Terror/terroryzm w dyskusjach prawno-naukowych
Według Słownika wyrazów obcych łacińskie słowo terrere oznacza strach, rzecz straszna, a także sianie przerażenia oraz stosowanie prawa pięści – użycie przemocy w celu wywołania określonych skutków.
Współcześnie termin ten odnoszony jest do działań jednostek czy grup uznających go jako narzędzie w ramach realizacji własnych celów.
Krzysztof Indecki – prawne aspekty terroru jako metody rządzenia:
Terror może być postrzegany jako zjawisko o charakterze politycznym, jako forma politycznej przemocy podjętej w celu przekazania politycznej informacji
Polityczna przemoc nie może być utożsamiana z przymusem państwowym (aparatem państwowym)
Stosowanie terroru stanowi rezultat zachowania określonych podmiotów: jednostek, grup jednostek (żołnierzy, policji, formacji paramilitarnych)
Zwalczenie terroru wymaga innych środków walki, gdyż skierowany jest przeciwko innemu adresatowi (państwu i jego agendom lub agentom)
Terroryzm odgórny – uprawiany przez państwo i elity władzy dążące do jej zachowania
Terroryzm oddolny – związany ze sprzeciwem jednostek lub grup wobec państwa.
Według Richarda E. Rubinsteina terroryzm to działanie wykorzystujące przemoc i uprawiane przez jednostkę lub grupę, które z prawnego punktu widzenia jest pozbawione znamion legalności.
Krzysztof Indecki zaproponował dwie definicje :
Terroryzm – obejmuje akty przemocy popełnione zarówno przez jednostki, jak i grupy jednostek, a także przez sprawców działających na „zlecenie” państwa
Terroryzm – to umyślna, politycznie motywowana przemoc, podjęta przez subnarodowe grupy lub tajnych agentów przeciw niewalczącym celom
Cechy terroryzmu według Brigitte L. Nacos
Są to działania o podłożu politycznym – ich celem nie jest osiągnięcia korzyści własnych
Ich obiektem są zazwyczaj osoby cywilne, czyli niewinni postronni ludzie.
Sprawcami są osoby niemające afiliacji żadnego konkretnego kraju
Alex P. Schmid – 1) terroryzm jest metodą walki, w której zarówno liczba ofiar, jak i one same mają charakter symboliczny; 2) osoby, wobec których zastosowano akt terroru, mają za zadanie wywołanie strachu wśród pozostałych członków grupy bądź społeczności, 3) Podstawowym celem jest zdezorientowanie i zmuszenie obiektu terroru do wypełnienia określonych żądań bądź zwrócenie uwagi opinii publicznej
Bruce Hoffman: działanie odrębne od form działalności przestępczej i nieregularnych działań zbrojnych, charakteryzujące się celami i motywami politycznymi, używające przemocy bądź gróźb jej użycia z zamiarem wywołania dalekosiężnych reperkusji
ONZ i próba określenia terroryzmu : 1994 r. Terroryzm – „czyny, metody i praktyki będące ciężkim naruszeniem celów i zasad Narodów Zjednoczonych, mogące stanowić groźbę dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zagrożenie dla przyjaznych stosunków między państwami, utrudnienie międzynarodowej współpracy, a także czyny, metody i praktyki podjęte w celu zniszczenia praw człowieka, podstawowych wolności i demokratycznych podstaw społeczeństwa.
Terroryzm w definicji Unii Europejskiej:
Trzy podstawowe elementy terroryzmu: przemoc lub jego usiłowanie, zorganizowana grupa oraz realizacja celów politycznych.
27.12.2001 r. – terroryzm – czyn mogący poważnie zagrozić krajowi lub organizacji międzynarodowej, który został zdefiniowany na gruncie prawa krajowego, a popełniony w celu poważnego zastraszenia ludności, zmuszenia rządu lub organizacji międzynarodowej do dokonania lub powstrzymania się od jakichkolwiek działań, a także poważnej destabilizacji lub zniszczenia podstawowych politycznych, ustrojowych, ekonomicznych czy społecznych struktur państwa lub organizacji międzynarodowej.
Zwalczanie terroryzmu , działania czerwiec 2002 r. :
Ataki na życie ludzkie, które mogą spowodować śmierć
Ataki na integralność cielesną osoby
Porwanie lub branie zakładników
Spowodowanie rozległych zniszczeń obiektów rządowych lub obiektów użyteczności publicznej, systemu transportowego, infrastruktury, włącznie ze zniszczeniem systemu informacyjnego
Zajęcie statku powietrznego, statku lub innego środka transportu publicznego lub towarowego
Wytwarzanie, posiadanie, nabywanie, przewożenie, dostarczanie lub używanie broni, materiałów wybuchowych lub jądrowych, broni biologicznej lub chemicznej, jak również badania oraz rozwój broni biologicznej i chemicznej
Uwalnianie substancji niebezpiecznych lub powodowanie pożarów powodzi albo wybuchów, których rezultatem jest zagrożenie życia ludzkiego
Zakłócanie lub przerwy w dostawach wody, energii elektrycznej lub wszelkich innych podstaw zasobów naturalnych, którym rezultatem jest zagrożenie życia ludzkiego
Grożenie popełnieniem czynów wymienionych
Sporządzanie fałszywych dokumentów urzędowych z zamiarem popełnienia czynów wyżej wymienionych
Uczestnictwo w działaniach grupy terrorystycznej, w tym poprzez dostarczanie informacji lub zasobów materialnych albo poprzez wszelkiego rodzaju finansowanie działalności grupy terrorystycznej, mając świadomość, że takie uczestnictwo będzie stanowiło wkład w działalność przestępczą grupy terrorystycznej
Amerykańskie instytucje państwowe i definicje terroryzmu:
Departament Stanu : za akt terrorystyczny uznaje się dokonany przez subnarodowe grupy lub pojedynczych wykonawców z premedytacją i posiadający polityczne cele akt wymierzony w osoby cywilne i mający wpłynąć na ich zachowanie
Departament Bezpieczeństwa Narodowego: działanie zagrażające życiu ludzkiemu, którego celem jest 1) zastraszanie ludności cywilnej; 2)wywarcie wpływu na politykę rządu; 3) oddziałanie na rząd poprzez akty o masowym zasięgu rażenia.
FBI : Terroryzm krajowy – działania jednostki lub grupy na terytorium USA i niekierowane z zewnątrz; Terroryzm międzynarodowy – akt trans graniczny w swoich celach i środkach angażujących osoby więcej niż jednego państwa
Cyberterroryzm
Mark Pollit – „zaplanowany, politycznie umotywowany atak przeprowadzony przez subnarodowe grupy lub tajnych agentów przeciwko informacjom, systemom komputerowym i danym, co skutkuje przemocą wobec niemilitarnych celów.
Cyberterroryzm stwarza trzy rodzaje zagrożeń:
Atak na system
Atak na informacje
Wsparcie klasycznych form działalności terrorystycznej
Typologia współczesnego terroryzmu
Według Audrey Kurth Cronin współczesny terroryzm można podzielić na 4 podstawowe typy:
Terroryzm lewicowy – inspiracją były radykalne ruchy polityczne takie jak komunizm i faszyzm
Terroryzm prawicowy - inspiracją były radykalne ruchy polityczne takie jak komunizm i faszyzm
Terroryzm etnonacjonalistyczny/separatystyczny
Terroryzm religijny
Modele i formy zwalczania terroryzmu na forum lokalnym i międzynarodowym
Modele walki z terroryzmem na forum lokalnym (państwowym)
Cywilny – związany z użyciem sił policyjnych i wymiaru sprawiedliwości, a więc traktujący terroryzm jako czyn kryminalny
Militarny – skoncentrowany na stosowaniu siły jako odpowiedz mogącej w przypadku państwa demokratycznego skutkować ograniczeniem swobód obywatelskich i procedur demokratycznych
Modele walki z terroryzmem na forum międzynarodowym
Niemilitarny – akcje dyplomatyczne, sankcje ekonomiczne, blokowanie źródeł finansowania
Militarny – wojna z państwami sponsorującymi terroryzm, działania prewencyjne, działania o charakterze odwetowym, operacje sił specjalnych, akcje specjalne, odbijanie zakładników.