8. Analiza pyłkowa – podstawy teoretyczne i cele badań

ANALIZA PYŁKOWA - poprawne oznaczenie, policzenie i opisanie sporomorf znajdujących się w preparatach.

SPRZĘT

• mikroskop dobrej jakości z możliwością powiększenia obrazu 400x (40x obiektyw 10x okular) i więcej.

• nasadka do mikrofotografii

• urządzenie kontrastowo-fazowe

• posiadanie dobrej kolekcji materiałów porównawczych z dobrze widocznymi cechami charakterystycznymi

• dostępność do kluczy oraz innych materiałów graficznych (fotografii, rysunków etc.).

ETAPY

1. zliczanie poszczególnych pyłków

   1. preparat ogląda się pod mikroskopem, przesuwając szkiełko w pasach pionowych, oznaczając i notując wszystkie napotkane okazy

   2. Nie należy oglądać preparatu w poziomie aby uniknąć pomyłki w liczeniu.

   3. Okazy, które przeznaczamy do szczegółowego zbadania lub sfotografowania należy zaznaczyć na powierzchni szkiełka nakrywkowego pisakiem lub oznacza się ich położenie w preparacie za pomocą odpowiednich współrzędnych spisanych z noniuszek stolika krzyżowego.

2. przedstawienie wyników za pomocą tzw. diagramów pyłkowych

   1. jeśli diagram jest sporządzony dobrze - jest czytelny i szybko można na jego podstawie wywnioskować główne trendy jakie rządzą na danym terenie.

CELE BADAŃ

Palinotaksonomia

1. opisywanie, tworzenie i przypisywanie odpowiedniej systematyki konkretnym

   taksonom

2. dostarczenie dowodów w badaniach nad filogenezą roślin - podstawie znajomości form prymitywnych i współczesnych możliwe jest prześledzenie tendencji ewolucyjnych badanych grupach współczesnych roślin

Palinologia

1. stworzenie kalendarza pyłkowego oraz komunikatów pyłkowych na potrzeby alergików

   1. zauważanie wiodących trendów i przewidywanie, jaka roślina na jakim terenie może stanowić zagrożenie dla osób uczulonych na pyłki

   2. ostrzeżenia przez porą dnia/datami/porą roku najsilniejszego pylenia

   3. ostrzeżenia przed gatunkami alergennymi

   4. wytyczne do planowania zieleni miejskiej - jakich gatunków unikać

2. wykorzystanie w kryminalystyce w celu określenia miejsca, czasu zdarzenia czy winnego (w Europie Zachodniej i USA)

   1. pyłek nie jest trawiony można go szukać w układzie pokarmowym zmarłej osoby i znajdując odpowiednie, charakterystyczne gatunki można określić, gdzie dana osoba przebywała

   2. badanie pyłku może też wskazać winnego danego przestępstwa wiążąc daną osobę z miejscem zbrodni poprzez analizę ubrania oskarżonego i wykazując obecność charakterystycznych gatunków

   3. pośrednio analiza pyłku jest w stanie odpowiedzieć na pytanie kiedy dokonano przestępstwa (np. morderstwa) - jeśli zajście nie miało miejsca wcześniej niż 1 sezon temu

   4. ograniczenia - wiatr, niemożność określenia ram czasowych dla próbek starszych niż jeden sezon

Melisopalinologia

1. stwierdzienie skład gatunkowy oraz procentowego danych pyłków w miodzie

   1. duże znaczenie dla osób uczulonych na pyłek traw i bylicy, gdyż 80% z nich jest uczulona na miód wielokwiatowy

Paleobotanika:

1. określenie zmian składu roślinności w porządku chronologicznym w holocenie

   1. pobranie prób, np. z torfu z całego profilu torfowiska czy osadu jeziornego i analiza składu gatunkowego ziarn pyłku i zarodników

2. odtworzenie:

   1. roślinności regionalnej

   2. roślinności lokalnej

   3. wpływu człowieka

   4. historii osadnictwa

   5. gospodarki w prehistorii

   6. rozwoju gospodarki - np. wprowadzenie nowych roślin uprawnych

   7. klimatu

   8. hydrologi terenu

      1. możliwe dzięk badaniu prób i określaniu składu procentowego taksonów charakterystycznych dla konkretnych siedlisk przyrodniczych o znanych cechach

3. określenie wskaźnika antropogenicznego – pyłek taksonów reprezentujących siedliska zmienione przez człowieka

   1. pyłek roślin uprawnych

   2. pyłek chwastów polnych

   3. pyłek chwastów ruderalnych

   4. pyłek roślin łąkowych