Praca zaliczeniowa �zpieczeństwo i porządek publiczny

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Wydział Prawa i Administracji

0x01 graphic

Zjawisko narkomanii w Polsce.

Pracę przygotowała:

Nr indeksu:

Spis treści:

Wstęp. 3
Narkomania. 3
Zarys historyczny narkomanii w Polsce i omówienie polskiej charakterystyki problemu. 3
Rozpowszechnienie używania narkotyków w populacji osób dorosłych. 4
Rozpowszechnienie używania narkotyków wśród młodzieży. 6
Dostępność substancji psychoaktywnych według badań w populacji generalnej. 8
Zakończenie. 10
Bibliografia. 11
Spis tabel. 11
Spis wykresów. 11

Wstęp.

W mojej pracy pod tytułem „Zjawisko narkomanii w Polsce” na podstawie znalezionych materiałów opisuję definicję narkomani, w której staram się przedstawić jak najprościej, co oznacza słowo narkomania. Opisuję również historyczny zarys narkomanii w Polsce, kiedy to zjawisko zaczęło się pojawiać, jakie środki odurzające były zażywane, jako pierwsze. W pracy przedstawiam też rozpowszechnienie używanie narkotyków wśród osób dorosłych oraz młodzieży oraz dostępność substancji psychoaktywnych według badań w populacji generalnej.

Narkomania.

Narkomania (z greckiego narke - odurzenie, mania - szaleństwo), patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).

Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.

Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego zażycia środka uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np. przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija się po jednorazowej dawce.

Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian psychicznych pod postacią obniżenia uczuciowości wyższej, degradacji społecznej, zaburzeń krytycyzmu, osłabienia woli, kłamliwości. Często staje się przyczyną wejścia na drogę przestępczą.

Zarys historyczny narkomanii w Polsce i omówienie polskiej charakterystyki problemu.

Zjawisko narkomanii pojawiło się w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, nie mając jeszcze wtedy charakteru społecznego. Dotyczyło niewielkiej grupy ludzi z wąskich kręgów zawodowych, przede wszystkim tych, którzy mieli dostęp do narkotyków, a więc farmaceutów, lekarzy, pielęgniarek oraz artystów z różnych dziedzin sztuki.

We wczesnych latach dwudziestych naszego wieku do najczęściej przyjmowanych środków odurzających należały: opium, morfina, eter oraz bardzo rzadko, prawie okazjonalnie, heroina, kokaina i peyotl. Już wtedy polskie prawodawstwo (1923) określiło przepisy stosowania i zabezpieczania w lecznictwie środków odurzających, które jednak nie były przestrzegane zbyt rygorystycznie. Problem był znany głównie środowisku medycznemu.

W latach 20tych i 30tych w miarę wzrostu ceny używanej powszechnie do tej pory, jako narkotyk morfiny (poprzez ograniczanie dostępu do niej oraz wykształcenie się czarnego rynku) coraz powszechniejsza zaczęła być eteromania, ponieważ eter był znacznie tańszy od morfiny. O ile przypadki uzależnienia od morfiny liczono w setki rocznie o tyle od eteru w tysiące. Stał się on „narkotykiem dla ubogich”, z kolei morfina była używana przez zamożniejszą część społeczeństwa i stała się narkotykiem elitarnym.

Polskie prawo po II wojnie światowej już w 1951 roku ustosunkowało się do problemu narkomanii wprowadzając ustawę o środkach farmaceutycznych i odurzających z dnia 8 I 1951 oraz artykuły sanitarne ( Dz. U. nr I/51, poz.4) oraz szczegółowe rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 13 IX 1956 r. (Dz. U. nr 42/56, poz. 196 z późniejszymi zmianami: Dz. U nr 43/58, poz. 212 oraz Dz. U. nr 33/60, poz. 190). Tymczasem narkomania, jako zjawisko o szerszym zasięgu ujawniła się w latach 1968 - 1970. Wtedy to straciła już swój czysto „medyczny” charakter i stała się problemem społecznym.

Faza pierwsza stanowiła okres eksperymentowania i próbowania różnego rodzaju substancji chemicznych oraz lekarstw zawierających substytuty opium lub pochodnych makowca, twarde narkotyki były wtedy mało znane, a jeszcze rzadziej dostępne i stosowane.

Druga faza była jeszcze bardziej tragiczna. Jej początek datuje się od 1973, w tym właśnie roku w rejestrze Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej umieszczono nazwiska 801 narkomanów. W tym czasie rozpowszechniła się produkcja opium, preparowanego z soku zielonych makówek. To okres, w którym młodzi ludzie znudzeni przeświadczeni o bezsensie podejmowania jakiegokolwiek działania oraz zaaferowani ideą Leary`ego o burzeniu zastanych reguł, mobilizowała ich do zrzeszania się z osobami podobnie myślącymi, odczuwającymi. Zaczęły powstawać ruchy hippisów, dzieci kwiatów, punków, gitowców, skinów, popersów i wielu innych, w których przesłania były krańcowo różne: od głoszenia potrzeby pokory, skromności, walki, o jakość uczuciowego życia, bratania się narodów po wezwania do agresji, gwałtu, walki ze wszystkimi i wszystkim. Znamienne hasło tamtych czasów to: „ zburzyć wszystko do cna, a na gruzach rozpocząć wszystko od nowa". Oznacza to, że jednostka musiała nauczyć się zaczepnego reagowania, bycia w każdej chwili gotowa do walki, być mocna, twarda i zdecydowana, wyzuta ze skrupułów oraz taniej, nikomu niepotrzebnej romantyki, ponieważ otaczający świat jest bezlitosny i bezosobowy.

Pod koniec lat siedemdziesiątych na polskim nielegalnym rynku pojawiła się "heroina gdańska", wytwarzana ze słomy makowej tzw. kompot. Produkcja nie jest trudna, więc prowadzona była w mieszkaniach, a że różnego rodzaju chemikalia dostępne były i są na rynku, wywołało to falę przestępczości wśród narkomanów. Samowystarczalność narkomanów ich gwałtowny wzrost spowodował niechęć i odrzucenie od reszty społeczeństwa. To okres zejścia do podziemia narkomanów i producentów trwała do około 1980. O tego roku zjawisko narkomanii w Polsce uległo znacznemu rozprzestrzenieniu się. Okres ten nazywany jest " okresem makowym”, w którym zanikały wśród narkomanów idee hippisowskie, kontrkultury i konstelacji młodzieżowej. Zażywanie środków narkotycznych stało się formą ucieczki od rzeczywistości i celem samym w sobie, niepodpartym żadna ideologią.

Nieuwarunkowane określoną ideologią, oceniane jest, jako jeden z przejawów niedostosowania emocjonalnego, psychicznego i społecznego dzieci i młodzieży. Dlatego dzieci, bo patologia ta zaczęła sięgać również szkół podstawowych. "O ile w roku 1980 w szkołach podstawowych było ok. 880 osób odurzających się ( w tym 1/7 systematycznie), to w roku 1985 - aż ok. 3340". Trzecia faza ( od `80) charakteryzuje się pełną konspiracja, pojawieniem się handlarzy i producentów, którzy ( co ciekawe) w wielu przypadkach sami nie zażywając narkotyków, organizują w dobrze zakonspirowane sieci, wchłaniając wszystkich potencjalnych narkomanów, nie wyłączając dzieci. Dodatkowo pojawiają się twarde narkotyki sprowadzane z zagranicy. Zdarzają się przypadki rodzinnej hodowli konopi, nielegalnej produkcji LSD i konglomeratów różnych składników, zwłaszcza leków uspokajających, nasennych i przeciwbólowych. Gwałtowny rozwój narkomanii w Polsce spowodował stworzenie ustawy o zapobieganiu narkomanii z dnia 31 stycznia 1985 r. Była przygotowana z myślą o profilaktyce, ale wówczas chodziło o wyeliminowanie nielegalnej produkcji polskiej heroiny - kompotu. Ograniczono, więc uprawy maku, a kary przewidziano tylko dla producentów i handlarzy przyłapanych na gorącym uczynku.

Rozpowszechnienie używania narkotyków w populacji osób dorosłych.

Źródło wiedzy o zjawisku używania narkotyków stanowią badania przeprowadzane na ogólnopolskiej losowej próbie dorosłych mieszkańców (tzw. badania populacji generalnej General Population Survey - GPS) oraz badania szkolne. W 2006 r. i 2010 r. Krajowe Biuro przeprowadziło badania obejmujące reprezentatywną grupę mieszkańców naszego kraju w wieku 15-64 lat. Badania tego typu są realizowane, co 4 lata i są zgodne z założeniami Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, zwanego dalej „EMCDDA”.

Porównując wyniki obu edycji badań, możemy zaobserwować wyraźny wzrost odsetka osób dorosłych deklarujących używanie narkotyków we wszystkich wskaźnikach, tj. używania kiedykolwiek w życiu, używania w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem oraz w czasie 30 dni przed badaniem. Największy wzrost możemy odnotować w przypadku marihuany, która pozostaje najbardziej popularnym narkotykiem w Polsce. Do używania przetworów konopi kiedykolwiek w życiu przyznało się ponad 17, 6% ankietowanych. Odsetek ten w 2006 r. wyniósł 9, 1 % (wykres 1). Mniejsze wzrosty można odnotować w przypadku ecstasy (z 1, 2% w 2006 r. do 3, 4% w 2010 r.), amfetaminy (z 2, 7% w 2006 r. do 4, 0% w 2010 r.) oraz w przypadku halucynogenów i LSD (1% w 2006 r. do 2% w 2010 r.).

0x08 graphic
Wykres 1. Używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu - wyniki badań GPS.

Źródło: CINN KBPN

Zdecydowany wzrost odsetka osób używających narkotyków nastąpił w przypadku kategorii używania w czasie ostatnich 12 miesięcy, w szczególności w odniesieniu do marihuany (wykres 2).

W 2006 r. zaledwie 2, 7% ankietowanych deklarowało używanie marihuany w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed badaniem, natomiast w 2010 r. odsetek ten wzrósł ponad trzykrotnie.

W przypadku pozostałych substancji wzrosty te nie były już tak wysokie i tak na przykład dla amfetaminy odsetek użytkowników wzrósł z 0, 7% do prawie 2%, a dla ecstasy z 0, 3% do 1,5%.

0x08 graphic
Wykres 2. Używanie substancji psychoaktywnych w czasie ostatnich 12 miesięcy - wyniki badań GPS.

Źródło: CINN KBPN

Rozpowszechnienie używania narkotyków wśród młodzieży.

Drugim podstawowym źródłem informacji o skali rozpowszechnienia używania substancji psychoaktywnych są badania szkolne oraz badania nad młodzieżą. W 2011 r. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii wraz z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zleciło realizację ogólnopolskiego audytoryjnego badania ankietowego na temat używania alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Badanie prowadzone jest, co cztery lata na reprezentatywnej próbie uczniów klas III szkół gimnazjalnych oraz klas II szkół ponadgimnazjalnych w ramach międzynarodowego Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach ESPAD. W badaniu ESPAD, z 2011 r. po raz pierwszy ujęto tematykę „dopalaczy”.

Najbardziej popularne substancje nielegalne, po które sięga młodzież, to marihuana
i haszysz. Do używania przetworów konopi przyznało się 24, 3% młodszych uczniów i 37, 3% starszych uczniów. W obu przypadkach stanowiło to zdecydowany wzrost względem badań z 2007 r., gdzie do przyjmowania przetworów konopi przyznawało się blisko 16% respondentów młodszych uczniów oraz 27, 9 % badanych ze starszej grupy wiekowej (wykresy 3 i 4).

Wykres 3. Odsetki uczniów w wieku 15-16 lat, którzy używali poszczególnych środków, chociaż raz w swoim życiu - wyniki badania ESPAD.

Źródło: Wyniki badań IPiN

Wykres 4. Odsetki uczniów w wieku 17-18 lat, którzy używali poszczególnych środków, chociaż raz w swoim życiu - wyniki badania ESPAD.

0x01 graphic

Źródło: Wyniki badań IPiN

Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku używania poszczególnych substancji w trakcie ostatniego roku. Do używania marihuany i haszyszu w czasie ostatnich 12 miesięcy przyznało się 20, 1% młodszych uczniów (trzecie klasy gimnazjum) oraz 28, 5% uczniów z II klas szkół ponadgimnazjalnych. W pomiarze z 2007 r. odsetki te wyniosły odpowiednio 10, 9% oraz 17,4%.

Do używania przetworów konopi w czasie ostatnich 30 dni w 2011 r. przyznało się 10, 5% uczniów z młodszej grupy oraz 15, 5% z grupy starszej. W 2007 r. odsetki te wyniosły odpowiednio 6, 4% oraz 9,5%.

Wśród substancji nielegalnych na drugim miejscu pod względem rozpowszechnienia używania uplasowała się amfetamina. Po najpopularniejszy stymulant przynajmniej raz w życiu sięgnęło 4, 6% 15-16-latków oraz 8, 3% 17-18-latków.

Nie odnotowano zdecydowanego zróżnicowania pomiędzy pomiarami w 2007 r. i 2011 r.
w przypadku stymulantów oraz innych substancji.

`W najnowszej edycji badań ESPAD z 2011 r. uwzględniono również tematykę „dopalaczy”. Pomimo faktu, że badanie ESPAD zostało zrealizowane w 2011 r. odsetki badanych deklarujących używanie „dopalaczy” znajdują się na wysokim poziomie. Na względnie wysokie, porównywalne z badaniem „Młodzież 2010” CBOS, odsetki osób deklarujących używanie „dopalaczy” kiedykolwiek w życiu oraz w ciągu 12 miesięcy nie bez wpływu pozostaje fakt, że oba te okresy obejmują jeszcze czas aktywnego działania sklepów z „dopalaczami” na naszym rynku. Badanie ESPAD zostało przeprowadzone na wiosnę 2011r., a zamknięcie sklepów z „dopalaczami” miało miejsce pod koniec 2010 r.

Tabela 1. Używanie „dopalaczy” z uwzględnieniem płci badanych i ogółem.

Poziom klasy		Chłopcy	Dziewczęta	Ogółem
III klasy gimnazjum	Kiedykolwiek w życiu	13,2	8,0	10,5
		W czasie 12 miesięcy przed badaniem	9,0	5,4	7,1
		W czasie 30 dni przed badaniem	3,5	1,6	2,5
	II klasy szkół ponadgimnazjalnych	Kiedykolwiek w życiu	21,5	9,9	15,8
		W czasie 12 miesięcy przed badaniem	11,6	6,2	9,0
		W czasie 30 dni przed badaniem	2,9	1,5	2,2

Źródło: ESPAD 2011. Wyniki badań IPiN

Używanie „dopalaczy” jest dość silnie zróżnicowane ze względu na płeć respondentów,
co jest szczególnie widoczne w przypadku starszych uczniów. W przypadku wszystkich kategorii używania, tj. używania kiedykolwiek w życiu, używania w czasie ostatnich 12 miesięcy oraz w czasie ostatnich 30 dni, dominują chłopcy.

Kiedykolwiek w życiu po „dopalacze” sięgnęło ogółem 10, 5% uczniów młodszych. W tej grupie „dopalaczy” używało nieznacznie więcej chłopców niż dziewcząt (odpowiednio 13, 2% i 8,0%). Wśród starszych respondentów odsetki użytkowników „dopalaczy” były wyższe - kiedykolwiek w życiu kontakt z tymi substancjami miało blisko 16% badanych.

Największe zróżnicowanie ze względu na płeć badanych w używaniu „dopalaczy” kiedykolwiek w życiu można zaobserwować wśród uczniów II klas szkół ponadgimnazjalnych. Ponad dwukrotnie częściej po „dopalacze” sięgali chłopcy niż dziewczęta (21, 5% oraz 9,9%).

Starsi chłopcy częściej sięgali po „dopalacze” niż ich młodsi koledzy, jednak różnica ta była znacząca w przypadku używania kiedykolwiek w życiu. Odsetki dziewcząt używających „dopalaczy” z młodszej i starszej grupy wiekowej różniły się jedynie nieznacznie.

Wyniki badania ESPAD pokazały, że wśród młodzieży szkolnej używającej „dopalaczy” dominują chłopcy ze starszej grupy wiekowej. Jedynie w przypadku używania „dopalaczy” w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem odsetki respondentów były nieznacznie wyższe dla chłopców młodszych (3, 5% do 2, 9% chłopców ze starszej grupy wiekowej).

Stosunkowo niskie odsetki używających „dopalaczy” w czasie ostatnich 30 dni zarówno wśród dziewcząt, jak i chłopców świadczą o tym, że młodzież raczej eksperymentuje z nowymi substancjami niż używa regularnie.

Dostępność substancji psychoaktywnych według badań w populacji generalnej.

Do oceny poziomu dostępności substancji psychoaktywnych wykorzystuje się wyniki badań ankietowych wśród dorosłej populacji mieszkańców Polski. Badanym zadawane są pytania dotyczące poziomu trudności zdobycia substancji psychoaktywnych. Dane z badań wśród dorosłych mieszkańców Polski z 2010 r. wskazują na spadek w stosunku do 2006 r. spostrzeganej dostępności w przypadku wszystkich substancji psychoaktywnych. Najwyższe spadki odsetków respondentów wskazujących potencjalne zdobycie substancji psychoaktywnych, jako łatwe dotyczą amfetaminy (spadek o 15, 4 punktów procentowych), „kompotu” (spadek o 14, 7 punktów procentowych) oraz sterydów anabolicznych (spadek o 13, 9 punktów procentowych).

Wykres 5. Ocena dostępności substancji psychoaktywnych, jako łatwej (odpowiedzi „łatwo” lub „bardzo łatwo” na pytanie, jak trudne byłoby zdobycie każdej z wymienionych substancji) - odsetki respondentów w 2006 r. i 2010 r.

0x01 graphic
Źródło: CINN KBPN

Wyniki z 2010 r. wskazują na spadek spostrzeganej przez respondentów dostępności poszczególnych substancji bez względu na to, do jakiej grupy należeli badani tzn. czy używali nielegalnych środków psychoaktywnych w ciągu ostatnich 12 miesięcy czy też nie. Zauważyć jednak można różnice w wysokości tego spadku w zależności od doświadczeń własnych badanych. Okazuje się, że na przestrzeni dwóch pomiarów z 2006 r. i 2010 r., wśród osób nieużywających odnotowano wyższy spadek spostrzeganej dostępności w przypadku leków uspokajających i nasennych, przetworów konopi, LSD, cracku, kokainy oraz heroiny. Natomiast użytkownicy narkotyków częściej zgłaszali utrudnienia w dostępności do ecstasy, amfetaminy oraz sterydów anabolicznych. Różnice w deklaracjach respondentów w dwóch pomiarach były zbliżone w przypadku grzybów halucynogennych i kompotu, tzn. odsetki zarówno użytkowników narkotyków jak i osób, które nie miały takich doświadczeń spadły w przypadku grzybów halucynogennych o ok. 11 punktów procentowych, a w przypadku kompotu o ok. 13 punktów procentowych.

Zakończenie.

Mam nadzieję, że w moje pracy udało mi się przybliżyć czytelników do zjawiska narkomanii w Polsce. Zarys historyczny jak, wykresy badań oraz wnioski wykresów pokazują jak dużym problemem jest narkomania w Polsce.

Moim zdaniem nie jest możliwe całkowite zwalczenie narkomanii w Polsce, ponieważ jest to bardzo rozprzestrzenione i rozwinięte. Uważam, że władze naszego kraju powinny zalegalizować narkotyki tak jak alkohol czy nikotynę. Prawo powinno zostać zmienione, tak, aby kraj na tym zarabiał, a obywatele czuli się bezpiecznie. Również dzięki legalizacji będzie mniej przestępstw oraz z naszych ulic znikną gangi narkotykowe, które między sobą prowadzą spory o teren handlu narkotykami czy cenę. Niestety wiele osób z braku wiedzy bądź strachu jest przeciwko legalizacji narkotyków, ponieważ nie widzą dobrych stron tylko złe.

Wyniki badań wskazują na stabilizację poziomu używania substancji psychoaktywnych zarówno w populacji generalnej, jak i wśród młodzieży. Wyjątek stanowi marihuana, w przypadku, której badania pokazują wyraźny wzrost odsetka osób eksperymentujących zarówno wśród młodzieży, jak i w populacji generalnej.

Rozpowszechnienie używania „dopalaczy” wśród młodzieży jest zbliżone do badań wcześniejszych („Młodzież 2010” CBOS, „Eurobarometr 2011” raport Komisji Europejskiej). Z uwagi na fakt, że kwestia „dopalaczy” pojawiła się po raz pierwszy w badaniu ESPAD w edycji z roku 2011, na tej podstawie nie można wyznaczyć trendu. Kolejna edycja badań ESPAD oraz badań „Młodzież” pozwoli na ocenę trendu dotyczącego zjawiska używania „dopalaczy” wśród młodzieży w Polsce.

Analizując sytuację dotyczącą dostępności substancji psychoaktywnych należy odnotować spadek spostrzeganej przez respondentów dostępności nielegalnych substancji psychoaktywnych.

Bibliografia.

http://portalwiedzy.onet.pl/45620,,,,narkomania,haslo.html
http://www.sciaga.pl/tekst/35499-36-narkomania_jako_problem_spoleczny_w_polsce
http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/4kppnza2011r_20130125.doc

Spis tabel.

Tabela 1. Używanie „dopalaczy” z uwzględnieniem płci badanych i ogółem. 8

Spis wykresów.

Wykres 1. Używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu - wyniki badań GPS. 5

Wykres 2. Używanie substancji psychoaktywnych w czasie ostatnich 12 miesięcy -

wyniki badań GPS. 5

Wykres 3. Odsetki uczniów w wieku 15-16 lat, którzy używali poszczególnych środków

chociaż raz w swoim życiu - wyniki badania ESPAD. 6

Wykres 4. Odsetki uczniów w wieku 17-18 lat, którzy używali poszczególnych środków

chociaż raz w swoim życiu - wyniki badania ESPAD. 7

Wykres 5. Ocena dostępności substancji psychoaktywnych jako łatwej (odpowiedzi „łatwo”

lub „bardzo łatwo” na pytanie, jak trudne byłoby zdobycie każdej z wymienionych substancji)

- odsetki respondentów w 2006 r. i 2010 r. 9

Narkomania w: http://portalwiedzy.onet.pl/45620,,,,narkomania,haslo.html, [data dostępu: 08.01.2014r.]

dr. Libre, Narkomania jako problem społeczny w Polsce w: http://www.sciaga.pl/tekst/35499-36-narkomania_jako_problem_spoleczny_w_polsce, [data dostępu: 08.01.2014r.]

Epidemiologia zjawiska narkomanii w Polsce w: http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/4kppnza2011r_20130125.doc, [data dostępu: 08.01.2014r.]

0x01 graphic

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
praca zaliczeniowa, WSPiA bezpieczeństwo wewnętrzne, III Rok, semestr VI, Bezpieczeństwo publiczne P
kontrola administracji publicznej , regionalne izby obrachunkowe praca zaliczeniowa
praca zaliczeniowa wyrobiska
instrumenty Controllingu - praca zaliczeniowa (7 str), Zarządzanie(1)
praca zaliczeniowa, STUDIA, WZR I st 2008-2011 zarządzanie jakością, NOO - nauka o organizacji
PRACA ZALICZENIOWA Dziecko z Zespolem Nadpobudliwosci Psychoruchowej, pliki zamawiane, edukacja
monografia rodziny praca zaliczeniowa
statystyka praca zaliczeniowa
Kopia praca zaliczeniowa dzioba
praca zaliczeniowa z socjologii, socjologia
GLOBALIZACJA - praca zaliczeniowa, UCZELNIA, Wszins
Ekonomia - praca zaliczeniowa, WSPiA Rzeszów, Ekonomia
Biznes plan - praca zaliczeniowa, Studia - materiały, semestr 7, Zarządzanie, Marketing, Ekonomia, F
Idealna placówka resocjalizacyjna praca zaliczeniowa, Ważne dla sudenta, Studia pedagogika
praca zaliczeniowa - Iwona Dłubała, psychologia
Ogloszenie PRACA ZALICZENIOWA, matura podstawowa pisemna
Studium przypadku - praca zaliczeniowa, pliki zamawiane, edukacja
Kinezjologia - praca zaliczeniowa, Kinezjologia, prace egzaminacyjne

więcej podobnych podstron