V.14 - zalecenie opisujące konwersję ciągu danych w transmisji znakowej na transmisję synchroniczną.
V.17 - podstawowy standard transmisji faksowej działającej z szybkościami bitowymi: 14 400, 000, 9600 b/s i 4800 b/s. Zawiera funkcję retrainingu umożliwiającą zmniejszanie (fali back) lub zwiększanie (fali forward) szybkości przekazu w zależności od jakości linii transmisyjnej.
V.21 - najstarsza norma dla modemów o szybkości transmisji do 300 b/s, z kluczowaniem FSK o szybkości modulacji 300 bodów w trybie pracy pełny dupleks, praktycznie już nie stosowany w podstawowym kanale informacyjnym modemu. Nadal używany jedynie w sygnalizacji transmisji faksowej, działającej przez kanały powrotne z szybkością do 300 b/s.
V.22 - standard dla modemów analogowych do przepływności 1200 b/s z modulacją fazowo-różni- cową DPSK o szybkości 600 bodów. Umożliwia kodowanie 1- lub 2-bitowe, zapewniające przekaz danych z szybkością 600 lub 1200 b/s w trybie pełny dupleks.
V.22bis -stosowany do tej pory standard dla modemów o maks. szybkości do 2400 b/s z modulacją kwadraturowo-amplitudowąQAM. Równoczesne kodowanie 4 bitów zapewnia 4 szybkości przesyłania z modulacją o szybkości 600 bodów w trybie pełny dupleks przez linię dwuprzewodową.
V.Standard - zespół norm definiujących sposoby transmisji danych w sieciach telefonicznych za pomocą modemów i faksmodemów. Wszystkie normy ITU dotyczące przekazu danych przez analogowe sieci telefoniczne rozpoczynają się od litery V i znane są pod wspólnym określeniem zalecenia serii V. Charakterystyczne cechy transmisji, uzgadnianie w trakcie nawiązywania łączności między urządzeniami są określane w szeregu odrębnych specyfikacji.
V.23 - standard dla modemów 600 i 1200 b/s działających przez łącza komutowane w trybie półdu- pleksowym dla transmisji synchronicznej i asynchronicznej;
V.24 - podstawowa specyfikacja definiująca sposób łączenia (funkcje i numerowanie styków) urządzeń komputerowych typu DTE z urządzeniami typu DCE za pomocą interfejsu RS 232 (RS 232C).
V.26 - standard dla modemów o przepływności do 2400 b/s działających przez czteroprzewodowe łącza dzierżawione z pełnym dupleksem.
V.27 - standard określający współpracę modemów do szybkości 4800 b/s w połączeniach wielopunktowych typu PMP. Przewidziany dla transmisji synchronicznej w trybie półdupleksowym przez dwuprzewodową linię lub z pełnym dupleksem przez linię czteroprzewodową.
V.27ter (terbo) - standard transmisji faksowej (halfdu- plex) działającej z szybkościami 4800, 2400 b/s. Zawiera funkcję retrainrngu, określa także funkcję sygnalizacji przez kanał powrotny z szybkościami 300 lub 75 b/s.
V.28 - specyfikacja określająca parametry elektryczne interfejsu szeregowego RS 232 dla urządzeń komputerowych typu DTE i urządzeń komunikacyjnych DCE.
V.29 - najbardziej popularny standard transmisji faksowej (duplex, half duplex) działającej z szybkościami 9600 oraz 7200 b/s i określający również funkcję retrai- ningu do najniższej przepływności 4800 b/s. Umożliwia kodowanie 4 bitów informacji dla każdego stanu znamiennego modulacji.
V.32 - przejściowy standard dla modemów analogowych umożliwiających przesyłanie danych z szybkościami 4800 i 9600 b/s. Obejmuje kodowanie dwubitowe (DPSK) lub czterobitowe (QAM), opcjonalnie kodowanie TCM, z możliwością obniżania (retraining) szybkości transmisji do 2400 b/s w trudnych warunkach pracy łącza.
V.32 Standard - grupa standardów do synchronicznych i asynchronicznych transmisji wykorzystująca dwuwymiarową technikę kodowania TCM, stanowiącą rozszerzenie modulacji QAM. Zmiany sygnału są przedstawiane w postaci konstelacji punktów, a punkty reprezentują złożone symbole bitów lub całe znaki danych. Standard zapewnia pełny dupleks z szybkością modulacji 2400 bodów w dwuprzewodowej linii telefonicznej wraz z kompensacją echa.
V.32bis - do niedawna jeden z bardziej popularnych standardów z klasy V.32 Standard, określający pracę modemów analogowych w zakresie prze- oływności 4800-14 400 b/s. Wykorzystuje dwuwymiarową technikę TCM z kodowaniem 3-6 bitów informacji wejściowej « konstelacji zawierającej maks. 128 punktów znamiennych ! charakterystycznych stanów fali nośnej). Wykorzystuje funkcję dynamicznego wyboru optymalnej szybkości transmisji n całym paśmie częstotliwości (w górę i w dół) z krokami co 2400 b/s.
V32terbo - rzadko stosowany standard dla modemów 3 maks. szybkości 19 200 b/s. Używa dwuwymiarowej techniki kodowania TCM z szybkością modulacji rozszerzoną do 2743 bodów (zamiast klasycznej 2400 bodów), z 6- lub 7-bitowym kodowaniem odwzorowuje 256 lub 512 punktów konstelacji sygnału nośnej. Standard wykorzystuje prawie całe pasmo (98%) kanału telefonicznego, co jest przyczyną, że modemy pracujące w tym standardzie są czułe na zawężanie pasma telefonicznego toru transmisyjnego.
V.34 - jeden z najnowszych (1994 r. z rozszerzeniem w 1996 r.) dobrze udokumentowanych standardów dla wąskopasmowych modemów analogowych o szybkościach przesyłania 28,8 i 33,6 kb/s. Modemy zgodne ze standardem V.34 wykorzystują czterowymiarową technikę TCM przy równoczesnym, wielopoziomowym kodowaniu do 12 bitów (2><6 bitów) informacji wejściowej. Liczba stabilnych stanów w czterowymiarowej konstelacji kilku nośnych może osiągać 768 punktów znamiennych - przy podstawowej szybkości modulacji 2400 bodów i zmianie szybkości w pełnym zakresie w krokach co 2400 b/s. Przy zastosowaniu kompresji informacji (maks. 4:1), szybkość informacji między modemem a urządzeniem cyfrowym DTE (komputer, terminal PC) może osiągnąć wartość nawet 115,2 kb/s, stanowiącą graniczną szybkość dla większości szeregowych układów komunikacyjnych USART zainstalowanych w terminalach komputerowych.
V.34bis - przejściowy standard znany również jako V.34plus, zatwierdzony ostatecznie jako V.34 (1996 r.), określa pracę modemów analogowych do szybkości 33 600 b/s, działających z łączami w paśmie telefonicznym. Obejmuje wszystkie funkcje oferowane później przez V.34 dla kabli miedzianych i określa aktualnie najwyższą dwukierunkową (symetryczną) szybkość przesyłania danych przez analogowe łącza telekomunikacyjne.
V.35 - standard definiujący połączenia urządzeń DTE z szybkimi liniami i modemami synchronicznymi (od stan-
dardu V.32 w górę), współpracującymi z komutowaną siecią publiczną PSTN.V.42 - standard, wg którego we współczesnych modemach prowadzi się kontrolę błędów. Integralność przesyłanych danych sprawdzana jest za pomocą kontroli informacji nadmiarowej CRC. Wartość CRC, obliczona po stronie nadawcy dla bloku danych, jest przesyłana razem z tym blokiem do odbiorcy, a przy odbiorze wartość CRC jest liczona powtórnie i porównywana z wartością przekazywaną przez nadawcę. Jakiekolwiek występujące różnice w obu wartościach powodują retransmisję. W V.42 bloki danych są łączone w pakiety, co redukuje liczbę bitów startu, stopu oraz ilości transmitowanej informacji, powodując zwiększenie przepływności kanału o ok. 20%.
V.42bis - standard, za pomocą którego przeprowadza się bezstratną kompresję danych, w celu skrócenia czasu transmisji przez modemy analogowe. W przypadku transmisji nie skomprymowanych danych protokół V.42bis może nawet czterokrotnie zwiększyć nominalną szybkość modemu (kompresja 4:1). Jeśli natomiast dane zostały uprzednio skomprymowane (np. programem PKZIP lub innym do archiwizacji zbiorów), nie zaleca się przesyłania ich wg wskazań standardu V.42bis, gdyż transmisja zostanie obciążona dodatkowym narzutem - bez jakiegokolwiek zmniejszenia ilości transmitowanej informacji.
V.44 - projekt rekomendacji (2000 r.) dotyczącej skutecznej kompresji danych, o 25% bardziej wydajnej niż V.42bis. W typowych połączeniach webowych (przeglądarki, browse- ry) osiąga się kompresję strumienia danych nawet 6:1.
V.54 - standard określający sposoby testowania modemów w sieci lokalnej lub zdalnej. Opisuje metody testowania zwrotnego stosowane dla urządzeń DCE i DTE.
V.80 - protokół umożliwiający przekaz seansów wideo- konferencyjnych przez Internet za pomocą komutowanych łączy telefonicznych z modemami.
V.90 - standard transmisji przez modemy analogowe z asymetrycznym przepływem danych: do 56 kb/s w kierunku dosyłowym (do abonenta) z sieci telekomunikacyjnej o charakterze cyfrowym (systemy komputerowe, ISP, Internet) i do 33,6 kb/s w kierunku odwrotnym. Ostatecznie zatwierdzone rozwiązanie V.90 jest kompromisem miedzy dwoma niespójnymi standardami K56Flex (Rockwell, Lucent) oraz x2 (3Com, US Robotics).
V.91 - standard regulujący dwukierunkową i jednoczesną transmisję o przepływności 64 kb/s w obydwu kierunkach przenoszenia, osiąganą w sieciach cyfrowych ISDN.
V.92 - modernizacja (2000 r.) funkcji standardu V.90 przez podniesienie maks. szybkości transmisji od użytkownika w kierunku sieci do szybkości 44 lub 48 kb/s (zamiast dotychczasowej 33 kb/s), wraz z możliwością korzystania z tradycyjnego telefonu bez przerywania połączenia interne- towego. Ponadto nowe procedury standardu skracają czas restartu modemu {quick connect) i dopuszczają stan jego zawieszenia (on hołd) na czas prowadzenia rozmowy – bez utraty realizowanego połączenia transmisji danych, a więc z możliwością kontynuowania dostępu internetowego po zakończeniu połączenia głosowego.
VBR (Variable Bit Rate) - jedna z pięciu (ABR, CBR, GFR, UBR, VBR) klas usług ruchowych w sieciach ATM. Klasa VBR określa wymagania transmisyjne dla usług o zmiennej przepływności, definiowanych przez podanie kilku para- metrów. Kategoria ta występuje w dwóch wersjach:
1 - z istotnym uzależnieniem czasowym (real-time VBR) - odpowiednia dla ruchu o wybitnie nierównomiernym charakterze (bursty,
2 - bez wyraźnego uzależnienia czasowego (non-real VBR) - korzystna dla aplikacji wymagających jedynie limito- wanego czasu reakcji (transakcje bankowe, sygnalizacja w systemach nadzoru, in.). Zwykle jest stosowana przy prze- syłaniu skompresowanych sygnałów wideo, mających wszystkie cechy działania w czasie rzeczywistym, i wymaga uzgodnienia opcji real time w tej klasie usług.
VC (Yirtual Circuit) -> połączenie wirtualne
VC (Virtual Container) -> kontener wirtualny
VCI (Virtual Channel Identifier) - identyfikator połączenia kanałowego (połączenie jednokierunkowe) w sieciach transportowych ATM, tworzonego przez kanał wirtualny VC między dwiema stacjami końcowymi. Znacznik VCI kanału wirtualnego (logicznego), znajdujący się w nagłówku pakietu (komórki ATM), identyfikuje ten kanał w ramach ścieżki wirtualnej VP - obejmującej wiele wspólnie sterowanych kanałów jednokierunkowych prowadzonych przez szereg węzłów sieci ATM.
VDSL (Very High Digital Subscriber Line) - bardzo szybkie i niesymetryczne abonenckie łącze cyfrowe o wysokiej przepływności oparte na kablu miedzianym lub światłowodowym. Przepływność w kierunku abonenta osiąga ponad 50 Mb/s (12,96; 25,92; 51,84 Mb/s), natomiast zakres zmian przepływności, w kierunku sieci waha się od 2 do 20 Mb/s, typowo wynosi 6,4 Mb/s na dystansie 350 m dla światłowodowej sieci abonenckiej FTTC.
VHF (Very High Freąuency) - zakres częstotliwości fal radiowych przyjmowany umownie 30-300 MHz.
VLAN (Virtual Local Area Network) - wirtualna sieć LAN (inaczej logiczna LAN) umożliwiająca logiczne grupowanie stacji roboczych, niezależnie od tego, gdzie są one fizycznie zainstalowane w sieci. Administrator sieci może podzielić całą sieć fizyczną na szereg elementów logicznych, nie zważając na to, w jakim segmencie sieci są zainstalowane różne stanowiska pracy. Umożliwia to łatwe skalowanie sieci, instalację wszystkich serwerów w jednym pomieszczeniu, skuteczne zarządzanie przepływnością poszczególnych odcinków sieci LAN i kontrolę przepływu informacji między wirtualnymi segmentami sieci. Istnieje wiele funkcjonujących modeli sieci wirtualnych opartych na: segmentach wirtualnych, podsieci wirtualnej, adresacji MAC, liście adresowej IP, ściśle ustalonych regułach oraz jako sieć samodefiniowalna. Formaty ramek używanych przez sieci LAN, procedury zarządzania takimi sieciami oraz metody tworzenia grup logicznych wg różnych kluczy definiuje standard IEEE 802.q.
VLF (Very Lou> Freąuency) - zakres częstotliwości fal radiowych przyjmowany umownie od 3 do 30 kHz. Obejmuje także szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne, emitowane z monitorów ekranowych i telewizyjnych.
VLR (Visitor Location Register) - rejestr stacji obcych, czyli baza danych zawierająca uaktualniane na bieżąco informacje o stacjach ruchomych, które znalazły się czasowo w obszarze centralowym (np. centrala macierzysta systemu komórkowego GSM) skojarzonym z danym rejestrem abonentów wizytujących. Dane o abonentach wizytujących rejestr VLR otrzymuje z macierzystych rejestrów HLR poszczególnych abonentów. Wymiana danych o użytkownikach umożliwia odnalezienie i lokalizację poruszającego się abonenta i skierowanie połączenia do właściwej centrali komórkowej MSC.
VMS —> poczta głosowa
VoATM (Voice over ATM) - przekaz pakietów głosowych w czasie rzeczywistym przez komórki sieci ATM (53 bajty). Przekaz mowy przez tę sieć dokonuje się podobnie jak w sieciach pakietowych FR, przez umieszczanie skomprymowanych fragmentów głosu w kolejnych komórkach ATM, opatrzenie komórek wirtualnym adresem portu docelowego i ekspediowanie przez sieć za pomocą przekazów działających w czasie rzeczywistym - z zachowaniem odpowiedniej jakości usługi QoS (klasy ruchowe ATM).
VOD (Video on Demand) - wideo na żądanie, klasa wideousług telekomunikacyjnych, będąca najbardziej zaawansowaną formą telewizji interaktywnej, w której odbiorca za pośrednictwem kanału zwrotnego sam decyduje zarówno o treści, jak i czasie odbioru poszukiwanego przez siebie przekazu telewizyjnego (filmu, obrazu wideo, aktualności).
W tej formie usługi możliwe są: zwolnienia przebiegu transmisji, zatrzymanie obrazu (stop klatka), a także cofnięcie lub przewijanie akcji w przód i w tył, przeglądanie poklatkowe oraz powtórzenie dowolnego fragmentu przekazu.
VoData (Voice over Data) - transmisja głosu w pakietach, traktowana jako transmisja danych cyfrowych w czasie rzeczywistym. Algorytmy kodowania umożliwiają kompresję głosu do postaci strumienia pakietów, który można przesyłać z szybkością 8 kb/s (nawet 5,3 kb/s) - bez istotnego pogorszenia zrozumiałości, a ponadto w chwilach ciszy (gdy abonent nic nie mówi) transmisja pakietów głosowych w ogóle jest zbędna. Dzięki temu wymagana szerokość pasma do przeprowadzenia jednej rozmowy w kanale głosowym zajmuje mniej niż 10% szerokości tradycyjnego kanału transmisji głosowej (64 kb/s), a resztę pasma, czyli prawie 90% - można przeznaczyć na czystą transmisję danych. Takie rozwiązanie pozwala dostawcom 10-krotnie zmniejszyć koszty przekazów głosu na odległość za pomocą rozwiązań pakietowych obejmujących różne technologie przekazu: VolP, VoFR czy VoATM.
VoFR (Voice over Franie Relay) - transmisja w czasie rzeczywistym pakietów głosowych przez sieć pakietową FR, inaczej telefonia FR. Przekaz głosu w pakietach (FR, ATM, in.) stanowi istotę zarówno obecnych, jak i przyszłych sieci telekomunikacyjnych - integrujących transmisję głosu z transmisją danych i multimediów. Obowiązujące specyfikacje wymagają kompresji głosu w ramki pakietów FR do szybkości transmisji 8 kb/s (zamiast tradycyjnych 64 kb/s), z możliwością multipleksowania z innymi sygnałami transmitowanymi w czasie rzeczywistym przez sieć FR.
Voice Button - jedna z aplikacji strony webowej umożliwiająca automatyczne nawiązanie połączenia i przekaz głosowy przez sieci z protokołem IP, jedynie przez kliknięcie odpowiedniej ikony firmowej lub tematycznej na obrazie strony WWW.
Voice Recorder - system informatyczny do rejestracji rozmów stosowany w Cali Center. Nagrania stanowią bieżący i archiwalny dowód złożenia dyspozycji dokonania przelewu bankowego czy realizacji zamówionej usługi. Stanowią również materiał do późniejszej analizy pracy agentów centrów informacyjnych lub elementów łączeniowych sieci.
VolP (Voice over Internet Protocot) - przekaz głosu w pakietach przez sieci z protokołem IP, inaczej telefonia internetowa. Połączenie głosowe z dowolnego numeru stacjonarnego telefonu końcowego (analogowego lub cyfrowego) wymaga pośrednictwa bramek internetowych (gateway), łączących sieci publiczne PSTN z Internetem, bramek, w których odbywa się również pakietyzacji i kompresja analogowych sygnałów głosu. Powszechnie stosowane metody kompresji głosu do postaci cyfrowej z szybkością kanałową 6 kb/s umożliwiają ponad dziesięciokrotne zwiększenie efektywności łączy i obniżenie kosztów transmisji długodystansowych. Implementacja w węzłach sieci niedawno opracowanego standardu H.323 umożliwia wzajemne komunikowanie się aparatów telefonicznych pochodzących od różnych producentów przez sieci LAN, WAN oraz Internet. Usługa VolP cieszy się niezwykłą popularnością i to pomimo nadal niezadowalającej jakości rozmów - ze względu na dużą różnicę stawek
taryfikacyjnych (zwłaszcza w porównaniu z przekazami długodystansowymi sieci PSTN), gdyż zwykle sprowadza się jedynie do kosztów lokalnego połączenia z siecią publiczną.
vortal - wertykalny portal tematyczny udostępniający hierarchicznie (pionowo) dostęp do poszukiwanych informacji i stron webowych dostarczanych przez Internet.
VP-> ścieżka wirtualna
VPI (Virtual Path Identifier) - identyfikator połączenia tworzonego przez ścieżkę wirtualną (połączenie jednokierunkowe) w sieciach transportowych ATM, czyli połączenia między dwoma dowolnymi węzłami sieci ATM bądź dwiema stacjami końcowymi. Znacznik VPI ścieżki wirtualnej (logicznej), umieszczany w nagłówku każdej komórki transportowanej przez sieć, identyfikuje logicznie właściwą ścieżkę w sieci, która może zawierać wiele (ponad 65 tys.) jednokierunkowych kanałów wirtualnych.
VPN (Virtual Private Network) - sieć dwukierunkowych kanałów do transmisji głosu lub danych, oparta na publicznej sieci przewodowej PSTN/PSDN lub bezprzewodowej. Stanowi sieć wirtualną (czyli pozorną) między uprzednio zdefiniowanymi użytkownikami sieci - w celu ustalenia bezpiecznych kanałów informacji w ogólnodostępnym środowisku telekomunikacyjnym. Działanie VPN polega na właściwym połączeniu metod kryptograficznych z odpowiednią konfiguracją mechanizmów sprzętowych (rutery, zapory ogniowe, karty szyfrujące). Kanały sieci VPN są zwykle zestawiane wyłącznie na czas transmisji między węzłami sieci (ruterami), przez które informacja z sieci prywatnych jest przesyłana w zaszyfrowanej postaci. Rozwiązania VPN są ukierunkowane na budowanie sieci wirtualnych opartych na protokole IP, a w szczególności przeznaczone do tworzenia połączeń intranetowych
(wiele odległych filii jednego przedsiębiorstwa) bądź ekstra- netowych (połączenia między różnymi firmami). Przyjęte są 2 sposoby ochrony informacji w sieciach VPN:
bezpieczny tunel (secure tunnel) - z szyfrowaniem zawartości pola danych pakietu lecz bez szyfrowania nagłówka oraz
bezpieczny rękaw (secure sleeve) - gdzie szyfrowaniu podlega cała zawartość pakietu.
Stosuje się 4 protokoły ochrony w sieciach VPN: IPSec (IP Security), PPTP (Point to Point Tunneling Protocol), L2F (Layer2 Forwarding) oraz L2TP (Layer 2 Tunneling Protocol).
VRC (Vertical Redundancy Checking) - poprzeczne (zwane także pionowym) sprawdzanie danych podczas rejestracji bądź transmisji, polegające na generowaniu dodatkowego bitu parzystości lub nieparzystości dla każdej kolumny bitów informacyjnych. Kontrolę poprzeczną VRC łączy się zwykle z kontrolą wzdłużną LRC lub cykliczną CRC.
VRML (Virtual Reality Modeling hanguage) - jeden z języków interpretacyjnych do opisu scen trójwymiarowych. Język VRML wzbogaca prezentacje WWW o trzeci wymiar przez manipulowanie punktem widzenia obserwatora w wirtualnym świecie animacji. Podstawą funkcjonowania VRLM jest geometria scen podana w kategorii wielokątów i wielkości stałych (obiekty, budynki i drzewa) z możliwością określania kierunku źródła światła i charakterystyki powierzchni (odbicie, przezroczystość, kolor).
VSAT (Very Smali Aperture Terminal) - małe Stacje terminalowe z antenami parabolicznymi korzystające
z kanałów satelitarnych w paśmie Ku 11/12/14 GHz lub paśmie C 4/6 GHz. Są przeznaczone do zastosowań roz- siewczych (tylko stacje odbiorcze) lub porozumiewawczych (stacje nadawczo-odbiorcze). Stacje naziemne VSAT wyposażone w anteny paraboliczne o średnicy do 2,4 m (3,8 m wg ETSI) dla pasma Ku (w paśmie C mogą być większe) pracują w trybie bezobstugowym bezpośrednio u użytkownika - zwykle na trudno dostępnym terenie lub pozbawionym wystarczającej infrastruktury telekomunikacyjnej. Maks. przepływność transmisji nie może przekraczać 2 Mb/s, najczęściej wynosi tylko 64,128 lub 256 kb/s.
VSELP (Vector Sum Excited Linear Predictioń) - jedna z wersji wektorowego kodowania predykcyjnego typu LPC (LinearPredictive Coding) dla sygnałów mowy, umożliwiająca uzyskanie przepływności wyjściowej 5,6 kb/s, stosowanego w telefonii bezprzewodowej drugiej generacji (amerykański IS-54), także w kanałach połówkowych sieci komórkowej GSM. Wektorowa kwantyzacja próbek sygnału mowy polega na kojarzeniu próbek głosowych (zwykle
czasie trwania 20 ms) z innymi, już zarejestrowanymi ciągami w dwóch słownikach kwantyzatora nadawczego i przekazywaniu w komunikacyjny tor przesyłowy jedynie numerów skojarzonych ciągów - zamiast próbek głosowych poddawanych kwantyzacji. Identyczność słowników w koderze
i dekoderze wraz z przesłanymi wagami parametrów pozwala przeprowadzić syntezę sygnału mowy w dekoderze odbiorczym.
VTAM (Virtual Telecommunications Access Metod) - wirtualna metoda dostępu, także aplikacja środowiska komputerowego SNA, tradycyjnie stosowana w oprogramowaniu IBM dla dużych systemów komputerowych współpracujących z siecią telekomunikacyjną. Umożliwia użytkownikom uzyskanie dostępu do zasobów sieciowych przez logiczne (także fizyczne) ustanowienie kanału komunikacyjnego między komputerem a grupą sterowników zasobów komputerowych (terminali, pamięci, urządzeń).