Białaczki limfocytowe:
Def:
Stanowią grupę klonalnych chorób, w których dochodzi do proliferacji, a przede wszystkim akumulacji dojrzałych, obwodowych limfocytów we krwi i szpiku, a czasem również w węzłach chłonnych, śledzionie, wątrobie.
Limfocyty białaczkowe najczęściej mają na swojej powierzchni antygeny charakterystyczne dla linii B-komórkowej. Znacznie rzadziej PBL wywodzą się z limfocytów T lub komórek NK.
Białaczki limfocytowe zaliczane są do chłoniaków nieziarniczych.
B-cell CLL
PBL-B
Najczęściej rozpoznawany typ u dorosłych
Def:
Monoklonalna limfocytoza B-komórkowa, trwająca co najmniej 3 miesiące o wartości powyżej 5x10^9 / l lub bez względu na wysokość limfocytozy w przypadku obecności cytopenii we krwi obwodowej wtórnej do zajęcia szpiku.
Klonalność limfocytozy powinna być potwierdzona fluorocytometrycznie, w tym CD19+ CD20+ CD23+ CD5+.
Epidemiologia:
Bardzo rzadko u azjatów,
Stanowi około 30% wszystkich białaczek,
Częstość występowania 4/100tys osób ogólnej populacji,
Choroba ludzi starszych,
Mężczyźni chorują dwa razy częściej niż kobiety.
Etiologia:
Pozostaje chorobą o nieznanej etiologii,
W literaturze opisywano częste występowanie u rolników, pracowników mających do czynienia z gumą lub azbestem, jednak mimo wielu lat badań nie udało się zidentyfikować pojedynczego czynnika.
Przebieg kliniczny:
Przebieg kliniczny charakteryzuje się dużą zmiennością,
1/3 chorych nigdy nie wymaga leczenia, ½ pozostałych pacjentów będzie wymagała wcześniejszego leczenia,
Przeżycie chorych waha się od kilku- kilkunastu miesięcy w przypadkach o szybkiej progresji, do kilkunastu lat w przypadkach łagodnie przebiegających
Objawy:
Często długo przebiega bezobjawowo – wykrywana przypadkowo, przebiega często jak bezobjawowa limfocytoza,
Niekiedy występują nawracające infekcje, szczególnie oportunistyczne i objawy skazy krwotocznej,
Pierwszy symptomem choroby mogą być tzw. Objawy ogólne:
Utrata masy ciała nie mniejsza niż 10% w ciągu ostatnich 10miesięcy,
Utrzymująca się ponad dwa tygodnie podwyższona temperatura ciała bez cech infekcji,
Nasilona potliwość, szczególnie w nocy,
Znacznego stopnia osłabienie lub męczliwość
U części chorych występuje powiększenie węzłów chłonnych, wątroby lub śledziony. W zaawansowanym stadium może dojść do nacieków białaczkowych w skórze, płucach, opłucnej oraz tkankach miękkich
Obserwuje się też osiedlanie limfocytów w różnych narządach (limfadenopatia, hepato-, splenonegania,
W miarę progresji choroby nasila się nacieczenie szpiku przed komórki białaczkowe, co prowadzi do niedokrwistości lub małopłytkowości z wyparcia,
Istotnym problemem są nawracające infekcje – najczęstsza przyczyna zgonu,
Niekiedy progresja do postaci bardziej złośliwej pod względem histopatologicznym – z. Richtera.
Cytopenia – niedobór krwinek: niedokrwistość, leukopenia, małopłytkowość, granulocytopenia.
Diagnostyka:
Morfologia:
Leukocytoza od 10x10^9 / L do powyżej 100x10^9 / L (utrzymująca się bezwzględna limfocytoza powyżej 5x10^9 / L)
W późniejszym okresie małopłytkowość i niedokrwistość,
Rozmaz krwi:
Krwinki białe: obraz monomorficzny, przewaga limfocytów o dojrzałym wyglądzie, pojedyncze pro limfocyty (poniżej 11%),
Krwinki czerwone i płytki: zmiany mało charakterystyczne
Rozmaz szpiku: przewaga limfocytów (powyżej 70%),
Badania dodatkowe:
Podwyższone stężęnie LDH i kwasu moczowego,
Podwyższony poziom B2 – makroglobulin,
Niski poziom gammaglobulin (rzadko gammapatia monoklonalna, zwykle dotyczą IgM)
Leczenie: chloramfenikol, allogeniczny przeczep komórek macierzystych szpiku.
Def:
Nowotworowy rozrost prekursorowych komórek limfoidalnych (limfoblastów) wywodzących się z linii B lub T.
To choroba niejednorodna – wyróżnia się wiele postaci morfologicznych, immunologicznych i genetycznych.
Klasyfikacja:
Opiera się na cechach:
Cytomorfologicznych (klasyfikacja FAB): L1 (limfoblasty małe, jednakowe, najczęściej u dzieci) , L2 (limfoblasty polimorficzne, postać często u dorosłych), L3 (limfoblasty duże, granatowa cytoplazma i liczne wodniczki),
Immunofenotypowych – z użyciem przeciwciał monoklonalnych
Epidemiologia:
Najczęstszy nowotwór u dzieci, występuje 4x częściej niż ostra, najczęściej u dzieci 4,5 lat,
Dorośli – rzadko, najczęściej 15-24 rż i powyżej 80rż.
Etiologia:
Dokładne przyczyny rozwoju ALL nie są poznane,
Uważa się, że choroba rozwija się w następstwie działania czynników genetycznych i środowiskowych,
Czynniki genetyczne:
re aranżacje genów (najczęstsza nieprawidłowość w ALL B-komórkowej jest klonalna re aranżacja genów dla immunoglobulin, natomiast w białaczce T-komórkowej re aranżacja genów dla receptora komórek T)
translokacje, (u dzieci najczęściej t(12;21) – powoduje fuzję dwóch genów: TEL i AMLI co skutkuje zaburzeniem wczesnego etapu rozwoju limfocytów B;
u dorosłych najczęściej stwierdza się t(9;22), która powoduje fuzję dwóch genów: BCR i ABLI, co prowadzi do zaburzenia różnicowania, proliferacji i przeżycia komórek)
mutacje, ( w ALL B-komórkowej stwierdza się mutacje Ikaros i Aiolos, T-komórkowej – NOTCHI. Powoduja zaburzenia rozwoju limfocytów B i T)
Czynniki środowiskowe: promieniowanie jonizujące, infekcje (HTLV-1 – wirus ludzkiej białaczki z komórek T), związki chemiczne (benzen, farby, lakiery)
Choroby wrodzone uwarunkowane genetycznie (np. z. Downa)
Objawy kliniczne:
Objawy ogólne: osłabienie, stany gorączkowe, chudnięcie, poty,
Objawy związane z wyparciem pozostałych linii komórkowych szpiku przez patologiczny klon białaczkowy:
Granulocytopenia: spadek odporności na zakażenia,
Niedokrwistość: objawy typowe, tzn. osłabienie, zawroty głowy, ból dławicowy
Małopłytkowośc: objawy skazy małopłytkowej (krwawienia z nosa, dziąseł itp..)
Objawy wynikające z naciekania przez komórki białaczkowe tkanek poza szpikiem kostnym:
Bóle kostne – samoistne, naciekowe,
Bóle stawowe związane z naciekaniem tkanek kołostawowych pzez komórki nowotworowe,
Powiększenie wątroby i śledziony, powiększenie węzłów chłonnych, CECHA CHARAKTERYSTYCZNA TO ZAJĘCIE OUN
Diagnostyka:
Badanie morfologiczne krwi obwodowej i szpiku kostnego:
Zwykle stwierdza się prawidłowy lub podwyższony poziom leukocytów, obecność limfoblastów, spadek pozostałych wartości morfologicznych we krwi obwodowej oraz nacieczenie szpiku kostnego komórkami blastycznymi,
Badanie cytochemiczne: dodatnia reakcja PAS,
Badanie immunofenotypowe,
Badanie cytogenetyczne.
Def:
Cechuje się zlokalizowanym głównie w szpiku i kościach nowotworowym monoklonalnym rozrostem plazmocytów wytwarzających immunoglobulinę (lub jej fragmenty) wykrywaną jako białko monoklonalne. Zaliczany do gammapatii monoklonalnych i chłoniaków złośliwych
Etiologia:
Przyczyna nieznana,
W jej powstawaniu pewną rolę przypisuje się:
Czynnikom genetycznym,
Stymulacji antygenowej w przebiegu przewlekłych zakażeń bakteryjnych lub wirusowych,
Ekspozycji na promieniowanie jonizujące,
Czynniki chemiczne (benzen)
Objawy kliniczne:
Nawracające infekcje (niski poziom immunoglobulin)
Zmiany kostne: złamania kompresyjne kręgów, złamania patologiczne kości,
Objawy neurologiczne: niedowłady, porażenia kończyn, objawy neuropatii obwodowej,
Nawracające zakażenia, zapalenie opon mózgowych, dróg moczowych,
Niewydolność nerek
Nadmierna lepkość krwi, (duże stężęnie białka M): skaza krwotoczna, niewydolność nerek, zaburzenia widzenia związane ze zmianami naczyniowymi na dnie oczy, rozsiane zaburzenia mózgowe,
Powiększenie wątroby,
Niedokrwistość, leukopenia, małopłytkowość
Diagnostyka:
Morfologia: zwykle niedokrwistość (normocytowi, normo chroniczna). Liczba krwinek białych i płytek – niecharakterystyczna, może zmniejszać się wraz z postępem choroby.
Rozmaz krwi: czasem pojedyncze plazmocyty. Charakterystyczna – rulonizacja krwinek.
Rozmaz szpiku: plazmocyty, pro plazmocyty, plazmoblasty stanowią kilkanaście – kilkadziesiąt procent jądrzastych komórek szpiku. Występowanie plazmocytów w skupiskach. Obecność cech paratypii komórek plazmatycznych w postaci wodniczego, wtrętów śródkomórkowych, podwójnych lub poliploidalnych jąder, plazmocytów płomieniowa tych.