WIĘZI SPOŁECZNE (organizacja grupy) – określa ogół stosunków społecznych (sprawują kontrolę społeczną, a jednostkami i podgrupami w danej zbiorowości, tak aby tworzyły one spójną całość i nieustannie się rozwijały), instytucji i środków kontroli społecznej wiążących jednostki w grupy i kręgi społeczne i zapewniających ich trwanie. Pozwala na odróżnianie grupy społecznej od zbioru społ czy skład społeczny;

Pewien sposób określenia stosunków między jednostkami, instytucjami, organizacjami.

Więzi, które tworzą się w grupie wynikają z świadomości przynależności jej członków, a przejawiają się w posiadaniu wspólnych wartości czy interesów, w pierwszeństwie interesów grupowych przed osobistymi.

Funkcją jest zapewnienie danej grupie trwałości, postępu i rozwoju, zapewnienia i zaspokojenie podstawowych indywidualnych i zbiorowych potrzeb jej członków, jest gwarantem lojalności i uczciwości w grupie, uporządkowuje grupę od wewnątrz, organizuje ją, zapewnia jej spójność, pozwala podjąć współpracę z innymi zbiorowościami lub też przeciwstawić się im.

Elementy więzi społecznej:

1. Stosunek społeczny (miedzy co najmniej dwoma partnerami. Żeby zaistniał stosunek społeczny musza być spełnione: styczność przestrzenna, psychiczna, społeczna. Interakcje personalne: jednostronny wybór, wzajemny wybór, odrzucenie, wzajemne odrzucenie, jedna strona wybiera druga odrzuca, jedna strona odrzuca, druga wybiera.

2. Instytucja społeczna – pewien zespół urządzeń materialnych i niematerialnych przy pomocy

których upoważnione jednostki mogą dokonywać czynności społecznie doniosłych, np.

konfesjonał, kat, narzeczeństwo, sędzia.

3. Systemy społecznej kontroli: zwyczaje, obyczaje, sancje.

STYCZNOŚĆ SPOŁECZNA występuje wtedy, gdy osoby pozostające ze sobą w styczności przestrzennej, dostrzegają wzajemne u siebie interesujące ich cechy bądź rzeczy, wówczas starają się nie tylko dokładniej poznać, ale i pozyskać lub wymienić jakieś wartości.

Klasyfikacja i przykłady styczności społecznych:

1) styczność przestrzenna - najwcześniejszy etap kształtowania się więzi. Pojawia sie wówczas,

gdy jednostki spostrzegają innych ludzi, lokalizują ich w przestrzeni i uświadamiają sobie obecność innych;

2) styczność psychiczna - objawia się wzajemnym zainteresowaniem pewnymi cechami osób

pozostających w styczności przestrzennej. To zauważanie cech, które mogą zaspokoić różne

potrzeby, poznawanie się i zacieśnianie więzi;

3) styczność społeczna - wzajemne dostrzeganie u siebie interesujących cech bądź rzeczy, chęć

dokładniejszego poznania i pozyskania lub wymiany jakiejś wartości.

INSTYTUCJE – urządzenia admin, Polit, kult – zapewniają zaspokojenie potrzeb, a równocześnie zapewniają, że czynności prowadzące do zaspokojenia potrzeb, przebiegające w ramach stosunków społ nie są dyktowane tylko samowolą działających, ale są regulowane przez normy.

Funkcje:

- możliwość zaspokojenia potrzeb różnego rodzaju,

- regulują działania mieszkańców w ramach stosunków społ,

- zapewnienie ciągłości życia społecznego i kontynuacja czynności publicznych (mimo bruku danej osoby),

- dokonują integracji dążeń, działań i stosunków jedn i umacniają wewn spójność zbiorowości.

Definicje:

1. nazywa się gr os powołanych do załatwienia spraw doniosłych dla całej zbiorowości;

2. formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków gr w imieniu całości;

3. oznacza zespół urządzeń materialnych i śr działania pozwalających niektórym członkom gr na wykonywanie publicznych funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb i regulowanie czynności całej gr;

4. role społ niektórych członków, specjalnie doniosłe dla życia gr.

Cechy:

- sposoby działania w imieniu całej gr jako całości,

- działania impersonalne (wykonywane niezależnie od osobistych cech i interesów człow, który je wykonuje,

- czynności są określone przez gr jako całość i jedn muszę je wykonywać zgodnie z tym określeniem.

Elementy składowe:

- posiadanie własnego celu,

- określone czynności dopuszczalne,

- ustalone są role społ,

- dysponowanie śr i urządzeniami potrzebnymi dla wykonywania zada (np. śr materialne, idealne, symboliczne).

Warunki skuteczności i sprawności funkcjonowania:

- wyraźne określenie celu i zakresu wykonywania czynności,

- racjonalny podział pracy i racjonalna jej organizacja wewn instytucji,

- stopień depersonalizacji czynności i obiektywizacja czynności (stopień uniezależnienia czynności od interesów i osobistych dążności pracowników danej instytucji),

- uznanie i zaufanie,

- sprawne działanie instytucji zależy od tago, jak jest ona włączona w cały syst instytucji państwowych i społ.

Podział instytucji:

- formalne i nieformalne,

- ekonomiczne, polityczne, wychowawcze i kult, socjalne (społ), religijne.

Instytucje stanowią podst ukł więzi społ, trwały, zmaterializowany, wokół którego skupiają się wszystkie pozostałe elementy więzi.

KONTROLA SPOŁECZNA

Każda gr, każda zbiorowość społ rozwija szereg miar, sugestii, sposobów przekonywania, nakazów i zakazów, system perswazji i nacisku, sankcji aż do przymusu fiz włącznie, syst sposobów wyrażania uznania, wyróżniania, nagród, dzięki któremu doprowadza zachowania jednostek i podgrup do zgodności z przyjętymi wzorami działań, do respektowania kryteriów wartości – system ten nazywanym systemem kontroli społecznej.

Jest ona zespołem czynników łączących ludzi, jednostki interesują się więc sprawami więzi tak samo jak własnymi sprawami osobistymi.

Grupa, zbiorowość, do której należymy staje się jakby częścią nas samych i interesowanie się gr jest także interesowanie się sobą. Kontrola nad innymi jest więc przejawem także zainteresowania własnymi sprawami.

Rodzaje mechanizmów:

- psycho-społeczne (odczuwanie posłuszeństwa wobec norm i wartości jako wewn, moralny przymus),

- materialno-społeczne (przymus zewn, stosowany przez instytucje).

ZWYCZAJE – ustalony sposób zachowania się w określonych syt, który nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia (np. wczesne wstawanie, sposób mówienia czy ubierania się); powstają jako nawyki indywidualne, mogą się ustalać drogą tradycji, są tolerowane, a potem stają się szacowne; naruszenie w gr nie spotyka się z potępieniem, ale członkowie gr o silnej więzi mają poczucie obowiązku szanowania ich.

OBYCZAJE – ustalony sposób postępowania, z którym gr wiąże już pewne oceny moralne i do którego naruszenie wywołuje sankcje negatywny; zakłada pewien przymus w uznawaniu wartości gr i przymus w takim definiowaniu syt, które prowadzi do zachowań pożądanych z pkt widzenia gr; są więc wzorami zachowań, zw z wartościami uznawanymi przez gr, zachowań mających znaczenie dla przebiegu życia gr, oraz z syt ważnymi dla całego życia gr.

SANKCJE – reakcje gr na zachowania się członków w syt społ ważnych.

Rodzaje:

- negatywne – kary,

- pozytywne – nagrody,

- formalne – policja, sądy, cenzura (negatywne – cały arsenał kar przewidzianych przepisami prawa, czyli nagany, grzywny, areszt, więzienie; pozytywne – publiczna pochwała, podziękowanie przez przedstawicieli władz),

- nieformalne – opinia publiczna, kręgi koleżeńskie, gr rówieśnicza (negatywne – wyrażanie zdziwienia, zgorszenia, szyderstwa, odmowa podania ręki; pozytywne – reakcja aprobująca zachowania zgodne z systemem wartości zbiorowości i korzystne dla gr, czyli milczące uznanie gr, uznanie autorytetu),

- prawne – syst kar i nagród przewidzianych przez przepisy prawa,

- etyczne – syst kar i nagród za zachowanie kwalifikowane jako niemoralne i moralne,

- satyryczne – syst drwin, ośmieszeń, lekceważenia okazywanego człow, którego zachowania są kwalifikowane jako niepoważne, śmieszne, komiczne,

- religijne – nagrody i kary przewidziane przez syst dogmatów i wierzeń, dowolnej religii za przestrzeganie czy naruszania jej nakazów i zakazów.