Osobowość - ujęcie hermeneutyczne

Wykład IV

Alfred Adler:

• luty 1870 - maj 1938

• trudne dzieciństwo

• studia medyczne 1895

• 1920 - kierownik uniwersyteckiej kliniki psychiatrycznej w Wiedniu, zakłada sieć poradni wychowawczo-klinicznych dla dzieci

• 1934 - emigracja do USA

Zaplecze psychologii Adlera

• filozofia:

  • Nietzsche - wola mocy

  • Vaihinger – fikcjonalizm

  • Lebensfilosofie

  • i marksizm!!!

• teoria ewolucji: Darwin, Lamarck

• genetyka: prawa Mendla

Podstawy psychologii Adlera

• monizm materialistyczny

  • życie jest ruchem materii

  • człowiek jedną z form materialnego życia we Wszechświecie

• ewolucjonizm

• finalizm:

  • życie to ruch celowy, zmierzający do czegoś

  • celowość przeciwstawiona przyczynowości

• ludzie są niepowtarzalni - charakter, styl życia, kształtowany przez:

  • konstytucję fizyczną osoby

  • jej doświadczenie: codziennie doświadczane środowisko fizyczne, duchowe, a także doświadczenia wyjątkowe, niepowszednie

• epistemologia: mniemania

  • Podlegamy wpływowi nie faktów, lecz naszego sądu o nich...

Główne filary koncepcji Adlera

• Geltungsstreben/ Kompensation - dążenie do przezwyciężenia

• Minderwertigkeitsgefühl - poczucie niepełnowartościowości

• Gemeinschaftsgefühl - poczucie wspólnoty / uczucie społeczne

Dążenie do przezwyciężenia

• życie to czynne przystosowanie, przezwyciężanie oporu, jaki stawia środowisko w procesie rozwoju organizmu

• przezwyciężamy:

  • własne ograniczenia

  • warunki ekonomiczne i społeczne

  • trudności życiowe

  • subiektywnie spostrzegane ograniczenia

• nie jest popędem, przynajmniej nie u człowieka

  • nie zmierza do stanu równowagi, do redukcji napięcia

  • angażuje świadomość i wolę

Świadomość braków jest warunkiem postępu życiowego

Poczucie niepełnowartościowości

• bierze się z doświadczenia rozdźwięku między zamiarem a wykonaniem, pragnieniem a realizacją.

• jest właściwe ludzkiej naturze, jest prawem ogólnym

• na stopień poczucia niepełnowartościowości wpływa:

  • upośledzenie lub słabość fizyczna

  • wychowanie

  • kolejność urodzenia

  • szkoła, system kształcenia

  • płeć

  • warunki społeczne i ekonomiczne

Poczucie wspólnoty

• cel życia:

  • poczucie wspólnoty

  • inteligencja prywatna

• dążenie do wspólnoty jest ogólnym prawem życia.

• u człowieka istnieje bardzo silny pęd do wspólnoty, który ukierunkowuje dążenie do przezwyciężenia tak, aby korzyść była wspólna

• wspólnota > społeczeństwo, środowisko społeczne

Podstawowy dynamizm psychiki ludzkiej to konflikt dwóch tendencji: poczucia niepełnowartościowości i dążenia do przezwyciężenia, konflikt łagodzony przez poczucie wspólnoty

Postulaty pedagogiczne:

• wychowanie dostosowane do:

  • praw życia

  • indywidualnego stylu życia

• bez autorytetów - dziecko potrzebuje współczłowieka

• poznanie stylu życia ucznia - wnioskowanie z zachowania + przez analogię do własnych stanów psychicznych.

• przyzwolenie na swobodną ekspresję

• wychowanie to :

  • usunięcie odchyleń, jakim uległ styl życia jednostki

  • wytyczenie linii postępowania, zgodnej z celem życia

  • wzbudzanie odwagi - max. wsparcia i max. wymagań

Krytyka koncepcji Adlera

• słaba metodologicznie: mało usystematyzowana, słabo zdefiniowane pojęcia

• czy to psychologia, czy system pedagogiczny?

• bardzo inspirująca: propozycja podejścia idiograficznego, holistycznego; wiara w twórcze możliwości człowieka, optymizm.

• Adler stworzył podwaliny pod personologię, psychologię humanistyczną i egzystencjalną, a nawet Gestalt.