Zarząd rzeczą wspólna

- przejawem zarządu są czynności faktyczne, prawne i procesowe

- czynności zwykłego zarządu – niezależne od kwalifikacji prawnej czynności; art. 201; zasada zgody większości współwłaścicieli (często większość jest
nie do uzyskania, więc pomocniczo występuje zasada ingerencji sądu – żądamy upoważnienia przez sąd, które zastąpi wolę większości)

- zgoda większości współwłaścicieli – art. 204 – odnosi się tylko do jednego właściciela; nie wg głów a wg wielkości współudziałów

- czynności przekraczające zwykły zarząd – art.. 199; zasada jednomyślności; kompetencję do odwołania się do sądu mają współwłaściciele z udziałami min. 50% (więc praktycznie może to być nawet tylko jeden współwłaściciel)

- czynności zachowawcze – art. 209; faktyczne, ale także czynności procesowe (np. wytoczenie powództwa windykacyjnego)

- zarządca – przysługuje mu stosowne wynagrodzenie; ma kompetencję tylko do zwykłego zarządu

Korzystanie z rzeczy wspólnej

- to też pobieranie pożytków

- art. 207 – w stosunku do wielkości udziałów (!); wydatki też w stosunku do wielkości udziałów (wydatki też publicznoprawne)

- na zewnątrz: gdy uczynił to jeden ze współwłaścicieli – będzie to zobowiązanie tylko tego jednego współwłaściciela, z mocy ustawy on działa tylko we własnym imieniu

Używanie i posiadanie rzeczy

- art. 206 – przejaw współposiadania (używanie + posiadanie rzeczy); konflikt interesów → ochroną roszczenie o dopuszczenie do współposiadania – skuteczne
i dopuszczalne gdy współposiadanie nie wymaga zgodnego współdziałania (części składowe nieruchomości gł. – studnie, staw), by używać i posiadać

- postępowanie nieprocesowe – dzięki niemu można uzyskać podział quod usum → gdy nie można zmusić do współdziałania wspólnego (tzw. podział tylko
do korzystania) – nie daje on jednak wyłącznego prawa do fizycznego posiadania rzeczy, to nie jest zniesienie współwłasności, tj. tylko rozwiązanie techniczne umożliwiające współposiadanie, to nie jest pozew tylko wniosek o quod usum

- umowy między współwłaścicielami – art. 221; ten 5-letni okres można przedłużać; to roszczenie może wynikać z umowy współwłaścicieli

- udział można zbyć bez zgody pozostałych współwłaścicieli

- co do zasady skutki są inter partes; wyjątki: będą one skuteczne względem nabywcy udziału, gdy o umowach wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć – będą wobec niego skuteczne

Zniesienie współwłasności

- uprawnienie przyznane każdemu współwłaścicielowi – art. 210

- art. 220 – tj. roszczenie majątkowe, ale w drodze wyjątku od art. 117 – nie ulega ono przedawnieniu

- drogą umowy (brak wymogu szczególnej formy – zasadą jest wtedy dowolność art. 60), zniesienie sądowe (przy braku zgodnej umowy; wtedy mamy wniosek
i postępowanie nieprocesowe; art. 617 – 625 KPC – rozstrzyganie i o zniesieniu i o roszczeniu z tytułu poniesionych nakładów)

- podział fizyczny rzeczy wspólnej – dopiero na etapie zniesienia współwłasności – kierujemy się wielkością udziałów

- art. 212 § 1 – liczne ograniczenia, gdy podział ten powstaje na mocy orzeczenia sądu a nie na podstawy umowy (wtedy występowałyby ograniczenia ustawowe)

- byłby sprzeczny z ustawą (zakazy podziału nieruchomości miejskich – ugn.; zakaz podziału budynku wg pięter lub płaszczyzn poziomych
od fundamentu po dach) – dot. gł. nieruchomości

- byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, np. prowadziłby do likwidacji warsztatu – strony (współwłaściciele) jednak mogą się tak umówić, sąd tylko nie może tak orzec

- gdyby pociągał za sobą istotną zmianę rzeczy albo znaczne zmniejszenie jej wartości – gł. dot. rzeczy ruchomych

- ustanowienie odrębnej własności lokali – klasyczny podział fizyczny nieruchomości zabudowanej

- sąd może orzec o dopłatach – wyrównaniu finansowe z powodu, iż wydzielona część nie odpowiada wartości udziału

- skorygowanie tego podziału to też możliwość ustanowienia służebności

- przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli lub niektórym współwłaścicielom

- gł. dot. nieruchomości rolnych; art. 213 i n.

- pozostali otrzymują spłaty stanowiące równowartość całych byłych udziałów

- podział cywilny

- ≠ sama sprzedaż, bo tj. sprzedaż ale zgodnie z KPC (postanowienie o przysądzeniu współwłasności na rzecz osoby trzeciej i podział sumy uzyskanej
z KPC)

Podział majątku wspólnego tylko po prawomocnym rozwodzie lub prawomocnej separacji; przekształcenie ze współwłasności w współwłasność w częściach ułamkowych

Ochrona własności

- ochrona petytoryjna – ochrona prawa własności, też współwłasności – powód musi powołać się na naruszenie prawa

- art. 251

- do użytkowania wieczystego też stosujemy przepisy dot. ochrony własności

- ochrona posesoryjna – dot. posiadania (stanu faktycznego, które nie musi łączyć się z prawem); właściciel też może z niej skorzystać; także posiadacz w złej wierze może z niej skorzystać

- ma charakter obiektywny – niezależny od winy, złej wiary, kwalifikacji subiektywnych osób naruszających; skuteczne wobec osoby będącej w dobrej wierze także

- art. 222

- roszczenie windykacyjne - § 1

- nie może stanowić przedmiotu osobnego obrotu

- roszczenie właściciela o zwrot / wydanie rzeczy cum omni causa (łącznie ze wszystkim, co rzecz przyniosła)

- może być nakierowane na wydanie rzeczy osobie trzeciej, ale ta osoba trzecia sama nie może wystąpić z tym roszczeniem

- należy przeprowadzić dowód, iż jest się właściciele

- biernie legitymowany jest ten, kto faktycznie włada rzeczą

- pozwany

- może zaprzeczyć prawu własności powoda

- może twierdzić, że rzecz wgl nie była albo już nie jest w jego władaniu

- art. 5 – żądanie wydania rzeczy w określonym kontekście sytuacyjnym – typowy zarzut dylatoryjny

- nie ulega przedawnieniu to roszczenie dot. nieruchomości (ryzyko: zasiedzenie)

- roszczenie negatoryjne - § 2

- nie może stanowić przedmiotu osobnego obrotu

- tu chodzi o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń

- częściej dot. nieruchomości (przejeżdżanie, immisje przekraczające przeciętną miarę) – zawsze musi to być działanie ludzkie;
też bezprawne używanie cudzej rzeczy ruchomej

- legitymacja bierna: naruszający przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez wyzucie z posiadania

- tutaj powód ma lepszą sytuację, gdyż zawsze rzecz posiada – to zastępuje dowód prawa własności

- przerzucenie ciężaru dowodu

- nie ulega przedawnieniu, gdy dot. nieruchomości

- dopuszczalne są obydwa łącznie

- powództwo o ustalenie prawa własności na podstawie ogólnego art. 189 KPC – tj. roszczenie procesowe otwierające jedynie drogę do procesu windykacyjnego

- roszczenia uzupełniające

- od art. 224

- właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi rzeczy

- posiadacz może kierować wzajemnie roszczenia o zwrot nakładów

- nie mają charakteru obiektywnego, gł. zależą od dobrej lub złej wiary – wyrównanie uszczerbku spowodowanego nie korzystaniu przez właściciela

- rodzaje

- o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy – przysługuje od chwili, kiedy się dowiedział

- o zwrot pożytków i czasami ich równowartości

- o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, utracie rzeczy lub pogorszeniem się rzeczy – art. 224 § 2

- mogą być samoistnym przedmiotem obrotu i mogą być dochodzone oddzielnie, niekoniecznie w procesie windykacyjnym

- legitymacja bierna: samoistny ale i zależny posiadacz

- przedawnienie: 1 rok od dnia zwrotu rzeczy, potem wszystko zależy od dobrej woli dłużnika

- posiadacz w dobrej wierze – nie ma wobec niego roszczeń uzupełniających

- posiadacz w złej wierze – przysługują wszystkie roszczenia uzupełniające właścicielowi; art. 225 – musi zapłacić wynagrodzenie za korzystanie, musi zwrócić pożytki i musi zwrócić równowartość tych pożytków, których nie uzyskać z powodu złego gospodarowania

- posiadacz w sumie w dobrej wierze, ale już minęła chwila, w której dowiedział się o powództwie – nie należy go traktować jakby był w dobrej wierze;
od tej chwili musi uczynić zadość roszczeniom uzupełniającym – musi zwrócić pożytki

- przypadek mieszany – casus mixtus – art. 225 in fine; należy wykazać brak związku przyczynowego między przypadkowym zdarzeniem a utratą rzeczy

Dzierżenie – wyłączne zastępcze władanie rzeczą, przechowawca, pełnomocnik

Władztwo faktyczne nad rzeczą to nie tylko posiadanie