Tradycje badań nad polityką – etapy w rozwoju myśli politycznej :
Etap antyczny
Arystoteles – polityka to sztuka rządzenia państwem, zaś same państwo było organizacją suwerenną i wszech organizacyjną
Platon - miał poglądy elitarne i antydemokratyczne. Utożsamiał politykę z państwem opartym na autorytecie
Demokryt – polityka to sztuka rządzenia, którą powinni zajmować się ludzie o głębokiej wiedzy
Etap średniowieczny
Tomasz z Akwinu – polityka to państwo, które jest nadrzędne nad jednostką, ponieważ wszelka władza pochodzi od Boga. Zadaniem państwa było zapewnienie obywatelom w drodze do realizacji tego celu najistotniejszego zbawienia
Marsyliusz z Padwy – był zwolennikiem uzależnienia władzy państwowej. Kościół nie może być równoprawnym partnerem państwa lecz powinien być państwu podporządkowany
Etap od odrodzenia po oświecenie
Nicollo Machiavelli – zwolennik sztuki skutecznego rządzenia. Twierdził, że Władce, który kieruje się moralnością szybko ponosi klęskę
John Locke – polityka to państwo liberalne, stróżujące w obronie prawa naturalnego jednostki, czyli takie państwo, które nie ogranicza inicjatywy gospodarczej i wolności jednostki
Jan Jakub Rousseau = polityka to państwo, które tworzy dobrowolna umowa społeczna, władcą jest sam lud i tylko on ma wyłączność prawodawczą
Monteskiusz – autor trójpodziału władzy
Etap XIX wieku
Taqveville
Etap XX wieku i czasów nowożytnych
Postępowanie badawcze w politologii
Metody badawcze – to sposoby postępowania i reguły prowadzenia działań naukowych
Rodzaje metod badawczych to :
Analiza – podzielenie przedmiotu badania na części składowe i badanie każdej części osobno
Synteza – zestawienie czegoś jako całości, spełnia rolę samoistną, a nie sprawdzającą w stosunku do analizy
Abstrahowanie – wyodrębnianie określonych składników z danego zbioru i pozastawianie innych jego składników
Indukcja – to wnioskowanie polegające na przechodzeniu od szczegółów do ogółów
Dedukcja –to wnioskowanie polegające na przechodzeniu od ogółu do szczegółu
Analogia – polega na przenoszeniu twierdzeń dotyczących jednego zjawiska na inne zjawiska na podstawie zachodzącego między nimi podobieństwa
Socjologiczne – zachowanie jednostki jako członka zbiorowości
Ujęcie ilościowe – techniki to obliczenia szacunkowe, obliczenia wyczerpujące itp.
Rodzaje analiz to :
Elementarna – podzielenie danego zjawiska na elementy bez dociekania relacji pomiędzy nimi
Przyczynowo – skutkowa – koncentrowanie na ustaleniu związków pomiędzy składnikami danego zjawiska
Logiczna – ustalenie związków logicznych pomiędzy elementami złożonego przedmiotu badań
Rodzaje abstrahowania to :
Izolująca lenie jednej lub kilku cech, które poddajemy badaniu
Uogólniające – pomijanie cech indywidualnych i wybierania cech wspólnych
Etapy systematyzowania wyników :
Interpretacja
Wnioskowanie
Dowodzenie
Definiowanie
Politologia albo nauki polityczne (ang. political science, franc. sciences politiques) to jedna z nauk społecznych, zajmująca się polityką rozumianą jako całokształt działalności związanej ze sprawowaniem władzy politycznej, jej funkcją i rolą w życiu społecznym, teorią jej organizacji, funkcjami i charakterem państwa i międzynarodowych organizacji politycznych.
Trzy najważniejsze pojęcia albo kategorie badawcze politologii to władza, państwo i polityka.
Nauki polityczne mają przede wszystkim znaczenie teoretyczne, przyczyniając się do rozwoju nauki w swej dziedzinie i w dziedzinach pokrewnych. Mają jednak także znaczenie praktyczne, dostarczając analiz zarówno rządzącym jak i rządzonym. Politolodzy pełnią wtedy funkcję ekspertów, doradzając rządom i partiom politycznym.
W Polsce długo istniało rozróżnienie na nauki polityczne (zajmujące się polityką), takie jak nauka o państwie, ekonomia polityczna, historia polityczna, historia myśli społecznej, socjologia stosunków politycznych, polityka społeczna, geografia polityczna oraz na naukę o polityce.
Badania nauk politycznych majÄ… charakter interdyscyplinarny i widoczne jest w nich nastawienie na integracjÄ™ z innymi dyscyplinami, przede wszystkim z socjologiÄ…, psychologiÄ…, prawem.
Studia politologiczne
W Polsce prowadzone są studia politologiczne na następujących kierunkach:
politologia
stosunki międzynarodowe
polityka społeczna
europeistyka
bezpieczeństwo narodowe
bezpieczeństwo wewnętrzne
dziennikarstwo i komunikacja społeczna
Niektóre uczelnie łączą te kierunki lub je uszczegółowiają (na przykład europeistyka wschodnioeuropejska). Jako specjalizacja występuje między innymi marketing polityczny.
Problemy badawcze
Jedną z najbardziej znanych prób określenia, czym zajmują się nauki polityczne jest lista głównych zagadnień tej nauki, sporządzona przez ekspertów zebranych przez UNESCO w 1948 roku w Paryżu
Ogólna teoria polityczna
teoria polityczna
historia myśli politycznej
Instytucje polityczne
władza centralna
władza regionalna i lokalna
funkcje ekonomiczne i społeczne rządu
instytucje polityczne porównawcze
Partie, grupy i opinia publiczna
grupy i stowarzyszenia
udział obywateli w zarządzaniu
polityka międzynarodowa
prawo międzynarodowe
W polskiej literaturze przyjmuje się podział na pięć działów nauki o polityce[3]:
systemy polityczne oraz ich funkcjonowanie
ruchy i doktryny polityczne (historia i współczesność)
współczesne stosunki międzynarodowe
polityki szczegółowe, na przykład polityka gospodarcza, polityka społeczna, polityka ekologiczna i inne
Krótka historia politologii
Kolebką rozważań nad polityką jest starożytna Grecja; zajmowali się nimi najwięksi filozofowie, między innymi Demokryt z Abdery, opowiadający się za demokratyczną formą rządów, Platon, będący teoretykiem państwa totalitarnego czy Arystoteles, który zwracał uwagę na konieczność lawirowania pomiędzy sprzecznymi interesami różnych grup społecznych oraz zastanawiał się nad idealną formą rządów.
W średniowieczu myśl polityczna w Europie rozwijana była głównie w obrębie ideologii chrześcijańskiej (na przykład Tomasz z Akwinu), choć istnieli również myśliciele niezależni od Kościoła (na przykład Marsyliusz z Padwy).
Przełomem w myśleniu o polityce stało się odrodzenie, szczególnie zaś doktryna Niccolò Machiavellego z jej centralną ideą "cel uświęca środki".
XVII i XVIII wiek to okres wielkich teoretyków państwa liberalnego (John Locke, Jean Jacques Rousseau) pozostających w stałym sporze z wcześniejszymi teoretykami "oświeconego absolutyzmu" (Thomas Hobbes - twórca koncepcji "wojny wszystkich ze wszystkimi", Charles Louis Montesqieu - autor koncepcji trójpodziału władzy). Podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej narodziły się istniejące do dziś główne ideologie polityczne (liberalizm, konserwatyzm, socjalizm).
Wiek XIX to początek krystalizowania się partii politycznych i rozwoju innych instytucji demokratycznych. Na ten wiek przypada również wyodrębnianie się politologii jako osobnej dyscypliny naukowej: od 1819 roku nauczano jej na niektórych francuskich uniwersytetach, w 1872 roku powstała w Paryżu École Libre de Science Politique, a w 1876 na Columbia University założono Graduate School of Political Science.
Politologia w Polsce
W Polsce politologia wyodrębniła się z innych nauk społecznych na początku XX wieku - w 1902 roku we Lwowie powstała Szkoła Nauk Politycznych. W okresie międzywojennym największą uczelnią politologiczną była Szkoła Nauk Politycznych w Krakowie.
Po II wojnie światowej nastąpiło daleko idące uzależnienie nauk politycznych od oficjalnej ideologii, spotęgowane po 1948 roku zlikwidowaniem politologii akademickiej i zastąpieniem jej socjalizmem naukowym i stalinowską wersją marksizmu.
Przywrócenie politologii, związane z postępującymi ewolucyjnie po Październiku 1956 roku procesami detotalitaryzacji, zapoczątkowało utworzenie w 1967 roku Instytutu Nauk Politycznych w Uniwersytecie Warszawskim. Pierwszy doktorat z politologii obroniono w tym Instytucie w 1971 roku, a habilitacje w połowie lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku. W latach siedemdziesiątych powstawały coraz liczniej politologiczne ośrodki dydaktyczne i badawcze w innych polskich uniwersytetach.
Współcześnie politologia jest w Polsce dyscypliną badaną i nauczaną w prawie wszystkich polskich uniwersytetach oraz w wielu humanistycznych uczelniach prywatnych.
Od 1957 roku istnieje Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (PTNP) będące członkiem-założycielem Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych (IPSA).