Białaczki – choroby nowotworowe układu krwiotwórczego; należą do różnych grup chorób hematologicznych, częstość występowania jest różna u dorosłych i u dzieci.

Cechują się:

-nowotworowym rozrostem białaczkowych krwinek białych

-naciekaniem przez komórki białaczkowe szpiku, narządów krwiotwórczych z życia płodowego oraz innych narządów i tkanek

-upośledzonym uwalnianiem i zamieraniem komórek białaczkowych(akumulacja) w szpiku i innych narządach ukł. Krwiotwórczego

-obecnością komórek białaczkowych we krwi

Rozpoznanie i podziały oparte są na:

-ocenie morfologicznej(włącznie z mikroskopem elektronowym)

-ocenie cytochemicznej

-ocenie immunologicznej

Rozpoznanie białaczek jest możliwe, wtedy gdy miano komórek białaczkowych wynosi ok. 10¹²( ok. 1 kg). W sprawnie funkcjonującym układzie immunologicznym populacja komórek licząca 10⁵patologicznych może zostać wyeliminowana.

Stransformowany klon białaczkowy nie zostaje wyeliminowany:

-w chwili powstanie stransformowanego klonu białaczkowego układ kontroli jest w stanie supresji ( działanie kofaktorów takich jak chemikalia, leki, promieniowanie rtg)

-klon białaczkowy nie wykazuje wystarczających silnie antygenów pozwalających rozpoznać go jako obcego

Podział białaczek:

1. Białaczki układu granulocytowego

1. Ostre białaczki mieloblatyczne

2. Przewlekłe białaczki szpikowe

3. chloroma ( mieloblastoma, mięsak granulocytowy)

1. Białaczki ukł. Chłonnego

a) ostre białaczki limfoblastyczne,

b)przewlekłe biał. Limf.

c) białaczka włochatokomórkowa

d) białaczka plazmocytowa

1. Białaczki monocytowe: ostra, przewlekła

2. erytroleukemia- ostra(ch. Di Guglinielna)przewlekła

3. białaczka nagoleoriocytowa

4. stan przedbiałaczkowy (zespoły mielodyspastyczne)

Metody pozwalające na różnicowanie komórek białaczkowych:

- morfologiczne( barwienie MGG)

- cytochemiczne ( peroksydoza, Sudan czarny B, esterazy niesfoiste, fosfataza kwaśna, PAS, lizozym)

- elektromiksoskopowa (morfologia i cytochemia- peroksydoza i fosfaza kwaśna)

- immunologiczna ( receptory błonowe, immunologlobuliny błonowe, antygeny różnicowania k-kowego (CD)

- biochemiczne( transfereza końcowa (TdT), lizozym w surowicy)

- cytogenetyczne( chromosom  Filadelfia(Ph) i inne zaburzenia chromosomalne)

Częstotliwośc występowania:

	Dzieci	dorośli
Ostre białaczki limfoblastyczne	70-85%	5-15%
Ostre białaczki szpikowe	Ok. 10%	Ok. 50%
Przewlekłe białaczki limfatyczne	-	25-30%
Przewlekłe białaczki szpikowe	2-5%	Ok. 10%
Inne białaczki	b.rzadko	Kilka %

Patogeneza:

Przyczyna rozwoju wieloczynnikowa ( czynniki egzogenne i endogenne); u podstaw patogenezy leży transformacja białaczkowa, transformowane k-ki dają początek klonowi białaczkowemu, transformacja białaczkowa jest związana ze zmianami w genach, polega na przekształcaniu protonkogen w onkogen pod wpływem zmiany informacji w chromosomie-(delecji/insercji) lub w wyniku długotrwałej stymulacji k-k wirusem (np. k-k T przez C wirusy)

*Rola wirusów białaczkowych

- wirusy białaczkowe mogą się przenosić wertykalnie w okresie życia płodowego, horyzontalnie przez przenoszenie przez zakażenie plemników. Są dowody na role EBV należącego do grupy adenowirusów herpes w wywoływaniu transformacji linii limfocytów B.

Największe znaczenie mają wirusy onkogenne RNA typu C zwane retrowirusami.

Predyspozycje :

1. zespoły wrodzone z anomaliami chromosonalnymi( z. Falconiego, Downa, Klinerfeltera)

2. stany związane z niedoborami odpornościowymi

3. stany preleukemiczne( zespoły mielodysplastyczne)

Kofaktory:

1. RTG(50-100 radów- dawka protoonkogenna dla leukogenezy)

2. Chemikalia- benzen

3. Leki- środki alkilujące

Białaczki ostre

- niepohamowany i uogólniony rozrost niedojrzałych atypowych k-k

- niezdolność tych k-k do dalszego różnicowania,

- naciekanie przez k- ki blastyczne różnych narządów ( wątroba, śledziona)

- akumulacaja blastró w szpiku, narządach krwiotwórczych i we krwi,

- postępująca pancytopemia ( niedokrwistość małopłytkowość, gromulocytopemia)

Odchylenia od norm rutynowych wyników badań hematologicznych:

-u ok.50% ch. Hiperlenkocytoza,

-niedokrwistość,

-trombicytogpenia (we wczesnym okresie choroby),

-retikulocytopemia,

- przyspieszenie opadania krwinek czerwonych (OB.)

Rozmaz krwi: kilkadziesiąt % niedojrzałych leukoblastów, pojedyncze neurocyty( przerwa białaczkowa), kom. czerwone: anizo- i poikilocytoza

Szpik: powyżej 30% leukoblastów, zmniejszenie liczby erytrocytów, megakariocytów i neurocytów z puli dojrzewania i rezerwuarowej

Inne badania laboratoryjne:

-wzrost stężenia kw. moczowego w surowicy i w moczu

-wzrost aktywności w surowicy aminotransferaz, LDH, aldolazy, fosfatazy zasadowej

-zmiany w PMR u chorych z naciekami w OUN

Objawy kliniczne ostrych białaczek:

-osłabienie i łatwe męczenie się, chudnięcie,

-krwawienia- mogą wyst. Ze skóry, bł. Śluzowych, dziąseł itp. przyczyną jest niewydolność szpiku, zespół wykrzepienia wewnątrznaczyniowego,

- zakażenia skóry, gardła, dziąseł, dróg oddechowych, i moczowych, 30% obj. Podmiotowe, gruczołu, dreszcze, nacieki zapalne,rogowica.

- bóle głowy, nudności , wymioty, zab. Widzenia i czynności nerwów czaszkowych (obj. Podmiotowe), obrzęk tarczycy nerwu wzrokowego, podrażnienie opon, podrażnienie nerwów czaszkowych, (obj przedmiotowe) zwiększona pleocytoza lub obecność bastów, obniżenie stężenia cukru, wzrost białka w płynie móżg.-rdzen. (Bad. Pomocnicze), nacieki białaczkowe opon i OUN i ucisku (przyczyny)

Przewlekła białczka

Należy do zespołu mieloproliferacyjnego( wszystkie strony rozrostowe, dla kt. Macierzystą k-ką wyjściową poliferacji jest k-ka pochodzenia szpikowego, obejmuje więc proliferacje ukł, erytrocytowego (nadkrwistość), megakriocytowego (pierwotna nadpłytkowość, i leukocytowego(białaczki)

Przewlekłe proliferencje szpiku:

- przewlekła białaczka granulocytowa neutrocytowa (p,b,g)

- przwl. Biał. Granulocytowa eozynocytowa(p,b,e)

- przewl. Biał. Granulocytowa bazocytowa (p,b,b)

- przewl. Biał, megakariocytowa (p,b,n)

- przewl.biał, monocytowa (p,b,m)

- przewl arytroleukemia (p,e)

Najczęściej wyst. Przewlekłej biał. Szpik. (p,b,g) (20-25%)

- częściej wyst, u mężczyzn, w środowisku miejskim, między 20 a 50 r.ż, częstotliwość wzrasta , wzrost czynników.

Patogeneza:

- nierozstrzygnięta, wieloczynnikowa,

-predyspozycja genetyczna,

- czynnik zakaźny natury wirusowej,

- promotory endogenne i środowiskowe (kolenkemozogenny o naturze fizycz, chem, lub biolog.

Przewlekła białaczka granulocytowa

- większa częstotliwość występuje u chorych z zaburz. Genetycznymi (zesp. Downa, Fanconiego, )

- częstsze u bliźniąt, zwłaszcza jednojajowych,

- wyst. Rodzinne białaczek (rola genet. Sprowadza się do wrodzonej predyspozycji, czy genetycznie uwarunkowanego zmniejszenia odporności

W obrazie klinicznym pbg wyróżnia się:

1)fazę wstępną zw. Okresem przedbiałaczkowym (3-5lat)

2)faza przewlekła pełnoobjawowa (3-5,10lat), często przebieg bezobjawowy, ogólnie osłabienie, zmniejszenie tolerancji, hepatomegalia, stany gorączkowe, podgorączkowe,

3)faza schyłkowa (zaostrzenie blastyniego) (kilka miesięcy) nasilenie klinicznych objawów fazy przewlekłej, wyst. Stan gorączkowy, jawnej skazy krwotocznej oraz powikłań zakaźnych.

Objawy kliniczne przewl,biał,szpikowej

-osłabienie, chudnięcie, poty, góle kostne, dolegliwości ze str ukł, pokarm, obj, ze str. Oun (zw. Z hiperlenkocytozą i nadlepkością, bóle, zawroty G, zaburzenia widzenia i słuchu)

Przewlekła biał. Limfatyczna- należy do złośliwych chłonniaków nieziarniczych,

- z ch. nieziarn- to grupa nowotworów wywodzących się z limfocytów i ich prekursorów, lub k-k kt. Powstają w następstwie różnicowania lub transformacji limfocytów.

U ch. Na chłoniki stwierdza się patologicznezmiany w materiale genetycznym (aberrację, przemiszczenie genów immunologlobulin lub reseptolimfocytów I, zwiększoną liczbą kropli onkogenów)

Klasyfikacja chłoniaków nieziarnistych:

-morfologiczne,

-immunologiczne

-czynnościowe limfocytów

Zakwalifikowanie chłoniaków do określonego typu jest możliwe na podstawie wyników badań histopatologicznych węzła pachowego.

Objawy:

-Gorączka,- utrata masy ciała,- powiększenie węzłów chłonnych i śledziony i wątroby.

 

 

Stany zaawansowania klinicznego przewlekłej białaczki limfat.

-stadium 0-liczba limfocytów we krwi obwodowej powyżej 15x10g/l limfocyty poniżej 40% utkania szpikowego, czas przeżyciz ponad 10 lat,

-stadium1-obj. Jak w 0+powiększenie węzłówchłonnych, czas przezycia 6-8 lat

-stadium2-jw.+powiększenia wątroby i śledziony, czas przezycia 6-8 lat,

-stad3-jw.+ stężenie hemoglobiny poniżej 110g/l czas przeż 17-19 m-cy

-stad.4- jw.+ liczba płytek poniżej 100x10g/l czas przeż 17-19m-cy