Holocen (dawniej aluwium) - najmłodsza epoka geologiczna, trwająca od 11650 lat BP. Epoka ta rozpoczęła się z końcem ostatniego zlodowacenia plejstoceńskiego, a dokładnie - z końcem zimnej fazy młodszego dryasu.
Klimat holocenu cechuje się względną łagodnością i stabilnością (klimat interglacjalny). Początek holocenu w zapisach rdzeni lodowych jawi się jako gwałtowna zmiana klimatu polegająca na szybkim ociepleniu i przejściu z glacjalnej na interglacjalną modę klimatu. Lądolód skandynawski zaczął wtedy wycofywać się z linii wałów moren czołowych Ra w Norwegii, południowoszwedzkich oraz Salpausselkä w południowej Finlandii.
Mimo zmiany klimatu, duże czapy lodowe i lądolody przetrwały jeszcze kilka tys. lat (do ok 8-7 tys. lat BP), co miało decydujące znaczenie dla cyrkulacji atmosfery i klimatu Ziemi w tym czasie. Dlatego wczesny holocen (11,65 do 8-7 tys. lat BP) cechuje się nawrotami zimna wynikającymi z interakcji między oceanami a zanikającymi lądolodami.
Środkowy holocen często określany jest jako optimum klimatyczne holocenu, jednak przypisywany temu okresowi ciepły klimat (najcieplejszy w holocenie) miał miejsce w wyższych szerokościach geograficznych, co było natomiast rekompensowane np. w obszarze śródziemnomorskim ochłodzeniem klimatu.
Klimat późnego holocenu (ostatnie 4-5 tys. lat) stopniowo ochładza się w wyniku zmian parametrów orbity Ziemi. W tym czasie wielokrotnie powtarzające się oscylacje lodowców górskich zwiększają stopniowo swój zasięg by osiągnąć swoje postglacjalne maksimum podczas małej epoki lodowej (1300 do 1950 r.). Dlatego późny holocen określany jest także jako neoglacjał.
Na podstawie badań paleobotanicznych, głównie analiz pyłkowych (polegających na procentowym określeniu udziału pyłków roślin w osadach głównie jeziornych i torfowych - gdyż tam zachowują się najlepiej) podzielono holocen na okresy klimatyczne (Klasyfikacja Blytta-Sernandera) o nazwach odpowiadającym chronozonom według chronologii skandynawskiej zaproponowanej przez Mangerud i in. 1974:
2500 14C BP do dzisiaj - subatlantyk - okres subatlantycki
5000-2500 14C BP - subboreał - okres subborealny (oziębienie, potem cieplej)
8000-5000 14C BP - atlantyk - okres atlantycki (ciepło, wilgotno)
9000-8000 14C BP - boreał - okres borealny (zimno sucho, coraz cieplej)
Opracowanie:
| Głębokość | Okres Holocenu |
|---|---|
| 17,00 | |
| 17,20 | |
| 17,40 | |
| 17,60 | |
| 17,80 | |
| 18,20 | |
| 18,40 | |
| 18,60 | PREBORAŁU |
| 18,80 | |
| 19,00 | |
| 19,20 | |
| 19,40 | |
| 19,60 |
A analizie pyłkowej granice pomiędzy poszczególnymi warstwami okresów Holocenu mogą być nie ostre i mogą nachodzić na siebie. Spowodowane jest to stratyfikacją wód, która powoduje mieszanie się osadów.
Pyłki znajdujące się w dolnych częściach pochodzą z PREBORAŁU. Okres ten charakteryzuje się dużą dominacją sosny( na głębokości 19,00 – 63,75%), występuje też dużo brzozy (na głębokości 19,40- 31,35%). Są to lasy sosnowo-brzozowe, z przewagą sosny. Sosna jest mnie wymagająca środowiskowo, dlatego brzoza ustępuje jej. W tym okresie występują pojedyncze pyłki dębu (głębokość 19,20-0,17%), olszy (głębokość 19,20-0,17%), wiązu i jest mniej leszczyny.
Kolejne wyższe głębokości pochodzą z BOREAŁU. Zmniejsza się tu liczba brzozy (głębokość 18,40-17,61%), a sosny nadal jest dużo (głębokość18,40-51,57%). W tym okresie następuje kumulacja ilości leszczyny (głębokość 18,40-22,26%; 17,80-30,65%). Pojawiają się pyłki dębu, lipy, jesionu, olsya. Następuje minimalny wzrost liczby pyłku wiązu.
Na płytszych głębokościach zaczął się okres ATLANTYCKI. W tym okresie zmniejsza się udział sosny, dębu, leszczyny, udział roślinności w runie leśnym. Występuje więcej lipy, jesionu. W tym okresie maksimum ilości osiąga wiąz (głębokość 17,00-8,26%). Pojawia się mała ilość jemioły (głębokość 17,80- 0,19%)
W analizie pyłkowej nie występuje okres SUBBREALNY. Cechą charakterystyczną tego okresu jest pojawienie się grabu, buku, czego brak w analizie. Następuje tu wzrost udziału: sosny, leszczyny dębu, a spadek: wiązu, lipy. Pod koniec tego okresu następuje spadek liczby pyłku leszczyny.
W analizie pyłkowej nie występuje również okres AUBATLANTYCKI. W tym okresie następuje wzrost liczby grabu, dębu, buku. Maleje liczba brzozy, leszczyny, wiązu, lipy, jesionu. Dominuje tu sosna.
Ochrona środowiska II
Analiza pyłkowa