Psychologia kliniczna (ćw.)
Definicja zaburzeń nerwicowych.
Zaburzenia nerwicowe (nerwice, neurozy) – grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana, jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie. Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw, fobii) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Błędne koło objawów nerwicowych polega na dodatnim sprzężeniu zwrotnym pomiędzy objawami.
Mechanizm: lęk – punkt krystalizacyjny dla innych objawów oraz zaburzenia wegetatywne – dolegliwości bólowe, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, zaburzenia seksualne.
Przejawy zaburzeń nerwicowych w kontaktach interpersonalnych.
Perfekcjonizm – uznawanie działania o cechach doskonałości za jedynie dopuszczalne;
Egocentryzm – nadmierna koncentracja uwagi na sobie i poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości nerwicowych; nieuzasadnione oczekiwania wobec otoczenia;
Uzależnienie – od osób, używek, nawyków itp.
3.Objawy zaburzeń nerwicowych:
Objawy somatyczne: porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części, brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna wrażliwość na bodźce, trudności z oddychaniem, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej, napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca, nagłe uderzenie gorąca zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciąża, zaburzenia równowagi, napady drgawkowe przypominające padaczkę, itd.); zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych; zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji, anorgazmia, wytrysk przedwczesny, zaburzenia tożsamości płciowej).
Zaburzenia funkcji poznawczych: natrętne myślenie, natręctwa ruchowe, trudności w koncentracji uwagi; subiektywnie odczuwalne zmiany w percepcji rzeczywistości (np. derealizacja).
Zaburzenia emocji: o fobie – patologiczny lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami), sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią – agorafobia, zamkniętą przestrzenią klaustrofobia, lęk przed autobusami, tłumem, ekspozycją społeczną, wyjazdami): lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój; nagłe napady lęku; brak motywacji, apatia; zanik zdolności odczuwania przyjemności (anhedonia; stan podwyższonego napięcia, poirytowani; labilność emocjonalna; przygnębienie, zaburzenia snu. Powyższe objawy nie mają podłoża organicznego.
Przyczyny skutki oraz leczenie zaburzeń nerwicowych.
Przyczyny: Źródłem zaburzeń nerwicowych są nierozwiązane nieuświadomione konflikty wewnętrzne, najczęściej pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami, potrzebami a obowiązkami, pragnieniami a normami społecznymi. Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi tendencjami. Przyczyną nerwic może być także deficyt opieki rodzicielskiej w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz (trauma).
Skutki: Wtórnymi skutkami nerwicy może być: zaniżone poczucie własnej wartości i dążenie do kompensowania go szczególnymi osiągnięciami, czy nadmiernym zaangażowaniem w pracę. Szczególną uwagę zwrócił na ten aspekt Alfred Adler. Współcześnie za podstawowy skutek nerwicy uważa się zgeneralizowaną utratę radości życia. Szczegółowo może to być np. wypadanie z ról społecznych i rodzinnych, nadużywanie systemu medycznego, zbędnie podejmowana diagnostyka, zbędne uzależniające stosowanie farmakoterapii, spadek aktywności i wydolności zawodowej, izolacja w domu, samobójstwa.
Leczenie nerwic: Leczenie nerwic może przebiegać dwutorowo. Przyjmuje się, że podstawą leczenia w większości przypadków powinna być psychoterapia, która poprzez zmianę zachowania i interpretacji własnych objawów i bodźców lękotwórczych pozwala przerwać mechanizm błędnego koła (terapia poznawczo-behawioralna). Psychoterapia pozwala również rozwiązać konflikty intrapsychiczne, które leżą u podłoża wielu zaburzeń z tej grupy. Często stosowaną metodą jest również farmakoterapia – stosowana, jako leczenie objawowe, doraźnie lub jako leczenie przyczynowe. W pierwszym przypadku stosuje się przede wszystkim, benzodiazepiny – leki antylękowe, np. w lęku napadowym lub w sytuacji, gdy objawy nie pozwalają na podjęcie psychoterapii. W drugim przypadku najczęściej stosowaną grupą leków jest SSRI – leki antydepresyjne drugiej generacji wykazujące się działaniem antylękowym.