A. Bógdał-Brzezińska, M.F. Gawrycki „Cyberterroryzm i problemy bezpieczeństwa we współczesnym świecie”
Globalizacja traktowana jest jako:
tendencja w polityce zagranicznej (rozwój państwa na płaszczyźnie geograficznej
tendencja rozwoju stosunków międzynarodowych, które osiągają ogólnoświatowy poziom
tendencja integracji światowej
zespól procesów oddziaływania i kontroli stosunków międzynarodowych w skali ogólnoświatowej
zjawisko występujące u podstaw konfliktów hegemonicznych
zjawisko gospodarcze o zasięgu ogólnoświatowym
W wyniku tego procesu państwo traci swoją pozycję i monopol w stosunkach międzynarodowych na rzecz organizacji międzyrządowych, pozarządowych, wspólnot wielkopaństwowych i przedsiębiorstw. Państwo ma słabszy wpływ na sektor ekonomiczny.
Procesów globalizacji wpływają na zmianę relacji w obrębie społeczeństw. Bardzo dużym przeobrażeniom ulega charakter tradycyjnych wspólnot. Przejawia się to w:
tworzeniu „Wolnych wspólnot” (z wyboru przez daną jednostkę, a nie z racji przypisania do niej)
dezorganizacji i rozkładowi życia społeczne
osłabieniu więzi w ramach państwa
zmniejszaniu się tożsamości jednostki
W wyniku procesów globalizacji jest potrzeba budowy społeczeństwa obywatelskiego
i samoorganizacji społecznej. Powstają wspólnoty integrujące się wokół konkretnych zadań i celów.
Odnośnie zmian cywilizacyjnych, przy bardzo intensywnym rozwoju technik informatycznych, możemy wyróżnić dzisiaj cywilizację informacyjną. Charakteryzuje się ona grupą osób określanych jako obywatele sieci. Autorzy twierdzą, że życie realne przenosi się w sferę wirtualną. Nie ma ona ograniczeń geograficznych, jest nienamierzalna i nieograniczona Przykładem tego jest cyberkultura, a w społeczeństwie niezbędni są ludzie sprawnie posługujący się komputerem, gdyż w przeciwnym razie skutkuje to wykluczeniem.
W 1963 roku w Japonii Tadeo Umesao sformułował pojęcie społeczeństwa informacyjnego „w którym o standardach gospodarki zaczęły decydować informacja i technologia”. Charakterystyczne elementy to:
intensywne wykorzystanie informacji
wiedza jest elementem produkcji
podstawą tworzenia dochodu narodowego jest wiedza
zarządzanie informacją, szybkość jej przepływu jest elementem konkurencyjności w przemyśle, usługach
w społeczeństwie informacyjnym jest łatwa dostępność technologii gromadzenia i przekazu informacji
Rozwój techniczny może zapewnić społeczeństwu wyższy poziom opieki zdrowotnej, zmniejszenie kosztów edukacji, rozwój demokracji, zwiększanie bezpieczeństwa obywateli.
A. Giddens „Socjologia”
Globalizacja jest to zacieśnianie więzi i współzależności. Silniejsze jednostki i grupy społeczne uzależniają od siebie słabsze. Jest wynikiem działań politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych. Sprzyja ona postępowi technicznemu.
Proces globalizacji pojawił się wraz z:
rozpadem ZSRR
rozwojem regionalnym i międzyregionalnym struktur rządowych
rozwojem regionalnym i międzyregionalnym struktur pozarządowych
Nabywanie przez ludzi świadomości globalnej wiąże się z:
odpowiedzialnością społeczeństw nie ograniczoną tylko do spraw wewnątrz kraju, ale także poza nim
formowanie się tożsamości nie ograniczającej się tylko do własnego narodu
Globalizacja:
Powoduje zacieśnienie stosunków między narodami. Skutki działań w innych częściach świata są dla nas odczuwalne
Wpływają na nią czynniki kulturowe, społeczne, ekonomiczne, polityczne
Składowe przyczyny globalizacji: zakończenie zimnej wojny, zbliżenie krajów, rozpowszechnianie technik informacji
Globalizacja -przedmiot sporów : przecenianie znaczenia , była już w przeszłości jako „postęp” ; globalnie przekształca procesy społeczne
Skutki globalizacji odczuwamy w życiu poprzez masową komunikację-zachodzi dyfuzja kultury
Globalizacja jest procesem otwartym , trudno przewidzieć jej skutki i ryzyko jakie się z nią wiąże
Globalizacja postępuje gwałtownie ale nierównomiernie ; grozi biednym krajom
marginalizacją
Wolny rynek ma pomagać krajom rozwijającym się , ale często organizacje międzynarodowe wspierają jedynie wielki koncerny
Globalizacja tworzy wiele wyzwań wykraczających poza granice państw , z czym wiąże się pewne ryzyko; brakuje w dużym stopniu ponadpaństwowych instrumentów do regulowania tego procesu.
W. Anioł "Paradoksy globalizacji"
Globalizacja jest to proces zagęszczania się róznorodnych związków i oddziaływań w skali światowej; jest wzmożoną intensyfikacją globalnych przepływów w obrocie kapitałowym, towarowym, ludzkim i informacyjnym; wzrostem podatności poszczególnych państw i narodów na różnorakie uwarunkowania globalne oraz wpływy pochodzące ze środowiska międzynarodowego.
Najważniejsze paradoksy procesu globalizacji :
Paradoks związany z nadużywaniem i niezbyt precyzyjnym definiowaniem pojęcia globalizacji co powoduje że zjawisko to staje się jeszcze mniej zrozumiałe niż było a termin „globalizacja” staje się jeszcze bardziej mętny i niejasny.
Globalizacja jest fenomenem tyleż jakościowo nowym w swym współczesnym wydaniu co i starym biorąc pod uwagę jego główne cechy konstytutywne (Tendencje internacjonalistyczne towarzyszące ludziom od wieków zaowocowały globalizacją)
Globalizacja jest zarówno zjawiskiem obiektywnym jak i subiektywnym. Składają się na nią z jednej strony świadome działania różnorodnych podmiotów politycznych i gospodarczych a z drugiej strony procesy mniej lub bardziej żywiołowe , wymykające się spod ludzkiej kontroli i z wielkim trudem dające się sterować.
Kolejnym paradoksem jest to że proces globalizacji jednocześnie łączy i dzieli .( wspiera integrację ale i stymuluje tendencje odśrodkowe , dezintegracyjne ) Autonomizacyjne dążenia regionów czy większych miast bywają podyktowane przekonaniem o możliwości samodzielnego, bez pośrednictwa państw narodowych funkcjonowania na rynku globalnym.
Główny paradoks globalizacji w sferze ekonomicznej polega na tym że proces ten jednocześnie napędza postęp technologiczny ,dynamizuje wzrost gospodarczy , przyspiesza rozwój na wielu obszarach świata ,a z drugiej strony pogłębia dysproporcje rozwojowe i nierówności społeczne, marginalizuje niektóre kraje i duże grupy ludzkie , generuje więc nowe podziały i przez to staje się czynnikiem konfliktogennym. Następuje polaryzacja technologiczna dochodowa i socjalna w systemie globalnym.
Proces ten zaostrza również wiele sprzeczności etnicznych i handlowych , przenosi na płaszczyznę globalną niektóre konflikty lokalne i regionalne , a z drugiej strony gęstniejąca sieć ogólnoświatowych współzależności czyni anachronicznym stosowanie siły w celu rozwiązywania sporów międzynarodowych.
Kolejnym paradoksem jest to że rozwijającej się na szeroką skalę globalizacji gospodarczej nie towarzyszy porównywalna w zasięgu i tempie globalizacja polityczna. Instytucje międzynarodowe nie mają władzy ponadnarodowej (poza strukturami UE) . Jeśli system gospodarki rynkowej jest dziś w zasadzie powszechną regułą to pod względem ustroju politycznego panuje dużo większa różnorodność.
Klasyczna suwerenność państw narodowych słabnie, w istocie jednak praktyczny wymiar suwerenności ,rozumiany jako zdolność do urzeczywistniania żywotnych interesów narodowych , ulega wzmocnieniu poprzez udział państw we współpracy międzynarodowej oraz w szerszych związkach i strukturach integracyjnych .Aktywny udział w większych wspólnotach międzynarodowych stwarza możliwość zachowania i poszerzenia zakresu swojej realnej suwerenności.
Globalizacja wymusza zmiany w zakresie i sposobie wypełniania funkcji państwa. Kwestie tradycyjnie niegdyś regulowane w polityce wewnętrznej podlegają dziś koordynacji i uzgodnieniom na szczeblu międzynarodowym. Coraz większy wpływ na ważne decyzje gospodarcze i polityczne wywierają podmioty pozapaństwowe , zwłaszcza wielki korporacje transnarodowe i cały szereg organizacji pozarządowych. Z drugiej strony jednak państwo wciąż dysponuje licznymi i ważnymi zasobami oraz narzędziami oddziaływania na rzeczywistość. Globalizacja stwarza zapotrzebowanie na coraz lepsze jakościowo i skuteczniej funkcjonujące państwo.
Globalizacja zaostrza konkurencję w gospodarce światowej a tym samym wzmaga presje na obniżanie kosztów pracy co jest przyczyną „ deregulacyjnego” wyścigu w polityce socjalnej. Jednocześnie wysokie w wielu krajach bezrobocie , rosnące dysproporcje dochodowe i nierówności społeczne wywierają presję na wzmocnienie funkcji socjalnych państwa. Globalizacja zwiększa zatem popyt na zabezpieczenia społeczne ze strony państwa , a zarazem paradoksalnie zmniejsza jego realne możliwości zapewnienia odpowiednich świadczeń i usług.
Nie bez znaczącego wpływu globalizacji rośnie liczba państw o demokratycznym ustroju, a także następuje demokratyzacja porządku międzynarodowego. Z drugiej strony następuje tzw. demokratyczny deficyt gdyż krajowi decydenci polityczni zmuszeni są w rosnącym stopniu uwzględniać nie tylko interesy swojego wewnetrznego elektoratu ,ale także wymogi rynku globalnego.
Kolejny paradoks dotyczy tzw. antyglobalistów którzy z jednej strony radykalnie potępiają globalizację , z drugiej natomiast korzystają z jej dobrodziejstw i podstawowych instrumentów np. przy przeprowadzaniu swoich protestów. Można zatem stwierdzić że paradoksalnie antyglobaliści stanowią jeden z przejawów procesu globalizacji.
ZYGMUNT BAUMAN „GLOBALIZACJA”
Mobilność - zdobycz ludzi którzy inwestują czyli właścicieli kapitału , którego wymaga inwestycja -oznacza nowe zjawisko oddzielenia władzy od związanych z nią obowiązków na skalę do tej pory nie spotykaną , dotyczy to obowiązków wobec pracowników -oznacza zwolnienie z obowiązku uczestniczenia w życiu codziennym oraz tworzenia i przekazywania więzów tworzących wspólnotę społeczną.
odległości nie mają już większego znaczenia
coraz trudniej utrzymać koncepcję granicy geofizycznej
nowoczesna historia naznaczona jest przez ciągły postęp w dziedzinie środków transportu
przesyłanie informacji najbardziej stymuluje mobilność (oddzielenie wędrówki informacji od ruchu jej nośników)
ludzi nie dzielą już przeszkody natury fizycznej ani dystans czasowy
SEDNO SPRAWY :
Zniwelowanie odległości czasowych i przestrzennych dzięki technice nie tyle ujednoliciło ludzką kondycję, ale ją spolaryzowało.
1. Z jednej strony- wolność od fizycznych ograniczeń
2. Z drugiej strony - skoro odległości nic już nie znaczą , to także miejsca , które te odległości oddzielały tracą znaczenie
dzięki nowej bezcielesności władzy, która ma głównie postać finansową jej posiadacze stają się prawdziwie wyzuci z terytorialnej przynależności
władza (elita) odizolowuje się od lokalnej rzeczywistości pozbawionej teraz znaczenia społecznego , na rzecz cyberprzestrzeni i terenu w czysto fizycznym wymiarze
władza pozbawiona jest aspektu terytorialnego
niezależność elit od terytorium na którym się osiedlają gwarantowana jest za pomocą środków materialnych :np. monitorowane i pilnie strzeżone osiedla
Dyferencjacja symetryczna
Zachowanie xyz danej grupy powoduje odpowiedź w postaci xyz przeciwnej grupy
coraz ostrzejsze formy konfrontacji rozpad całego systemu
Dyferencjacja komplementarna
Jeśli na zachowanie xyz nie będzie odpowiedzi tylko uległość nastąpi podporządkowanie się jednej grupy względem drugiej rozpad systemu
w dzisiejszym świecie brak jest miejsc gdzie konstytuowały się dawniej normy i umacniała się wspólnota ( np. agora bądź studnia gdzie spotykali się codziennie ludzie i dyskutowali o problemach itp.)
brak jest poziomych kontaktów społecznych
Zygmunt Bauman "Glokalizacja, czyli komu globalizacja, komu lokalizacja"
Glokalizacja - proces wybierający i zespalający organicznie globalizujące i lokalizujące trendy- polega przede wszystkim na redystrybucji przywilejów i upośledzeń, bogactwa i ubóstwa, zasobności w środki i ich braku , mocy i bezsilności , wolności i zniewolenia . Jest to swoisty proces restratyfikacji świata czyli ponownego jego na innych zasadach uwarstwienia i budowania nowej samopowtarzającej się hierarchii o ogólnoświatowym zasięgu.
globalne finanse, handel i informacja potrzebują politycznej fragmentaryzacji świata, potrzebują słabych ale suwerennych państw
integracja i dezintegracja uzupełniają i podtrzymują się wzajemnie,są dwiema stronami tego samego procesu redystrybucji suwerenności
glokalizacja polaryzuje ruchliwość czyli zdolność posługiwania się czasem do zmniejszania przestrzeni- ludzie zaczynają się dzielić na „światowych” i „umiejscowionych”
dla jednych przestrzeń ma coraz mniejsze znaczenia( bogaci) , a drudzy są w niej uwięzieni(biedni)
glokalizacja jest procesem koncentracji kapitału , środków finansowych i innych zasobów niezbędnych dla skutecznych poczynań , ale jest także monopolizacją szans swobodnego działania
globalne narzędzia(np. komunikacja) są w dużej mierze selektywne
dzięki globalizacji ludzie bardzo bogaci dorabiają się szybciej , a z drugiej strony 2/3 ludności spychane jest na margines