- kwestia pierwszeństwa: rzecz może być ograniczona kilkoma prawami rzeczowymi (nawet o różnej konstrukcji prawnej); przy ewentualnej kolizji tychże praw → konieczność ustalenia pierwszeństwa

- przy zwykłych wierzytelnościach osobistych: prawa osobiste i roszczenia (z ustawy; tutaj w znaczeniu: obligacyjne) ≠ art. 23 i 24 KC

- zasada proporcjonalnego zaspokojenia przy prawach obligacyjnych: przy kolizji → stosujemy tę zasadę; brak przepisu w KC ale art. 1026 KPC

- kolizje ograniczonych praw rzeczowych – stosujemy kwestię pierwszeństwa (tylko do tychże praw)

- zakłada ona hierarchię (lepsze i gorsze pierwszeństwo) → najpierw wykonujemy prawo o lepszym pierwszeństwie

- brak zaspokojenia proporcjonalnego

- przykład: 3 hipoteki o wartościach: 300, 200 oraz 100 jednostek – potrzeba 600 jednostek dla zaspokojenia wszystkich wierzycieli hipotecznych,

z egzekucji uzyskano sumę 400 jednostek → hipoteka o 300 jednostek będzie zaspokojona w całości, ta druga – w wysokości 100, a trzeci wierzyciel

nie uzyska zaspokojenia, hipoteka po egzekucji wygasa, ale samo roszczenie nie wygasa; o pierwszeństwie decyduje (art. 249 KC § 1) – prior tempore

potior iure – w czystej postaci ta zasada ma rzadkie zastosowanie, dokładamy regulację z hipotek i ksiąg wieczystych

- by zaistniało – hipoteka musi być wpisana do księgi wieczystej

- przy kolizji praw wpisanych i niewpisanych – prawo wpisane ma lepsze pierwszeństwo, nie ma zastosowania czas powstania

- chwila wpisania – godzina i minuta odnotowana w biurze podawczym

- równoczesne wnioski dają równe pierwszeństwo

- art. 250 KC – umowna zmiana pierwszeństwa wymaga zgody

- umowne zastrzeżenie pierwszeństwa – art. 13 ustawy o hipotece

- prawa zastawnicze – ograniczone prawa rzeczowe, których funkcja polega na zabezpieczeniu wierzytelności tak, by możliwe było zaspokojenie się z przedmiotu obciążonego

- przysporzenie dla zabezpieczenia – causa cavendi

Hipoteka

- zmiana po 2009; nie ma hipoteki kaucyjnej (!) – wchłonięta do konstrukcji hipoteki zwykłej (można zabezpieczać także wierzytelności jeszcze nieistniejące, przyszłe, o jeszcze nie ustalonej wysokości)

- art. 65 ustawy – definicja ustawowa hipoteki: w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z wierzytelności (tylko egzekucja ! – art. 75 ustawy)

- skutek erga omnes, bez względu na to, czyją stałą się własnością

- z pierwszeństwem wierzycielami hipotecznymi – bez zabezpieczenia hipotecznego właściciela nieruchomości

- hipoteka umowna

- umowa między wierzycielem hipotecznym a dłużnikiem osobistym, który po ustanowieniu hipoteki staje się dłużnikiem rzeczowym

- może być rozdwojenie: gdy jeden wierzyciel zaspokoi → powinność drugiego wygasa (chodzi o sytuację, gdy 2 w/w dłużnicy to 2 inne osoby)

- prawdziwa solidarność dłużników nigdy nie jest domniemana; ale przy hipotece akurat nie ma odpowiedzialności solidarnej → tj. tzw. odpowiedzialność

in sollidum / odpowiedzialność nieprawidłowa – skutek podstawowy jest identyczny, ale różnice widoczne w roszczeniach regresowych w stosunkach

wewnętrznych między wierzycielami / dłużnikami, ogólnie się tych roszczeń nie stosuje, ale można to modyfikować umową

- formy: tylko oświadczenie właściciela nieruchomości musi być w formie aktu notarialnego; zaś wierzyciela – w formie dowolnej (art. 60 zasadą)

- istnieje obowiązek wskazania w umowie sumy oraz stosunku prawnego z jakiego wynika; ta suma to górna granica odpowiedzialności rzeczowej

- art. 681 ust. 3 ustawy

- jeden wierzyciel ma kilka wierzytelności z kilku stosunków prawnych; jedna hipoteka zabezpiecza kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych

- art. 682 ustawy – wielopodmiotowość: 1 hipoteka może zabezpieczać kilka wierzytelności przysługującym różnym wierzycielom (służą sfinansowaniu tego samego przedsięwzięcia) – 1 dłużnik, wielu nieprzypadkowych wierzycieli, 1 zbiorcza hipoteka; umowę o ustanowienie hipoteki zawiera administrator hipoteki – tylko on jest wpisywany do księgi wieczystej jako wierzyciel hipoteczny (tj. zastępca pośredni – na zewnątrz działa w imieniu własnym ale na rzecz innych wierzycieli –

z obowiązkiem rozliczeń wobec nich)

- art. 67 ustawy – wpis do księgi wieczystej (obok oświadczeń woli składanych w różnej postaci) niezbędny do powstania hipoteki

- hipoteka ustawowa ustanawiana na podstawie tytułu wykonawczego

- powstawanie hipoteki umownej na rzecz banków – art. 95 prawa bankowego

- akt notarialny niepotrzebny; podstawą wpisu są dokumenty bankowe (moc dokumentów urzędowych mają one); niezbędne obydwa oświadczenia woli

w formie pisemnej ad solemnitatem

- przy wielopodmiotowości – postępujemy wg ustawy (ważne wyłączenie w art. 682)

- hipoteka zabezpiecza zawsze zabezpiecza tylko pieniądz

- hipoteka łączna

- postacie powstania tejże hipoteki

- art. 76-78 ustawy

- zasada szczegółowości hipoteki: hipoteka obciąża 1 nieruchomość dłużnika; wyjątek → hipoteka łączna

- powstaje albo ex lege (skutek hipoteki łącznej w razie fizycznego podziału nieruchomości wynika ex lege) albo jako umowna hipoteka

łączna

- podział fizyczny nieruchomości → hipoteka obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział

- łączna hipoteka umowa – z mocy umowy obciążenie od początku obejmuje kilka nieruchomości dłużnika za zgodą dłużnika

- art. 76 ust. 2 – istota hipoteki łącznej

- hipoteka ustawowa – zdarza się jedynie wyjątkowo; pojawia się: 1137 § 3 KPC – egzekucja po licytacji

- hipoteka przymusowa – nic się nie dzieje z mocy prawa; art. 109 i nast.

- tj. hipoteka na wszystkich nieruchomościach dłużnika

- może powstać tylko w przypadkach określonych w ustawie bez zgody właściciela nieruchomości a nawet wbrew jego woli (chodzi o dłużnika)

- przypadki określone w ustawie

- wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym = tytuł egzekucyjny + klauzula wykonalności (art. 776-777 KPC)

- funkcje: szczególny środek egzekucyjny

- często: wierzyciel nie przystępuje od razu do egzekucji, i chce wzmocnić swoją pozycję w egzekucji i domaga się wpis do księgi wieczystej