Płynny kurs walutowy

Płynny (zmienny) kurs walutowy – ustalany jest przez relacje popytu i podaży działających na rynku walutowym. Płynny kurs nazywany jest często „samoregulującym się”, gdyż jakiekolwiek różnice w podaży, czy też popycie automatycznie znajdą odzwierciedlenie na rynku, zmiany poziomu kursu walutowego zachodzące nieustannie z dnia na dzień. Zjawisko obniżania się kursu płynnego danej waluty określa się jako deprecjację, a wzrostu kursu jako aprecjację.

Łatwiej będzie zrozumieć to w oparciu o przykładowy, uproszczony model: Jeżeli popyt na daną walutę jest bardzo mały, wartość waluty będzie również spadała, a co za tym idzie, importowane towary będą droższe, więc jest to sposób na stymulację popytu na lokalne, krajowe dobra oraz usługi. W rezultacie powinno to wpłynąć na powstanie większej ilości miejsc pracy, powodując automatyczną korektę wartości waluty na rynku. Płynne kursy walutowe mają to do siebie, że podlegają nieustannym zmianom.

Strategia kursu płynnego bardzo popularna wśród krajów prowadzących politykę pieniężną w ramach bezpośredniego celu inflacyjnego. Bank centralny nie określając żadnych pożądanych wartości ani przedziałów wahań pozostawiając kształtowanie się kursu walutowego samemu rynkowi. Ma wtedy zupełną swobodę ustalania poziomu stopy procentowej, a to umożliwia mu takie jej zmiany, które doprowadzą go do osiągnięcia celu inflacyjnego.

Wyróżniamy dwa rodzaje strategii płynnego kursy walutowego:

• czysta (pure float), polegająca na tym, że bank rezygnuje z jakiejkolwiek obecności na rynku walutowym, co umożliwia swobodne kształtowanie się kursu walutowego.

• zarządzanie kursem (managed float), polegające na tym że bank centralny może podjąć działania na rynku walutowym w celu sprowadzenia kursu do poziomu "lepszego" z jego punktu widzenia.

Kurs płynny - zalety

• Cena waluty jest określana przez rynek

• Automatyczny regulator równowagi zewnętrznej

• Absorber szoków asymetrycznych

• Umożliwia prowadzenie autonomicznej polityki pieniężnej

• Aprecjacja „pomaga” w walce z inflacją– patrz Polska i Litwa

Kurs płynny - wady

• Ryzyko kursowe

• Kurs na poziomie, który nie zapewnia konkurencyjności – np. aprecjacja na skutek dyferencjacji poziomu stóp procentowych

• Transfer inflacji

Sztywny kurs walutowy

Sztywny (stały) kurs walutowy - to kurs, który ustalany jest przez bank centralny danego kraju. Bank centralny określa tzw. dopuszczalny korytarz wahań waluty wokół kursu centralnego (parytetu). Wszelkie działania banku centralnego koncertują się na utrzymaniu stabilności kursu kosztem kształtowania się innych zmiennych ekonomicznych np. inflacji.

Kurs zostaje ustalony (usztywniony) względem jednej z najważniejszych walut na światowych rynkach zazwyczaj względem dolara amerykańskiego, choć mogą zostać wykorzystane także inne główne waluty euro, czy chociażby jen. Jeżeli nadwyżka podaży lub popytu na daną walutę powoduje większe od dopuszczalnego odchylenia kursu walutowego od parytetu to bank centralny interweniuje, a jeżeli brak jest do tego środków to bank centralny ogłasza oficjalną dewaluację waluty własnej. W celu utrzymania kursu bank centralny lub rząd kraju handluje swoja waluta na międzynarodowym rynku walutowym w zestawieniu z walutą, do której usztywnił swój kurs.

Dla przykładu, jeżeli wartość jednej jednostki waluty danego kraju związana jest z dolarem na poziomie: 1 do 3 $, to bank centralny tego kraju będzie musiał zapewnić rynek, że jest w stanie dostarczyć na rynek taka właśnie ilość dolarów za własną walutę. Aby utrzymywać obrany kurs wymiany względem innej waluty, bank centralny musi utrzymywać spore ilości rezerw walutowych. Są to rezerwy zabezpieczające, które mogą zostać użyte w celu uwolnienia ich na rynek lub wręcz przeciwnie w celu skupienia z rynku dodatkowych środków. Zapewnia to właściwą płynność na rynku, właściwą podaż pieniądza na rynku oraz w końcowym rezultacie pożądany poziom kursy wymiany.

Jednym z motywów obrania takiej strategii jest dążenie do obniżenia i ustabilizowania inflacji, jednak w dłuższym okresie może to przynieść odmienne efekty. Dzieje się tak dlatego, że w warunkach swobody przepływów kapitałowych strategia kursu sztywnego polega w rzeczywistości na imporcie polityki pieniężnej z kraju, którego waluta jest walutą referencyjną. Innymi słowy mówiąc bank centralny nie może swobodnie ustalać stóp procentowych tak aby wywierać pożądany wpływ na inflację, ale musi ich używać jako narzędzia wspomagającego osiąganie celu kursowego. W praktyce oznacza to, że zmiany stóp procentowych banku centralnego naśladują ich zmiany w kraju referencyjnym, dlatego też można mówić o "imporcie" polityki pieniężnej.

Praktyka byłych państw socjalistycznych a także innych państw sterujących rozwojem gospodarczym ujawniła również własne rozwiązania, polegające na podmiotowym i przedmiotowym różnicowaniu kursów. najczęstsze rozwiązania to:

a- stosowanie kursów oficjalnych z wykorzystaniem "pieniądza" rozrachunkowego,

b- stosowanie kursów komercyjnych (turystycznych)

c- stosowanie kursów inwestycyjnych

d- istnienie kursów czarnorynkowych (jako wynik poprzednich)

Zalety kursu sztywnego:

• Stabilność i przewidywalność warunków handlu zagranicznego,

• Niskie koszty transakcyjne,

• Kurs jako „kotwica” nominalna (nominal anchor) w walce z inflacją;

• Brak ryzyka kursowego (teoretycznie) – sprzyja ekspansji exportu

• Utrzymywanie niedowartościowanego kursu w celu dynamizacji exportu

Wady kursu sztywnego:

• Potrzeba dużych rezerw walutowych,

• Groźba kryzysu walutowego,

• Konieczność interwencji sterylizowanej lub niesterylizowanej,

• Realna aprecjacja - sztywny kurs i inflacja

• Niebezpieczeństwo ataku spekulacyjnego

• Utrata autonomii w polityce pieniężnej

• Koncepcja tzw. nieosiągalnej triady: sztywny kurs, wolny przepływ kapitału, autonomiczna polityka pieniężna

• Stan stóp procentowych może być nieodpowiadający realnemu stanu gospodarki

Stałe a płynne kursy walutowe

System kursów płynnych lepiej radzi sobie z różnicami w stopie inflacji. Kursy walut krajów o wysokiej inflacji musza się w dłuższym czasie same obniżyć. W przypadku problemów realnych płynne kursy lepiej radziły sobie z gwałtownymi wstrząsami w gospodarce.

Kursom płynnym zarzuca się ich niepewność i ciągłe wahania, co hamuje rozwój handlu międzynarodowego i przeciwdziała inwestycjom. Wynika to jednak z naturalnej właściwości gospodarki, która cechuje się niepewnością i ryzykiem. W przypadku krajów o stałym kursie, będą one dążyły czasem do utrzymania stałego kursu kosztem niestabilnej polityki pieniężnej.

Płynne kursy pozwalają na utrzymanie trwałych różnic krajowych stóp inflacji, czyli nie mogą zapobiec wejściu kraju na ścieżkę szybkiego wzrostu podaży pieniądza i wzrostu stopy inflacji. Stałe kursy walutowe lepiej radzą sobie z dyscypliną finansową głównie przez restrykcyjną politykę finansową.

Płynne kursy walutowe cechują się mniejszymi praktykami protekcjonistycznymi (cła i inne bariery), które mogłyby ograniczyć wolność i swobodę handlu i wymiany kapitału.

W rzeczywistości jednak, żadna waluta nie jest całkowicie oparta o sztywny lub zmienny kurs walutowy. W systemie sztywnego kursu, presja wywierana przez rynek może także wypłynąć na kurs wymiany danej waluty. W takich sytuacjach bank centralny danego kraju może zostać zmuszony do zmiany przyjętego kursu w stosunku do waluty, z którą związał swoją walutę. W płynnym systemie, bank centralny może również zostać zmuszony do interwencji na rynku walutowym, aby zapewnić stabilność kursu swojej waluty oraz w celu walki z inflacją. W systemie zmiennego kursu interwencje są jednak rzadkością i podejmowane są zazwyczaj w ostateczności.