28 Analiza i interpretacja dzieła literackiego Hermeneutyka

J. Sławiński: Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego (2)

Analiza, interpretacja i wartościowanie:

ANALIZA:

Koncepcje struktury dzieła:

  1. tradycyjna – treść i forma,

  2. tektoniczna – 4 warstwy (Ingarden),

  3. fenotypowo-genotypowa – cechy i składniki + normy i reguły,

  4. traktująca utwór jako sytuację komunikacyjną.

Strategia analityczna:

  1. określenie poziomów,

  2. uporządkowanie jednostek w odrębnych poziomach,

  3. powiązania między jednostkami różnych poziomów:

    • 2 modele – taksonomiczny – oddzielne badanie poszczególnych płaszczyzn; model generatywny – badanie przejść między poziomami,

    • analiza – 2 skrajności – 1) każdy poziom utworu jest nieprzezroczysty dla pozostałych, 2) poziomy kolejne znikają w miarę postępu analizy,

    • przekroczenie sfery słownej (bo analiza wnika w „sposób istnienia”) – poza zjawiska mowy do sfery wyznaczanej przez mowę. Tu 3 taktyki:uznanie konieczności przerwania ciągłości procesu badawczego,

      • obie płaszczyzny są ujmowane analogicznie,

      • ukazanie mechanizmów tworzenia się jednostek planu treści i jednostek planu wyrażania,

      • pośredniczyć między planami może semantyka,

      • analiza ma przysposobić utwór do włączenia do rozleglejszej całości,

      • analiza nie wnika w konteksty,

      • dociera do możliwości kontekstowych relatywizacji dzieła.

INTERPRETACJA:

Faza 1:

2 odniesienia przekazu literackiego do kontekstu macierzystego:

Kontekst:

Interpretacja:

Faza 2:

WARTOŚCIOWANIE:

Kryteria identyfikujące wartość:

  1. umożliwiające rozróżnienie wartości ogólnych (emotywne, poznawcze itp.),

  2. umożliwiające rozróżnienie wartości swoistych dla jakichś przedmiotów,

  3. umożliwiające rozróżnienie wartości naczelnych,

E. Balcerzan: Interpretacja jako „próba całości” (w: „Problemy teorii literatury”, s.3)

Bibliografia – przedstawienie dzieł niezgodne z ich przeznaczeniem podstawowym.

„Całość” – wyodrębnia się według indywidualnych prawideł spójności wewnętrznej. Badacz uświadamia sobie, że nie da rady przyswoić wszystkiego.

Antynomia między poczuciem całości, a przeświadczeniem o koniecznej fragmentaryczności jej ujęcia daje o sobie znać na poziomie analizy, opisu i interpretacji.

Interpretacja wobec analizy:

Interpretacja szuka oparcia w analizie, nie jest specyficznie naukowa. Ale gdy obiektem badań staje się całość wielotekstowa – o powodzeniu interpretacji „całości” decyduje opis, nie analiza.

Interpretacja wobec opisu:

Opis to przeciwieństwo aktu interpretacji. Opis możliwy jest tylko przy uporządkowaniu literatury. Opis wymusza postawę racjonalistyczną i szacunek dla empiryzmu; s. 507 interpretacja różnicuje stanowiska badaczy – opis buduje tło, na którym to zróżnicowanie staje się widoczne.

2 porządki w opisie:

Np. dla poezji współczesnej:

Ad A) – historia w polszczyźnie przeciwstawia się historii w biografii jednostki, B) folklor reaguje na wypadki z ostatniej chwili, brak poczucia ciągłości tradycji; C) – historyczność określa stosunek tej literatury do wyobrażeń czasowych folkloru i do przeżywania czasu w liryce autokomunikacyjnej.

J. Sławiński: O problemach „sztuki interpretacji”

Interpretacja pojedynczego utworu – nawet gdy się określa utwór jako powieść czy porównuje dzieje bohaterów itp.:

Poziom interpretacji dzieła a poziom opisu (analizy): opis utworu nie wychodzi poza elementy, cechy i stosunki bezpośrednio obserwowalne i dające się przedstawić w terminach jednostek i relacji standardowych. Opis rzadko bywa procederem samodzielnym. Tylko opis w całości podpada pod definicję prawdy (interpretacja nie może być prawdziwa / fałszywa, bo sięga poza elementy sprowadzalne do jednostek typowych). Opis obejmuje to, co w utworze zaktualizowane, znajdujące się na powierzchni i standardowe; interpretacja – próba dotarcia do potencjalnej strefy utworu, na którą składają się reguły określające jego całościowy charakter:

Czy można wnioskować o istnieniu ukrytej całości na podstawie obserwowalnych danych a potem wyjaśniać te dane za pomocą rekonstruowanej całości – według Staigera to „krąg hermeneutyczny”.

Interpretacja to zawsze próba identyfikacji kontekstu tłumaczącego utwór, hipoteza całości dzieła + propozycja kontekstu = strategia działań interpretacyjnych.

Kontekst:

W zależności od tego, który typ kontekstu jest bardziej wyrazisty, pojawiają się 2 typy podejścia interpretacyjnego: interpretacja historycznoliteracka i interpretacja krytycznoliteracka.

Interpretacja historycznoliteracka:

Interpretacja krytycznoliteracka:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rodzaje rymów, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
Rodzaje liryki, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
Analiza i interpretacja dzieła literackiego Baczyński
Środki stylistyczne, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
Analiza i interpretacja wiersza, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
Systemy kompozycyjne, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
Rodzaje rymów, Matura, analiza i interpretacja dzieła literackiego
22.ANALIZA I INTERPRETACJA UTWORU LITERACKIEGO, Polonistyka, I rok, Poetyka
28 Analiza i interpretacja dzi Nieznany (2)
TEMAT „Utopia” – interpretacja dzieła literackiego oraz obrazów
Przepis na interpretację dzieła literackiego, Poetyka
ANALIZA I INTERPRETACJA DZIEŁA
Analiza i interpretacja dzieła
Analiza i interpretacja tekstów literackich
teorie interpretacji, filmoznawstwo, Semestr 1, Poetyka z Analizą Dzieła Literackiego
Janusz Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego

więcej podobnych podstron