Typy definicji partii

-unitarne- podkreślają 1 element odróżniający partie od innych organów politycznych. Wady: ogólnikowość, pomija funkcje partii w syst. pol.

-podrzędnie złożone- partia jako org. o określonej strukturze, posiadająca wpływ na władzę lub dążąca do tego. Wady: brak różnicy pomiędzy partią a grupą nacisku.

-nadrzędnie złożone- najlepiej określają charakter i istotę partii, jako org. o określonym programie i str.wew., zmierzającej do zdobycia władzy metodami nierewolucyjnymi

Partia pol- wyspecjalizowana organizacja polit. posiadająca określony program, który jest podstawą do uzyskania szerokiego poparcia społ. i tą drogą do zdobycia władzy oraz maksymalizacji pozycji w systemie polit.

Geneza partii:

-partia jako ugrupowanie o strukturze rodowej (łączące kilka rodów pod przewodnictwem 1)

-koterie arystokratyczne ( np. wigowie i torysi )

-partia klubowa - powstawały one na przełomie XVIII i XIX w., a charakteryzowały się pojawieniem 3 nowych elementów :bardziej lub mniej rozbudowana formalna organizacja, zręby programu polit., nie miały one charakteru stanowego

-partia masowa

Etapy powstawania partii polit. w Polsce :

-okres Rzeczypospolitej Szlacheckiej

Funkcjonowały konfederacje wojewódzkie i generalne, będące związkami szlachty o strukturze rodowej. Ich podstawą było dobrowolność związku oparta na indywidualnym przystąpieniu umocnionym przysięgą. Konfederacje stanowiły element korygujący wady systemu, aktywizowały szlachtę i były przejawem bezpieczeństwa szlacheckiej demokracji.

-okres kształtowania się ugrupowań parlamentarnych

-powstawanie masowych partii polit.

Klasyfikacja partii polit.:

wg M. Webera :

p. patronażu nastawione na zdobycie władzy polit. dla przywódcy i na obsadzenie gł. stanowisk admin. przez swoich członków

p. interesu, ich program świadomie artykułuje określone interesy gr. społ., dążą do realizacji tych interesów

p. światopoglądowe programy zbudowane w oparciu o określony światopogląd, dążą do realizacji wypływającego z danego światopoglądu modelu ustrojowego

wg M. Duverger :

P. kadrowe- ugrupowania o luźnej strukturze organizacyjnej, aktywizujące się jedynie w czasie kampanii wyborczych, prawie wszystkie tworzące ją osoby są zainteresowane zdobyciem, za pośrednictwem partii, lukratywnych stanowisk w administracji centralnej lub lokalnej.

P. półmasowe będące czymś pośrednim pomiędzy partiami kadrowymi a masowymi. Angażują oni swoich członków ( których jest zazwyczaj niewiele ) nie tylko dla celów wyborczych, ale także dla bieżących celów polit.

P. masowe będące ugrupowaniami posiadającymi rozwinięta organizację. Pragną wchłonąć jak najwięcej swoich wyborców w swoje szeregi, mają rozwiniętą strukturę biurokratyczną i prowadzą one systematyczną pracę partyjną, tworzą organizację afiliowane ( przybudówki ).

Wg Sobolewskiego

p. o genezie parlamentarnej (np. w wyniku rozłamu)

p o genezie pozaparlamentarnej (gr. zawodowe, gr. interesu)

p. bezpośrednie (członk. przez wstąpienie do lokalnych komórek)

p. pośrednie (różne org., których członkowie pośrednio stają się członkami partii)

p. o słabej artykulacji (działalność opieraja na zwyczajach i praktyce pol, nic nie jest unormowane)

p.o silnej artykulacji ( wszystko jest unormowane i uregulowane w statucie)

Wg Banaszaka

p.oparte na wewn demokracji (duża autonomia org.terenowych)

p. scentralizowane (partie wodzowskie, ściśle zhierarchizowane)

kryteria ideologiczne i programowe

p. liberalne i radykalne

p. konserwatywne

p. chłopskie

p. socjaldemokratyczne i socjalistyczne

p. komunistyczne

p. regionalne i etniczne

p. skrajnie prawicowe

p. ekologiczne

Funkcje partii politycznych

sensu stricte

-artykulacja potrzeb (ujawnianie, formułowanie, hierarchizowanie i reprezentowanie przez partie preferencji odpowiednich grup społ

-rekrutacja polit.

-fun. Wyborcza -wyróżniamy 2 składniki:

*selekcja kandydatów (4 typy nominacji kandydatów: nieuregulowany, przez org. lokalne, przez org. centralne, przez członków partii)

*formułowanie programu wyborczego ( 2 procedury tworzenia programu: wyłącznie lub głównie przez indywidualnych kandydatów, poszczególni kandydaci mogą objaśniać program ale nie zmieniać go „na własną rękę”)

-fun. Rządzenia (realizowane poprzez samodzielne bądź w koalicji rządzenie państwem lub kontrolę rządu w roli pozycji pol.)

sensu largo ( określają zadania partii )

-wyłaniają elity władzy w państwie

-kształtują opinię publiczną

-formułują określone doktryny i programy polit.

-stanowią forum legalnej władzy i pokojowego ścierania się poglądów i programów

-są czynnikiem integracji społ. w sferze życia polit.

Źródła finansowania partii

-składki

-darowizny, zapisy i spadki

-dochody z majątku

-dochody ze zbiórek publicznych

-dochody z działalności gosp. ( mogą być zarówno w formie spółdzielni, lub udziały w spółkach za wyjątkiem spółek z udziałem skarbu państwa )

Partia nie może przyjmować dotacji od podmiotów zagranicznych.

Rodzaje dotacji

-podmiotowe - uzyskiwane w związku z wydatkami wyborczymi

-celowe - kierowane na działalność statutową, ale tylko jeśli okręgowa lista uzyskała 3% ważnych oddanych głosów

Finansowanie partii polit.

Możemy wyróżnić 3 formy finansowania :

-finansowanie z budżetu państwa

-dochody uzyskiwane z własnej działalności i majątku

-świadczenia osób prywatnych i prawnych oraz grup interesów

Partia w syst. autorytarnym

-występuje ograniczony pluralizm pol., jednak niektóre reżimy dopuszczają uczestnictwo polityczne w ograniczonej liczbie lub nawet wspierają powstawanie partii. System partyjny oparty na zasadzie konkurencyjności, podważający solidaryzm społ. jest uważany za czynnik dezintegrujący ideę państwowości. Partia autorytarna nie jest jedynym podmiotem artykulacji żądań polit., rekrutacji polit., czy innych funkcji. Jest szkieletową organizacja drugorzędnych biurokratów, jednym z elementów pluralizmu władzy, jedną gr. nacisku, jednym z kanałów przez który różne gr. interesu próbują znaleźć dostęp do władzy, jest jedną z płaszczyzn rekrutacji elity.

System partyjny- określa formy współpracy lub rywalizacji partii pol. w walce o zdobycie władzy lub jej sprawwaniu

Funkcje systemu partyjnego

polit.

-stanowi forum legalnej walki o władzę

-jest mechanizmem umożliwiającym organizację wyborów

-integruje i aktywizuje politycznie społeczeństwo

-umożliwia formowanie ośrodków władzy i wyłanianie ekip rządzących

kult.

-stanowi forum kształtowania opinii publicznej

-rozwija kulturę polit. Społeczeństwa

-wpływa na kulturę polit. klasy rządzącej

Typologia syst. partyjnych

1)podział klasyczny:jednopartyjne, dwupartyjne, wielopartyjne

2) wg kryterium jakościowego

-oparte na zasadzie konkurencyjności ( swobody tworzenia i działania partii )

-nie dopuszczające konkurencyjności

-hegemoniczny, w którym 1 partia zostaje u sterów rządów przez czas dłuższy

-zmienny, charakteryzujący się częstą zmianą partii u steru rządów

-pragmatyczny - partie walczą ze sobą przy pomocy argumentów nie ideologicznych, a więc przy pomocy haseł programowych, alternatyw personalnych, nie wyklucza posiadania ideologii

-ideologizowany - konkurencja między partiami opiera się na różnicach ideologicznych, które są gł. argumentem walki

Sobolewski podzielił systemy na :

1)Dwupartyjne

2)Wielopartyjne:

-systemy rozbicia wielopartyjnego

-systemy wielopartyjne ustabilizowane ( 2-blokowe )

-systemy kooperacji partii ( rywalizacja jest widoczna jedynie podczas wyborów )

-systemy partii dominującej

Sposoby tworzenia parii poliycznych:

-koncesyjny-odpowiedni organ udziela koncesji po spełnieniu wymogów przewidzianych w ustawie

-administracyjny- odpowiednie organy adm. państwowej nadzoruje działalność partii, zbytnia niezależność jest szybko likwidowana

-rejestracyjny- swoboda dla tworzenia i działania partii (rejestracja po złożeniu wniosku i spełnieniu wymogów formalno-prawnych)

-ewidencyjny- partia bez kontroli zostaje wpisana do ewidencji

Likwidacja Partii

Rozdzial VI ustawy z 1997roku:

1)rozwiązanie mocą uchwały uprawnionego statutowo org. partii

Samorozwiązanie się partii pozostwia jej swobode w likwidacji. W mysl art. 46 ust na partii lezy obowiązek niezwłocznego przekazania sądowi uchwaly o samorozwiązaniu oraz wyznaczeniu likwidatora

2)postanowienie sąd o wykresleniu wpisu partii z ewidencji

-w razie niespełnienia przez partie ustawowego obowiązku powiadomienia sądu w wymienionym terminie tj 14 dni od dokonania z mian w statucie, siedziby partii, organow do reprezentowania na zewnatrz

- orzeczenie TK o sprzeczności celub lub zasad dzialania partii z konst w nastepstwienwprowadzonych zmian w statucie

-postanowieniem sadu moize nastapic jezlei partia nie zlozy inf o uzyskaniu srodkow finansowych w ust terminie do 31 marca nastepnego roku

-sprzecznosc celow lub działań partii z konst wydane przez TK

SYSTEM PARTYJNY POLSKI PO 89r.

-pluralizm - s.wielopartyjny

-rozdrobnienie, duża fragmentaryzacja

-niechec do polityki

-niska jakos kult. Pol (3krotnie zmieniane ordynacje wyborcze)

KRYTERIUM GENETYCZNO PROGRAMOWE 5 typów

-historyczne - siegają 2RP - PSL,KPN,PPS

-post PRL-owskie - zdlp, SLD, pzpl, PSL

-post solidarnościowe (ok. 20 partii po prawej stronie)

-poza solidarnościowe

SYSTEM NIEMIECKI

-podobny jak w PL

-finansowanie i kontrola finansow podobna jak w Polsce.

- sąd konstytucyjny = trybunał konstytucyjny

-modelowy sys 2 i pół partyjny - SPD/CDN +CSU/ZIELONI/PWD

ROSJA

-KPR - komun part ros

-partie tworza się wokół liderow

-jak partia się tworzy to wszystkie Male partie podobne programowo wchodza w jej sklad

AMERYKANSKI

- klasyczny dwupartyjny

-partie trzecie bez znaczenia politycznego

- p. Demokratyczna i p. Republikanska

- partie nie mają przywódców

BRYTYJSKI

-dwupartyjny

-liberałowie i konserwatysci

---