POJĘCIA I MIERNIKI
Podstawowe pojęcia i mierniki makroekonomiczne:
- dobrobyt społeczny i jego pomiar
- produkt krajowy brutto
- produkt krajowy netto
- budżet państwa
- Inflacja
- bezrobocie
3 sfery potrzeb ludzkich charakteryzujących dobrobyt społeczny:
Posiadanie (to have)
Uczucie (to love)
Istnienie (to be)
POMIAR DOBROBYTU:
Wartościowe miary dobrobytu – systemy rachunkowościnarodowej MPS i SNA; proponują cały zestaw wartościowych mierników makroekonomicznych
Naturalne miary dobrobytu – różne koncepcje pomiaru dobrobytu np. metoda genewska bądź taksonomiczna miara dobrobytu społecznego
MPS (material product system)
- system rachunkowości stosowany w okresie przed transformacją systemową w krajach o gospodarce sterowanej centralnie, a więc w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
- metoda produktu materialnego obliczania dochodu narodowego
- oparta na koncepcji pracy produkcyjnej Adama Smitha i Karola Marksa
- przyjęto pewną konwencję statystyczną, która polegała na tym, że wytypowano działy gospodarki narodowej, w których tworzony był produkt globalny i dochód narodowy
a) przemysł wraz z rzemiosłem
b) rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo
c) budownictwo wraz z architekturą
d) transport, łączność i komunikacja
e) handel detaliczny, hurtowy, gastronomiczny i zaopatrzeniowo-materiałowy
SNA (system of national accounts)
-oparty na koncepcji pracy produkcyjnej J.B.Saya stwierdzającej, że każda praca społecznie użyteczna jest pracą produkcyjną i tym samym wytwarzającą bogactwo narodowe
- dochód narodowy obliczony według zasad MPS jest mniejszy (w ujęciu wartościowym) niż dochód narodowy obliczony według zasad SNA w odniesieniu do tego samego kraju.
A.Mierniki mierzące poziom produkcji w kraju
- produkt narodowy brutto – PNB
- produkt narodowy netto – PNN
- produkt krajowy brutto – PKB
B. mierniki obrazujące poziom dochodów i konsumpcji społeczeństwa.
- dochód narodowy – DN
- dochody osobiste – DO
- dochody osobiste do dyspozycji – DOD
C. mierniki bezrobocia
D. mierniki inflacji
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB)
- GDP (gross domestic product) – pozwala wyrazić w sposób syntetyczny poziom aktywności ekonomicznej kraju w określonym czasie. W uproszczeniu przedstawia łączną wartość powstających w gospodarce towarów.
REALNY PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) – jest miarą całkowitej produkcji gospodarki krajowej w danym okresie (np. roku, kwartale, miesiącu)
Przyrost realnego PKB określany jest mianem WZROSTU GOSPODARCZEGO.
Zmiany poziomu aktywności gospodarczej (w tym stóp wzrostu gospodarczego) to WAHANIA KONIUNKTURALNE, które zależą od różnych czynników ekonomicznych, politycznych oraz społecznych.
INFLACJA – jest to proces wzrostu przeciętnego poziomu cen.
Dynamika inflacji jest mierzona stopą inflacji, która wyraża procentowy wzrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w danym okresie (np. roku, miesiącu)
DEFLACJA – jest to proces spadku przeciętnego poziomu cen.
Inflacja oznacza spadek, a deflacja – wzrost siły nabywczej pieniądza krajowego
STOPA BEZROBOCIA – procentowy udział liczby osób bezrobotnych w zasobie siły roboczej.
BEZROBOTNI – to osoby, które nie pracują, aktywnie poszukują pracy i są gotowe je podjąć.
ZASÓB SIŁY ROBOCZEJ – liczba osób w wieku produkcyjnym zdolnych i gotowych do pracy na warunkach typowych dla danej gospodarki.
EKSPORT – jest to wartość dóbr i usług wyprodukowanych w kraju i zakupionych przez podmioty działąjące za granicą.
IMPPORT – to wartość dóbr i usług zakupionych za granicą przez podmioty krajowe.
Różnica między wpływami z eksportu a wydatkami na import to saldo handlu zagranicznego (EKSPORT NETTO)