Narodowy Bank Polski i polityka pieniężna

Podstawowym zadaniem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP (art. 3 ustawy o NBP)

Do listy zadań NBP zlicza się:

1. Organizowanie rozliczeń pieniężnych

2. Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

3. Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

4. Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

5. Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

6. Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

7. Działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego

8. Opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

9. Wykonywanie innych zadań określonych ustawami

3 funkcje Banku Centralnego:

1. Emisyjna- monopol na emitowanie pieniądza- banknot i bilon

2. Bank banków- bank w którym BK mają swoje rachunki bieżące, rezerw obowiązkowej, lokat (Bank Centralny prowadzi rachunki banków komercyjnych); regulowanie płynności banków i refinansowanie; regulowanie podaży pieniądza; stwierdzanie fałszerstwa pieniądza; stabilność sektora bankowego i finansowego

3. Bank państwa

Organy NBP:

1. Prezes- Marek Belka- wybiera go Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat (ta sama osoba może być prezesem max 2 kolejne kadencje), organ niezależny od wpływów politycznych (raz do roku musi przedstawić raport w parlamencie ale parlament tylko go wysłuchuje); prezes nie może być właścicielem firmy- nie może zarobkować w inny sposób jak prezesura w NBP, działalność akademicka, naukowa i twórcza

Zadania:

- przewodniczy zarządowi, RPP

- reprezentuje interesy Polskie na zewnątrz, czyli w międzynarodowych instytucjach bankowych

1. Zarząd- prezes + 6-8 członków (w tym 2 vice prezesów). Członkowie zarządu wybierani są przez Prezydenta RP na wniosek prezesa. Jedna kadencja. Zasady osiągania dochodów i odwołania tak jak prezes. Są nienaruszalni tak jak prezes. Zmienia się prezes nie zmienia się zarząd /pracuje z tymi, których „dostał w spadku”/

Zadania:

- realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej

- okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego

-nadzorowanie operacji otwartego rynku

- ocena funkcjonowania systemu bankowego

- analiza stabilności krajowego systemu finansowego

- uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP

- uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości

- określenie zasad gospodarowania funduszami NBP

- określanie zasad polityki płacowej i kadrowej NBP

1. Rada Polityki Pieniężnej- 10 osób, w tym 9 członków + prezes NBP; członkowie są wybierani w równych ilościach przez Sejm, Senat i Prezydenta (po 3 osoby). Kadencja 6 lat, bez możliwości kolejnych kadencji. Zasady odwoływania i działalności takie jak prezesa (choroba, Trybunał); członkowie nie mogą być w partiach politycznych. Każdy członek ma po 1 głosie, chyba że będzie 50/50 wtedy prezes ma 2 głosy

Zadania:

- ustala wysokość stóp procentowych NBP

- ustala stopę rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania

- określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów z zagranicznych instytucji bankowych i finansowych

- zatwierdza plan finansowy NBP i sprawozdanie z działalności NBP

- przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP

- ustala zasady operacji otwartego rynku

Polityka pieniężna- oddziaływanie na podaż pieniądza oraz regulowanie jego obiegu w celu zapewniania równowagi pieniężnej w gospodarce. Równowaga ta umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działalności gospodarczej i ich prognozowania oraz podejmowanie decyzji dot. inwestowania i konsumpcji

Cele polityki pieniężnej”:

1. Strategiczne- mają charakter celów finalnych. Kształtują ogólnoekonomiczną sytuację kraju- wzrost gospodarczy, wzrost zatrudnienia, stabilność stóp procentowych

2. Pośrednie- ułatwiają kontrolę realizacji polityki pieniężnej- poziom struktura stóp procentowych pieniądza w obiegu

3. Operacyjne do bezpośredniego osiągnięcia przez bank centralny w swojej bieżącej działalności- wielkość bazy monetarnej (pieniądz got. w obiegu, rezerwy obowiązkowe banków, rachunki bieżące banków w bc) pożądany poziom stóp procentowych

Z punktu działania oddziaływania polityki pieniężnej na gospodarkę wyróżnia się:

1. Politykę ekspansywną- wspomaga aktywność gospodarczą, zwiększa płynność banku, poprzez obniżanie stóp procentowych, występowanie operacji zasilających otwartego rynku

2. Politykę restrykcyjną- ogranicza podaż pieniądza, zmniejsza płynność banków poprzez podwyższanie stóp procentowych, występowanie operacji absorbujących otwartego rynku

3. Politykę neutralną- pozwala na swobodne działania banku centralnego

Oddziaływania pośredniego	Poprzez cenę kapitału pożyczkowego- rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe, OOR
Oddziaływania bezpośredniego	Administracyjne oddziaływanie na podaż pieniądza- limity kredytowe, kontrola stóp procentowych
Oddziaływania poprzez perswazję	Poprzez wytyczne i sugestie, które nie są obowiązkowe, ale stosowane przez banki komercyjne
Kontroli ogólnej	Skierowane do całego sektora bankowego- np. rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe
Kontroli selektywnej	Skierowane do określonych rodzajów banków np. hipotecznych, spółdzieczych