Polityka pieniężna

Pieniądz-środek płatniczy o nieograniczonej zdolności do zapłaty

Funkcje ekonomiczne:

-cyrkulacyjna -pieniądz środkiem wymiany w transakcjach kupna-sprzedaży.

-obrachunkowa- pieniądz jest miernikiem wartości.

-płatnicza- pieniądz środkiem płatniczym.

Tezauryzacyjna- pieniądze są przechowywane, oszczędzane.

Podaż pieniądza- ilość pieniądza w obiegu.

Mo-najwyższy stopień płynności i najniższy stopień dochodowości.

M1-depozyty gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i innych instytucji oraz gotówka w obiegu.

M2- M1 + depozyty terminowe

M3- najniższa płynność, najwyższa dochodowość, M2 + dłużne papiery wartościowe.

Popyt na pieniądz- zapotrzebowanie na pieniądz. Motywy posiadania pieniędzy:

Popyt transakcyjny- realizacja przewidywanych zakupów produktów i usług.

- ostrożnościowy -realizowanie nieoczekiwanych zakupów.

- spekulacyjny- chęć powiększenia posiadanego dochodu i majątku.

Bank centralny (NBP)- instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Funkcje:

-bank emisyjny- emituje pieniądz gotówkowy i wprowadza go w obieg.

-bank banków- zaopatruje banki komercyjne w pieniądz gotówkowy, reguluje ich rezerwy i udziela im pożyczek.

-bank skarbu państwa- prowadzi rozliczenia z rządem, obsługuje budżet państwa, pokrywa zobowiązania zagraniczne.

Podstawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Wykorzystują do tego takie narzędzia jak: a) operacje otwartego rynku- bank centralny kupuje i sprzedaje innym podmiotom bony pieniężne.

b) Stopy procentowe- narzędzia pośredniego oddziaływania na wielkość podaży pieniądza. Stopy:

redyskontowa-wyznacza koszt pożyczek bankom komercyjnym przez bank centralny pod zastaw weksli przed terminem ich wykupu

dyskontowa-cena pobierana przez banki komercyjne od kredytów udzielanych klientom pod zastaw weksli przed terminem ich wykupu.

lombardowa-wyznacza maksymalny koszt pozyskania w banku centralnym pieniądza przez banki komercyjne na jeden dzień pod zastaw papierów warto ościowych.

depozytowa- wyznacza cenę jaką bank centralny oferuje bankom kom. Za złożenie w NBP depozytu jednodniowego.

c) system rezerw obowiązkowych- bank cent. wyznacza bankom kom. min. poziom rezerw gotówkowych dla zapewnienia wypłacalności dla klientów. Reszta jest wykorzystywana o udzielania kredytów.

Współczynnik kreacji depozytów- informuje ile pieniądza kredytowego system bankowy mógłby maksymalnie wykreować z każdej wprowadzonej do niego jednostki pieniężnej.

Kdp= 1/Zro

Zro- stopa rezerw obowiązkowych.

Podaż pieniądza- suma gotówki w obiegu i depozytów na żądanie.

Baza monetarna- suma gotówki w obiegu i rezerw gotówkowych systemu bankowego

d) regulacje kredytów dla ludności- polega na regulacji wielkości i czasu zwrotu kredytów dla poszczególnych podmiotów.

e)sterylizacja interwencji na rynku walutowym- bank centralny dąży do zneutralizowania nadmiernego napływu walut obcych z zagranicy, efekt --> niezmieniona baza monetarna.

Banki komercyjne- instytucje które przeprowadzają zróżnicowane transakcje i operacje na rynku pieniądza krajowego i zagranicznego. Podstawowe funkcje: lokacyjna, kredytowa, pieniężna.

Inflacja

Inflacja – zjawisko wzrostu cen w gospodarce.

-stagflacja- inflacja połączona z zahamowaniem wzrostu PKB.

-slumpflacja- jednoczesne występowanie inflacji i spadku PKB.

-dezinflacja- polega na spadku stopy inflacji.

Deflacja – spadek poziomu cen.

Mierniki inflacji:

-stopa inflacji- mierzy ona stopę zmiany przeciętnego poziomu cen w kolejnych okresach.

-CPI- wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych

-PPI- wskaźnik cen dóbr i usług produkcyjnych.

-deflator PKB- wskaźnik wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład PKB.

Inflacja, podział ze względu na szybkość zmian poziomu cen:

- pełzająca- 5% w skali roku- niegroźna dla rozwoju gospodarki

-umiarkowana- 5-10% rocznie

-galopująca- 50-100% - silnie oddziałuje na gospodarkę

-hiperinflacja- wzrost cen przekracza 100% w skali roku, uniemożliwia stosowanie rachunku ekonomicznego.

Inflacja, trwałość zjawiska:

-trwała

-okresowa po której występuje stabilizacja cen

Inflacja ukryta- trudność nabycia towarów nie wynikająca ze wzrostu cen, ale z braku tych towarów w sklepach. Może przez to powstać luka inflacyjna czyli nadwyżka globalnego popytu nad globalną podażą kolejki w sklepach, sprzedaż „spod lady”, „czarny rynek”.

Przyczyny powstania inflacji:

- teoria monetarna- odmiana teorii popytowych, przyczynę upatruje w nadmiernej podaży pieniądza. Więcej pieniędzy wzrost cen.

Równanie Fishera:

MV = PY

M- podaż pieniądza

V- szybkość obiegu pieniądza

P- przeciętny poziom cen

Y- realny produkt

-teoria Keynesowska- teoria dochodowa, występuje wtedy gdy globalny popyt jest większy od możliwości jego zaspokojenia, czyli podaży.

-teoria kosztowa- teoria podażowa, wzrost cen wynika ze wzrostu kosztów wytwarzania. Wzrost kosztów produkcji wzrost cen wzrost płacwzrost kosztów produkcji… = spirala inflacyjna.

Polityka restrykcyjna (antyinflacyjna)- jej celem jest zmniejszenie podaży pieniądza poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku, podwyższanie stóp procentowych, zmiany poziomu rezerw obowiązkowych.

Polityka ekspansywna- celem jest zwiększenie podaży pieniądza poprzez zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżanie stóp procentowych i rezerw obowiązkowych.

Przyczyny inflacji:

- niezrównoważony budżet państwa

- nadmierna emisja pieniędzy prowadzona przez dodruk pieniędzy

- niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcji

-przeinwestowanie gospodarki

- ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego

- import inflacji

-wzrost cen podstawowych surowców energetycznych

-recesja gospodarcza

-monopolizacja gospodarki

Skutki inflacji:

- przesunięcie dochodów między ludźmi -> tracą najsłabsi, zyskują najmocniejsi

- utrata wartości pieniądza w czasie

- wzrost stóp procentowych

-dodatkowe koszty dla przedsiębiorstw i zwykłych ludzi

- utrata wiarygodności rządu danego państwa

\

Bezrobocie

Bezrobocie – przejaw nierównowagi na rynku pracy , czyli sytuacja w której podaż pracy przewyższa popyt na nią.

Ludność w wieku produkcyjnym:

- bierni zawodowo

- aktywni zawodowo

pracujący

bezrobotni

Miary bezrobocia:

- stopa bezrobocia – wyrażany w procentach stosunek liczby osób bezrobotnych do ogółu ludności czynnej zawodowo

- współczynnik aktywności zawodowej- udział aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie ludności

-współczynnik zatrudnienia- udział pracujących w liczbie ludności

Podział ze względu na przyczynę powstania:

-bezrobocie przymusowe- występowanie cykli koniunkturalnych w gospodarce

- strukturalne- wynika z niedostosowania struktury podaży zasobów ludzkich i popytu na nie (kwalifikacje niektórych osób przestały być pożądane na rynku pracy).

- dobrowolne- występuje gdy poszukujący pracy nie chce jej podjąć przy danym poziomie płac realnych

- technologiczne- skutek postępu technologicznego i unowocześnienia produkcji prowadzi do eliminacji czynnika ludzkiego z procesów produkcyjnych

- frykcyjne- efekt naturalnego ruchu na rynku pracy, dotyczy osób pozostających bez pracy przez krótki okres czasu

- bezrobocie krótkookresowe- dotyczy osób które pozostają bez pracy przez do 3 miesięcy

-średniookresowe- 3-6 mies.

- długookresowe- 6-12

- długotrwałe- powyżej roku

Podział ze względu na formę występowania:

- bezrobocie jawne- dotyczy osób zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy

- ukryte- dotyczy osób niewystępujących w statystykach bezrobocia

- naturalne – założenie, że w każdej gospodarce jest pewna część osób bezrobotna