Okresy rozwoju postnatalnego (pourodzeniowego, pozamacicznego) z następującymi podokresami:

-noworodkowy (pierwsze 28 dni życia dziecka)

-niemowlęcy (od 1 miesiąca życia do 1 roku)

-Wczesnego dzieciństwa – poniemowlęcym (2-3 r.ż.)

-Przedszkolnym 4-6 r.ż.

-szkolnym (7-15 r.ż.)

Faza obojętno płciowa (dziew. Do 8 roku życia, chłopcy do 9)

Faza dojrzewania płciowego ( od 8-9 do 15-17)

-młodzieńczym (16-20 r.ż.)

-dojrzałości (od 20-25 do 40-50)

-starzenie się 9od 40/50 r.ż., indywidualnie różne)

Pierwszy rok życia

-charakteryzuje się bardzo intensywnym rozowjem, ale malejącym stopniowo tempem wzrastania.

-średnie miesięczne przyrosty masy ciała wynoszą w 1 półroczu- 600g, a w 2 półroczu 500g. W pierwszym roku życia następuje podwojenie (4-5mies życia) i potrojenie masy ciała (8-9mies życia).

-Długość ciała- wciągu 1 roku życia wzrasta średnio o 25 cm, w tym w I kwartale o 10cm. Obwód głowy powieksza się o około 10 cm, obw klatki o ok. 12 cm. Od 3 mies życia następuje wyrównanie obwodów głowy i klatki piersiowej, od tego okresu obwód klatki jest stale większy od obwodu głowy.

-ciemie tylne-małe zarasta do 6-8 tyg., a ciemię przednie –duże do 15-18 mies.

Od 3 miesiąca życia obserwuje się szybkie tempo wzrastania kośca i przekształcanie się proporcji ciała w wyniku intensywnego rozwoju kończyn dolnych. W 3 kwartale życia następuje rozwój uzębienia mlecznego. Dziecko 12 miesięczne powinno mieć 6 zębów (4 siekacze górne i 2 dolne). Do 3-4 mies. życia niemowlę jest odporne na choroby zakaźne dzięki nabytym od matki przeciwciałom.

Niemowlęta są skłonne do zapalenia płuc, zakażeń jelitowych (biegunki), drgawek czynnościowych.

Najwżniejsze czynności opiekuńczo wychowawcze w okresie niemowlęcym.

- częste i bliskie kontakty z matką

-systemaytczne przestrzeganie rytmu dobowego

-racjonalne żywienie

-przestrzeganie wskazań pielęgnacyjno-higienicznych

-wspomaganie aktywnogsci przez bodźce słowne i ………..

-systematyczna kontrola rozwoju fiz. I psychoruchowego

-profilaktyka krzywicy- podawanie Wit D

-realizacja szczepień ochronnych

2-3 okres życia (o. poniemowlęcym)

-następuje zmniejszenie dynamiki rozwoju, ale tempo rozwoju jest jeszcze dość szybkie do końca 3 roku. Srednie przyrosty masy ciała i wzrostu wynoszą:

-w 2 r.ż. 2,5 kg 10 cm

-w 3 r.ż. 2,5 kg 8 cm

-rozwija się układ mięśniowy, kościec ulega rozrostowi i pogrubieniu. Umacniają się fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Rosną kończyny i zmniejsza się kształt klatki.Do końca 2.r.z wyrastają wszystkie żeby mleczne.

-Zmniejsza się zachorowalnośc na choroby przewodu pokarmowego, a wzrasta na choroby górnych dróg oddechowych i zakaźnych.

-Rozwój psychoruchowy, intelektualny, społeczny teworzą integralną całośc. Bardzo intensywny jest rozwój mowy biernej (rozumienie słów), i czynnej ( świadome wypowiadanie w 2 r.ż. 200-300 słów, w 3 r.ż. 900-1200 słów. Następuje doskonalenie czynności samodzielnego chodzenia (w 3 r.ż. chód jest zautomatyzowany, harmonijny) sprawności manipulacyjnej, samoobsługi i procesów poznawczych.

-Dziecko opanowuje kontrolne oddawanie moczu i stolca, najpierw w dzień a później w nocy

- charakt. Dla dziecka, ciekawość poznawcza, w tym wieku odczuwa chęć zaspokajania potrzeb m.in. potrzeby głodu.

-przełomem w kształtowaniu osobowości (ok. 2,5 lat) wyodrębnienia siebie ze swojego otoczenia. Pojawanienie się początku orientacji w płci na podstawie imienia lub ubioru, wzrasta egocentryzm, wewgetatywizm i upór. Nawiazywane są pierwsze kontakty z rówieśnikami.

Niektóre dzieci w sytuacji zagrożenia wymagają zaspokojenia potrzeby stałej obecności matki i przytulania się do niej. Obowiązuje przestrzeganie regularnego planu życia. Ze względu na dużą wrażliwość i nastawienie badawcze dziecka należy je chronic przed wypadkami.

Okres przedszkolny- (4-6 roku życia)

-roczne przyrosty wysokości wynoszą 5-7 cm, masy ciała 2-2,5 kg

-zmniejszenia się wypuklenia brzucha, rosną konczyny

-ustępuje fizjolog. Płaskostopie, ważne właściwe obuwie

- „głód ruch” bardzo duża ruchliwość dziecka związana z rozwojem ukł mięśniowego, róch jest krótkotrwały, dziecko szybko się męczy

-skonnoisc do urazów i wad postawy (niedostateczne wykształcenie ukł. Wiązadłowego i duża ruchliwośc

-od 6 r.z. następuje zmiana uzębienia mlecznego bna stałe

-postępuje rozwój układu limfatycznego, krążenia, oddechowego, z przeponowego na piersiowy, zwolnienie tętna, liczby oddechów.

-duża pobudliwośc nerwowa

-nasila się zachorowalność na choroby zakaźne

-rozwija się wyobraźnia i bezkrytyczna fantazja

-doskonalenie ruchów postawno-lokomocyjnych (bieg, skoki wspinanie)

-w 6.r.z obserwuje się myślenie konkretno-wyobrażeniowe, swobodne posługiwanie się mową potoczną, podporządkowanie się wymogom życia zbiorowego i naśladownictwo rodziców, dlatego kształtuje się model postępowania właściwy dla danej płci.

- w ciągu 6-7 lat dziecko osiąga tzw dojrzałośc szkolną. Najważniejjsze kryteria tej dojrzałości to: poziom myślenia odpowiedni do wieku, celowa działalnośc, poczucie obowiązku, koncentracja uwagigi, umiejętność wyk zadań w zespole, rozumienie symboli słownych

-pomocne w osiąganiu dojrzałości szkolnej, jest ćw w końcowej fazie okresu przedszkolnego sprawności manualnej dziecka, orientacji w stosunkach przestrzennych, samodzielności, zaradności i zdyscyplinowania.

Wiek szkolny (7-10 lat) faza obojętno płciowa:

-charakt. Dojrzewanie OUN (w zakresie wyższych czynności mózgowych)

-tempo wzrastania- roczne- 5cm, waga 3 kg

-obwód głowy siega wartości zbliżonej do ostatecznej

-postępuje rozwój układu mięnsiowego i aparatu więzadłowego.

-wzrasta siła mięsni i sprawność ruchowa

-utrzymuje się skłonność do wad postawy

-dalsza zmiana uzębienia mlecznego

-doskonalenie się czynności narządów wew.

-wzrasta odporność na zachorowanie ale nadal czeste są choroby zakaźne i zakażenia dolnych dróg oddechowych.Zwiększa się częstość urazów i wypadków.

-dominującą formą aktywności staje się nauka

-wyraża się poczucie odpowiedzialności i umiejętnosaci wykonywania obowiązków

-intensywny rozwój myślenia i mowy

-wzrasta potrzeba obcowania i współdziałania z rówieśnikami dochodzi do umiejętności opanowania czytania i pisania

- ruchy dziecka są płynne i harmonijne, dziecko cechuje gibkość i zwinność.

Okres dojrzewania: (po 10 r.ż.) Faza dojrzewania płciowego:

-charaktegryzuje się burzliwymi przemianami morfologicznymi i funkcjonalnyggmi, kt naruszają równowagę jaką dał okres poprzedni i prowadza do osiegniecia dojrza łosci płciowej oraz zdolności rozrodu.

-intensywne przyrosty wysokości ciała (do ok. 10 cm rocznie)

-rozwój 2 i 3-rzedowych cech płciowych spowodowany działaniem hormonów gonad i androgenów nadnerczowych

-różnicowanie sylwetki męskiej i żeńskiej

Rozwój gonad

-dszybkie tempo wzrostu stwarza konieczności wzmożonej pracy wszystkich układów, co może prowadzic do wystąpienia objawów przepracowania i niewydolności tych układów

Równocześnie z przemianami somatycznymi występują przemiany psychiczne

-rozwój inteligencji

-bogate Zycie psychiczngeg

-nadmierna pobudliwośc na bodźce

-stabilnośc nastroju

-nadwrażliwośc emocjonalna

ROZWÓJ SOMATYCZNY DZIECI I MŁODZIEŻY - wybrane aspekty.

Auksologia- (auksyn z grec rosnąć, rozwijać się) jest nauka o rzwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływanich środowiska zew na rozwijajacy się organizm.

Umiejętnośc diagnozowania poziomu rozwoju oraz dynamiki wzrastania i dojrzewania jest podstawowym i niezbędnym elementem.

Program optymalnej opieki nad zdrowiem dzieci i modzieży.

W przebiegu rozwoju fiz. Wyróżniamy 3 grupy procesów:

wzrastanie- czyli zwiększenie się wymiarów i masy ciała.

Oceniając wzrastanie określa się:

-wielkośc badanej cechy( na podstawowe oceny danych somatometrycznych, tj np. masy ciała), długości/wysokości ciała.

-tempo wzrastania mierzone wielkością przyrostu danej cechy w określonej jednostce czasu

-rytm wzrastania wyrażamy zmianami tempa (przyspieszenie lub zwolnienie) o różnych okresach rozwoju.

różnicowanie- polegające na morfologicznej specjalizacji narządowych i kształtowaniu typowych proporcji ciała.

dojrzewania- przebiega równolegle z procesami wzrastgangia i różnicowania. Obejmuje doskonalenie się budowy i czynności poszczególnych narządów oraz ustroju jako całości i prowadzi do osiągnięcia stabilizacji biolog organizmu.

Procesy wzrastania, różnicowania i dojrzewania są nierozłącznymi elementami rozwoju fiz., i obejmuje ok. ¼ przeciętnej długości życia osobniczego.

Podział czynników wpływających na rozwój

czynniki endogenne

-czynniki genetyczne (determinanty), właściwości śródmacicznego środowiska organizmu matki i jej metabolizu.

-czynniki hormonalne- (stymulatory)

czynniki egzogenne

-czynniki środowiskowe tzw. Modyfikatory

Czynniki genetyczne stanowią zestaw genów dziedzicznych po rodzicach. Zespól informacji gamet zwanej genotypem zawarty w cząsteczkach kwasu dezoksyrybonukleinowego DNA

Każda z cech dziecka warunkuje para genów, z których jeden pochodzi od ojca, a drugi od matki. Rodzice przekazują potomstwu 23 …………..

Elementy rozwoju determinowane przez czynniki genetyczne:

-natężenie procesów metabolicznych

-działanie poszczególnych gruczołów dokrewnych

-przebieg procesów dojrzewania i róznicowaniatkanek

-konstrukcja psychiczna

Występowanie i skłonnośc do chorób

-proces dojrzewania płciowego

-sposób reagowania organizmu na bodźce środowiskowe

-tempo i rozwój uzębienia mlecznego i stałego

-kształt i wymiary ciała

Biologiczny wpływ matki na dziecko w czasie jego rozwoju prenatalnego może być modyfikowany:

-wiekiem i liczbą przebytych ciąż

-stanem zdrowia

-trybem życia

-sposobem odżywiania

-przyjmowanymi lekami i używkami

-innymi niekorzystnymi dla matki czynnikiami oddziałującymi na Płud

-wpływ metabolizmu matki na dziecko utrzymuje się także po orodzeniu przez karmienie piersią

Czynniki hormonalne (stymulatory) warunkuja zachowanie homeostazy środowiska wew. Wywierają wpływ na wiele ważnych funkcji ustroju tj:

-wzrastanie, różnicowanie, dojrzewanie narządów

-przebieg procesów metabolicznych, odpornościowych i adaptacyjnych

Dla prawidłowego przebiegu procesu rozwoju podstawowe znaczenie mają następujące grupy hormonów:

-wzgrostu (soma tropina, somatomedyna, insulina)- wpływają na podziały komórkowe i biosyntezę białka.Kontrolują rozrost tkanek, tkanki kostnej. Są niezbędne do formowania się nowe chrząstki (działanie???dotropowe, nieodzowne do wzrostu szkieletu.

-tarczycy- 9tyreotropina, tyroksyna, tyjodotyro??????? Oddziałują bezpośrednio na procesy wzrastania przez wpływ na przyrost i uwapnienie chrząstek przynasadowych, na procesy kostnienia, uzębienia oraz rozwój układu nerw. Hormony tarczycy wpływają pośrednio na procesy narastania poprzez wpływ na biosyntezę i wydalanie hormonu wzrostu (soamtropiny)

-płciowe (androgeny nadnerczowe oraz testosteron u chłopców oraz androgeny u dziewcząt) Wpływają na androgenezę i osteogenezę, przyspieszajac wzrastanie szkieletu. Testosteron u chłopców i estrogeny i dziewcząt stymuluja rozwój kośćca, a przy stężeniu optymalnym wyzwalają bardzo szybko jego wzrost zw skokiem ????polewitaminowym??, ich nadmiar i zachowanie wzrostu.