Weryfikacja antropometryczna wybranych stanowisk pracy

Celem ćwiczenia laboratoryjnego było zapoznanie się z budową atlasu antropometrycznego i podstawowymi pojęciami z zakresu antropometrii. Zapoznanie z atlasem pozwoliło na przeprowadzeni weryfikacji antropometrycznej stanowiska pracy.

Poniższy rysunek przedstawia badane stanowisko pracy. Jest to pojazd osobowy VW Golf V; na podstawie szkicu pojazd zostanie poddany weryfikacji antropometrycznej.

Użytkownikami pojazdu mogą być zarówno kobiety jak i mężczyźni.

Weryfikacja antropometryczna pojazdu została przeprowadzona w oparciu o 9 podstawowych wymiarów, wpływających na bezpieczeństwo, wygodę i komfort jazdy.

Badane wymiary:

k1 - fotel - dach z przodu

k2 - pedały - fotel kierowcy

k3 - fotel kierowcy - fotel z tyłu

k4 - długość siedziska z przodu

k5 - długość siedziska z tyłu

k6 - wysokość oparcia z przodu

k7 - wysokość oparcia z tyłu

k8 - podłoga - siedzisko

k9 - fotel - dach z tyłu

Wyniki uzyskane z pomiarów zostały zamieszczone w poniższej tabeli, a następnie porównane z danymi zawartymi w Atlasie antropometrycznym dorosłej ludności Polski dla potrzeb projektowania, opracowanym przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Wnioski z porównania zamieszczono w kolumnie Uwagi i wnioski.

Przykładowy zapis za pomocą symboli wartości wymiaru antropometrycznego:

k_x > [107 ♂ 95], gdzie:

k_x - wymiar konstrukcyjny z rysunku, x - kolejny numer wymiaru,

107 - numer cechy wg Atlasu,

♂ lub ♀ - płeć

95 - centyl

Centyl rzędu p jest to taka wartość C_p, dla której p procent populacji ma wartość danej cechy mniejszą, natomiast pozostała część populacji większą niż C_p. Centyl rzędu 5 nazywany jest centylem dolnym, zaś rzędu 95 górnym. Centyl rzędu 50 - mediana.

Wymiar konstrukcyjny z rysunku	mm	Symbol wartości wymiaru Antropometrycznego	Wartości wg atlasu	Uwagi i wnioski
k1	960 - 1045	k1 > [122 ♂ 95]	955	Zakres regulacji wysokości fotela pozwala na bezproblemowe zajęcie miejsca przez najwyższych mężczyzn, a co za tym idzie wymiar ten będzie odpowiedni także dla kobiety.
k2	940 - 1160	k2 < [112 ♂ 95]	1225	Zakres regulacji wzdłużnej fotela kierowcy pozwala na prawidłową obsługę pedałów przez najwyższych mężczyzn. W przypadku kobiet o najniższym wzroście mogą wystąpić trudności z dosięgnięciem pedałów.
					k2 > [112 ♀ 5]	930
k3	615 - 860	k3 > [174 ♂ 95]	683	Wymiary wewnętrzne pozwalają na zajęcie komfortowej pozycji na tylnej kanapie.
k4	500	k4 < [132 ♂ 95]	610	W przypadku najwyższych mężczyzn siedzisko może być za krótkie, natomiast w przypadku kobiet będzie wystarczające.
					k4 > [132 ♀ 5]	483
		k5	470		k5 < [132 ♂ 95]	610	W przypadku mężczyzn siedzisko może być wyraźnie za krótkie, natomiast w przypadku kobiet będzie wystarczające.
					k5 > [132 ♀ 5]	483
k6	640	k6 > [124 ♂ 95]	650	Wysokość oparcia dla większości mężczyzn oraz kobiet jest odpowiednia, jedynie dla najwyższych osób może nie zapewniać pełnego podparcia pleców.
k7	600	k7 > [124 ♂ 95]	650	Wysokość oparcia dla większości mężczyzn oraz kobiet jest odpowiednia, jedynie dla wyższych osób może nie zapewniać pełnego podparcia pleców.
k8	350	k8 > [129 ♂ 95]	596	Zakres regulacji wysokości fotela pozwala na zajęcie wystarczająco wygodnej pozycji za kierownicą, jedynie najwyższe osoby mogą mieć problemy.
k9	975	k9 > [122 ♂ 95]	955	Umiejscowienie fotela pozwala na bezproblemowe zajęcie miejsca przez najwyższych mężczyzn, a co za tym idzie wymiar ten będzie odpowiedni także dla kobiety.

Wnioski

Przeprowadzona przeze mnie weryfikacja antropometryczna pozwala stwierdzić, że badane stanowisko pracy, jakim jest pojazd VW Golf V, zapewnia bezpieczne, wygodne i komfortowe prowadzenie pojazdu. Wymiary wewnętrzne pojazdu jak i szeroki zakres regulacji położenia fotela umożliwiają zajęcie wygodnej pozycji zarówno mężczyznom jak i kobietą. Jedynie osoby najwyższe i najniższe mogą odczuwać dyskomfort związany z zajmowana pozycją w pojeździe.

Można zatem przyjąć, że pojazd jest konstrukcją odpowiadającą wymaganiom większości populacji.

Ze względu na potrzeby osób najniższych, należałoby rozważyć zwiększenie zakresu regulacji wzdłużnej fotela kierowcy lub wprowadzić regulację położenia pedałów. Z punktu widzenia wymagań osób najwyższych istotne jest umożliwienie niższego ustawienia fotela, oraz zastosowanie nieco wyższych oparć foteli. Mile widzianą będzie także regulacja długości siedziska (podparcie ud), spotykające się z uznaniem użytkowników pojazdów klasy wyższej i sportowej.

Ergonomiczna ocena stanowiska pracy

W tej części ćwiczenia, moim zadaniem było opracowanie listy kontrolnej, na podstawie Dortmundzkiej Listy Kontrolnej, dla ergonomicznej oceny wybranego stanowiska pracy. W tym celu wybraliśmy kilkanaście pytań najlepiej odpowiadających naszemu stanowisku pracy. Następie w oparciu o przeprowadzoną wcześniej weryfikacje antropometryczną udzieliliśmy odpowiedzi.

Zagadnienia podlegające ergonomicznej ocenie:

• Wysiłek fizyczny

• Wysiłek psychiczny

• Sposób przekazywania informacji

• Warunki klimatyczne w pojeździe

Obciążenie fizyczne

A1 Czy stanowisko pracy jest dostatecznie przestronne?

Stanowisko jest dostatecznie przestronne, jedynie dla osób o najwyższym wzroście może nie zapewniać optymalnego komfortu.

A2 Czy rozmieszczenie przyrządów, przedmiotów pracy i urządzeń sterujących umożliwia prawidłową pozycję przy pracy?

Obsługa urządzeń sterujących odbywa się w prawidłowej pozycji.

A8 Czy sterowanie jest ręczne?

Tak, sterowanie jest ręczne, jedynie pojazd może być wyposażony w takie elementy jak automatyczna skrzynia biegów, urządzenie utrzymujące stałą prędkość - tempomat, automatycznie uruchamiane światła i wycieraczki.

A10 Czy sterowanie pedałami jest konieczne lub pożądane?

Tak, jest konieczne.

B5 Czy urządzenia sterujące są umieszczone w sposób łatwo dostępny ze względu na postawę?

Tak, po zajęciu prawidłowej pozycji wszelkie urządzenia sterujące są łatwo dostępne.

B6 Czy urządzenia i detale są rozmieszczone w obrębie fizjologicznego zasięgu ruchu?

Tak, wszystkie elementy sterujące znajdują się w zasięgu kierowcy.

B19 Czy pożądane jest krzesło regulowane pionowo lub poziomo?

Tak, w celu zajęcia optymalnej pozycji.

B25 Czy ruch i siły wymagane do uruchomienia urządzeń sterujących są dopuszczalne z fizjologicznego punktu widzenia?

Tak, obsługa urządzeń sterujących nie wymaga użycia nadmiernej siły.

C6 Czy pedały mogą być używane w pozycji siedzącej czy stopy mogą być zmieniane?

Tak, pedały mogą być obsługiwane wyłącznie w pozycji siedzącej, zmiana stóp nie jest możliwa.

C12 Czy barwy są użyte odpowiednio ze względu na możliwości ich rozróżniania w świetle dziennym i sztucznym (kolor, kontrast)?

Tak, barwy są użyte odpowiednio. Zapewniają bezproblemową obsługę pojazdu.

C24 Czy części, gałki i narzędzia mogą być rozpoznawane po ich pozycji?

Tak, części i gałki są umieszczane są w standardowych miejscach, umożliwiając intuicyjną obsługę.

Obciążenia psychiczne

A38 Czy urządzenia sterujące są umieszczone w optymalnym zasięgu i polu widzenia?

Tak, wszystkie elementy pozostają w zasięgu pola widzenia kierowcy.

B74 Czy najważniejsze i najczęściej używane przyrządy pomiarowe mają najlepsza pozycje w normalnym polu widzenia?

Tak, wskaźniki monitorujące prace silnika oraz prędkość pojazdu znajdują się na wprost kierowcy.

Metody pracy

A160 Czy sygnały dla których wskazana jest preferencja, mają większą wartość ostrzegawczą?

Tak, kontrolki wskazujące stany awaryjne pojazdu są barwy czerwonej, a wskazujące stan ostrzegawczy są barwy żółtej.

Obciążenie środowiskowe

B152 Czy są środki zapobiegawcze przeciw niekomfortowym warunkom klimatycznym?

Tak, pojazd jest wyposażony w szereg takich środków, np.: ogrzewanie, klimatyzacja, filtr przeciwpyłowy. Konstrukcja pojazdu jest szczelna.

Obciążenia czynnościowe i całościowe

A127 Czy praca ze względu obciążenia fizycznego jest: lekka, umiarkowana, ciężka?

Praca ze względu na obciążenie fizyczne jest lekka, jednak na dłuższych dystansach może być męcząca. Słabe fizycznie osoby mogą mieć problemy z prawidłowym kręceniem kołem kierownicy lub obsługą hamulca awaryjnego.

Drogi informacji

B76 Czy kierunek poruszania urządzeń sterujących jest skoordynowany z efektem?

Tak, skręt kołem kierownicy w prawo powoduje skręt pojazdu w tę samą stronę i odwrotnie, dźwigienka kierunkowskazu przesunięta w dół powoduje włączenie lewego kierunku i odwrotnie.

C25 Czy umiejscowienie przyrządów jest właściwe i łatwe do rozpoznania?

Tak, dla osób posiadających prawo jazdy obsługa wszelkich urządzeń jest intuicyjna.

C75 Czy sygnały mają powszechnie przyjęte znaczenie np. czerwony - niebezpieczeństwo?

Tak, sygnały czerwone informują o nieprawidłowościach wymagających przerwania jazdy, a pozostałe sygnały są ogólnie przyjęte w pojazdach.

D2 Czy odczyt wskazań nie wymaga zbędnych ruchów głowy lub ciała?

Odczyt wskazań nie wymaga zbędnych ruchów głowy lub ciała, jedynie należy jedynie przenieść wzrok z drogi na tablice przyrządów.

Wnioski

Wybrane przeze mnie 20 pytań z Listy Dortmundzkiej, umożliwia dokonanie oceny ergonomicznej stanowiska pracy. Przyjmuję, że odpowiedź pozytywna na 16 lub więcej pytań pozwala na uznanie pojazdu za ergonomiczne stanowisko pracy. Mój przykładowy pojazd wypadł dobrze. Na 20 pytań 18 odpowiedzi było twierdzących, a tylko 2 pytania pozostawiały wątpliwości, aczkolwiek nie odbiegały rażąco od europejskich standardów.

Dowodzi to że VW Golf V, zgodnie z panującą opinią jest ergonomicznym i przyjaznym użytkownikowi stanowiskiem pracy. Co jestem w stanie osobiście potwierdzić ponieważ na co dzień jestem użytkownikiem tego modelu samochodu.

---