WITAMINY

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach A D E K przedawkowane powodują zatrucia, natomiast nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie usuwany jest przez nerki.

B karetonoidy przechodzą w wit. A . ilość jej w ustroju zależy od ilośi białka.

Oddziaływanie biologiczne witaminy A

-bierze udział w procesach kostnienia

-hamuje uwalnianie tyroksyny

-uczestniczy w syntezie hormonów kory nadnerczy

-stabilizuje błony komórkowe

-niezbędny do prawidłowej odnowy komórek skóry i śluzówki

-zmiatają wolne rodniki

-działanie przeciwnowotworowe

-niezastąpione w procesie widzenia, warunkują adaptacje oka do ciemności

-niezbędne w prawidłowej spermatogenezie, rozwój łożyska, embrionu

WYSTĘPOWANIE:

-tłuszcze rybie i oleje

-olej z wątroby dorsza

-śledzie, sardynki, tuńczyk, makrele

-jaja

-twaróg

-mięso

-wątroba wołowa

Straty wit A

-temp powyżej

-dostępność tlenu światła

-smażenie

Wzbogacenie żywności:

-makarony- karetonoidy wykorzystuje się jako barwnik

- margaryny

-mleka w proszku

Tłuszcze zjełczałe są naładowane wolnymi rodnikami

Biodostępność min:

-brak nadmiaru NNKT

-obecnością żywności błonnika: duże ilości wiążące wit A

-poziomem cynku przy niedoborze wystepuje brak białka wiążącego retinol

-zmniejszają wchłanianie: azotany, alkohol, azotyny,

-stężenie żelaza w świetle jelit duże upośledzenie wchłaniania wit A

Niedobór wit A:

-rogowacenie skóry

-pękanie skóry

-zmniejszone wydzielanie łez, suchość spojówek

--niedowidzenie zmierzchowe „kurza ślepota|”

-spadek odporności

-degradacja włókien nerwowych

-rogowacenie i złuszczenie nabłonków prowadzące do zalegania łoju i rozwój zakarzeń

Nadmiar witaminy A

-łysienie

-dynsfunkcja narządów miąszowych

-samiostne złamanie kości

WITAMINA D

Rola:

-zwiększa wchłanianie wapnia

-wyrównuje proporcje wapń- fosfor w surowicy krwi

-warunkuje odbudowanie wapnia w kościach

Występowanie w żywności:

-oleje z wątroby ryb- trany

-w niewielkich ilościach w olejach roślinnych i roślinach zbożowych

Wzbogacenie żywności

-mleko i jego przetwory

-margaryny

-mleko w proszku dla niemowląt

Procesy technologiczne

-podwyższona temp nie rozkłada wit D

-niestabilna pod wpływem promieniowani UV

-autooksydacja w warunkach dobrego dostępu tlenu

Objawy niedoboru:

-krzywica

-osteoporoza

-osteomalacja

Przyczyny niedoboru:

-brak ekspozycji na słońce

-zbyt mała ilość żywności

-upośledzenie wchłaniania w przewodzie pokarmowym

-nadmierna aktywność fosfatazy alkalicznej

Hiperwitaminoza wit D

-wielomocz- uszkodzeni nerek

-biegunki

-wymioty

-brak apetytu

-zwapnienia

WITAMINA E

Rola:

-Naturalny przeciw utleniacz

-chroni przed oksydacją wit A

-chroni przed utlenieniem NNKT

-zmniejsza ryzyko nowotworów

-zapobiega poronieniu

-zapobiega dystorfii mięśniowej

Występowanie:

-tłuszcze roślinne

-produkty zbożowe

-zielone warzywa i owoce w mniejszych ilościach

Niszczy:

-suszenie warzyw

-smażenie

-tlen

-obecność jonów metali ciężkich

-proces rafinacji olejów

WSKAŹNIK HOORISA stosunek w diecie NNKT do tokoferolu prawidłowo wynosi 0,6

Działanie synergiczne w ustroju z wit E wykazują: wit C, A, cynk, selen, żelazo, miedź, AA

WITAMINA K

K1,K2 rozpuszczalne w tłuszczach , K3 w wodzie

Rola

-poprawa krzepnięcia krwi

-wzmaga synteze białek kości

Występowanie

-pochodzenia roślinnego

-pochodzenia zwierzęcego