zagadnie „ strefy, sposobu (modus) i modalność”.
Strefy odpowiadają trzem otworom ciała: ustom, odbytowi i otworom genitalnym włącznie z całą okolicą danego organu, wykazującą koordynację nerwową. Sposób, w jaki młody człowiek zachowuje się w poszczególnych odcinkach życia i reaguje na bodźce stref, Erikson określa jako modus(lp.modi) każdej fazy. Między strefami a modi istnieje zatem „systematyczny związek”. Mianem modalność nazywa formy wzajemnych oddziaływań społecznych między dzieckiem a otoczeniem, czyli zachowanie i przeżycia dziecka, przy czym dziecko i otoczenie wywierają na siebie obustronnie wpływ.
Wyróżniamy następujące fazy;
- faza oralna - „ pierwotna ufność kontra pierwotna nieufność” - dziecko kocha i żyje ustani i przez usta
- analna - „ autonomia kontra wstydliwość i zwątpienie” - dziecko osiąga świadomość że potrafi samo coś zrobić, że może być aktywne i innym czegoś odmówić.
- falliczna - „ inicjatywa kontra poczucie winy” - rozwój sumienia, wszystko jest osiągalne
- utajenia - „ osiągnięcia kontra poczucie niższości” - uczenie się podstawowych sprawności i technik kulturowych. Jestem tym czego się uczę.
Teoria młodzieży wg Mannheima
- każdy człowiek inaczej przeżywa współczesność
- jedność pokolenia przejawia się nie w konkretnych związkach grupowych, ale raczej w „ specyficznej wspólnocie”, w „samym byciu razem”
- wspólnota pokoleniowa polega na pokrewnym położeniu w przestrzeni społecznej jednostek dających się zaliczyć do jakiegoś pokolenia
- pokolenia wyróżnia, oprócz struktury wspomnień, także fenomen wspólnego „ uwarstwienia” przeżyć
- pierwsze wrażenia różnych pokoleń są odmienne
- każde nowe pokolenie musi wrosnąć w daną kulturę, przystosować się
- pokolenia są rezultatem procesów społecznych
- pokolenia młodzieży można rozróżniać wg rozwiniętej świadomości przynależności do wspólnoty pokoleniowej
• Położenie pokoleniowe (przynależność do tej samej przestrzeni historyczno- społecznej)
• Wspólnota pokoleniowa (uczestnictwo w wzajemnych oddziaływaniach społecznych i duchownych)
• Jedność pokoleniowa (wspólne przetwarzanie przeżyć i doświadczeń)
Koncepcja stref ekologicznych wg Baacke'a
• Sceniczne ujęcie rzeczywistości młodzieży- ukazanie młodzieży w różnych kontekstach życiowych, sytuacjach i przypadkach, momentach kryzysowych
• Rekonstrukcja związków człowieka ze środowiskiem
• Cztery obszary rzeczywistości życia młodego człowieka:
1. ekologiczne centrum - teren rodziny, dom rodzinny, obszar związków „face-to-face”
2. strefa sąsiedztwa , ekologiczna przestrzeń ościenna - dzielnica, ulica, osiedle, kluby, dyskoteki, strefa czasu wolnego młodzieży
3. strefa odcinków ekologicznych - szkoła, zakład pracy,
4. peryferie ekologiczne - sfera kontaktów sporadycznych - urlop, wczasy
• ekologiczna siła młodego człowieka jest tym większa, im więcej ma on szans komunikacji i działania, a więc im więcej zdoła zebrać doświadczeń
• podst. teza Baackiego - świat życia młodego człowieka można zrekonstruować w podłużnym przekroju jego biografii i w poprzecznym przekroju rozmaitych stref i dziedzin ekologicznych
• łączenie teorii makro- i mikro- poziomów (teorię systemów i teorię działań)
• nastawienie na praktykę, kompleksowość i poglądowość
wczoraj 19:35 Pluralizacja wieku młodzieńczego
Wkroczenie w okres młodości przypada na pokwitanie ( ok. 13 rok życia), zakończenia nie da się jednoznacznie określić. Za tradycyjne kryteria przyjmuje się rozpoczęcie pełnej działalności zawodowej i zawarcie małżeństwa. Jednak w ostatnich latach kryteria te są bezużyteczne. Okres kształcenia młodych nadmiernie się wydłużył, a małżeństwo zeszło na dalszy plan. Drogi życiowe poszczególnych osób zindywidualizowały się do tego stopnia, że zakończenie okresu młodości określić można bardzo ogólnie. Obecnie wielu ludzi zmienia swój status społeczny ze statusu młodzieży na status osoby uchodzącej za dorosłą między 20 a 30 rokiem życia. Jest to uzależnione przede wszystkim od długości trwania kształcenia. Dziś znajdujemy coraz bardziej zróżnicowane drogi życiowe w fazie młodości, co nazywamy pluralizmem wieku młodzieńczego. Szkolnictwo zapewnia czasowe minimum młodości.
Przemiana struktury wieku młodzieńczego;
• przedłużenie młodości w wyniku „uszkolnienia” - przedłużenie okresu trwania obowiązku szkolnego i coraz większy nacisk na kontynuację procesu kształcenia - dominująca sfera w życiu młodego człowieka, rozgałęzienie się dróg kariery szkolnej, włączenie kontynuacji kształcenia do „normalnego” planu życiowego
• niepewność młodzieży spowodowana ryzykiem na rynku pracy- w społeczeństwie istnieje wysoki odsetek bezrobotnych, młodzi ludzie dzięki przedłużeniu okresu kształcenia otrzymali lepsze szanse rozwoju, ale też znaleźli się pod silnym naciskiem konkurencji na rynku pracy. Szczególnie silnie tą sytuacją dotknięte są dziewczęta, ponieważ dogoniły one w nauce chłopców, mają lepsze oceny a mimo to nadal na rynku pracy stają przed zamkniętymi drzwiami. Często jedyną szansą dla młodego człowieka jest ustawienie się w kolejce po prace, lub kontynuacja nauki na innych kierunkach, by zwiększyć swe doświadczenie i kompetencje.
• Różnorodność przejść do życia dorosłego - różne sposoby opuszczania domu rodzinnego, forma życia jako małżeństwo przestała być obowiązująca. Pozamałżeńskie wspólnoty mieszkaniowe „ życie na kocią łapę” , związki nieformalne opłacane przez rodziców z powodu np. studiowania, niemożności podjęcia pracy, erotyczno- seksualny punkt widzenia.