FRANCJA W OKRESIE RZĄDÓW KONWENTU, DYKTATURY JAKOBIŃSKIEJ I DYREKTORIATU (1792-1799r.)

OKRES RZĄDÓW KONWENTU 1792-1793

Zebranie się Konwentu i proklamowanie republiki

• 10 VIII 1792r. dzień aresztowania króla Ludwika XVI

• Zgromadzenie Ustawodawcze wybrało ze swego składu Tymczasową Radę Wykonawczą

• Zgromadzenie Ustawodawcze ustąpiło nowemu kolegium, Konwentowi, które trwało:

- formalnie 3 lata, do 1795r.

- w rzeczywistości 8 miesięcy, co przejęcia władzy przez jakobinów w 1793r.

• wybory do Konwentu o charakterze demokratycznych wyborów powszechnych

• prawo wyborcze przyznane wszystkim mężczyzną od 21 lat

• zniesienie cenzusu majątkowego

• 22 IX 1792r. uchwalenie I aktu Konwentu

• zniesienie monarchii, proklamowanie republiki

• wprowadzenie nowego kalendarza rewolucyjnego

(rok rozpoczynał się w 1792r., jako w pierwszym roku I Republiki Francuskiej)

• trudna sytuacja polityczna, gospodarcza i finansowa Francji

• 1793r. zawiązanie się I koalicji mocarstw europejskich przeciw Francji

• zagrożenie z zewnątrz (wojna)

Walka żyrandystów z jakobinami

• inne akty Konwentu (bardziej radykalne niż Zgromadzenia Ustawodawczego)

• powołanie sądu nad królem

• reforma systemu wojskowego - wprowadzenie armii republikańskiej, opartej na powszechnej

służbie wojskowej

• I 1793r. skazanie na śmierć i ścięcie na gilotynie Ludwika XVI

• walka żyrondystów z jakobinami

• 160 posłów żyrandystów

• 200 posłów tzw. Górali (najbardziej radykalna grupa)

• 400 posłów tzw. Bagno (zajmowali niezdecydowane stanowisko)

• spór zakończonym zwycięstwem jakobinów (Góry)

• 2 VI 1793r. zaaresztowanych 29 żyrandystów

OKRES DYKTATURY JAKOBIŃSKIEJ 1793-1794

Konstytucja jakobińska z 24 VI 1793r.

• nigdy nie weszła w życie (wzrastające zagrożenie z zewnątrz, obawy przed siłami kontrrewolucji)

• zawierała szereg demokratycznych postanowień

• inspiracją dla niektórych urządzeń Komuny Paryskiej

1. Deklaracja praw człowieka z 1793r.

• zasada równości wszystkich obywateli (ponad zasadą równości)

• prawo do pracy, opieki społecznej, wykształcenia

• prawo własności (prawo dysponowania własnym majątkiem, dochodami) przysługiwało każdemu

obywatelowi (już nie określane jako święte i nienaruszalne)

• prawo oporu najświętszym prawem i obowiązkiem

- ochrona każdego obywatela jest tak samo ważna

- przyznanie ludowi prawa do powstania przeciw rządowi gwałcącemu prawo

2. Cała władza powierzona 1-izbowemu Ciału Ustawodawczemu (zerwanie z 3-podziałem władzy)

• kadencja trwała 1 rok

• wybory powszechne, równe, bezpośrednie i jawne, o charakterze kolektywnym - posłów do Ciała

wybierano jawnie, na zebraniach pierwiastkowych (gromadzących po 200-600 wyborców)

• prawo wyborcze posiadali wszyscy mężczyźni od 21 roku życia narodzeni/zamieszkali we Francji,

w przypadku cudzoziemca, musieli spełniać określ. warunki (przydatne z punktu widzenia państwa)

1. Zasada Rousseau, reprezentacji narodowej (każdy poseł reprezentantem narodu) połączona z formami

demokracji bezpośredniej, wyrażona w szerokich uprawnieniach zebrań pierwiastkowych:

• obejmowały ogół obywateli

• wybierały posłów, także urzędników, sędziów do Zgromadzenia Ustawodawczego

• miały wpływ na skład Rady Wykonawczej (przedstawiały Ciału kandydatów do tej Rady):

- składała się z 24 członków

- zajmowała się sprawami bieżącymi, zarządem państwa

- całkowicie podporządkowana Ciału Ustawodawczemu

• brały bezpośredni udział w ustawodawstwie

• projekty ustaw (Ciało Ustawodawcze mogło wydawać samodzielnie tylko dekrety) odsyłane

przez Ciało do zebrań pierwiastkowych, które przeprowadzały nad nimi dyskusje,

miały możność głosowania powszechnego nad projektami ustawy

Dyktatura jakobińska

• władza rzeczywista Konwentu przeszła na wyłoniony przezeń Komitet Ocalenia Publicznego (dyktatura)

• Robespierre odróżniał ustrój konstytucyjny (stosuje prawo, gwarantuje wolność) i rewolucyjny:

- dopuszczał stosowanie wszystkich możliwych środków w obliczu niebezpieczeństwa

konieczności osiągnięcia celu, jakim jest ocalenie narodu

- rząd rewolucyjny musi opierać się na terrorze

- system/rząd rewolucyjny przejściowy, do zawarcia pokoju

• 27 VII 1794r. (9 termidora 1794r.) siły opozycji doprowadziły do przewrotu, tzw. „termidoriańskiego”

• aresztowanie Robespierre'a i najbliższych współpracowników

• przewaga bogatego mieszczaństwa

OKRES DYREKTORIATU 1794/5-1799

• powołanie Dyrektoriatu na czele państwa i uchwalenie konstytucji z 1795r.

1. Deklaracja praw (równość wobec prawa, zawierała listę obowiązków, rodzaj katechizmu cnót obywat.)

2. Władza ustawodawcza w formie 2-izbowego ciała ustawodawczego(Rada Pięciuset, Rada Starszych)

• 3-letnia kadencja (1/3 składu obu izb odnawiana co roku) w wyborach pośrednich, dwustopniowych

• czynne prawo wyborcze - cenzus wieku 21 lat (uczestnicy zgromadzeń elektorskich 25 lat)

• bierne prawo wyborcze - cenzus wieku 30 lat dla członków Rady Pięciuset

40 lat dla członków Rady Starszych (żonaci/wdowcy)

• jedynie Rada Pięciuset posiadała inicjatywę ustawodawczą, Rada Starszych przyjmowała/odrzucała

3. Władza wykonawcza sprawowana przez Dyrektoriat

• kolegium składało się z 5 dyrektorów:

- wybierani z 10 kandydatów przedstawianych przez Radę Pięciuset przez Radę Starszych

- kadencja trwała 5 lat (co roku zmieniali się po 1)

- sprawowali władzę wykonawczą niepodzielnie

- powoływali ministrów

- odpowiedzialni prawnie

4. Rygorystyczny podział na Dyrektoriat i Rady

• Dyrektoriat: nie mógł zwoływać, odraczać, rozwiązywać Rad, uczestniczyć w ich zebraniach

• Rady nie mogły usunąć dyrektorów

• ustrój dyrektoriatu funkcjonował wadliwie

• 9 XI 1799r. zamach stanu dokonany przez Napoleona Bonaparte
  
  
  
  

---