FRANCJA

Francja jest republiką. Władzę sprawuje tu prezydent, rząd i Zgromadzenie Narodowe. Prezydent jest wybierany bezpośrednio przez obywateli na okres siedmiu lat Francja jest republiką o systemie semiprezydenckim. Konstytucja przyjęta została w referendum w 1958 roku. Modyfikowana była w latach 1962 oraz 1995. Głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego Zgromadzenia Narodowego. Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy1.

Prezydent François Nicolas Hollande – francuski polityk, prezydent Republiki Francuskiej i z urzędu współksiążę Andory od 15 maja 2012, I sekretarz Partii Socjalistycznej w latach 1997–2008, poseł i były eurodeputowany.Francji wybierany jest w wyborach powszechnych bezwzględną większością głosów. Swój urząd sprawuje przez 5 lat z prawem jednej reelekcji. Pięcioletnia kadencja istnieje od 2000 roku, kiedy to przeprowadzono referendum w tej sprawie. Wcześniej kadencja głowy państwa wynosiła 7 lat. Zwycięstwo wyborcze rzadko odnoszone jest w pierwszej turze, dlatego też, kiedy żaden z kandydatów nie otrzyma bezwzględnej większości głosów, organizowana jest druga tura, w której uczestniczy już tylko 2 kandydatów.

Od kandydata nie jest wymagana apolityczność. Przykładem jest współczesny prezydent Francji Nicolas Sarkozy, który jednoznacznie identyfikuje się z prawicą.

Głowa państwa nie jest odpowiedzialna przed parlamentem. Uprawnienia prezydenta to:

możliwość rozwiązania Zgromadzenia Narodowego;

mianowanie i odwoływanie premiera, a na jego wniosek - członków rządu;

prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw uchwalonych przez parlament;

naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi;

możliwość zarządzenia referendum;

ratyfikowanie umów międzynarodowych;

podejmowanie decyzji w sprawach obrony narodowej i polityki zagranicznej;

powoływanie 1/3 składu Rady Konstytucyjnej.

Ze strony parlamentu może zostać wysunięte wobec prezydenta oskarżenie. Wtedy jest on sądzony przez Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości5..

Struktura naczelnych władz Republiki Francuskiej

 

Władza ustawodawcza we Francji Obecny system parlamentarny jest bikameralny i dzieli się na:

Izbę wyższą (Chambre haute) - Senat Francji posiadający 348  Od tego czasu liczba senatorów ulega jednak stopniowemu rozszerzeniu, aż w 2011 osiągnie 348. Ponadto kadencja została skrócona do 6 lat, a połowa składu wymieniana będzie co 3 lata, do tej pory zaś, co 3 lata wymieniano jedną trzecią składu izby Przewodniczacy Jean-Pierre Bel 1 października 2011

• Izbę niższą (Chambre basse) - Zgromadzenie Narodowe posiadające 577 miejsc miejsc wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych, bezpośrednich i większościowych. Drugą izbą jest Senat, wybierany przez kolegium elektorów.

Senat reprezentuje opinię departamentów i terytoriów zamorskich. Dlatego też wybory przeprowadzane są tylko w departamentach, a wyborcami są deputowani z danego departamentu, radcowie generalni, merowie i przewodniczący Rad Municyjnych. W jego skład wchodzi 321 senatorów (w tym 12 z poza Francji), wybieranych na 9 letnią kadencję, w trakcie, której co 3 lata następuje zmiana 1/3 składu.

Zgromadzenie Narodowe to izba niższa. Jej kadencja wynosi 5 lat, a złożona jest z 577 deputowanych. Prawo wyboru swych przedstawicieli do władz posiadają obywatele francuscy z ukończonym 23 rokiem życia. Wybory do Zgromadzenia przeprowadza się w okręgach jednomandatowych - systemem większościowym, w II turach.

Zgromadzenie może zostać rozwiązane przed upływem swojej kadencji przez prezydenta, samo zaś uchwalając wotum nieufności może doprowadzić rząd do dymisji. Wyższość Zgromadzenia Narodowego nad Senatem ujawnia się na płaszczyźnie legislacyjnej. Projekt ustawy wnoszony jest do dowolnej izby z wyjątkiem ustaw finansowych, które rozpatrywane są tylko w Zgromadzeniu Narodowym. Przyjęty projekt ustawy przez pierwszą izbę kierowany jest do drugiej. Jeśli nie ma zgody pomiędzy izbami, projekt przesyłany jest między nimi aż do uzgodnienia stanowiska. Jeżeli nie dochodzi do kompromisu premier powołuje komisję mieszaną do wypracowania jednolitego tekstu.

Jeśli komisja nie przyjmie wspólnego tekstu lub uzgodniony tekst nie zostanie przyjęty przez izby, to rząd może zażądać ostatecznego rozstrzygnięcia od Zgromadzenia. Samo zaś prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje premierowi w ramach tzw. projektów i członkom obu izb jako tzw. wnioski ustawodawcze. Prezydent stoi na czele władzy wykonawczej, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, negocjuje i ratyfikuje traktaty oraz gwarantuje niezawisłość sądownictwa poprzez przewodniczenie Najwyższej Radzie Sądownictwa.

Przewodniczy Radzie Ministrów, ukierunkowuje jej prace, wpływa na treść merytoryczną podejmowanych decyzji.

Do jego kompetencji własnych, czyli nie wymagających kontrasygnaty premiera lub odpowiedniego ministra należy:

- ogłaszanie referendum;

- rozwiązywanie Zgromadzenia Narodowego;

- mianowanie i odwoływanie premiera;

- zwracanie się z orędziem do obydwu izb;

- nominowanie 3 członków Rady Konstytucyjnej.

Rząd, premier i rada ministrów we Francji

Rząd we Francji to organ kolegialny powoływany przez prezydenta w celu określenia i prowadzenia polityki narodu. Prezydent powołuje premiera, a na jego wniosek ministrów.

Rada gabinetowa i rada ministrów we Francji

Rząd francuski odbywa dwa rodzaje posiedzeń:

Rada Ministrów - to konstytucyjna forma posiedzeń rządu pod przewodnictwem prezydenta;

Rada Gabinetowa - to organ przygotowujący posiedzenia Rady Ministrów kierowany przez premiera.

Rada Ministrów działa na zasadzie solidarności kolektywnej, ponosząc odpowiedzialność polityczną za całość realizowanej przez siebie polityki zarówno przed prezydentem jak i parlamentem. Wotum nieufności dla rządu uchwala absolutną większością głosów Zgromadzenie Narodowe na wniosek 1/10 członków. Obowiązującą ustawą zasadniczą we Francji jest Konstytucja z 28 września 1958 r. W celu zmiany konstytucji prezydent zwołuje Zgromadzenie Narodowe i Senat jako konstytucyjnie odrębny organ tzw. Kongres. Inicjatywa zmiany konstytucji wychodzi od prezydenta na wniosek premiera lub członków parlamentu, zmianie nie podlega republikańska forma rządów.

1848-1852
1852-1870
1871-1875
1875-1940
1940-1944
1944-1946
1946-1958
od 1958

Największe partie Francji: Zgromadzenie narodowe/Parlament europejski

Partia Socialistyczna 204 (wraz z sojusznikami) / 31

Unia na rzecz Ruchu Ludowego 320 (wraz z sojusznikami) / 17

Nowe Centrum 23 / 3

Francuska Partia Komunistyczna 20 (wraz z sojusznikami) / 3

Partia Radykalna 17 / 1

Lewicowa Partia Radykalna 9 / -

Ruch Demokratyczny 3 / 8

Zieloni 4 / 6

Front Narodowy 0 / 7

Ruch dla Francji 1 / 3

Powstań Republiko 2 / 0

Narodowe Centrum Niezależnych i Chłopów2 / 0

Ruch Obywatelski i Republikański1 / -

Władzę sądowniczą we Francji sprawują niezawisłe sądy powszechne. Prezydent, z racji tego, że pełni funkcję przewodniczącego Najwyższej Rady Sądownictwa, jest gwarantem niezależności władzy sądowniczej. Sędziowie są nieusuwalni. Status sędziów i prokuratorów reguluje ustawa organiczna.

Nad przebiegiem wyborów, referendów oraz zgodnością z konstytucją ustaw i dekretów czuwa Rada Konstytucyjna. W jej skład wchodzi 9 członków. Prezydent, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i Senatu mianują po trzech członków.

Poza tymi organami władzę sądowniczą sprawują:

Sąd Kasacyjny, będący najwyższą instancją cywilną i karną;

sądy apelacyjne;

sądy wielkiej instancji;

sądy instancji;

sądy szczególne i administracyjne.

Prezydentów i ministrów sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości9.

Konstytucja Republiki Francuskiej

Artykuł 64

Prezydent Republiki jest gwarantem niezawisłości sądownictwa.
Korzysta on z pomocy Najwyższej Rady Sądownictwa.
Ustawa organiczna określa status sędziów.
Sędziowie są nieusuwalni.

Artykuł 65 ⁴⁴

Najwyższej Radzie Sądownictwa przewodniczy Prezydent Republiki. Minister Sprawiedliwości z urzędu jest jej wiceprzewodniczącym. Może on zastępować Prezydenta Republiki.
Najwyższa Rada Sądownictwa składa się z dwu sekcji, jedna jest właściwa dla sędziów ⁴⁵ , druga dla prokuratorów ⁴⁶.
Sekcja właściwa dla sędziów składa się, poza Prezydentem Republiki i Ministrem Sprawiedliwości, z pięciu sędziów i jednego prokuratora, jednego radcy stanu delegowanego przez Radę Stanu, trzech osób nie należących ani do parlamentu, ani do środowiska sędziowskiego, wyznaczonych odpowiednio przez Prezydenta Republiki, przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego i przewodniczącego Senatu.
Sekcja właściwa dla prokuratorów składa się, poza Prezydentem Republiki i Ministrem Sprawiedliwości, z pięciu prokuratorów, jednego sędziego, jednego radcy stanu i trzech osób wymienionych w poprzednim ustępie.
Sekcja Najwyższej Rady Sądownictwa właściwa dla sędziów przedstawia wnioski dotyczące powoływania sędziów Sądu Kasacyjnego, pierwszego prezesa Sądu Apelacyjnego i przewodniczącego trybunału wielkiej instancji ⁴⁷ . Inni sędziowie są powoływani na podstawie jej akceptującej opinii.
Sekcja ta orzeka jako sąd dyscyplinarny dla sędziów. Działa wówczas pod przewodnictwem pierwszego prezesa Sądu Kasacyjnego.
Sekcja Najwyższej Rady Sądownictwa właściwy dla prokuratorów wydaje opinie w sprawie powoływania prokuratorów, z wyjątkiem stanowisk prokuratorskich, które są obsadzane na posiedzeniu Rady Ministrów.
Wyraża ona opinię w sprawie sankcji dyscyplinarnych dotyczących prokuratorów. Działa wówczas pod przewodnictwem Prokuratora Generalnego przy Sądzie Kasacyjnym.
Ustawa organiczna określa warunki stosowania niniejszego artykułu.

Artykuł 66

Nikt arbitralnie nie może być pozbawiony wolności.
Sądownictwo, jako strażnik nietykalności osobistej, zapewnia poszanowanie tej zasady w sposób przewidziany w ustawie. 

Procedura Ustawodawcza

Procedura:

Projekt ustawy wniesiony do konkretnej Izby podlega rozpatrzeniu w tej izbie. Pierwsze czytanie projektu ustawy kończy się głosowaniem nad tym projektem. Jeżeli zostanie odrzucony to oznacza to kres postępowania ustawodawczego. Jeżeli zostanie przyjęty to trafia do 2-giej izby. W drugiej izbie następuje podobne pierwsze czytanie. Jeżeli druga izba w 1 czytaniu uchwalili projekt analogicznej treści to projekt przekształca się w ustawę. Jeżeli odrzuci to projekt nie wraca już do tej izby, która projekt rozpotrywała. Jeżeli druga izba wniesie poprawki to projekt ponownie trafia do pierwszej izby. Izba, którea inicjowała projekt ustawy debatuje nad poprawkami. Jeżeli ich nie przyjmie to projekt wraca do drugiej izby, aby zastanowić się na tymi poprawkami. Z drugim czytaniem projektu ustawy mamy kiedy wniesione poprawki nie zostną przyjęte przez drugą izbę. Przepisy prawa nieograniczają procesu krążenia projektu z izby do izby -> tzw. „możliwość żeglowania projektu”.

Konstytucja stara się zracjonalizować proces żeglowania projektu poprzez prawo ingerowania rządu francuskiego.

- premier może zażądać zwołania komisji mieszanej dla uzgodnienia treści projektu

- w równej liczbie powoływani są deputowani i senatorowie

- jeżeli komisje uzgodnią jednakową treść ustawy to przedstawiany jest obu izbom

- procedura „ostatniego słowa”

Jeżeli nie zostanie uchwalony jednolity tekst to rząd może zwrócić się do Zgromadzenia Narodowego o podjęcie ostatecznej decyzji – uchwalenie lub nie uchwalenie ustawy.

Inaczej niż w Polsce przepisy francuskie przyjmują zasadę funkcjonowania obu izb w systemie sesyjnym. Parlament funkcjonuje w ciągu roku w ciągu jednej sesji. W ciągu roku nie może być więcej niż 120 posiedzeń.

Porządek obrad (posiedzeń) określa rząd.

Przyznanie rządowi prawa, aby w toku pracy nad projektem ustawy mógł przerwać prace i zażądać uchwalenia ustawy w formie przyjętych już artykułów.

Projekty ustaw rządowych mają pierszeństwo w ich rozpatrywaniu przed projektami z inicjatywy deputowanych lub senatorów.

• Minister spraw zagranicznych 2012-nadal Laurent Fabius

Przewodniczacy Senatu Jean-Pierre Bel 1 października 2011

Przewodniczacy Zgromadzenia narodowego Bernard Accoyer 26 czerwca 2007

Prezydent François Nicolas Hollande 15 maja 2012

Unia na rzecz Ruchu Ludowego

Na 2012 ponownie zaplanowano wybory, zarówno prezydenckie, jak i parlamentarne. W pierwszych z nich o reelekcję ubiegał się Nicolas Sarkozy. Związany z UMP prezydent w czasie pierwszej kadencji tracił na popularności, stając się jednym z najmniej popularnych prezydentów V Republiki^[34]. W pierwszej Nicolas Sarkozy zajął drugie miejsce. Otrzymał około 9,75 miliona głosów (27,18%), przechodząc do drugiej tury głosowania, w której przegrał z wynikiem ponad 48% głosów^[35].

Liderzy

• 2007–2012: kolegialnie zarządzana przez wiceprzewodniczących i sekretarza generalnego

• od 2012: Jean-François Copé

Sekretarze generalni

• od 2012: Michèle Tabarot

• od 2013: Valérie Pécresse (secrétaire générale déléguée)

Wiceprzewodniczacy

• od 2013: Laurent Wauquiez

• od 2013: Christian Estrosi

• od 2013: Roger Karoutchi

Partia Socjalistyczna

Otrzymał około 10,27 miliona głosów (28,63%), wyprzedzając ubiegającego się o reelekcję prezydenta Nicolasa Sarkozy’ego^[20]. W drugiej turze uzyskał 51,63% głosów (18 004 656)^[20], czym wygrał wybory prezydenckie. Jest drugim prezydentem (pierwszy był François Mitterrand) reprezentującym Partię Socjalistyczną.

Socjaliści powrócili do władzy po wyborach parlamentarnych w 2012^[21], także wybory prezydenckie w tym samym roku wygrał kandydat socjalistów François Hollande. W drugiej turze uzyskał on 51,63% głosów (18 004 656)^[22] Nowym premierem został Jean-Marc Ayrault.

PS (jak i SFIO) dzieli się na dwie główne frakcje – "prawicową", określaną często jako socjalliberalna oraz "lewicową". Na czele partyjnej prawicy stoi Manuel Valls i Gérard Collomb a na czele lewicy Benoît Hamon i Emmanuel Maurel