UKŁAD KRĄŻENIA
Układ krążenia to układ narządów organ- system, odpowiedzialny za transport płynów (krew, limfa) w organizmach zwierząt. Jest on układem zamkniętym , w którym krew krąży w systemie określonych naczyń krwionośnych. Serce pełni w nim rolę pompy zalewowo-tłoczącej (ssąco-tłoczącej) zapewniającej stały obieg krwi.
1628r. – William Harvey; jako pierwszy opisał budowę i funkcjonowanie krwioobiegu
Nadrzędną rolę w układzie krążenia spełniają różnorodne typy naczyń:
- żyły
- tętnice
- naczynia włosowate
Ciśnienie krwi wytwarzane jest przez pracę pulsującą mięśnia sercowego oraz wspomagającą pracę mięśniówki tętnic.
Układ krwionośny składa się z:
- serca ( z własnym systemem naczyń wieńcowych)
- naczyń krwionośnych
WAŻNE!!!! (do powtórki)
budowa strukturalna serca ; obieg duży i mały ; układ bodźco-twórczy i bodźco-przewodzący
Czynniki ryzyka oraz rozwój chorób sercowo- naczyniowych
| Niemodyfikowane czynniki | Modyfikowane czynniki |
|---|---|
- predyspozycje rodzinne - wiek - wady wrodzone - płeć ( kobiety zapadają na choroby ok. 10lat później niż mężczyźni - estrogen, hormony, menopauza) |
- dieta - niski poziom aktywności - nadmierne spożycie alkoholu i innych używek - stres - otyłość - cukrzyca ( niemiarowany poziom cukru) - podwyższone stężenie cholesterolu i trójglicerydów - dieta bogata w tłuszcze nasycone |
STRATEGIE/SPOSOBY MODYFIKACJI CZYNNIKÓW RYZYKA WEDŁUG WHO
1. Strategia populacyjna
Polega na zmianie w całej populacji elementów stylu życia i czynników środowiskowych, które są przyczyną masowego występowania choroby wieńcowej i zaburzeń naczyniowych.
np. zakaz palenia w miejscach publicznych
automaty w szkołach – brak napojów wysokosłodzących
budowanie stadionów i boisk – Orliki
2. Strategia dużego ryzyka
Wyodrębnienie z populacji osób z dużym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i podjęciu działań służących modyfikacji istniejących u osób z czynnikiem wysokiego ryzyka .
np. wywiady lekarskie
3. Strategia prewencji wtórnej – zapobieganie
Polega na zapobieganiu powtórnych incydentów wieńcowych i postępowi choroby u grupy pacjentów z rozpoznaną chorobą niedokrwienną serca.
np. farmakoterapia zapobiegawcza – Acard, Polocard
NOWE CZYNNNIKI RYZYKA
Są to zazwyczaj czynniki izolowane z krwi a ich zmienność stęż. koreluje się z ryzykiem występowania chorób sercowo-naczyniowych.
np. lipoproteina
fibrynogen
molekuły adhezyjne ICAN-1, VACAN-1, E-selektyna itp.
UNERWIENIE SERCA
1. Regulacja współczulna
- nerw sercowo-szyjny górny
- nerw sercowo-szyjny środkowy
- nerw sercowo-szyjny dolny
- nerw piersiowy
2.Regulacja przywspółczulna
- gałęzie sercowe górne ( rozgałęzienia części szyjnej nerwu błędnego)
- gałęzie sercowe piersiowe ( rozgałęzienia od części piersiowej nerwu błędnego)
- gałęzie sercowe dolne (nerw krtaniowy wsteczny)
Nerw Błędny:
- nerw czaszkowy ( w sumie 12)
- jest dziesiątym nerwem czaszkowym
- zwalnia pracę serca
- biegnie od podstawy czaszki w dół
Organizm człowieka posiada tzw. układ zabezpieczający prawidłowe ciśnienia tętnicze .
Funkcjonujący w oparciu o różne mechanizmy:
1) Działające przez OUN
- ośrodek sercowy (regulują ukł. współczulnego i przywspółczulnego; składa się z ośrodka zwalniającego czynność serca w rdzeniu przedłużonym i przyspieszającego czynność serca w rdzeniu przedłużonym (w rogach bocznych rdzenia)
- ośrodek naczynioruchowy ( w rdzeniu przedłużonym i tworze siatkowym)
2) Neurohumoralna regulacja ciśnienia krwi
- uwolnienie amin katecholowych (adrenalina, serotonina)
- wytworzenie wazopresyny
- wytworzenie angiotensyny drugiej
3) Miejscowe mechanizmy regulujące przepływ
- prostaglandyny ( reakcja o charakterze zapalnym)
- kininy
- histamina (alergia)
- adenozyna
- cholina
- kwas mlekowy ( reakcje energetyczne beztl. ,kurcząco)
- CO₂ (rozszerza naczynia)
Czynniki biorące udział w patomechanizmie nadciśnienia tętniczego:
- wzrost napięcia układu współczulnego
- zaburzenia hormonalne
- zburzenia czynności nerek → wzrost retencji H₂O, brak filtracji, wzrost objętości osocza
- zmniejszenie światła tętniczek oporowych →na skutek np. miażdżycy
- upośledzenie regulacji krążenia przez OUN
Rodzaje i podział nadciśnienia tętniczego:
1. Podział ze względu na przyczynę:
- wtórne (następstwa innej choroby np. niedoczynności nerek)
- pierwotne
2. Podział ze względu na szybkość powstawania:
- łagodne (ok. 30% społeczeństwa)
- złośliwe
3. Podział w zależności od utrzymywania się:
- chwiejne
- ustalone
Cele leczenia hipotensyjnego:
+ skuteczne obniżenie ciśnienia (135/100)
+ przywrócenie prawidłowej struktury serca i naczyń
+ obniżenie prawdopodobieństwa zachorowań i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych
Farmakoterapia okresów nadciśnienia:
1. Unormowanie stylu życia.
2. Wprowadzenie leków moczopędnych
3. Wprowadzenie β-blokerów (przy braku skuteczności łączy się je z lekami moczopędnymi)
4. Podawanie inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I) lub leków blokujących kanały wapniowe (leki te stosuje się samodzielnie lub w połączeniu z diuretynami albo z β-blokerami)
5. Działanie hipotensyjne w ciężkich postaciach nadciśnienia:
- leki hipotensyjne działające na OUN
- leki sympakolityczne
- leki adrenolityczne blokujące receptor α1
- leki rozkurczające mięśnie gładkie naczyń
Klasyfikacja leków anty-hipotensyjnych na podstawie punktu uchwytu i mechanizmu działania :
1. DIURETYKI
+ Tiazydy i Tiazydy heterocykliczne np. hydrochlorotiazyd, indapamid
+ Diuretyki pętlowe np. Furosemid, Torasemid
+ Diuretyki oszczędzające jony K⁺ np. Amilorid, Triamteren, Spironolakton
2. LEKI HAMUJĄCE CZYNNOŚCI UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO
a) β-adrenolityki np. Metoprolol, Atenolol
b) α-adrenolityki np. Prazosyna
c) leki o ośrodkowym mechanizmie działania:
* pobudzająco w śródmózgowiu, presynaptyczne receptory np. Klonidyna, Guanfacyna
* pobudzające OUN receptory imidazolowi np. Moksonidyna, Rilmenidyna
* Metyldopa
* Alkaloidy rauwolfii (Rezerpina)
d) leki hipotensyjne o obwodowym działaniu sympakolitycznym
* pochodne Guanidyny np. Guanetydyna
* alkaloidy Rauwolfii np. Rezerpina
3. ANTAGONIŚCI KANAŁÓW WAPNIOWYCH
np. Nimodipina
4. INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY
np. Enalapril, Lisinopril
5. ANTAGONIŚCI RECEPTORA ANGIOTENSYNY
np. Losartan, Kondesartan
6. INHIBITORY RENINY
np. Aliskiren
7. WAZODILATORY
* tętnicze np. Dihydrolezyna, Todrelazyna
* tętnicze i żylne np. Nitroprusydek
8. LEKI HIPOTENSYJNE AKTYWUJĄCE JONY K⁺
np. Pinacidil, Diazoksyd, Minoksydil
Działające na korony kanalika nefronu:
- Tiazydy
- Tiazydy heterocykliczne
Mechanizm działania:
Są to inhibitory koprzenośnika Na⁺/Cl⁻ zlokalizowanego w segmencie korowym kanalika dalszego stanowiącego wydłużenie kanalika grubościennego ramienia występującego w pętli nefronu.
Diuretyki te łączą się z miejscem anionowym koprzenośnika blokując wchłanianie zwrotne jonów Na⁺.
Działanie hipotensyjne tiazydów wynika z:
- zmniejszenia objętości płynów krążących w naczyniach
- zmniejszenia pojemności minutowej serca
- bezpośredniego działania zwiotczającego mięśnie gładkie naczyń krwionośnych
Działanie hipotensyjne tiazydów heterocyklicznych:
- zmniejsza objętość krwi krążącej
- zmniejsza pojemność minutową serca
Działania niepożądane w diuretykach:
- hipoglikemia
- hipokalemia
- hipomagnezemia
- hiperkalemia
- hiperglikemia
- zwiększenie stęż. kwasu moczowego ( w dmie moczanowej)
- zwiększenie stęż. cholesterolu i trój glicerydów oraz zmniejszenia frakcji HDL we krwi
Miejsce diuretyków w terapii nadciśnienia:
- mogą być lekiem pierwszego rzutu.
- powinny być stosowane jako drugi lek.
- muszą być zastosowane jako lek 3!
Są kompetatywnymi antagonistami receptorów katecholaminowych typu β, które są zlokalizowane w różnych tkankach. Konkurują z aminami katecholinowymi – receptor typu β
Podział:
1. Leki I generacji – nieselektywne, blokują oba podtypy receptorów β
np. Propranolol - wykazuje ISA
Pindolol - wykazuje ISA
Tymolol
Nadolol
Oksprenolol
Alprenolol
2. Leki II generacji – bardziej selektywne względem receptorów β₁ ; tzw. kardioselektywne
np. Metoprolol
Atenolol
Bisoprolol
Betaksolol
Aceutolol - wykazuje ISA
3. Leki III generacji – wielofunkcyjne (hybrydowe) lub wazodylat.
np. Labetalol (kardioselektywny)
blokuje receptory α₁ adrenergiczne
Karwedinolol ( niekardioselektywny)
blokuje receptory α₁, nieznacznie blokuje kanaliki wapniowe, działa wazo dylatacyjnie)
Celiprolol (kardioselektywny)
silny agonista receptora β₂, działa wazo dylatacyjnie, słabo blokuje receptory α
Nebiwolol ( wybitnie kardioselektywny)
działanie naczyniorozszerzające, wynika z mechan. Aktywacji szlaku przemian adrenergicznych,
tlenek azotu (NO) – w śródbłonku
Działanie hipotensyjne β-blokerów wynika z :
- bezpośrednich efektów kenodynamicznych – zmniejsza częstość rytmu w pojemności minutowej serca
- bezpośredni wpływ na OUN
- obwodowego hamowania aktywności układu sympakolitycznego
- wzrostu wytwarzania przedsionkowego peptydu ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- wzrostu wytwarzania prostacykliny ( rozszerzanie naczyń)
- przestrojenia baroreceptorów (strojenie układu krążenia)
Objawy nagłego odstawienia β-blokerów:
- wzrost aktywności ukł. współczulnego
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi
- tachykardia
- możliwość ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego ( u pacjentów z chorobą wieńcową – zwłaszcza!)
Podział:
A. Nieselektywne (blokada α₁ i α₂) np. Fenoksybenzamina, Fentalamina
B. Selektywne (blokada α₁) np. Prazesyna, Doksazosyna, Terazosyna, Trimazosyna
Mechanizm działania:
- blokowanie postsynaptycznych receptorów α₁ - adrenergicznych
- w przypadku niektórych także na bezpośrednim działaniu wazo dylatacyjnym
(hamowanie aktywności fosfodiesterazy)
Efekt działania:
Silna reakcja rozkurczowa drobnych tętniczek oporowych i zmniejszenie oporu obwodowego
Korzystny wpływ na profil lipidowy
- spadek poziomu cholesterolu
- spadek stęż. trój glicerydów
- spadek stęż. frakcji LDL i VLDL
- wzrost HDL
Wzrost tkankowej wrażliwości na insulinę
- komórki lepiej wykorzystują glukozę
- leczenie nadciśnienia u pacjentów z cukrzycą
Działania niepożądane:
- hipotonia autostatyczna (początek terapii, efekt pierwszej dawki)
- obrzmienie błon śluzowych nosa
- bóle głowy
- zmęczenie
- senność
Preparaty:
- Clonidyna (Klonidyna)
KLONIDYNA
Mechanizm działania:
Pobudza aktywność trysynaptyczny roztworów α i β adrenergicznych w śródmózgowiu do których dochodzą neurony przenoszące impulsy z baroreceptorów (reagują na ciśnienie).
Pobudzenie receptorów α₂ powoduje uwolnienie noradrenaliny do postsynaptycznych zakończeń adrenergicznych.
Wywołuje to zmniejszenie przekazywania do ośrodka sercowo- naczyniowego impulsów zwiększających częstość akcji serca i impulsów naczyń krwionośnych.
Równocześnie w ośrodku sercowo-naczyniowym następuje przewaga układu przywspółczulnego[spadek ciśnienia] ( zwalnia czynność serca i rozszerza naczynia).
! Działanie hipotensyjne KLONIDYNY wynika ze zmniejszenia oporu obwodowego i zmniejszenia pojemności minutowej serca.
Klonidyna nie wpływa na czynność nerek! [można stosować w niewydolności nerek].
Działania niepożądane:
- senność
- suchość w jamie ustnej
- upośledzenie sprawności intelektualnej
- zespół objawów wynikających z nagłego odstawienia ( nie wolno odstawiać!)
Leki pobudzające receptory imidazolowe:
→ Moxonidyna
→ Rylmenidyna
Działanie:
- tworzenie fałszywego neuroprzekaźnika w ośrodkowych neuronach adrenergicznych
- fałszywy przekaźnik nie pobudza postsynaptycznych receptorów α₁
α – metyl noradrenalina
Silnie pobudza receptory α₂ adrenergiczne w obszarze samotnego OUN. Dodatkowo hamuje aktywność dekarboksylazy DOPA. Efekty hipotensyjne metyl-dopy wiąże się ze zmniejszeniem oporu obwodowego.
Działanie niepożądane:
- objawy Parkinsonizmu
- objawy depresyjne
- zaburzenia snu
- suchość jamy ustnej
Guanetydyna
Mechanizm działania:
Przenika do presynaptycznych zakończeń układu przywspółczulnego i wbudowuje się do ziarnistości magazynujących noradrenalinę – zmniejsza stężenie noradrenaliny w części presynaptycznej.
Hamuje czynność neuronów postsynaptycznych.
Efekt:
Wynika ze zmniejszenia pojemności minutowej , w konsekwencji spadek wartości ciśnienia.
Działania niepożądane:
- hipotonia autostatyczna
- obrzęki
- wzrost objętości płynu w łożysku naczyniowym wynikający ze zmniejszenia przesączania kłębuszkowego i zmniejszenia aktywności nerkowej
- bradykardia
- biegunka
- objawy bronchospastyczne (skurcze drzewa oskrzelowego, pacjent skarży się na kaszel)
LEKI BLOKUJĄCE KANAŁY WAPIENNE
Zmniejszają napływ Ca2+ do komórki.
Działanie to zmniejsza napięcie mięśni gładkich ścian naczyń krwionośnych. Powoduje to rozszerzanie naczyń i spadek oporu obwodowego = spadek ciśnienia tętniczego.
Efekt terapeutyczny głównie dzięki wpływowi na kanały wapieniowi typu „L”.
Leki:
1. Pochodne difenyloalkiloaminy (gr. Werapamilu)
- Werapamil
2. Pochodne benzotiazyny
- Diltiazen
3. Pochodne 1,4 dihydropirydyny
- Nifedyipina
- Nimodipina
- Isyradiypina
- Nitrendipina
- Dicdodiipina
- Nikaldipina
- Lacidipina
- Amlodipina
Ad.1.
Rozszerza mięśnie gładkie naczyń krwionośnych.
Działanie hipotensyjne.
Hamuje włókna układu bodźco - przewodzącego.
Działanie antagonistyczne.
Zmniejsza zużycie tlenu przez mięsień sercowy – choroba wieńcowa.
Ad.2.
Działa analogicznie do Werapamilu.
Ad.3.
Działanie:
- rozszerzają tętniczki oporowe (zwłaszcza w stanie skurczu)
- Nimodipina przenikają
Nitredypina do OUN
- w wyniku działania hipotensyjnego wywołuje odruch pobudzenia układu współczulnego
- aktywują układ renina- angiotensyna- aldosteron ( ukł. R-A-A)
- hamują przerost prawej komory serca → [efekt obniżenia ciśnienia krwi]
(nadciśnieniowcy)
- rozszerzają naczynia żylne
- mogą wywoływać agregację płytek krwi
- mogą hamować gromadzenie lipidów na ścianach naczyń
Zastosowanie:
- niewydolność wieńcowa
- nadciśnienie tętnicze
- napadowy skurcz naczyń ( zespół Raynanla)
INHIBITOPRY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY ( ACE-I)
Mechanizm działania zahamowania aktywności przekształcania angiotensyny I do angiotensyny II prowadzące so ograniczenia jej wpływów na ukł. sercowo-naczyniowy:
- dochodzi do rozszerzenia tętniczek obwodowych (spada opór obwodowy i ciśnienie)
- zahamowanie konwertazy, większa aktywność zwiększa aktywność reninową osocza
- zwiększa się stęż. aldosteronu we krwi
- nie występuje zmiana częstotliwości rytmu serca i pojemności minutowej serca
- zwiększa się stęż. bradykininy
- spada uwalnianie noradrenaliny na zakończeniach włókien współczulnych
Mechanizmy o potencjalnym znaczeniu hipotensyjnym:
- modulowanie aktywności hormonalnej śródbłonków ( wzrost NO – rozszerza naczynia)
- działanie antyagregacyjne, p/zakrzepowe, wpływ na apoptozę komórek, wpływ na hemodynamikę serca, obniżenie ciśnienia śródkłębuszkowego, zmniejszenie lokalnego wływu angiotensyny II na naczynia →rozszerzenie tętniczek doprowadzających krew z kłębuszka nerkowego
Efekt hemodynamiczny
Hemodynamika – efekt zmniejszony płynów oporowych
- zwiększenie przepływu wieńcowego, mózgowego, przepływu przez tętnice obwodowe
- zmniejszenie oporów nerkowych (filtracja kłębuszkowa się nie zmienia lub zostaje na tym samym poziomie z czasem ulegając nieznacznej poprawie)
- spadek oporu obwodowego powoduje spadek ciśnienia tętniczego krwi co w konsekwencji doprowadza do spadku ciśnienia PP, tętnicy płucnej i spadku cisnienia późno rozkurczowego w komorach
Zastosowanie:
ACE – brak odruchowej tachykardii, długotrwały efekt hipotensyjny
Działanie niepożądane:
- obrzęk naczynioruchowy
- reakcje alergiczne
- duszności, kaszel
- hipotonia ( bardzo niskie ciśnienie)
- hiperkalemia
- niedokrwistość plastyczna
Podział inhibitorów ACE:
I. Podział chemiczny:
1. Z grupą sulfhydrylową np. Kaptopril
2. Bez grup sulfhydrylowych np. Benazepril, Clinapril, Enalapril, Lisinopril, Pendoprim, Tranololapril
3. Z grupa fosforylową np. Pozinopril
II. Podział farmakologiczny
1. Inhibitory ACE-I
a) 1-a Kaptopril
b) 2 Lisinopril
c) ACE-I, klasa II np. Enalapril, Chinapril, Benazepril, Fonizapril, Cilozapril
2. Leki blokujące AC-1
SARTANY → Losartan, Irbesartan, Konolesartan, Telmisartan, Valsartan, Eprosartan
Działanie:
- selektywnie blokują receptory AT 1 doprowadzając do spadku ciśnienia obwodowego, w większości przypadkównie wywołują zmian częstotliwości rytmu serca
- zwiększają aktywność reninową osocza i stęż. angiotensyny II z obniżeniem stężenia cholesterolui mogą przy długotrwałym podawaniu podwyższać stężenie podwyższających naczynia angiotensyn I-7 w osoczuSartany w porównaniu do ACE-I
- nie zakłócają biodegradacji Brodykininy (kaszlu) – rezerwowane dla pacjentów którzy nie tolerują ACE-I
- ze wzgl na pozbawienie stęż. Brodykininy nie posiadają korzystnego działania p/miażdżycowego3. Leki rozkurczające mięśnie gładkie naczyń krwionośnych:
a) pochodne hydrazynofytylezyny np. dihydrolazyna, Todrelazyna
Efekt hipotensyjny wynika z :
- działanie rozszerzające naczynia, spadek oporu obwodowego
- słaby wpływ na czynność ośrodka naczyniowego w OUN4. Leki hipotensyjne otwierające kanały potasowe:
Diazoksyd – Minokydil
Pobudza otwieranie kanałów potasowych.ATP zaleznie głównie mięśnie gładkie i trzustka.
Rozkurcz mięśni gładkich , działanie hipotensyjne i hiperglikemiczne)5. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego:
a) hamujące receptory α-adrenergiczne np.Moksysynid
b) pobudzające receptory β-adrenergiczne np. Barretan
c) analogi prostacyklin np. Iloprost, Epoprostenal
d)pochodne kwasu nikotynowego np. Nikotynian, Ksantynol, Vit.PP (Nikotymanil), Provasan
e) Metynoksantyny – np. Pentoksyfilina (Agapulin)
f) inne leki np. Bufomeolil (Buvasaolil)6. Leki stosowane w zaburzeniach arytmicznych (częstość pracy m. sercowego)
Nieprawidłowości bodźcotwórcze zwane są zaburzeniami rytmu/ arytmiany/Dysarytmia
Automatyzm serca: zdolność do wytworzenia rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz i rozkurcz serca. Zdolność do depolaryzacji i repolaryzacji.
Rytm serca - EKG
Charakteryzuje się:
Obecność załamka P przede każdym zespołem QRS. Obecnością QRS po każdym załamku P. Częstotliwości pobudzenia od 60-100
Zaburzenia rytmu powstają na skutek:
- nieprawidłowe wytwarzanie bodźców
- nieprawidłowe przewodzenie bodźców
Zaburzenia wytwarzania bodźców:
Pojawiają się grupy komórek , które narzucają swój rytm , szybsze od rytmu węzła SA. Rytm węzła SA staje się wolniejszy (pobudzenie zastępcze). Utajony rozrusznik wytwarza bodźce w wyniku wzrostu własnego automatyzmu. Pobudzenie ekotopowe (przedwczesne w stosunku do fizjologicznego)
Zaburzenia wytwarzania bodźców prowadzą do 4 typów arytmii:
1. Tachykardia – SA wykazuje zwiększony automatyzm częstotliwości wzrostu
2. Bradykardia – utajony rozrusznik wykazuje zwiększony automatyzm SA wykazuje zmniejszony automatyzm, zmniejsza się częstotliwość bodźców, ale węzeł SA narzuca swój spowolniony rytm; ale ośrodki obwodowe obejmują f. przewodn.
Zaburzenia przewodzenia bodźców:
1. Fala okrężna → Prowadzi do Tachykardii
2. Blok przewodzenia ( uszkodzony fragment naczynia m. sercowego, utrata elementu przewodzącego)
3. Omijające szlaki przewodzenia
7. Leki p/arytmiczne → indeks terapeutyczny
Należą do związków kardiotropowych dz. Przez modyfikację związanych z przepływem jonów sód, potas, wapń. Niestety leki p/arytmiczne maja bardzo wąski indeks terapeutyczny.Klasy Leków p/arytmicznych:
I. Blokują kanały sodowe odpowiedzialne za fazę „0” depolaryzację ( w zależności od stopnia blokowania kanałów i wpływu refrakcji na czas spoczynków).
II. Blokery kanałów β-adrenergicznych
III. Blokery kanałów potasowych w sercu
IV. Blokery kanałów wapiennych
| Klasa leków | Siła działania | Mechanizm działania | Przykłady preparatów |
|---|---|---|---|
| 1a | Blok umiarkowany | Znaczne obniżenie fazy „0”. Wydłużenie repolaryzacji. |
Chinidyna Prokainamid Dyzopiralid |
| 1b | Blok łagodny | Obniżenie narastania fazy „0”. Skrócenie repolaryzacji. |
Lidokaina, Fenytoina Tokoinid Meksyletyna |
| 1c | Blok znacznego stopnia | Bardzo silne obniżenie narastania fazy „0”. Bez zmian repolaryzacji. |
Flekainid Propafenon |
Ze względu na wąski indeks terapeutyczny leków p/arytmicznych , ich stos. Dopuszczalne jest tylko i wyłącznie pod stałą kontrolą lekarską w oparciu o szczegółowe badania zarówno kardiologiczne (elektrokardiologiczne).
Przedawkowanie leków p/arytmicznych może doprowadzić do zaburzeń rytmu mięśnia sercowego.
CHINIDYNA
Działanie :
- powoduje wzrost potencjału progowego i czasu refrakcji
- wywołuje przedłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego
- obniża automatyzm serca (szczególny wpływ na ogniska ekotopowe)
- cholino lityczne (zwłaszcza na początku terapii przyspiesza prace serca)
Zastosowanie:
- profilaktyka migotania przedsionków
- arytmia pochodzenia nadkomorowego
Przeciwwskazania:
- niemiarowość pracy mięśnia sercowego po glikozydach nasercowych
- nie nadaje się w przypadku bloków przedsionkowo-komorowych
Działania niepożądane:
- szum w uszach
- zawroty głowy
- biegunki
- nudności
- wymioty
LIDOKAINA
Działanie:
- powoduje zmniejszenie automaty zmów komórek m. sercowego ( wzrost przepływu jonów potasu do środka)
- skrócenie czasu trwania potencjału czynnościowego
- nie zmienia prędkości przewodzenia
Zastosowanie:
- głównie niemiarowości komorowe!!
- - niemiarowość po glikozydach nasercowych
Przeciwwskazania:
- blok przedsionkowo-komorowy
- ciężka niewydolność wątroby
- toksyczne uszkodzenia wątroby
Działania niepożądane:
- depresja ośrodka oddechowego
- blok serca
- drgawki
FENYTOINA
Działa w mechanizmie zmniejszenia czynności kom. Purkiniego. Wygasza ogniska ekotopowe po glikozydach nasercowych.
Wskazania:
- niemiarowość po glikozydach nasercowych
- zaburzenia rytmu
FLEKAMID
Bardzo silny lek antyarytmiczny. Ma różnorodne działanie terapeutyczne. Podawany głównie ambulatoryjnie.
PROPAFENON
Hamuje pobudliwość i szybkość przewodzenia. Silnie działa w mięśniu niedotlenionym.
Zastosowanie:
- leczenie arytmii komorowych
Działania niepożądane:
- hipotencja
- blok przedsionkowo-komorowy
- nasila arytmie
- może wywołać ból w klatce piersiowej
- może się pojawić agranulocytoza [stan ostry związany z ciężkim spadkiem liczby netrofili (I linia obrony)]
↓
ryzyko poważnych infekcji
w tym zakażenia krwi = posocznica
Klasa II leków p/arytmicznych
Działanie:
Obniżają aktywność i szybkość przewodzenia tkanki bodźcotwórczej oraz kurczliwość mięśnia sercowego.
Wywołują:
- ujemne działanie chromo tropowe ( zmniejszają częstotliwość)
- dodatnie działanie tono tropowe ( napięcie)
- dodatnie działanie inotropowe ( siła skurczu)
- dodatnie działanie batnatropowe ( podwyższenie progu pobudliwości kom. mięśnia sercowego)
- dodatnie działanie dromotropowe ( zmniejszenie szybkości przewodzenia w mięśniu sercowym)
PROPRANOLOL
- obniża czynność węzła zatokowego
- zmniejsza szybkość przewodzenia impulsów
- wydłuża okres repolaryzacji
- zmniejsza napięcie i siłę skurczu m. sercowego
- obniża ciśnienie tętnicze
- zmniejsza pojemność minutową
- zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia sercowego tlenu
Preparaty:
- Propranolol 10mg,40mg
- Propranitrad
NADOLOL
Działa analogicznie jak propranolol, ale czas działania jest dłuższy.
Preparaty:
- Nadolol
- Apo-Nadolol
Działania niepożądane:
- depresja
- uczucie przewlekłego ciśnienia
- hipotensja
- zaburzenia snu
- zaburzenia pokarmowe
- nasilają działanie hipoglikemiczne doustnych leków p/cukrzycowych – u cukrzyków konieczność korekty
- nasilają działanie leków hipotensyjnych – konieczność dostosowania dawki u pacjentów z nadciśnieniem
- nasilają obj. Niewydolność mięśnia sercowego
Klasa III leków p/arytmicznych – blok ery kanałów K⁺
Kanały K⁺ obecne w komórkach ukł. bodźcotwórczego i mięśnia sercowego warunkują prawidłowy przebieg potencjału czynnościowego i utrzymanie potencjału spoczynkowego.
Aspargin= Mg₂⁺ + K⁺
Leki blokujące kanały potasowe w sercu:
- Amiodaron
- Bretylium
- Sotalol
Działanie:
Mechanizm działania nie do końca poznany.
Blokują niektóre kanały.
Wydłużają okres repolaryzacji.
Wydłużają czas trwania potencjału czynnościowego.
Doprowadzają do zwolnienia akcji serca.
Wydłużenie przewodzenia impulsów.
AMIDARON
Kumuluje się w tkankach.
Działanie terapeutyczne dopiero po 4-7 dniach od rozpoczęcia dawkowania.
Zmniejsza pobudliwość m. sercowego i wydłuża okres repolaryzacji.
Działania niepożądane:
- niewydolność tarczycy
- wypadanie włosów
- uszkodzenie nerek
-polineuropatia
- odkładanie się złogów w rogówce
Preparaty:
- Sedacorn
- Cordarone
- Amiocordin
BRETYLIUM
Kumuluje się w tkankach.
Wydłuża okres repolaryzacji.
Zwolnienie czynności węzła zatokowego.
Obniża amplitudę potencjału czynnościowego.
Zagrażające życiu napady migotania komór i w nawracających napadach tachykardii komorowej.
Przydatny w zawale.
Działanie sympakolityczne.
Preparaty:
- Bretylate (iniekcja)
SOTAROL
Wydłuża czas repolaryzacji i trwania pot. Czynnościowego.
Szeroko stosowany w arytmiach i tachykardiach komorowych.
W częstoskurczu komorowym oraz arytmiach pochodzenia przedsionkowo-komorowego, dodatkowe drogi przewodzenia.
Przeciwwskazania:
- astma oskrzelowa
- zatokowe zwolnienie akcji serca
- blok przedsionkowo-komorowy
- uszkodzenie nerek
Preparaty:
- Biosotal
- Darog
- Gilucor
- Sotahexal
Klasa IV leków p/arytmicznych – blok ery kanałów wapniowych
Swoiście blokują przepływ jonów wapniowych. Wpływają na kanały typu „L” – hamują je. [zmniejszają napływ jonów wapniowych do komórki, jej pobudliwość)
VERAPAMIL
Blokuje blok „L”.
Wydłuża okres refrakcji.
Zwalnia przewodnictwo przedsionkowo-komorowe w pęczku Hisa i jego odnogach.
Hamuje falę zwrotną (tzw. zamknięta pętla pobudzenia).
W dużych stęż. dział. Rozkurczająco mięśnie naczyń krwionośnych i obniża ciśnienie.
Zastosowanie:
- częstoskurcz komorowy
- migotanie przedsionków
- trzepotanie przedsionków
Przeciwwskazania:
- stosowanie leków z gr. II β-blokerów
- ciąża
- karmienie piersią
- zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego
Działania niepożądane:
- bradykardia (w tym zatrzymanie serca)
- hipotensja (obniżenie/spadek popędu seksualnego)
- zaczerwienienie twarzy
- nasila działanie glikozydów nasercowych
Preparaty:
- Isoptin
- Apo-Vera
- Staveran
- Lacoptin
- Novo-Veramil
DILTIAZEN
Silniej niż Verapamil hamuje działanie węzła zatokowego , a słabiej przedsionkowo-komorowego i częst. serca.
Preparaty:
- Apo-Diltiaz
- Adizen
- Zilden
- Oxycarbil
LECZENIE STANÓW NIEDOKRWIENIA (klasyfikacja)
1) Leki blokujące receptory α-adrenergiczne np. Nicergolina
2) Leki blokujące działanie serotoniny np. Bencyklan
3) Leki nieswoiście blokujące kanały wapniowe np. Flumaryzyna, Cynaryzyna
4) Leki rozkurczające mięśnie gładkie np. Naftidiofuryn
Charakterystyka:
Ad.1.
Alkaloid Sporyszu – alcaloidum Cornatum
Nicergolin to pochodna tego alkaloidu. Lekko poraża zakończenia α-adrenergiczne.
Działa rozkurczająco m. gładkie naczyń, wzmaga przepływ krwi w tętnicach, szczególnie mózgu, zmniejsza opór obwodowy, zwiększa zużycie glukozy przez komórki mózgowe. Wykazuje też działanie hipotensyjne i hamujące agregację płytek krwi.
Zastosowanie:
- poprawia krążenie mózgowe i obwodowe
- w zaburzeniach niedokrwienia mózgu
- po udarze mózgu
- w zaburzeniach pamięci
- w wieku podeszłym – zaburzenia wieku podeszłego
Działania niepożądane:
- senność
- uczucia gorąca
- rumień
- zaburzenia żołądkowe
- niedociśnienie ortostatyczne
Preparaty:
- Adavin
- Nicergolin
- Nicerin
- Sermion
- Nilogrin
Ad.2.
BENCYKLAN
Działanie:
- rozszerza mięśnie gładkie
- hamuje działanie serotoniny (w niewielkim stopniu)
- hamuje agregację płytek (obniża proces krzepnięcia)
Zastosowanie:
- zaburzenia unerwienia OUN
- w początkowym zakresie zaburzeń ukrwienia obwodowego
Działania niepożądane:
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- nudności
- wymioty
- halucynacje
Preparaty:
- Halidor
Ad.3.
CYNARYZYNA
Pochodna piperazyna, rozszerza mięśnie gładkie naczyń obwodowych, nie wpływa na ciśnienie krwi , nie wpływa na częstotliwość i siłę skurczu mięśnia sercowego może powodować rozszerzenie naczyń mózgowych.
Zwiększa obwodowy i wieńcowy przepływ krwi .
Działa p/histaminowo, hamuje wpływ histaminy , serotoniny i innych receptorów naczynia.;
Wskazania:
- zaburzenia krążenia mózgowego np. na tle zmian miażdżycowych
- zaburzenia krążenia obwodowego
- zaburzenia przedsionkowo-ślimakowym o podłozu niedokrwiennym
- w chorobie lokomocyjnej
- w psychiatrii dziecięcej
- w chorobach ( zespołach pochodzenia naczyniowego w okulistyce)
- w chorobie Meniere’a ( wodniak błędnika)
Działania niepożądane:
- senność
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- bolesność , uczucie suchości w nosie
- polidypsja – wzmożone pragnienie
- zaburzenia pozapiramidowe
- może powodować zaburzenia psychiczne
Preparaty:
- Stugeron
- Marzine
- Cerepar
- Cinnacept
- Cinnageron
- Cinnarizin
- Cynaryzyna
Preparaty złożone:
- Sureptil
- Rinomar
FLUMARYZYNA
fluorowa pochodna cynaryzyny
Nieselektywnie blokuje kanały wapniowe w komórkach co powoduje zmniejszenie stęż. jonów wapniowych.
Zapobiega skurczowi mięśni gładkich naczyń.
Chroni komórki mózgowe przed niedotlenieniem, komórki krwi przed nadmiernym wzrostem napięcia bł. Komórkowej.
Rozszerza obwodowe naczynia krwionośne.
Nie wpływa istotnie na ciśnienie tętnicze , pracę akcji serca.
Działa uspokajająco , zwiększa pobudliwość ukł. przedsionka ucha środkowego.
Zwiększa tolerancję kom. mięśniowych na deficyty tlenowe.
Zastosowanie:
- farmakoterapia zaburzeń krążenia mózgowego
- zaburzenia koncentracji
- zawroty głowy
- utrata pamięci
- zaburzenia snu
- szum w uszach
- zaburzenia błędnikowe
- farmakoterapia zaburzeń krążenia obwodowego – mocne kurcze kończyn, obrzęki, owrzodzenia kończyn
- zapobiega wystąpieniu migreny
Ad.4.
NAFTIDROFURYL
Działanie:
- słabo rozkurczająco na mięśnie gładkie
- wpływa na metabolizm komórkowy (aktywacja dehydrogenazy bursztynianowej)
- zwiększa tkankowe zużycie glukozy
- obniża stężenie kwasu mlekowego
Wskazania:
- choroby naczyń na tle cukrzycowym
- środek poprawiający krążenie obwodowe, w OUN
- wspomagająco w różnorodnych zaburzeniach na tle naczyniowym
Działania niepożądane:
- reakcje skórne
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Preparaty:
- Dusodril ( drażetki,ampułki)