NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Opis

U osób dorosłych nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, jeżeli ciśnienie skur­czowe wynosi 160 mmHg lub więcej, ciśnienie rozkurczowe 95 mmHg lub więcej i wartości te utrzymują się na podwyższonym poziomie w 3 nieza­leżnych pomiarach. Izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze oznacza ciś­nienie skurczowe > 160 mmHg i ciśnienie rozkurczowe < 90 mmHg. Najczęściej w ciężkim nadciśnieniu tętniczym wymagającym szybkiego le­czenia ciśnienie rozkurczowe krwi wynosi > 115 mmHg, nie obserwuje się jednak klinicznych objawów uszkodzenia narządów. W przypadku nadciś­nienia tętniczego przyspieszonego, jak i złośliwego ciśnienie rozkurczowe ma również wartości wyższe niż 115 mmHg, jednak w tym przypadku towarzyszą mu charakterystyczne zmiany w dnie oka: płomyki krwotoczne oraz miękkie wysięki w nadciśnieniu tętniczym przyspieszonym (retinopatia III stopnia) oraz obrzęk tarczy nerwu wzrokowego w nadciśnieniu tętniczym złośliwym (stopień IV). Przełomu nadciśnieniowego nie definiuje się za pomocą konkretnych wartości; mówi się o nim, gdy obserwowane nadciś­nienie powoduje uszkodzenia ważnych narządów, takich jak centralny układ nerwowy (encefalopatia nadciśnieniowa, krwotok wewnątrzczaszkowy), układ sercowo-naczyniowy (rozwarstwienie ściany aorty, ostry zawał mię­śnia sercowego, dławica piersiowa niestabilna, obrzęk płuc), nerki (ostra niewydolność nerek). Przy przełomie nadciśnieniowym najczęściej występu­je wzrost ciśnienia powyżej wartości 220/130 mmHg.

Tabela 1.7.1 przedstawia różnorodną etiologię nadciśnienia tętniczego krwi.

U znaczącej większości pacjentów z nadciśnieniem (powyżej 90%) rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze krwi samoistne. Przyczyny wtórne (szczególnie choroby nerkowo-naczyniowe) dotyczą 50% przypadków cięż­kiego nadciśnienia.

Wywiad

Główne dolegliwości

Nadciśnienie tętnicze najczęściej wykrywa się przypadkowo. Na oddziale ratunkowym trzeba koniecznie ocenić, czy u pacjenta występuje bezpośred­nie ryzyko powikłań spowodowanych podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Należy, zatem ustalić, czy obserwowane objawy są związane z nadciś­nieniem tętniczym; szczególnie dotyczy to objawów ze strony centralnego układu nerwowego (ból głowy, zawroty głowy, osłabienie, drgawki, ogniskowe objawy neurologiczne), układu sercowo-naczyniowego (ból w klatce piersiowej i/lub plecach, duszność, chromanie), oczu (zamglone widzenie, mroczki), nerek (krwiomocz, skąpomocz). Należy też ustalić początek, czas trwania i charakterystykę wszystkich objawów.­

Przyczyny sercowo-naczyniowe

Miażdżyca

Niedomykalność zastawki aorty przetrwały przewód tętniczy

Wzrost pojemności wyrzutowej serca spowodowany gorączka koarktacja aorty

Rozwarstwienie ściany aorty

Przyczyny nefrologiczne

Zapalenie kłębuszków nerkowych

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

Wielotorbielowatość nerek

Zwężenie tętnic nerkowych

Nefropatia cukrzycowa

Miażdżyca tętniczek nerkowych

Przyczyny endokrynologiczne

Tabletki antykoncepcyjne

Guz chromochłonny nadnerczy tyreotoksykoza

Obrzęk śluzowaty

Zespół i choroba Cushinga

Przyczyny neurogenne

Przyczyny psychogenne

Zapalenie wielonerwowe

Nagły wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego

Ostre uszkodzenie rdzenia kręgowego

Przyczyny toksykologiczne

Odstawienie leków

Intoksykacja sympatykomimetykami

Etiologia nieznana

Wywiad dotyczący przebytych chorób

Zebrać wywiad dotyczący nadciśnienia, zwracając szczególną uwagę na wiek pacjenta w momencie rozpoznania i na skuteczność kontrolowania ciśnienia tętniczego. Zapytać również o powikłania (choroba wieńcowa, udar mózgowy, cukrzyca, niewydolność nerek). Udokumentować każdą chorobę, która może mieć wpływ na wybór środków leczniczych, np. astmę oskrzelową (zakazane (3-blokery) oraz depresję (możliwe interakcje z inhi­bitorami MAO).

Leki

Zapytać o leki zlecone przez lekarzy (leki antykoncepcyjne, wyciągi z tar­czycy) oraz zażywane samowolnie (leki przeciwzapalne, spraye do nosa, leki dietetyczne). Ustalić, czy pacjent stosował się do zaleceń terapeutycz­nych, gdyż nagłe odstawienie β-blokerów lub klonidyny może spowodować przełom nadciśnieniowy.

Wywiad środowiskowy

Zebrać informacje dotyczące alkoholu (odstawienia), narkotyków (amfeta­mina, kokaina), rodzaju diety (uwaga na powikłania wynikające z jednocze­snego przyjmowania inhibitorów MAO i pożywienia bogatego w tyraminę).

Wywiad położniczy

U każdej kobiety po 20 tygodniu ciąży z nadciśnieniem tętniczym i towa­rzyszącym białkomoczem oraz obrzękami należy podejrzewać stan przedrzucawkowy/rzucawkę.

Badanie fizykalne

Stan ogólny. Ustalić stopień przytomności, obecność zaburzeń oddechowych, ocenić budowę i wygląd ciała pacjenta (szczególną uwagę zwrócić na cechy charakterystyczne zespołu Marfana oraz zespołu Cushinga).

Ocena czynności życiowych. Zapewnić użycie właściwego rozmiaru man­kietu do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. Dokonać pomiaru ciśnienia na każdej kończynie u pacjenta w pozycji siedzącej, (jeżeli jest to moż­liwe). Jeśli ciśnienie tętnicze krwi będzie podwyższone, powtórzyć pomiar po ok. 10 min, w trakcie, których pacjent będzie mógł odpocząć. U pacjentów starszych często obserwuje się nadciśnienie tętnicze rzeko­me (zesztywniałe naczynia krwionośne powodują, że pomiar wartości ciśnienia tętniczego krwi daje wynik fałszywie zawyżony.

Głowa, oczy, uszy, nos i gardło. Badanie dna oka pozwala na bezpośrednią ocenę zmian w zakresie naczyń krwionośnych spowodowanych, nadci­śnieniem tętniczym.

Szyja. Sprawdzić, czy nie występuje poszerzenie żył szyjnych i powiększe­nie gruczołu tarczowego.

Płuca. Osłuchać pod kątem rzężeń.

Serce. Odnotować ewentualne powiększenie sylwetki serca (przesunięcie uderzenia koniuszkowego), ton III, ton IV oraz szmery.

Jama brzuszna. Osłuchać pod kątem szmerów perystaltyki i szmerów do­datkowych (stenoza tętnic nerkowych, tętniak aorty brzusznej). Zbadać, czy nie ma guzów (macica ciężarna, tętniak aorty, powiększone nerki).

Kończyny. Zwrócić uwagę na ewentualną obecność obrzęków, różnicę tętna na tętnicy promieniowej i udowej (koarktacja aorty) oraz niezgodność tętna (rozwarstwienie aorty).

Badanie neurologiczne. Zbadać stan psychiczny, odruchy oraz funkcję móżdżku. Zwrócić uwagę, czy nie ma ogniskowych zmian neurologicz­nych.

Badania diagnostyczne

Morfologia krwi. Zlecić hematokryt i rozmaz krwi obwodowej (w nadci­śnieniu naglącym występuje mikroangiopatyczna anemia hemolityczna).

Elektrolity surowicy. Zwrócić uwagę na ewentualne podwyższone stężenie glukozy (cukrzyca), stężenie azotu mocznikowego i kreatyniny (czyn­ność nerek) oraz zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia może świad­czyć o hiperaldosteronizmie).

Badanie moczu. Zwrócić uwagę na obecność białka i krwi (krwiomocz i białkomocz mogą świadczyć o uszkodzeniu nerek), erytrocyty (kłębuszkowe zapalenie nerek), leukocyty (odmiedniczkowe zapalenie nerek).

Badanie EKG. Przeprowadzić w celu stwierdzenia ewentualnych objawów niedokrwienia, zawału, przerostu lewej komory (długotrwałe nadciśnie­nie tętnicze). Obecność wydłużonego odstępu PR lub innych zaburzeń przewodzenia może uniemożliwić stosowanie (3-blokerów.

RTG klatki piersiowej. Zwrócić uwagę na wielkość serca i aorty, ewen­tualne objawy obrzęku płuc i nadżerki żeber (koarktacja aorty). Badanie tomograficzne głowy. Wskazane w ciężkim nadciśnieniu tętni­czym krwi i zmienionym stanie psychicznym (np. encefalopatia nadci­śnieniowa, udar mózgowy, krwawienia wewnątrzmózgowe), w ciężkim bólu głowy (krwawienie podpajęczynówkowe oraz krwawienie w obrę­bie dołu tylnego) oraz w ogniskowych zaburzeniach neurologicznych.

Inne badania. Zlecić badania dodatkowe w zależności od wywiadu i wy­ników badania klinicznego. Mogą to być np. badania stężenia kokainy, amfetaminy lub środków pokrewnych, stężenia wapnia w surowicy (schorzenia endokrynologiczne), stężenia kwasu wanilinomigdałowego w moczu (guz chromochłonny nadnerczy), angiografia lub badanie to­mograficzne klatki piersiowej (rozszczepienie ściany aorty).

Leczenie

Potrzeba niezwłocznego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi zależy od etio­logii nadciśnienia i jego objawów (stopnia uszkodzenia narządów). W prze­łomie nadciśnieniowym zazwyczaj konieczne jest leczenie pozajelitowe ­pozwala ono na natychmiastowe obniżenie ciśnienia, jak i na uzyskanie stałej kontroli nad jego wartością. Nie należy opóźniać leczenia w oczeki­waniu na wyniki badań. W przełomie nadciśnieniowym racjonalne wydaje się stopniowe obniżanie ciśnienia tętniczego krwi w taki sposób, aby w ciągu pierwszej godziny nie doszło do obniżenia średniej jego wartości o więcej niż 20%. Nagły spadek ciśnienia grozi, bowiem osłabieniem przepły­wu mózgowego.

Średnie ciśnienie tętnicze = skurczowe ciśnienie tętnicze + (2 X rozkurczowe ciśnienie tętnicze) /3

Leczenie ciężkiego nadciśnienia budzi kontrowersje. Niektórzy zalecają rozpoczęcie leczenia na oddziale ratunkowym za pomocą leków doustnych (klonidyny, nifedypiny), inni ostrzegają przed nagłą redukcją ciśnienia ze względu na nieodłączne ryzyko hipoperfuzji mózgu oraz serca, mogącej spowodować udar mózgu lub ostry zawał mięśnia serca. Szczegółowe zesta­wienie leków obecnie stosowanych w medycynie ratunkowej przy leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi znajduje się w tabeli 1.7.2.

Encefalopatia nadciśnieniowa

Encefalopatia nadciśnieniowa jest rzadko występującym, odwracalnym sta­nem, który pojawia się wówczas, gdy wzrost ciśnienia tętniczego krwi prze­kracza zdolność mechanizmów autoregulacji mózgowej do kontroli przepły­wu mózgowego. To prowadzi do wzrostu przepuszczalności naczyń, skur­czu oraz obrzęku tkanki mózgowej. Objawy początkowe mogą być subtelne (ból głowy, zamglone widzenie, senność), ale w końcu pojawiają się też oznaki zaburzeń funkcjonowania mózgu (stan splątania, przymglenie świa­domości, drgawki). Nie leczona encefalopatia nadciśnieniowa szybko pro­wadzi do śpiączki i śmierci pacjenta.

Stan przedrzucawkowy/rzucawka

Stan przedrzucawkowy jest chorobą, której wystąpienie łączy się zawsze z ciążą. Obserwuje się go od 20 tygodnia ciąży do 6 tygodnia po porodzie. O stanie przedrzucawkowym mówi się, gdy wartość ciśnienia tętniczego krwi wynosi > 140/90 mmHg lub gdy nastąpił wzrost ciśnienia skurczowe­go większy niż o 30 mmHg lub ciśnienia rozkurczowego większy niż o 15 mmHg w stosunku do wartości z okresu przed ciążą. Etiologia nie jest wyjaś­niona, lecz stan przedrzucawkowy częściej pojawia się u kobiet, które nie rodziły, szczególnie jeśli ich wiek jest bliski granicom okresu rozrodczego (młodzież oraz kobiety powyżej 35 roku życia). U wieloródek wzrost ciśnie­nia tętniczego krwi występuje częściej w przypadku ciąż mnogich, ciąż zaśniadowych, cukrzycy, jak również przy rodzinnym obciążeniu występo­waniem stanu przedrzucawkowego lub współistnieniu chorób nerek.

Stan przedrzucawkowy określa się jako łagodny lub umiarkowany, gdy daje niewiele objawów, objawy te są inne niż triada: nadciśnienie, obrzę­ki, białkomocz, a wyniki badań laboratoryjnych nie wykazują poważniej­szych zmian. Ciężki stan przedrzucawkowy objawia się: bólem głowy, zabu­rzeniami widzenia, bólem w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej (wynikającym z obrzęku wątroby), hiperrefleksją (łącznie z napięciem klo­nicznym) oraz skąpomoczem (przy podejrzeniu skąpomoczu należy zasto­sować cewnik Foleya w celu monitorowania ilości wydalanego moczu), wzrostem stężenia kreatyniny w surowicy, wzrostem aktywności enzymów wątrobowych i trombocytopenią (< 100 000/pl). Zespół HELLP (hemoliza, wzrost aktywności enzymów wątrobowych, zmniejszenie liczby płytek krwi) jest rodzajem ciężkiego stanu przedrzucawkowego. Rzucawka jest rozpo­znawana wówczas, gdy u kobiety ze stanem przedrzucawkowym wystąpią drgawki.

Badania płodu (inwazyjne i nieinwazyjne) stanowią integralną część oceny zagrożenia u kobiet, u których podejrzewa się stan przedrzucawko­wy/rzucawkę. Oba te schorzenia ustępują całkowicie po porodzie. Z reguły decyzja o rozpoczęciu leczenia przeciwnadciśnieniowego należy do lekarza konsultanta; zbyt duże obniżenie ciśnienia tętniczego krwi może spowodo­wać niedotlenienie łożyska. Nie należy stosować leków moczopędnych. Można jednak podać hydralazynę (w dawce 5-10 mg dożylnie, zwiększając dawkę, co 20 min); jest ona zalecana, gdy ciśnienie rozkurczowe ma wartość > 110 mmHg i należy ją obniżyć do 90-100 mmHg. Siarczan magnezu jest lekiem zarezerwowanym dla przypadków ciężkiego stanu przedrzucawko­wego/rzucawki. Podaje się 4 g w bolusie (dożylnie przez 10 minut), a na­stępnie we wlewie ciągłym w dawce, 3 g/godz. Szczególną ostrożność nale­ży zachować, gdy stosuje się lek u pacjentów z upośledzoną funkcją nerek. Zaleca się monitorować głębokie odruchy ścięgniste, częstość i głębokość oddechów oraz wydalanie moczu w jednostce czasu.

Guz chromochłonny nadnerczy

Obecność 4 objawów: palpitacji, potliwości, napadowych bólów głowy, zaczerwienienia nakazuje wziąć pod uwagę tę diagnozę. Pozostałe możliwe objawy to drżenie i nerwowość. Podstawą rozpoznania jest badanie dobo­wego profilu stężenia metanefryny lub kwasu wanilinomigdałowego w moczu. Leczenie rozpoczyna się od podania fentolaminy (5 mg dożylnie).

Kryteria hospitalizacji

Wszyscy pacjenci z ciężkim nadciśnieniem wymagają przyjęcia na oddział intensywnej terapii.

Przy podejrzeniu nadciśnienia tętniczego wtórnego (guz chromochłon­ny nadnerczy, ostre zapalenie nerek, odstawienie klonidyny, interakcje z inhibitorami MAO) właściwe postępowanie ustala lekarz konsultant (więk­szość pacjentów wymaga hospitalizacji).

Konsultacja jest również niezbędna w przypadku kobiet w ciąży z nadciśnieniem. Obowiązkowo należy hospitalizować chore w umiarkowanym lub ciężkim stanie przedrzucawkowym, jak również te, których sytuacja rodzinna jest niesprzyjająca.

Leki stosowane w przełomie nadciśnieniowym.

Wazodylatatory

Lek	Nazwa handlowa	Główne działanie	Dawkowanie	Uwagi	Wskazania
Nitroprusydek sodowy	Naniprus Nipride	Rozszerza naczynia tętnicze i żylne.	Rozpoczynać od wlewu 0,25-1,0 μg/kg m.c./min (średnia skuteczna dawka 3μg/kg m.c./min).	Podaje się dożylnie, podawać tylko na oddziale intensywnej terapii przy stałym monitorowaniu akcji serca i ciśnienia tętniczego; używać na działanie hipotensyjne, toksyczne stężenie rodanków; substancja wrażliwa na działanie światła UV - przykryć pojemnik podczas wlewu; nie stosować w ciąży.	Encefalopatia nadciśnieniowa, nadciśnienie złośliwe, rozwarstwienie aorty (najpierw stosuje się β-bloke, a następnie rozpoczyna się wlew nitroprusydku).
Nitroglice- ryna	Coro-Nitro Nitro-Mack Nitronal Nitroven Trinitrosan	Rozszerza naczynia tętnicze i żylne i wieńcowe.	Rozpoczynać od wlewu 10mg/min, zwiększać dawkę o 5-10μg/min co 10 min aż do uzyskania efektu terapeutycznego.	Podaje się dożylnie, doustnie, podjęzykowo, miejscowo; efekty uboczne: ból głowy, nudności, wymioty; uważać na niebezpieczeństwo niedociśnienia.	Dusznica bolesna niestabilna, ostry zawał mięśnia sercowego, obrzęk płuc.
Diazoksyd	Hyperstat	Rozszerza naczynia tętnicze.	Bolus 50 mg co 5-10 min lub wlew 15-30 mg/min do maksymalnej dawki 58 mg/kg m.c lub do uzyskania efektu terapeutycznego.	Podaje się dożylnie; przeciwwskazania: m. In. Choroba wieńcowa, koarktacja aorty, rozwarstwienie aorty, krwotok wewnątrzczaszkowy, obrzęk płuc - ze względu na odruchową tachykardię, wzrost zużycia tlenu przez mięsień sercowy oraz retencję sodu i wody.	Encefalopatia nadciśnieniowa, nadciśnienie złośliwe.
Hydralazyna	Apresoline Nepresol	Rozszerza naczynia tętnicze.	10-20 mg dożylnie lub domięśniowo; w razie potrzeby dawkę po 30 min.	Podaje się dożylnie, domięśniowo, doustnie; podobnie jak w przypadku diazoksydu unikać podawania u pacjentów z chorobą wieńcową, rozwarstwieniem aorty; Efekty uboczne: letarg, ból głowy, nudności, niedociśnienie ortostatyczne; przy przewlekłym stosowaniu doustnym zespół toczniowo-podobny.	Nadciśnienie w ciąży (rzucawka).
Nifedypina	Adalat Cordafen Procardia	Rozszerza obwodowe naczynia tętnicze i naczynia wieńcowe.	10-20 mg doustnie do 3 razy dziennie.	Podaje się doustnie, podjęzykowo, doodbytniczo; tabletki należy rozdrobnić, pacjent powinien je żuć i połknąć.	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych, rozwarstwienia aorty (podawanie β-blokerem).
Minoksydyl	Loniten Lonolox	Rozszerza naczynia tętnicze, blokuje wychwyt wapnia przez błony komórkowe.	10-20 mg doustnie; w razie potrzeby powtórzyć dawkę po 4 godz.	Podaje się doustnie; przeciwwskazania: świeży zawał mięśnia sercowego, zastoinowa niewydolność serca; guz chromochłonny - retencja płynów i tachykardia; bezpieczny w niewydolności nerek; przy przewlekłym stosowaniu - hirsutyzm.	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych.
Fentolamina	Regityna	Blokuje receptory adrenergiczne α, rozszerza naczynia tętnicze.	5 mg dożylnie lub domięśniowo.	Podaje się dożylnie, domięśniowo; notowano przypadki zawału mięśnia sercowego, udaru mózgowego, zaburzeń rytmu, śmierci; efekty uboczne: osłabienie, zawroty głowy, zaczerwienienie, nudności, wymioty, biegunka.	Guz chromochłonny nadnerczy.
Prazosyna	Polpressin Minipress	Rozszerza naczynia tętnicze.	1 mg doustnie.	Podaje się doustnie; może spowodować niedociśnienie ortostatyczne.	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych.

Β-blokery

Lek	Nazwa handlowa	Główne działanie	Dawkowanie	Uwagi	Wskazania
Propranolol	Propranolol Inderal	β-bloker nieselektywny.	1-20 mg dożylnie; w razie potrzeby powtórzyć po 4 godz.	Podaje się dożylnie, doustnie; uważać na niebespieczeństwo bloku serca, bradykardii, niedociśnienia, skurczu oskrzeli, upośledzonej odpowiedzi adrenergicznej na hipoglikemię, niewydolność serca; nagłe odstawienie może nasilić dławicę piersiową lub spowodować zawał mięśnia sercowego.	Nadmiar katecholamin, rozwarstwienie ściany aorty.
Laβlol	Trandate Normodyne	Selektywny α1-bloker, nieselektywny β-bloker	20 mg dożylnie przez 2 min; w razie potrzeby dawkę powtarzać, co 10 min, zwiększając ją do 20, 40 lub 80 mg aż do osiągnięcia maksymalnej dawki 300 mg.	Podaje się dożylnie, doustnie; przeciwwskazania: guz chromochłonny; środki ostrożności jak przy stosowaniu propranololu; dobre przejście na leczenie doustne.	Encefalopatia nadciśnieniowa, nadciśnienie tętnicze złośliwe, krwotok wewnątrzczaszkowy.
Esmolol	Brevibloc	Selektywny β1-bloker	Dawka nasycająca: 500μg/kg m.c/min przez 1 min, następnie 50 μg/kg m.c./min przez 4 min.	Podaje się dożylnie; bardzo krótki okres półtrwania (9 min); efekty uboczne: hipotonia, zawroty głowy, nudności.	Niedokrwienie mięśnia sercowego, idiomatyczne przerostowe zwężenie aorty, guz chromochłonny.

Diuretyki

Lek	Nazwa handlowa	Główne działanie	Dawkowanie	Uwagi	Wskazania
Furosemid	Furosemi-dum Lasix	Hamuje respirację Na^+ w ramieniu wstępującym pętli Henlego.	20-200mg.	Podaje się doustnie, dożylnie; uważać na niebezpieczeństwo hipokalemi i hiperurykemii.	Obrzęk płuc, świeżo rozpoznane nadciśnienie.
Bumetanid	Burinex Bumex	Podobne do furosemidu.	0,5-2 mg dziennie doustnie; 0,5-1 mg dożylnie, dawkę można powtarzać w ciągu 23 godz. Do dawki maksymalnej 10 mg/dziennie.	Podaje się doustnie i dożylnie; dawka 1 mg ma zdolność diuretyczną równoważną ok. 40 mg furosemidu.	Takie jak dla furosemidu.

Inhibitory ACE

Leki	Nazwa handlowa	Główne działanie	Dawkowanie	Uwagi	Wskazania
Kaptopryl	Angiopress Captopril Capoten	Inhibitor enzymu konwertującego angiotensynę.	25 mg doustnie 2-3 razy dziennie.	Podaje się doustnie; efektywny w zastojowej niewydolności serca; przy niewydolności nerek osiąga zwiększone stężenie w osoczu; przy przewlekłym stosowaniu efekty uboczne: kaszel, wysypka, utrata smaku, obrzęk naczynioruchowy.	Ciężkie nadciśnienie, obrzęk płuc.
Enalapryl	Enarenal Etap Vasotec	Inhibitor enzymu konwertującego angiotensynę.	1,25 mg dożylnie przez 5 min, doustnie 2,5 mg.	Podaje się doustnie, dożylnie; uwagi jak powyżej	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych, obrzęk płuc.

Leki o działaniu centralnym.

Leki	Nazwa handlowa	Główne działanie	Dawkowanie	Uwagi	Wskazania
Metylodopa	Aldomet Dopanol	Antagonista receptorów α-adrenergicznych	250 mg-1 g co 6 godz.	Podaje się dożylnie, doustnie; efekty uboczne: sedacja, hipotensja ortostatyczna, zatrzymanie płynów, impotencja; przeciwwskazania w encefalopatii nadciśnieniowej.	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych.
Trymetafan	Arfonad	Blokuje wegetatywne zwoje nerwowe.	0,3-3 mg/min.	Podaje się dożylnie; przy leżeniu w łóżku zaleca się wyższe ułożenie głowy; efekty uboczne: niedrożność jelit, atonia żołądka i pęcherza, porządnie akomodacji, hipotonia ortostatyczna; notowano tachyfilaksję.	Rozwarstwienie ścian aorty, obrzęk płuc.
Klonidyna.	Catapresan Iporel	Silny agonista receptorów przesympatycznych α2	Dawka nasycająca 0,2 mg doustnie; 0,1 mg doustnie co godz. Do uzyskania żądanego efektu terapeutycznego lub dawki maksymalnej 0,7 mg.	Podaje się doustnie, miejscowo; nie odnotowano hipotensji ortostatycznej; bezpieczny przy niewydolności nerek.	Leczenie nadciśnienia ze wskazań nagłych; zespół wyrzutu katecholaminy, szczególnie przy odstawieniu klonidyny lub narkotyków.

1

---