Socjologia (wykład)

Znaczenie socjologii:
- poznanie i zrozumienie członków naszego społeczeństwa
- poznanie i zrozumienie członków innych społeczeństw

- po to aby być członkiem globalnej wioski

Socjologia ( socjo- pierwiastek społeczny egzystencji ludzkiej, logos- nauka)

Socjologia to nauka badająca:

- społeczne zachowania człowieka

- organizacje społeczne tworzone przez człowieka

- interakcje społeczne zachodzące między ludźmi

Cele socjologii:

- usystematyzowanie, czyli ujęcie w ogólną teorię społecznych doświadczeń, które są codziennie udziałem podmiotu jako istoty społecznej
- poszerzenie i pogłębienie naszego indywidualnego oglądu oraz sposobu doświadczania świata struktur i symboli społecznych, które kształtują a nie raz ograniczają nasze życie

Przedmiot badań:

- wszystkie struktury społeczne porządkujące zycie społeczności ludzkich
- symbole społeczne i kulturowe – są one tworzone przez ludzi i wykorzystywane do kontaktowania się ze sobą i organizowania własnej społeczności; są one przekazywane w procesie socjalizacji i wychowania

- wszystkie procesy, ruchy powodujące zmiany społeczne

- zjawiska tj. bunty społeczne, dewiacje, odstępstwa od przyjętych norm i wartości społecznych, działania odbiegające od tych propagowanych w procesie edukacji i wychowania


Socjologiczne koncepcje społeczeństwa
kryterium: stosunek jednostki do społeczeństwa

a) koncepcja organicystyczna
przedstawiciele : Platon, Arystoteles, Spencer
koncepcja ta kojarzy się z organizmem, społeczeństwo wyobrażamy sobie jako organizm, społeczeństwo to byt substancyjny, stanowi pewną całość zorganizowaną na wzór organizmu biologicznego, jednostka jest częścią owej całości, co oznacza że społeczeństwo jest pierwsze względem jednostki; jednostka ma do społeczeństwa wyznaczone funkcje względem społeczeństwa i sens swego istnienia i działania uzyskuje wówczas gdy je wypełnia

b) koncepcja indywidualistyczna ( inaczej atomistyczna, nomundalistyczna)
przedstawiciele: Demokryt, Hobbes, Locke, Rousseau
istnieją jedynie rzeczy jednostkowe, zaś tworzone na ich bazie całości stanowią jedynie wytwór umysłu ludzkiego ( nominalizm ontyczny) ; w czasach nowożytnych nominalizm ontyczny stał się podstawą teorii umowy społecznej – czyli warunkiem istnienia społeczeństwa jest umowa jaką ludzie zawierają pomiędzy sobą; co do przekazania części swoich jednostkowych uprawnień na rzecz całej zbiorowości. Społeczeństwo jest całkowicie podporządkowane jednostce

c) koncepcja realistyczna
przedstawiciele: Emil Durkheim
społeczeństwo jest zespołem rozmaitych stosunków łączących jednostki w obrębie danej zbiorowości. W koncepcji tej istnieje dobro wspólne odrębne od sumy poszczególnych dóbr jednostkowych. Łączenie się w pewne zbiorowości ma na celu osiągnięcie owego dobra (np.trwałości i ciągłości społeczeństwa – najważniejszy cel).
Połączenie to wymaga powołania odpowiedniej władzy grupowej w celu wyegzekwowania działań poszczególnych podmiotów na rzecz dobra ogółu. W ten sposób powstaje odrębny jakościowo podmiot działania ( od indywidualnych jednostek) i zarazem więz społeczna o charakterze duchowym.
Dobro wspólne, czyli cel działania danej zbiorowości jest różne ilościowo i jakościowo od dobra jednostkowego indywidualnych osób. Dobro jednostkowe jest podporządkowane dobru wspólnemu. Z drugiej strony jednostki mają uprawnienia względem zbiorowości w zakresie realizacji ich dóbr jednostkowych za pośrednictwem dobra wspólnego.



Prekursorzy socjologii:

AUGUST COMTE – przedstawiciel oświecenia francuskiego, powołał do życia socjologię mającą zajmować się naukowym badaniem społeczeństw, zaś jej przedmiotem są podstawowe zasady funkcjonowania świata społecznego

H.SPENCER – socjolog brytyjski, który porównał społeczeństwo do organizmu biologicznego, wtedy aby przetrwać musi spełniać kilka podstawowych funkcji :

- funkcje reprodukcyjne
- muszą produkować dobra niezbędne do przetrwania

- muszą rozdzielać owe dobra pomiędzy członków społeczeństwa funkcja redustrybucyjna
- muszą koordynować działania zbiorowe

- muszą regulować działalność swoich członków

EMIL DURKHEIM – jego badania dotyczyły świadomości zbiorowej, wg. Niego porządek społeczny złożony w społeczeństwach utrzymuje się gdy istnieje równowaga i zgodność pomiędzy wspólnymi dla wszystkich symbolami społeczno – kulturowymi (tzw. Społeczna zbiorowość) oraz specyficznymi dla jednostek symbolami wykorzystywanymi w ich konkretnych relacjach z innymi podmiotami. Istotne są tutaj badania interakcji i bezpośrednich kontaktów międzyludzkich wytwarzających świadomość zbiorową.

MAKS WEBER – dokonał analizy podstawowych sił i zjawisk pojawiających się we współczesnych społeczeństwach tj. kapitalizm, biurokracja albo instytucjonalizacja życia społecznego.

Charakterystyka podstawowych teorii socjologicznych

Funkcjonalizm ( przedstawiciele: Herbert, Spencer, Durkheim); przedmiot badania: termin funkcja
Zwolennicy funkcjonalizmu traktują rzeczywistość społeczną jako system wzajemnie powiązanych elementów. Wzajemnie powiązane elementy tworzą funkcjonalnie powiązany wzór. Jest to zintegrowany system.
Celem badań funkcjonalisty jest zrekonstruowanie funkcji jaką pełni dany element w systemie społeczno-kulturowym. Ważne jest również badanie potrzeb w ramach danego systemu. Analizuje się sposób zaspokajania konkretnych potrzeb przez elementy danego systemu. Zakłada się że jeśli każda część systemu sprawnie realizuje daną potzrebę wówczas cały system działa bez zarzutu, tworzy dobrze zorganizowany , zintegrowany układ.

Bronisław Malinowski
Funkcjonalna analiza kultury – B.Malinowski w swoich badaniach próbował określić stosunek zachodzący pomiędzy działalnością kulturową w danym społeczeństwie a ludzkimi potrzebami. Funkcja oznacza dla niego zaspokojenie potrzeb przez działalność w której ludzie jednoczą się korzystając z określonych wytworów i konsumując dobra. Wszystkie elementy kultury danego społeczeństwa są wzajemnie ze sobą powiązane funkcjonalnie.
Malinowski pragnął uchwycić podstawowe funkcje i warunki działania instytucji społecznych w ramach danej kultury, co stało się przedmiotem jego instytucjonalnej analizy kultury.
wg. Malinowskiego instytucje składają się z określonych elementów:

1) zasada naczelna (karta naczelna) określa ona idee dla której powstała instytucja, konstytuuje cel grupy i umożliwia organizację działań

2) reguły prawne, administracyjne i techniczne koordynujące działalność członków organizacji – normy opisujące obraz danej instytucji a nie jej byt rzeczywisty

3) personel – członkowie danej instytucji; zorganizowana grupa o określonej hierarchii, w której każdy pełni specyficzne funkcje i posiada określony status prawny

4) działanie członków instytucji

5) substrat materialny – wszystkie środki materialne

6) funkcje – ostateczny efekt działalności danej instytucji

Funkcjonalizm strukturalny ( A.Radcliffe-Brown)
Struktura społeczeństwa- kompleksowa sieć rzeczywiście istniejących relacji społecznych. Struktura to tyle co uporządkowanie jednostek w ramach całości, to zespół zależności występujących między członkami grupy. Struktura ciągle się odnawia, rzeczywiste relacje osób ciągle się zmieniają. Struktura jest bezpośrednią przyczyną zjawisk społecznych.

Teorie utylitarne ( A.Smith)
Wg.Smitha człowiek to istota racjonalna, wyznaczająca sobie cele i zadania i jednocześnie kalkulujące koszty osiągnięcia tych celów. Jednostka w życiu społecznym dąży do maksymalizacji zysków i minimalizacji kosztów działań. Zatem w każdej sytuacji społecznej dokonuje się swoista wymiana dóbr. Oddajemy jakieś dobro, aby otrzymać coś wg nas bardziej wartościowego.



TEORIA INTERAKCJI (George Herbart Mead) zwolennicy tej teorii twierdzili, że otaczającą nas rzeczywistość odbieramy i kształtujemy przez pryzmat symboli i gestów charakterystycznych dla danej wspólnoty kulturowej. Umiejętność prawidłowego dekodowania ma zasadnicze znaczenie dla każdego członka społeczeństwo. Bez tej umiejętności nie jesteśmy w stanie porozumieć się z innymi członkami naszej kultury, zatem pojawiają się problemy w sferze interakcji oraz wszelkich rodzajów aktywności międzyludzkiej.
wspólne i zrozumiałe dla wszystkich gesty spajają wspólnotę i zapewniają jej przetrwanie.

Konflikt – niekorzystne interakcje
Karol Marks uważał, że konflikt najczęściej wybucha na tle środowiska pracy. Konflikty te przejawiają się jako rodzaje: manifestacji, demonstracji, buntów, nowych ruchów społecznych, a nawet zbrodni czy działań przestępczych.
konflikt stanowi zatem podstawową cechę życia społecznego oraz bezpośrednich codziennych interakcji międzyludzkich.

Teoria konfliktu funkcjonalnego ( L. Coser)
podział na konflikty:

WEWNĘTRZNY – konflikty które w skrajnym przypadku mogą prowadzić do unicestwienia grupy jeżeli dotyczą fundamentalnych wartości owej grupy
ZEWNĘTRZNE - konflikty ze środowiskiem zewnętrznym, które zdażają się w czasie funkcjonowania grupy. Mogą to być np. konflikty z inną grupą. Wspólny wróg zewn. Integruje grupę
REALISTYCZNE – konflikty społeczne które rodzą się ze względu na niepełnienie określonych potrzeb w danym układzie stosunków społecznych

NIEREALISTYCZNE – nie są spowodowane sprzecznymi interesami antagonistów, lecz potrzebą rozładowania napięcia jednej ze stron. Tutaj konflikt nie toczy się dla osiągnięcia rzeczywistych rezultatów lecz jest celem samym w sobie. Wybrany przeciwnik może być w każdej chwili zastąpiony przez inny odpowiedni obiekt.

Funkcje konfliktów:

A)Pozytywne – możliwość przywrócenia spójności i jedności grupy. Konflikt może przyczynić się do skorygowania systemu władz lub skorygowania obowiązującego systemu norm

B)Negatywne – zakwestionowanie dotychczasowego fundamentu wartości i zniszczenie struktury danej grupy (ostatecznie może dojść do zniszczenia grupy)


PODTAWOWE SUBDYSCYPLINY KULTURY

Socjologia kultury – jedna z podstawowych dziedzin socjologii zajmująca się badaniem sfery kultury symbolicznej. Najczęściej stosowana typologia sfery kultury symbolicznej to:
a) kultura wysoka ( elitarna )
b) masowa ( popularna )
c) ludowa

Sposoby definiowania kultury ( Antonina Kłostowska)
1) definicja opisowo- wyliczająca traktuje ona kulturę jako zbiór określonych konkretnych przedmiotów które są traktowane jako elementy konstytutywne kultury. Zatem definiowanie kultury sprowadza się do wyliczania jej części kultury
przykładem jest pojęcie kultury E.B.Tylon – problem polega na tym że wyliczenie tych części składowych jest intuicyjne, więc każdy może ………………………………….
Kultura czyli cywilizacja jest to zjawisko obejmujące wiedzę, wierzenie, sztukę, obyczaje, prawo, moralność oraz inne zdobycze i przyzwyczajenia człowieka nabyte przez niego jako członka społeczeństwa.

2) definicje historyczne – najczęściej posługują ……………………………….. dziedzictwo kulturowe, przekaz międzykulturowy (pokoleniowy), transmisje wartości i innych dzieł kultury

Wg. Stefana Czarnowskiego kultura jest to dobro zbiorowe, owoc twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonej ilości pokoleń

3) definicje normatywne – kłądzie się nacisk na fakt podporządkowani zachowań ludzkich normom, wzorom, modelom obowiązujących w danej wspólnocie
wg. T.Parsonsa kultura to zespół norm obowiązujących członków danej zbiorowość i warunkujących jej trwanie

4) definicje psychologiczne – skupienie się na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury
wg. Stanisława Ossowskiego kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych na gruncie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich

5) definicje strukturalistyczne – analizuje strukturę konkretnej kultury tzn. badają zasadnicze elementy kultury oraz ich wewnętrzne powiązanie

6) definicje genetyczne - skupiają swoją uwagę na problemie genezy kultury, wyjaśniają jej pochodzenie. Definicje te można podzielić na dwie grupy:

dotyczące wewnętrznego rozwoju kultury, wyłaniania się jednych (wyższych) form z form innych wcześniejszych (uważanych za niższe),

dotyczące problemu wyłaniania się kultury z natury oraz związkami, różnicami i przeciwieństwami między tymi definicjami.


Na gruncie socjologii kultury podkreśla się:
- kultura związana jest z człowiekiem ( paradoks: człowiek jest twórcą kultury ale jednocześnie jej wytworem, jest jej nosicielem i odbiorcą)
- kultura jets zjawiskiem przed jednostkowym (społecznym), jest ona sposobem organizacji życia zbiorowego, istnienie kultury bez najmniejszej zbiorowości byłoby niemożliwe

- kultura jest zjawiskiem odznaczającym się regularnością, zjawiska charakteryzują się powtarzalnością, więc można formułować określone prawa kultury

- kultura jest zbiorem wyuczonych zjawiska nie przekazywanych na drodze genów

- ma wymira czasówy ( w określonycm odcinku czasu)
- ma wymiar przestrzenny, funkcjonuje w określonym obszarze przestrzeni geograficznej i rozprzestrzenienie się poszczególnych elementów kulturowych stanowi przedmiot badań ……….

- jest systemem, zjawiskiem złożonym z pewnych elementów tworzących spójną całość ; poszczególne elementy danej kultury pozostają w określonych związkach, cała zaś kultura posiada wewnętrzną logikę i rządzi się określonymi prawami

- pełni ona rolę pośrednika pomiędzy człowiekiem jako istotą biologiczną a składowiskiem przyrodniczym, w którym on żyje; poszczególne kultury stanowią sposób adaptacji określonych grup ludzkich do konkretnego środowiska naturalnego


Antonina Kłostowska – ujęcie systemowe przez kulturę rozumiemy wieloaspektową całość w której wyróżnić można zinternalizowaną tkwiącą w świadomości ludzi:
a) warstwa norm, wzorów, wartości
b) warstwa działań będących zobiektywizowanym wyrazem pierwszej warstwy
c) warstwa wytworów powstałych w wyniku działań i czynności ludzkich lub innych obiektów


Podstawowe kategorie kultury ( są to wielkie podstawowe działy kultury różniące się charakterem ……………………………………………………..)
a) kultura materialna zawiera wszystkie konkretne, dotykalne wytwory danego społeczeństwa. Obejmuje ona każdy fizyczny przejaw życia danej zbiorowości. Obejmuje dziłania i wytwory działań, które często mają służyć zaspokojeniu określonych potrzeb człowieka

b) kultura socjetalna obejmuje każdy element społecznych struktur normujących stosunki międzygrupowe i międzyludzkie. Kultura społeczna to kategoria regulująca stosunki społeczne w procesach tj. praca, konsumpcja, komunikacja czy zabawa.

c) kultura niematerialna ( duchowa, symboliczna) zawiera wszystkie duchowe wytwory społeczeństwa które są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Obejmuje ona szeroką sferę czynności, wartości przeżyć autotelicznych np. sztukę, happening, zabawę, religię, nie zaspokajają potrzeb biologicznych, stanowią fundament życia człowieka jako istoty społecznej. Przejawy kultury symbolicznej są dostępne uczestnikowi kultury jako symbole społeczno – kulturowe jednakże są one zakodowane w nośniku materialnym.


SOCJOLOGIA RELIGII

Socjologia religii to dział socjologii zajmujący się badaniem wierzeń, praktyk i instytucji religijnych w ich kontekście społecznym. Zajmuje się także różnorodnymi związkami religii ze społeczeństwem, a także wzajemnymi wpływami na siebie. Bada też miejsce, funkcje i znaczenie religii dla różnych grup społecznych.

Religia stanowi bardzo ważny aspekt bytowania każdej jednostki jako istoty społeczne. W każdej społeczności można wskazać określony system wierzeń, ceremonii i rytuałów religijnych. Każdy człowiek posiada immanentną potrzebę doświadczania sfery sacrum jako czegoś odmiennego od sfery profanum, która wypełnia nasze życie codzienne.

Religia to system wierzeń i praktyk ukazujących stosunek danej grupy lub jednostki do różnie pojmowanej sfery sacrum.

Przejawy religii:
- w wymiarze doktrynalnym ( JEST TO DOKTRYNA I WIARA)
- w czynnościach religijnych ( jest to kult)
- w sferze społeczno – organizacyjnej ( jest to wspólnota religijna lub kościoła)
- w sferze duchowości indywidualnej (jest to mistyka)

2 sposoby ujmowania religii i religijności człowieka:

A) religia jako zjawisko o charakterze autotelicznym – traktowanie uczestnictwa w obrzędach jako potrzeby samej w sobie; zakładamy że religia ma nam dać bezpośredni, bezinteresowny kontakt z bóstwem; we współczesnym świecie religia autoteliczna występuje coraz rzadziej – wyjątek odłamy buddyzmu i hinduizmu.
B) religia w ujęciu instrumentalnym - traktowanie religii jako sfery rozrywkowej; współcześnie można stwierdzić występowanie dwóch postaci instrumentalizmu religijnego:

• Instrumentalizm eschatologiczny odnosi się do ostatecznych, po śmiertelnych losów człowieka; jego motywem jest troska o osiągnięcie życia wiecznego, uniknięcie potępiania, o uzyskanie zbawienia. Troska o własne zbawienie jest daleka od bezinteresowności. Bardziej łączy się z lękiem przed karą i potępianiem, nie z pragnienia bezinteresownego kontaktu z bóstwem.

• Instrumentalizm doczesny wiąże się z zapewnianiem sobie opieki ze strony bóstw w trudach życia codziennego; człowiek wierzy że w życiu doczesnym bóstwo może uchronić go od nieszczęść, niepowodzeń, problemów; potęgujemy praktyki mające na celu obłaskawienie bóstwa

Dwie możliwe postawy istoty społecznej w stosunku do religii ( różnią się stosunkiem do czasu i przestrzeni): KONCEPCJA ELIADEGO:
- postawa religijna

- postawa areligijna

+ człowiek religijny darzy …….. stosunkiem przestrzeń sacrum
+ człowiek areligijny nie darzy szacunkiem sfery sacrum
+ człowiek areligijny: czas to przyszłość i przeszłość, jednorodnie

+ człowiek religijny: czas ma strukturę koła, da się go przywracać i odzyskiwać, jutro będzie Wielka Noc ( czas może być………… poprzez uczestnictwo w świętym obrzędzie)
święty rodzaj czasu: …………, odwracalny, bez upływowy, powtarzalny
czas świecki: dotyczy zwykłego bytowania

Oba te czasy ze sobą się przeplatają w postawie człowieka religijnego.



SOCJOLOGIA MORALNOŚCI

▪Jest to część socjologii, która zajmuje się moralnością jako zjawiskiem i przejawem życia codziennego; ustala społeczne korzenie moralności oraz drogi wpływu struktur społecznych na życie moralne; zajmuje się również tym co w społeczeństwie uchodzi za moralność i analizuje to w kontekście struktur i zależności społecznych, w których człowiek żyje i działa.

▪Maria Osowska - polska socjolożka moralności ; w swojej koncepcji wyróżniła 3 działy w socjologii moralności:
1) czynniki kształtujące moralność poszczególnych grup społecznych

2) funkcjonowanie norm moralnych w życiu społecznym

3) teorie i metody badania problematyki moralności

ad.1) Moralność grupy!!!!!!!!!!!!! jest rezultatem oddziaływania różnych czynników, tj:
- czynniki środowiska fizycznego ( klimat )

- czynniki biologiczne ( rasa, płeć )
- czynniki demograficzne ( wielkość grup, przyrost, zagęszczenie ludzi )
- czynniki środowiskowo – naturalne ( miejsce zamieszkania …………………..)
- czynniki ekonomiczne ( typ gospodarki, sposób rozdzielenia dóbr, przyjęta forma własności) …………………………

- czynniki warstwowo – klasowe ( zróżnicowanie klasowe i zawodowe)
- czynniki polityczne ( forma ustroju politycznego )
- czynniki związane ze strukturą rodziny ( rozpowszechniony typ czy styl życia społecznego)
- wpływ światopoglądów, religii, ideologii

ad.2) problematyka funkcjonowanie norm moralnych w życiu społecznym ; składa się z 4 grup zagadnień

- powstanie norm moralnych i ich rozwój

- sposoby wra…………… i stopień ich przyswojenia

- typologia moralności i problem powszechnie uznawanych norm moralnych
- sposoby przekazywania oraz akceptowanie norm przez członków społeczności ( problematyka
internalizacji norm )

ad.3) …………………………………………………



Moralność jest wartością społeczną w sensie :
▪ GENETYCZNYM ponieważ moralność istnieje w efekcie współdziałania wielu osób i całych pokoleń a nie tylko dzięki wysiłkowi indywidualnemu konkretnych osób. Ważne znaczenie ma tutaj kultura moralna poprzednich generacji stąd wynika społeczna geneza moralności
▪ FUNKCJONALNYM ponieważ spełnia ona doniosłą funkcję w życiu społecznym, gdyż przyczynia się do jednoczenia społeczeństwa i jego podsystemów wokół wspólnych ideałów, wartości, norm niezbędnych dla istnienia i rozwoju poszczególnych grup społecznych i społeczeństwa jako całości.


Pojęcie socjologii w perspektywie socjologicznej ( Wiesław Granat )
Socjologia wywodzi się od słowa MORES ( z łac. Obyczaje)
1) Moralność jest to zbiór obyczajów danej społeczności lub jednostki ujemnych lub dodatnich ( moralność narodu polskiego, moralność Kowalskiego )
2) Moralność to zasady głoszone przez jakiś system etyczny np. moralność chrześcijańska, moralność buddyjska ).
3) Moralność to zbiór obyczajów lub zasad etycznych odnoszących się do ograniczonych sfer działania ludzkiego ( moralność seksualna, moralność lekarska )..
4) Moralność rozumiana jako charakterystyczny rys ( przymiot ) czynów ludzkich.
5) Moralność w znaczeniu dodatnim jest równoważna z dobrocią moralną .
6) Moralność w znaczeniu ujemnym jest równoważna ze złem moralnym.
7) Moralność może być pojmowana jako pewne dobro o charakterze idealnym które pozytywnie wpływa na osobę ludzką.


ORIEANTACJE MORALNE ( wg. Hanny Świda )

▪ NIHINIZM postawy nihilizmu moralnego reprezentują ci którzy świadomie uznają, że normy morlane nie powinny stanowić ważnych regulatorów ani życia społecznego ani osobistego. Na pierwszym miejscu stawiają oni takie wartości jak korzyść lub skuteczność działania. Te wartości powinny streować życiem i stanowić kryterium oceny świata społecznego.

RELATYWIZM może być ujmowany w 3 postaciach

A) poznawczy – zgodnie z tym ujęciem zakłada się ze w różnych środowiskach czy kręgach społeczno kulturowych istnieją odmienne kodeksy moralne, stąd też można zakładać że choć doświadczenie moralne ma charakter uniwersalny ale reguły kodeksów moralnych bywają różne, stąd te rożne sa wyobrażenia różnorodnych społeczności o obowiązujących regułach moralności.

B) etyczny – wiąże się z tolerancją moralną. Jest to taka postawa, w której obokm własnych przekonań moralnych które mnie obowiązują stawiam w hierarchii wartości na takim samym poziomie przekonania moralne innego człowieka

C) kontekstualny – wiąże się z zasadą kontekstualnej obowiązywalności rozpowszechnionych reguł moralnych. W przypadku relatywizmu kontekstualnego potrzebne są reguły określające w jakich sytuacjach dana norma obowiązuje a w jakich może a nawet musi być złamana

PERMISYWIZM (postawa przyzwalająca) - związany jest z tolerancją wobec przypadków łamania norm społecznych. Występuje tutaj pęknięcie pomiędzy uznaniem norm a reakcją na ihc łamanie. Permisywizmowi towarzyszy abstrakcyjne uznanie norm moralnych a nawet społeczna zgoda co do ich treści i jednocześniesłaba reakcja na ich łamanie. A zatem normy nie stanowią pryzmatu przez który ocenia się rzeczywistość społeczną.