Ubezpieczenia rentowe

Kto podlega ubezpieczeniu rentowemu

Ubezpieczenie rentowe gwarantuje świadczenia pieniężne, w przypadku utraty dochodów pieniężnych związanej z wystąpieniem ryzyka inwalidztwa (niezdolność do pracy lub śmierć żywiciela). W takiej sytuacji osoby opłacające składki na ubezpieczenie rentowe otrzymują rentę, która zastępuje im utracone wynagrodzenie lub dochód a w przypadku śmierci ubezpieczonego żywiciela wypłacane są renty rodzinne.

 

Kto podlega ubezpieczeniu rentowemu?

Obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu ubezpieczenia rentowego podlegają osoby, które są:

1. pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

2. osobami wykonującymi pracę nakładczą,

3. członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni zajmujących się produkcją oraz spółdzielni kółek rolniczych zajmujących się produkcją rolną, wykonującymi pracę na rzecz tych spółdzielni na podstawie innej niż stosunek pracy lub wytwarzającymi na jej rzecz produkty rolne w prowadzonym przez siebie gospodarstwie oraz osób z nimi zrównanych,

4. osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanym dalej zleceniobiorcami oraz osobami z nimi współpracującymi (nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu z tego tytułu osoby, które są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studenci, do ukończenia 26 lat”),

a. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi, tj.:
b. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej oraz innych przepisów szczególnych,

c. twórcami i artystami,

d. osobami wykonującymi wolny zawód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,

6. posłami i senatorami pobierającymi uposażenie,

7. osobami pobierającymi stypendia sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

8. pobierającymi stypendia słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Państwowej,

9. osobami wykonującymi odpłatną pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

10. osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwentami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy,

11. duchownymi oraz członkami zakonów męskich i żeńskich kościołów i związków wyznaniowych, z wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów, którzy nie ukończyli 25 roku życia,

12. żołnierzami niezawodowymi w służbie czynnej,

13. osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej,

14. funkcjonariuszami Służby Celnej,

15. osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

16. osobami pobierającymi zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej.

 

Dobrowolnie na wypadek niezdolności do pracy mogą ubezpieczyć się:

1. osoby, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do zasiłku pielęgnacyjnego, nie podlegają ubezpieczeniu społecznym emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów,

2. małżonkowie pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach specjalnych za granicą, w instytucjach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,

3. obywatele polscy wykonujący prace za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatele polscy wykonujący prace w podmiotach zagranicznych na terytorium rzeczpospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby, ani przedstawicielstwa,

4. studenci oraz uczestnicy dziennych studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,

5. alumni seminariów duchownych, nowicjusze, postulani i junioryści do ukończenia 25 roku życia.

Składka na ubezpieczenie rentowe

Składka na ubezpieczenie rentowe wynosi 6 proc. podstawy wymiaru składki. Składka opłacana jest w części  przez pracodawcę (4,5 proc. podstawy wymiaru), a w części przez pracownika (1,5 proc. podstawy wymiaru).

Na ubezpieczenie rentowe składka naliczana jest od podstawy wynoszącej maksymalnie 30 – krotność przeciętnego wynagrodzenia. W momencie gdy wynagrodzenie osoby ubezpieczonej z tytułu niezdolności do pracy przekroczy w danym roku kalendarzowym wysokość trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia, w kolejnych miesiącach tego roku nie pobiera się składki z tytułu ubezpieczenia.

Renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta inwalidzka przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uznaje się natomiast osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami.

 

Z tytułu niezdolności do pracy przysługuje renta w tym renta szkoleniowa

Podstawowym warunkiem uzyskania renty jest wystąpienie całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Od 1 listopada 2005 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 169, poz. 1412).

Zgodnie z nowo obowiązującymi przepisami niezdolność do pracy orzekana jest na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie będzie rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, wówczas niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat. Nowe uregulowania stanowią również, że jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

 

Zgodnie z art. 24a ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1412), której przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2006 r., osoby, które osiągnęły wiek emerytalny tj. w przypadku kobiet – 60 lat, w przypadku mężczyzn - 65 lat, emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury. Wysokość tak przyznanej emerytury nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

 

Renta szkoleniowa

Prawo do renty szkoleniowej przysługuje osobie, która spełnia warunki wymagane do przyznania renty i otrzyma orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Po przyznaniu renty organ rentowy kieruje zainteresowanego do powiatowego urzędu pracy w celu odbycia szkoleń przygotowujących do zdobycia nowego zawodu.

Renta szkoleniowa przyznawana jest na okres 6 miesięcy. Na wniosek starosty, okres ten może zostać przedłużony maksymalnie do 30 miesięcy. Również na wniosek starosty okres 6 miesięcy może zostać skrócony, jeżeli starosta uzna, że nie ma możliwości przekwalifikowania do innego zawodu oraz gdy pobierający rentę nie uczestniczy we wskazanych szkoleniach. W przypadku gdy starosta zawiadomi o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu organ rentowy ponownie kieruje zainteresowanego do lekarza orzecznika.

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty, nie mniej jednak niż w wysokości najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:

- jest niezdolna do pracy,

- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

 

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

- stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji,

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Obok ustalenia stopnia niezdolności do pracy lekarz orzecznik dokonuje również ustaleń dotyczących:

- daty powstania niezdolności do pracy,

- przewidywanego okresu trwania niezdolności do pracy,

- związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,

- niezdolności do samodzielnej egzystencji,

- celowości przekwalifikowania zawodowego.

 

Okresy składkowe i nieskładkowe

Wymagany do przyznania renty okres składkowy i nieskładkowy różni się w zależności od wieku ubezpieczonego, w którym powstała niezdolność do pracy. Okresy te przedstawiają się następująco:

- 1 rok - jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 lat,

- 2 lata - jeśli niezdolność powstała w wieku od 20 do 22 lat,

- 3 lata - jeśli niezdolność powstała w wieku od 22 do 25 lat,

- 4 lata - jeśli niezdolność powstała w wieku od 25 do 30 lat,

- 5 lat - jeśli niezdolność powstała w wieku powyżej 30 lat.

W przypadku osób, które stały się niezdolne do pracy w wieku powyżej 30 lat okres wymaganych 5 lat musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

W przypadku ubezpieczonego, który nie ma wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony jeżeli:

zgłoszenie do ubezpieczenia nastąpiło przed osiągnięciem 18 roku życia albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponad podstawowej lub wyższej oraz posiada do dnia powstania niezdolności do pracy nieprzerwane (lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy) okresy składkowe i nieskładkowe.

Zasady ustalania wysokości rent

Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy

Podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie, od którego ubezpieczony miał naliczane składki na ubezpieczenie społeczne.

Podstawę wymiaru stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym ubezpieczony zgłosił wniosek o rentę.

Ubezpieczony ma prawo sam wybrać, które lata stanowić będę podstawę do naliczenia świadczenia, pamiętając jednak że muszą to być kolejne lata nawet wówczas gdy w niektórych z tych lat, przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne.

Na wniosek ubezpieczonego do wyliczenia podstawy wymiaru rent można przyjąć zwaloryzowaną przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w okresie 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W przypadku osób, od których do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy wymagany jest okres ubezpieczenia krótszy niż 5 lat i nie można ustalić podstawy wymiaru renty z okresu 10 lat, podstawę wymiaru ustala się na podstawie okresu faktycznego ubezpieczenia. Podobnie wylicza się podstawę wymiaru rent osobom, od których wymaga się 5-letniego okresu ubezpieczenia, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru z kolejnych 10 lat ze względu na pełnienie czynnej lub zastępczej służby wojskowej albo korzystanie z urlopu wychowawczego.

Podstawa wymiaru renty wylicza się tylko osobom, które podlegały ubezpieczeniu społecznemu co najmniej jeden rok kalendarzowy.

Do wyliczenia podstawy wymiaru uwzględnia się składniki wynagrodzenia, od których ubezpieczony miał naliczane składki na ubezpieczenie społeczne. Przy wyliczeniu podstawy wymiaru renty uwzględnia się również wysokość wynagrodzeń z tytułu niezdolności do pracy, a także kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego oraz wartość świadczeń rekompensacyjnych. Ponadto uwzględnia się wysokość zasiłku dla bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych i stypendiów wypłaconych z Funduszu Pracy oraz uposażenie z tytułu służby wojskowej.

 

Przy ustalania wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy brane są pod uwagę okresy:

składkowe,

nieskładkowe,

hipotetyczne.

 

Okresy składkowe

Okresy, ubezpieczenia i opłacania składek oraz inne okresy wymienione w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Okresy nieskładkowe

Są to okresy, za które nie były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne.

Okresy hipotetyczne

Są to okresy będące uzupełnieniem 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego, przypadającego w okresie od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Procedura ubiegania się o rentę

Procedura ubiegania się o rentę

Decyzje o przyznaniu renty wydają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Postępowanie w sprawie świadczenia może być wszczęte nie tylko na wniosek osoby zainteresowanej. Wniosek taki może być zgłoszony przez jej pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna, która nie jest ograniczona w zdolności do czynności prawnych i działa na podstawie pełnomocnictwa. Może to być członek najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, opiekun społeczny, przedstawiciel zakładu pracy. Wszyscy oni muszą jednak działać za zgodą zainteresowanego. Pełnomocnictwo lub zgoda powinny być udzielone przez zainteresowanego na piśmie. Postępowanie przyznania renty rozpoczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego.

Od 1 stycznia 2005 r. weszły w życie przepisy wprowadzające dwuinstancyjność w postępowaniu orzeczniczym. Organem orzekającym w I instancji jest lekarz orzecznik ZUS, natomiast w II instancji orzekają komisje lekarskie Zakładu. Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia. Sprzeciw można wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Prawo wniesienia sprzeciwu przysługuje od orzeczenia lekarza orzecznika wydanego po 31 grudnia 2004 r.

Podstawą do wydania decyzji przez organ rentowy w sprawie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy są:

orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu, orzeczenie komisji lekarskiej.

Warto podkreślić, że niewykorzystanie drogi odwoławczej w ZUS spowoduje odrzucenie przez sąd odwołania opartego jedynie na orzeczeniu lekarza orzecznika.

Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Nowelizacja wprowadziła także zmiany w kodeksie postępowania cywilnego w zakresie procedury odwołań od decyzji - zmiany te zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2005 r. Zgodnie z nimi, jeżeli w odwołaniu od decyzji organu rentowego zostaną wskazane nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS (od którego nie wniesiono sprzeciwu) bądź orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, organ rentowy nie kieruje odwołania do sądu. Odwołanie takie zostanie przekazane przez organ rentowy lekarzowi orzecznikowi do ponownego rozpatrzenia, a poprzednia decyzja zostanie uchylona. Po rozpatrzeniu nowych okoliczności, wydana zostanie przez organ rentowy nowa decyzja, od której będzie można odwołać się do sądu.

 

Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć:

-          zaświadczenie o stanie zdrowia, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie,

-          druk ZUS N-10 wypełniony przez zakład pracy,

-          dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe,

-          zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia wystawione przez zakład pracy wg wzoru określonego przez ZUS (druk Rp-7).

Wysokość wynagrodzenia może udokumentować legitymacją ubezpieczeniową, a także na podstawie danych zawartych w umowie o pracę, pismach o powołaniu, mianowaniu oraz innych pismach, określających poziom wynagrodzenia danej osoby. W przypadku, gdy osoba starająca się o rentę nie może udowodnić w ten sposób wysokości wynagrodzenia może przedstawić kopię dokumentacji płacowej sporządzoną przez archiwum.

Prawo do renty powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków niezbędnych do nabycia tego prawa. Rentę wypłaca się od dnia powstania prawa do świadczeń , nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie renty. Rentę rodzinną wypłaca się natomiast od miesiąca śmierci ubezpieczonego, jeżeli wniosek zostanie złożony nie później niż w następnym miesiącu.

Uwaga: Szczegółowe informacje o zasadach składania wniosków rentowych znajdziecie Państwo na stronach internetowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (www.zus.pl).

 

Emerytura z urzędu przyznawana jest renciście, którzy ukończył 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna oraz podlegał ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emerytura jest przyznawana z urzędu zamiast dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy bez względu na to czy rencista , który osiągnął wiek emerytalny, ma okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania emerytury. Rencista musi jednak posiadać jakikolwiek okres ubezpieczenia. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku, gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana, od dnia, którego podjęto jej wypłatę. Emerytura z urzędu nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

Renta rodzinna

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny po osobie, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz po osobie ubezpieczonej, która spełniła warunki do przyznania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy ocenie prawa do renty rodzinnej przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

W przypadku śmierci osoby pobierającej zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny także wówczas, gdy osoba, po której przysługuje renta, zmarła po upływie 18 miesięcy od ustania okresów uprawniających do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W takim przypadku uznaje się bowiem, że osoba zmarła spełniła warunki konieczne do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Do renty rodzinnej uprawnione są:

Dzieci (zobacz)

Wdowa (zobacz)

Wdowiec (zobacz)

Rodzice (zobacz)

Wysokość renty rodzinnej (zobacz)

Dzieci

Dzieci -własne, drugiego małżonka, przysposobione, które nie ukończyły 16 lat lub 25 lat w przypadku gdy się uczą. Renta rodzinna bez względu na wiek przysługuje dzieciom, które stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 roku życia lub w trakcie nauki w szkole do ukończenia 25 roku życia. Jeżeli dziecko ukończy 25 lat na ostatnim roku studiów, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli spełniają łącznie dwa warunki tzn:

- zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika, emeryta lub rencisty, chyba że śmierć była następstwem wypadku,

- nie mają prawa do renty po rodzicach, rodzice nie mogą zapewnić im utrzymania lub gdy pracownik, emeryt lub rencista albo jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

 

Prawo do renty rodzinnej dla dzieci po ukończeniu przez nie 16 roku życia zależy od tego czy dziecko się uczy. Prawo do renty mają dzieci, które uczą się w trybie: stacjonarnym, wieczorowym, zaocznym i korespondencyjnym w:

- szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, szkołach wyższych państwowych i niepaństwowych działających na podstawie ustawy o szkolnictwie wyższym,

- szkołach i seminariach prowadzonych przez kościół katolicki,

- na kursach przysposobienia i doskonalenia zawodowego, prowadzonych w formach szkolnych lub pozaszkolnych trwających co najmniej 3 miesiące.

Renta rodzinna przysługuje również dzieciom, które uczą się za granicą w szkołach podstawowych i wyższych oraz dzieciom, które za granicą uczą się języka obcego, na kursach trwających co najmniej 3 miesiące.

Wdowa

Prawo do renty rodzinnej przysługuje wdowie, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy. Renta rodzinna przysługuje również wdowie, która nie osiągnęła tego wieku, ale wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym, które nie ukończyły 16 roku życia. W przypadku gdy dziecko, wnuk lub rodzeństwo zmarłego uczy się, wdowie przysługuje renta rodzinna po zmarłym do 18 roku życia dziecka. Wdowie przysługuje renta rodzinna również w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy.

Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dziecka do 16 roku życia (18 roku gdy dziecko się uczy) lub zaprzestania opieki nad dzieckiem uznanym za całkowicie niezdolne do pracy.

Małżonka rozwiedziona oraz wdowa, która w chwili śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków wymaganych od wdowy, w chwili śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową.
Wdowa, która nie spełnia żadnego z wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej a nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od dnia śmierci męża. Może również otrzymać rentę rodzinną na okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej. Rentę rodzinną przyznaną na udział w szkoleniach nie można pobierać dłużej niż przez okres 2 lat od śmierci męża.

Wdowiec

Wdowiec nabywa prawo do renty rodzinnej na takich samych zasadach jak wdowy. Wiek uprawniający wdowca do renty rodzinnej wynosi również 50 lat.

Rodzice

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki takie jak dla wdów/wdowców oraz gdy zmarły syn lub córka w sposób znaczący przyczyniał się do ich utrzymania.

Wdowa, wdowiec i dziecko nie tracą prawa do renty rodzinnej po zawarciu związku małżeńskiego.

Wysokość renty rodzinnej

Renta rodzinna wynosi:

- dla jednej osoby uprawnionej - 85% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałoby zmarłemu,

- dla dwóch osób uprawnionych - 90% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałoby zmarłemu,

- dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która przysługiwałoby zmarłemu.

Wszystkim członkom rodziny, którzy mają prawo do renty po zmarłym przysługuje jedna łączna renta rodzinna, w razie konieczności jest dzielona w równych częściach pomiędzy uprawnionych.

Sierota zupełna uprawniona do renty otrzymuje dodatek dla sierot zupełnych.