17. Rodzaje spółek

To na nauce o organizacji wszyscy mieliśmy, więc tylko pokrótce:

Wyróżniamy spółki prawa cywilnego (spółka cywilna) i spółki prawa handlowego. Spółki prawa handlowego możemy podzielić jeszcze na:

-osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna)

- kapitałowe (sp z o.o. i akcyjna)

18. Kryteria własności podmiotów gospodarczych

Podmiotem gospodarczym w świetle ustawy o działalności gospodarczej może być osoba fizyczna, osoba prawna a także jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej

Rozróżnia się pięć podstawowych form własności:

1. własność państwową,

2. własność komunalną,

3. własność prywatną osób fizycznych,

4. własność prywatną osób prawnych,

5. własność zagraniczną.

Ad1). Do własności państwowej zalicza się własność Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, np. państwowych przedsiębiorstw.

Ad2). Własność komunalna jest mieniem samorządów terytorialnych.

Ad3). Własność rzemieślników i innych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz prywatną jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej (np. spółki jawne) zalicza się do własności prywatnej osób fizycznych.

Ad4). Własność spółdzielni spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych jest zaliczana do własności prywatnej osób prawnych.

Ad5). Własność zagraniczna należy do osób fizycznych i prawnych mających siedzibę za granicą.

W zależności od form własności rozróżnia się podmioty gospodarcze państwowe, komunalne, prywatne osób fizycznych, prywatne osób prawnych i zagraniczne.

Poza tymi formami własności w gospodarce narodowej, występują podmioty o mieszanej formie własności np. państwowo-prywatne, prywatne z udziałem zagranicznym.

Grupując podmioty gospodarcze według form własności można utworzyć z nich dwa sektory:

-      sektor publiczny - do którego zalicza się podmioty państwowe i komunalne,

•     sektor prywatny - do którego zalicza się podmioty prywatnych osób fizycznych, prawnych oraz podmioty zagraniczne.

19. MAJĄTEK PODMIOTU GOSPODARCZEGO tworzą :

Środki gospodarcze (aktywa) - oznaczają zasoby składników, jakimi jednostka dysponuje, najczęściej na podstawie prawa własności do nich, o wiarygodnie ustalonej wartości. Umożliwiają one fizyczne prowadzenie działalności produkcyjnej, usługowej czy handlowej.

Majątek trwały obejmuje składniki o długim okresie użytkowania (w praktyce — dłuższym niż rok), posiadające znaczną wartość jednostkową (obecnie powyżej 3500 zł). Majątek obrotowy tworzą : wartości niematerialne i prawne, rzeczowy majątek trwały, należności długoterminowe i inwestycje długoterminowe.

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się nabyte prawa majątkowe do gospodarczego wykorzystania w okresie dłuższym niż jeden rok, takie jak: prawa autorskie, licencje, koncesje, prawa do znaków towarowych, patentów czy oprogramowania komputerów.

W skład rzeczowych składników majątku trwałego wchodzą środki trwałe i środki trwałe

w budowie.

Środki trwałe - są składnikami o okresie tak zwanej ekonomicznej użyteczności powyżej roku, kompletnymi, nadającymi się do użytku i przeznaczanymi na własne potrzeby jednostki. Zalicza się do nich:

*nieruchomości, w tym grunty i tereny, budynki i budowle, prawo wieczystego użytkowania gruntów, prawo do lokalu mieszkalnego lub użytkowego;

*maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, przyrządy, wyposażenie magazynów, biur, itp.;

*ulepszenia w obcych środkach trwałych (modernizacja, adaptacja środka trwałego własnego lub cudzego, trwale użytkowanego przez jednostkę) ,

*inwentarz żywy.

Wspólną cechą środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (z wyjątkiem, między innymi, gruntów) jest stopniowa utrata ich wartości początkowej, czyli umarzanie. Jednocześnie odpisy amortyzacyjne — pieniężny odpowiednik zużycia — są wliczane do kosztów własnych bieżącej działalności.

Należności długoterminowe to należne jednostce sumy pieniężne, które zostaną spłacone po okresie dłuższym od roku ( spłata ratalna ).

Inwestycje długoterminowe mają zwykle charakter lokat i obejmują składniki nabyte w celu uzyskania korzyści ekonomicznych (odsetki, dywidendy lub inne pożytki). Do tej grupy należą nabyte papiery wartościowe, akcje, obligacje, bony skarbowe czy nieruchomości.

Aktywa obrotowe – są to aktywa o zapadalności krótkoterminowej, do których należą zapasy, należności, środki pieniężne i inne wartości o łatwiejszym dostępie, aniżeli aktywa trwałe.

Rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa ona dłużej niż 12 miesięcy.

Aktywa obrotowe zmieniają swoją postać w przedsiębiorstwie, przynosząc zysk.

Do aktywów obrotowych zaliczamy:

*należności krótkoterminowe (Należności krótkoterminowe - należności, które są generalnie wymagane w terminie poniżej 12 miesięcy (są od tej reguły jednak wyjątki - np. należności z tytułu dostaw i usług )).

*inwestycje krótkoterminowe, w tym krótkoterminowe aktywa finansowe (dotyczą takich aktywów finansowych jak udziały i akcje, a także inne papiery wartościowe przeznaczone do zbycia oraz udzielone pożyczki płatne i wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Za krótkoterminowe aktywa finansowe uważa się również środki pieniężne),

*zapasy

*towary

*materiały

*produkty gotowe

*produkcję w toku

20. FUNDUSZ ZAŁOŻYCIELSKI

odzwierciedla wartość wydzielonej przez państwo przedsiębiorstwu państwowemu części mienia ogólnonarodowego.

Jest źródłem finansowania majątku przedsiębiorstwa państwowego obok funduszu przedsiębiorstwa i obcych źródeł (kredyty i zobowiązania). Jego wysokość jest podstawą do obliczenia dywidendy, jaką przedsiębiorstwo przekazuje do budżetu państwa.

Fundusz założycielski stanowi wkład państwa na początek działalności przedsiębiorstwa państwowego. Jest zatem pierwszym wyposażeniem tego przedsiębiorstwa i pozostaje własnością państwa. Przedsiębiorstwa państwowe są zobowiązane do odprowadzania dywidendy od tego funduszu do budżetu państwa. Przedsiębiorstwo państwowe może otrzymać prawo do przeznaczenia całości lub części dywidendy na powiększenie funduszu założycielskiego.

Fundusz założycielski zwiększają:
- dotacje przekazywane z budżetu na finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa
- kwoty innych środków przekazywane przedsiębiorstwu przez organ założycielski lub skarb państwa
- część wartości netto nieodpłatnie przejętych przedsiębiorstwu państwowemu środków trwałych
Fundusz założycielski zmniejszają:
- część wartości netto środków trwałych nieodpłatnie przekazanych na podstawie prawomocnych decyzji i orzeczeń wydanych przez właściwe organy ( organ założycielski)
- wykupiona od Skarbu Państwa część wartości netto budynków, lokali i budowli.
- darowizny przekazane na rzecz innego przedsiębiorstwa państwowego w postaci budynków, lokali, urządzeń

Fundusz przedsiębiorstwa wynika z odliczenia funduszu założycielskiego i wykazany jest w pasywach jako kapitał zapasowy.
Fundusz przedsiębiorstwa zwiększają:
- zysk pozostający do dyspozycji przedsiębiorstwa
- środki otrzymane z innych źródeł (dotacje)
- różnice z tytułu aktualizacji wyceny rozkodowanych środków trwałych
- całość lub część wartości netto nieodpłatnie przejętych środków trwałych
Fundusz przedsiębiorstwa zmniejszają:
- strata przedsiębiorstwa
- część lub wartość netto wykupionych budynków, budowli i lokali wynikających ze zmniejszenia funduszu założycielskiego

21. Źródła finansowania przedsiębiorstwa wg bilansu

Pasywa to źródła finansowania przedsiębiorstwa. Pojęcie pasywów jest ściśle związane z bilansem przedsiębiorstwa, który przedstawia aktywa posiadane przez spółkę oraz źródła ich finansowania.

Pasywa w przedsiębiorstwie dzielą się na dwie podstawowe grupy:

*Kapitał własny – są to wartości wniesione do spółki przez jej właścicieli (przede wszystkim kapitał zakładowy) oraz środki uzyskane w trakcie działalności i będące własnością spółki (tu podstawową pozycją jest zysk wypracowany przez spółkę).

*Kapitały obce – są to wszelkiego rodzaju źródła finansowania przy wykorzystaniu kapitału obcego. Będą to w dużej mierze kredyty i pożyczki zarówno długo- jak i krótkoterminowe oraz zobowiązania handlowe.

Pasywa w bilansie przedstawione są w kolejności od tych o najdłuższym do tych o najkrótszym terminie zapadalności. Całkowita wartość pasywów, zgodnie z zasadą bilansową, równa jest wartości aktywów kontrolowanych przez przedsiębiorstwo.

o najważniejszych pozycji kapitałów własnych przedsiębiorstwa zalicza się:

▲ kapitał podstawowy – tj. wkład finansowy właściciela/li przedsiębiorstwa (np.

akcjonariuszy w przypadku spółki akcyjnej, państwa w przypadku przedsiębiorstwa państwowego);

▲ kapitał zapasowy – pochodzący np. z dopłat wspólników (akcjonariuszy) lub z wpływów ze sprzedaży akcji (udziałów) powyżej ich wartości nominalnej;

▲ wynik finansowy netto – a więc zysk albo stratę netto w roku obrotowym, a także nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych.

Kapitały obce (najważniejsze elementy)

W skład zobowiązań długoterminowych wchodzą:

▲ długoterminowe kredyty bankowe wraz z odsetkami o terminie płatności powyżej jednego roku;

▲ długoterminowe pożyczki, obligacje i inne papiery wartościowe.

Do zobowiązań krótkoterminowych zalicza się:

▲ kredyty bankowe wraz z odsetkami o terminie płatności poniżej jednego roku;

▲ zobowiązania z tytułu dostaw i usług – zobowiązania firmy wobec innych podmiotów za dostarczone materiały (np. surowce) lub wyświadczone usługi;

▲ zobowiązania z tytułu wynagrodzeń – zobowiązania firmy w stosunku do jej pracowników wynikające z konieczności wypłacenia im wynagrodzeń za pracę;

▲ zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych – nie zapłacone przez firmę kwoty podatków, ceł i składek na ubezpieczenia społeczne.

22. Funkcje kapitału własnego

1. Funkcja założycielska - posiadanie w niezbędnej wysokości kapitału do założenia podmiotu
2. Funkcja finansowa - kapitał własny stanowi źródło finansowania środków trwałych, itp.

3. Funkcja gwarancyjna- kapitał własny gwarantuje wypłacalność wobec kontrahentów
4. Funkcja wyrównawcza- kapitał zapasowy kompensuje straty bieżące
5.Funkcja pomiarowa- kapitał własny stanowi bazę do podziału zysku, dywidendy

6. Funkcja reprezentacyjna- udział kapitału własnego stanowi świadectwo stabilności finansowej firmy; wielkość kapitału własnego jest miarą zaufania do banku, jest miarą solidności banku
7. Zabezpieczenie przedsiębiorstwa

23.Zysk z działalności operacyjnej –(EBIT) zysk przed odliczeniem podatków i odsetek. Jego zastosowanie w analizie finansowej ułatwia porównywanie wyników działalności różnych przedsiębiorstw bez względu na stopień i koszt wykorzystania przez nie dźwigni finansowej, obciążenia podatkowe, czy wielkość zysków i strat nadzwyczajnych.

Zysk operacyjny przed opodatkowaniem (EBIT) można wyznaczyć na dwa sposoby:

*Z księgowego punku widzenia: sprzedaż – koszty operacyjne

*Z finansowego punktu widzenia: zysk brutto + odsetki

Zysk/strata z działalności operacyjnej

Przedsiębiorstwo oprócz wytwarzania i sprzedawania produktów lub usług, podejmuje wiele innych działalności oraz podlega różnym zdarzeniom gospodarczym, które wpływają na ostateczny wynik finansowy. Takie koszty i przychody wynikają na przykład z faktu, że firma sprzedaje zużyte maszyny, że angażuje się w działalność socjalną, że może podarować różne dobra lub otrzymać darowizny. Dodatkowe koszty mogą być poniesione z powodu nie otrzymania zapłaty za sprzedane towary itp. Takie przychody i koszty, niezwiązane bezpośrednio z podstawową działalnością przedsiębiorstwa, nazywamy kosztami i przychodami operacyjnymi. Szerszą ich listę zamieszczamy poniżej. Dopiero po ich uwzględnieniu, spółka może zobaczyć jaki osiągnęła wynik w danym roku, po włączeniu w kalkulację działalności nieprodukcyjnej.

• Pozostałe przychody operacyjne - przychody związane jedynie pośrednio z działalnością operacyjną przedsiębiorstwa. W szczególności wymienia się tu:

  • działalność socjalną;

  • zbycie środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także przychody wynikające z utrzymywania i zbycia nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych, zaliczanych do inwestycji;

  • odpisanie zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów;

  • rozwiązywanie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi;

  • odpisy aktualizujące wartość aktywów oraz ich korekty, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów lub sprzedanych towarów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe;

  • otrzymane odszkodowania kary i grzywny - jeżeli spółka otrzyma odszkodowanie, lub inny podmiot zapłaci grzywnę naszej spółce lub inną karę związaną na przykład z zerwaniem kontraktu, spółka wykaże taką kwotę jako przychód;

  • otrzymanie nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, aktywów, w tym także środków pieniężnych na cele inne niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych.

• Pozostałe koszty operacyjne - koszty związane jedynie pośrednio z działalnością operacyjną jednostki. Są one „odbiciem” przychodów operacyjnych:

  • koszty prowadzonej działalności socjalnej;

  • wartość netto sprzedawanych lub likwidowanych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - gdy spółka sprzedaje środek trwały, z jednej strony notuje przychód, ale z drugiej musi oddać środek trwały, który w jej księgach posiada jeszcze jakąś wartość;

  • spisanie przedawnionych, umorzonych lub nieściągalnych należności w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych;

  • utworzenie rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi;

  • odpisy aktualizujące wartość środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, zapasów i należności;

  • zapłacone kary, grzywny i odszkodowania;

  • przekazane darowizny.

Zysk z działalności gospodarczej powstaje po uwzględnieniu:

• Przychodów finansowych - Jeśli przedsiębiorstwo udzieli pożyczki innym przedsiębiorstwom, może oczekiwać przychodów w postaci odsetek od pożyczki. Przychodem finansowym są również otrzymane dywidendy lub zyski z tytułu różnic kursowych.

• Kosztów finansowych - Większość przedsiębiorstw ponosi bowiem różne koszty finansowe, takie jak koszty odsetek od kredytów, bądź też koszty związane z niekorzystnymi zmianami kursów walut

Zysk z działalności gospodarczej pokazuje jaki wynik osiągnęła spółka przy pomocy wszystkich pozycji, na które ma wpływ

Zysk (strata) brutto

Istnieją jednak zdarzenia, na które firma nie ma wpływu, a które mogą wywołać znaczne straty, lub też rzadziej zyski. Zdarzeniami takimi będą wszelkiego rodzaju zdarzenia losowe, przykładowo pożary czy powodzie. Zdarzenia te są wyodrębnione w sprawozdaniu finansowym pod pozycją: wynik zdarzeń nadzwyczajnych. Dopiero po ich uwzględnieniu otrzymujemy wynik brutto jaki spółka wypracowała w ciągu roku.

Zysk (strata) netto

Od zysku brutto odejmujemy jeszcze podatki oraz pozostałe obowiązkowe obciążenia zysku i otrzymujemy zysk netto, którym spółka może dysponować, przeznaczając go na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy lub inwestycje i rozwój firmy.

24. Interpretacja zmian wskaźnika szybkości obrotu zapasami, należności…

wskaźnik obrotu zapasami = sprzedaż netto / przeciętny stan zapasów

Wskaźnik pokazuje ile razy firma odnawia swoje zapasy. Im wyższy, tym korzystniejsza sytuacja, ponieważ firma unika nadmiernych zapasów.

wskaźnik obrotu zapasami w dniach = (przeciętny stan zapasów/ sprzedaż netto)*365

Im mniejsza ilość dni, tym korzystniejsza sytuacja firmy.

wskaźnik obrotu należnościami = (sprzedaż netto / przeciętny stan należności)*100%

Pokazuje jak szybko firma ściąga należności. Im wyższy wskaźnik, tym szybciej firma ściąga należności od swoich klientów, a tym samym skraca okres ich kredytowania.

wskaźnik obrotu należnościami w dniach = ( przeciętny stan należności/ sprzedaż netto)*365

Im mniejsza liczba dni, tym szybsza rotacja należności

wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań =(środki obrotowe ogółem / zobowiązania bieżące) * 100%

Wyraża płynność finansową przedsiębiorstwa w przypadku, gdy zobowiązania bieżące stałyby się natychmiast wymagalne. Im wyższy poziom tego wskaźnika tym korzystniejsza sytuacja finansowa – najlepiej, jeśli mieści się w przedziale 1,5 – 2. Należy zwrócić uwagę na strukturę aktywów obrotowych, a tym samym różny okres zamiany środków obrotowych na środki pieniężne.

wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań bieżących = (płynne środki obrotowe/zobowiązania bieżące) * 100%

Jako środki płynne przyjmuje się środki obrotowe, środki pieniężne, papiery wartościowe krótkoterminowe i należności krótkoterminowe. Wskaźnik powinien być wyższy niż 1, co wskazuje na zdolność pokrycia przez firmę wymaganych zobowiązań.

wskaźnik rentowności kapitałów własnych (ROE)= zysk netto*100 / kapitały własne

Pokazuje stosunek zysku do kapitałów własnych.

wskaźnik rentowności aktywów (ROA) = zysk*100 / aktywa ogółem

Pokazuje stosunek zysku do kapitału ogółem finansującego w badanym okresie majątek przedsiębiorstwa

Wskaźnik płynności bieżącej (current ratio) jest podstawowym miernikiem sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa. Świadczy on o teoretycznej możliwości spłacenia zobowiązań bieżących poprzez upłynnienie całego majątku obrotowego. Wskaźnik ten obrazuje stosunek majątku obrotowego do zobowiązań bieżących, zgodnie z wzorem:

		majątek obrotowy
QR	=
		zobowiązania bieżące

wskaźnik szybkiej płynności (quick ratio)