Ramy czasowe: ok IVw.pne (pierwsze cywilizacje-summer) do 476 ( upadek Rzymu)

*Okres archaiczny(od IX do VI w. p.n.e.) – Homer,

*Okres klasyczny(od V do IV w. p.n.e) – Sofokles, Eurypides, Ajschylos, Platon, Arystoteles

*Okres hellenistyczny(od III do I w. p.n.e)

*Okres rzymski (od I w. p.n.e. do II w. n.e) – Wergiliusz, Horacy, Seneka

*Okres chrześcijański (od II do V w. n.e)

powstanie Biblii ok XII wpne (Stary Testament)

politeizm- wiara w wielu bogów i bóstwa, ważny jest panteon czyli hierarchia bóstw.

heroizm- zdolność do wykonywania wielkich czynów przez bohaterów

mit- opowieść o otaczającym świecie, opisuje historie bogów, stworzenia świata, ziarenko prawdy

filozofia- rozważania na temat natury świata, człowieka, problemów, życia np. istnienie, umysł

etos- zbiór idealnych wzorów kulturowych, które są jasno określone, widać wartości grup dzięki temu

poeta-wychowawca- Horacy poprzez ośmieszanie wskazywał dobrą drogę, nie karał za błędy

carpe diem – ‘chwytaj dzień’ sentencja pochodzi z poezji Horacego (pieśni) , odwołuje się do epikureizmu, teraźniejszość ważniejsza od przyszłości.

antyk- określenie dotyczące okresu świata starożyt. cywilizacji i kultury staroż. Grecji i Rzymu

Rodzaj literacki – podstawowy w literaturoznawstwie polskim, sposób klasyfikacji dzieł literackich. Jest to podział ze względu na formę wypowiedzi, a jednocześnie budowę utworu. Współczesny podział na rodzaje literackie wywodzi się z tradycji literackiej antycznej Grecji.

*dramat – wypowiedź w postaci dialogów uzupełnionych didaskaliami, czyli tekstem pobocznym

*epika – wypowiedź w postaci opowieści narracyjnej

*liryka – utwory liryczne zazwyczaj cechuje rytmiczność i metaforyczność języka, a przemawia przez nie podmiot liryczny

epos- jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki. Obejmuje utwory najczęściej poetyckie, np. Iliada, Odyseja

epopeja- duży poetycki utwór o charakterze epickim opisujący czyny bohaterskie na historycznym tle; / dzieło literackie przedstawiające dzieje narodu w przełomowym dla niego momencie. epos – Epickość, rozbudowana, wielowątkowa fabuła, mająca charakter epizodyczny, inwokacja na początku utworu, ukazywanie dziejów legendarnych lub historycznych, obecność bohatera zbiorowego,rozbudowane, bardzo szczegółowe opisy, narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący i obiektywny, porównania homeryckie, patetyczny styl, występowanie stałych epitetów, główne siły przeciwstawne spotykają się pod koniec eposu, heksametr jako miara wierszowa

epos rycerski – utwór najczęściej wierszowany, rzadziej tworzony prozą, a ukazujący dzieje życia legendarnych, częściowo historycznych lub całkiem historycznych rycerzy, na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu.

porównanie homeryckie «porównanie, którego jeden człon jest rozbudowanym opisem ludzkich czynów zestawionych z zachowaniem zwierząt lub ze zjawiskami przyrody»

inwokacja- rozbudowana apostrofa otwierająca, utwór literacki, zazwyczaj poemat epicki, w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła.

patos- Polega na ukazywaniu zjawisk o charakterze monumentalnym i wzniosłym, o wysokich walorach uczuciowych powodujących stany napięcia emocjonalnego u odbiorców.

Pieśń – gatunek literacki poezji lirycznej, o genezie związanej z obrzędami i muzyką (pieśni ludowe, pieśni średniowieczne), od której stopniowo się uwolnił, stając się samodzielną formą wyrazu.

Pieśń to utwór liryczny podzielony na strofy, zwykle o tematyce poważnej. Nowożytny kształt pieśni jako wiersza wywodzi się z utworów Horacego i Ód greckich. U Horacego stała się samodzielną formą literacką.

Zasada trzech jedności (trzy jedności) – zespół trzech reguł podstawowych dla klasycystycznej koncepcji fabuły dramatu lub wyłącznie tragedii. Reguły te to jedność czasu, jedność miejsca i jedność akcji.

memesis- zasada twórczego naśladownictwa natury bądź dzieł mistrzów, którym udało się tę naturę odtworzyć. Zasada ta powstała w antyku, po raz pierwszy opisał ją Platon w swoich dialogach Ion i Państwo, Arystoteles natomiast poświęcił jej dzieło Poetyka.

kalos kagatos - greckie pojęcie oznaczające połączenie dobra z pięknem. Było ono odzwierciedleniem szlachetnego i etycznego postępowania. (u Homera)

*W starożytnej Grecji pojęcie piękna było znacznie szersze niż w latach późniejszych. Wiązano je przede wszystkim z ideą dobra, duchowością, moralnością, myślą i rozumem; utożsamiano je wtedy z doskonałością jako warunkiem piękna i sztuki na najwyższym poziomie. Twierdzono, że piękno wynika głównie z zachowania proporcji i odpowiedniego układu.

*Podejście Sokratesa do własnej wiedzy i przekonań streszcza przypisywane mu zdanie "Wiem, że nic nie wiem" Sokrates deklarował tym samym, że jest jedynie miłośnikiem mądrości (filozofem) i poszukiwaczem prawdy, i sam nie dysponuje wiedzą, której mógłby nauczać. uważany za największego filozofa starożytności.

Epikurejczycy, uczniowie szkół epikurejskich (od 306 p.n.e. do IV w.), zwolennicy i kontynuatorzy Epikura. W swoich rozważaniach podejmowali głównie problemy etyczno-psychologiczne, socjologiczne i metodologiczne. Główni przedstawiciele: Metrodor z Lampsakos, Hermachos z Mityleny, Filodemos z Gadary, Zenon z Sydonu, Lukrecjusz.

Stoicyzm – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w III wieku przed n.e. w Atenach przez Zenona z Kition, opiera się na zasadzie osiągania szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną, sumienne spełnianie tych obowiązków, które spadają na nas naturalną koleją rzeczy, oraz odcięcia swoich emocji od zdarzeń zewnętrznych, czyli utrzymywania stanu spokojnego szczęścia niezależnie od zewnętrznych warunków.

Epikureizm – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w starożytności przez Epikura, w ok. 306 r. p.n.e.

‘jak żyć, żeby być szczęśliwym.’ teraźniejszość ważniejsza od przyszłości.

Marek Aureliusz- Był cesarzem rzymskim od 161 roku i następcą Antonina Piusa. Marek Aureliusz prowadził skromne, spokojne życie zgodne z surowymi zasadami stoickimi. Miał głębokie poczucie obowiązku służenia krajowi i obywatelom. Dbał o dobre stosunki z senatem, przeprowadził reformy w dziedzinie administracji i prawa cywilnego.

Idealizm - pogląd, wedle którego świat dostępny ludzkim zmysłom nie jest całością rzeczywistości. Prócz tego wymiaru poznawczego istnieją bowiem byty niematerialne, które są wieczne i niezmienne. Są one dostępne człowiekowi poprzez poznanie drogą rozumowania.

hedonizm- pogląd, doktryna, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, główny motyw ludzkiego postępowania. Unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia.

latarnia Diogenesa «symbol niewiary w istnienie prawdziwego człowieka» Pewnego pięknego słonecznego dnia zdezorientowani ludzie zobaczyli Diogenesa biegającego po rynku z latarnią. Kiedy zapytali, co robi, odpowiedział: Szukam prawdziwego człowieka.

Beczka Diogenesa - Odrzucając rzeczy materialne, wyzbył się filozof ubiorów, a za mieszkanie obrał glinianą beczkę. Kiedy Filip II Macedoński zagroził Koryntowi i mieszkańcy zaczęli panicznie gotować obronę, Diogenes, by nie wydać się bezczynnym, zaczął przetaczać beczkę tam i z powrotem. symbol ograniczania swoich potrzeb do minimum, wyrzekania się jakichkolwiek wygód;

miłość Platońska- Platon uważał, że miłość to właściwe duszy dążenie do osiągnięcia i wiecznego posiadania dobra. Na pierwszym miejscu postawił on sobie piękne ciało, dopiero później piękno duchowe. Sensem Platońskiej teorii miłości to, że poprzez realne, względne, skończone, doczesne można osiągnąć cele idealne, bezwzględne, wieczne.

strofa saficka- typ strofy składającej się z trzech wersów jedenastozgłoskowych i czwartego pięciozgłoskowego. Ten układ strofy wiersza charakterystyczny był dla greckiej poetki Safony, w której wierszach po raz pierwszy pojawił się ten rodzaj strofy. Najstarszym świadectwem użycia tej formy jest Hymn do Afrodyty.

anakreontyk- wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej lub rubasznej, sławiący uroki życia, opowiadający o miłości w sposób żartobliwy

epigramat- wywodzący się z napisów informacyjnych w Starożytnej Grecji krótki, przeważnie dwuwierszowy utwór poetycki pisany dystychem elegijnym.

Archetyp – to najstarszy wzorzec, niezmienne wyobrażenia o świecie, przeżycia religijne, które tkwią w świadomości zbiorowej każdej społeczności. Pierwowzór postaw i zachowań.

Mit o Dedalu i Ikarze- Dedal był sławnym rzeźbiarzem i budowniczym. Podziwiano go w całej Helladzie. Królowi panującemu na Krecie wzniósł on wielki pałac zwany Labiryntem. Budowla składała się z wielu sal i korytarzy, tworzyła tak skomplikowaną plątaninę, że nie podobna było z niego wydostać się. W tym Labiryncie król umieścił potwora, półbyka-półczłowieka - Minotaura. Mijały lata i Dedalowi coraz ciężej było żyć na Krecie. Ale jej władca nie chciał za nic uwolnić sławnego artystę. Wówczas zrozpaczony budowniczy wpadł na śmiały pomysł. Sporządził dla siebie i dla swego syna, Ikara, skrzydła z piór sklejonych woskiem. Jak potężne ptaki poszybowali nad morzem. Ikar zachwycony lotem zapomniał o przestrogach ojca. Dedal radził mu, by nie zniżał lotu, gdyż wtedy wilgoć unosząca się z morskich fal, obciąży mu nadmiernie skrzydła. Nie powinien jednak lecieć za wysoko, aby wosk nie stopniał pod wpływem gorącego słońca. Ikar nie posłuchał tych rozsądnych rad. Z młodzieńczą niecierpliwością wzbijał się coraz wyżej i wyżej. Wówczas zdarzyła mu się rzecz straszna. Ze skrzydeł zaczęły się sypać pióra i wkrótce Ikar spadł jak kamień w morskie fale.

Mit o Prometeuszu- Prometeusz był jednym z bóstw pomniejszych, synów Ziemi i Nieba. Ulepił on figurę ludzką z gliny i łez, a że człowiek był słaby, kruchy i bezradny wobec świata - Prometeusz wykradł bogom ogień, podarował go ludziom, by mogli się ogrzać i bronić się przed niebezpieczeństwami natury. Spotkała go za to okrutna kara - został przykuty do skały, tam zaś głodny sęp wyjadał mu wątrobę.

Mit o Demeter i Korze- Za zboża, płody ziemi, rolnictwo odpowiadała bogini Demeter. Gdy Hades porwał do podziemi jej ukochaną córkę, bogini wpadła w rozpacz i w poszukiwaniu Kory opuściła Olimp - a na jej rozkaz ziemia stała się jałowa i przestała rodzić. Wówczas Zeus i Hades musieli ustąpić - nie mogli jednak całkiem oddać Kory matce, ponieważ zjadła w podziemiach ziarenka granatu - pożywienie zmarłych. Zawarto, więc kompromis. Kora dziewięć miesięcy spędza na ziemi z matką, a na trzy schodzi do męża, do podziemi - wtedy życie na ziemi zamiera i panuje zima. Ale wiosną Kora powraca, a wraz z nią - kiełkują nasiona i rodzi się życie.

Mit o Tezeuszu i Ariadnie- W labiryncie zbudowanym przez genialnego budowniczego Dedala, króla Krety – Minos umieścił swojego syna, uwięzionego w ciele potwora - Minotaura. Ateńczycy mieli obowiązek corocznie oddawać siedem dziewcząt i siedmiu chłopców na żer Minotaurowi. Od tego haraczu uwolnił Ateny Tezeusz, który wyruszył do labiryntu z zamiarem zabicia potwora. Zakochana w nim królewna kreteńska Ariadna dała mu kłębek nici, której koniec Tezeusz przywiązał przy wejściu do labiryntu. Dzięki nici po zabiciu potwora, bezpiecznie wyszedł z pułapki.

Achilles- postać dynamiczna, postać tragiczna, doprowadza do śmierci przyjaciela, mszcząc się na Hektorze przyśpiesza własną śmierć, woli jednak krótkie życie w chwale, nie boi się spełnienia przeznaczenia, porywczy, mściwy, pyszny i dumny, przesadnie dba o własną cześć, okrutny a jednocześnie szlachetny

hektor- postać statyczna, najdzielniejszy obrońca Troi, mężny szlachetny, rycerski, chce zmienić swoje przeznaczanie, patriota walczy w obronie miasta i rodziny, Opanowany, odpowiedzialny za własne czyny, niewzruszony, spokojnie przyjmuje to co go spotyka

odyseja- Akcja rozpoczyna się od narady bogów, którzy zlitowali się nad więzionym przez nimfę Kalipso Odyseuszem i postanowili mu pomóc. Bogini Atena tymczasem udaje się na Itakę do Telemacha, syna Odyseusza, by skłonić go do podjęcia poszukiwań ojca. Telemach uzyskuje pomoc w zdobyciu statku od Ateny i wyrusza do Nestora, króla Pylos. Jednak Nestor niewiele wie na temat Odyseusza. Z Pylos Telemach wyrusza z synem Nestora do Menelaosa do Lakedajmonu. Od króla Sparty dowiaduje się, że ojciec żyje na wyspie nimfy Kalipso. W Itace zalotnicy dowiedzieli się już o podróży Telemacha i postanawiają przygotować zasadzkę, aby się go pozbyć. Tymczasem Hermes przybywa z rozkazem bogów do Kalipso, która niechętnie oznajmia Odyseuszowi, że jest wolny. Odyseusz buduje tratwę i spuszcza ją na morze. Po siedemnastu dniach i przeżyciu ciężkiej burzy, rozpętanej przez Posejdona, zostaje wyrzucony na brzeg wyspy Feaków. Rankiem nad brzeg morza przybywa królewna Nauzykaa. Odys wynurza się z zarośli i prosi ją o pomoc. Nauzykaa odziewa bohatera i zaprasza do bajkowego pałacu swego ojca Alkinoosa. Na dworze Odyseusz zostaje przyjęty bardzo serdecznie. Opowiada swe dzieje, ukrywając na razie imię. Potem przedstawia się Feakom i relacjonuje swe dotychczasowe przygody. Feakowie obdarowują Odysa kosztownościami i odwożą go na Itakę. Bohater budzi się i nie poznaje ojczystej ziemi. Dopiero Atena przekonuje go, że to Itaka. Odys ukrywa dary Feaków w pieczarze i przemieniony przez Atenę w okrytego łachmanami żebraka udaje się do chaty pasterza Eumajosa. Zostaje serdecznie przyjęty, ale nie ujawnia, kim jest. Z polecenia Ateny wraca ze Sparty Telemach, unikając zasadzki zalotników. W chacie Eumajosa dochodzi do spotkania ojca z synem i rozpoznania. Następnie obaj planują, jak pozbyć się z domu intruzów. Telemach wraca do pałacu i wita się z matką. Na drugi dzień przybywają tam Odys-żebrak z Eumajosem. Poznaje bohatera jedynie stary pies Argos. Zalotnicy obrzucają żebraka obelgami, lżą go też dawni słudzy. Dopiero wieczorem, po wyjściu zalotników, Odys rozmawia z Penelopą, ale nie daje się jeszcze rozpoznać. Litując się nad żebrakiem, Penelopa wzywa starą służącą Eurykleję, by umyła przybyszowi nogi. Staruszka poznaje Odysa po bliźnie na nodze. Odyseusz nakazuje jej jednak zachowanie tajemnicy. Następnego dnia Penelopa urządza zawody łucznicze, które zadecydują o wyborze przez nią męża. Odyseusz bez wysiłku napina cięciwę - strzała przeszywa otwory dwunastu toporów. Kolejna zabija jednego z zalotników. Odys ujawnia, kim jest. Rozpoczyna się rzeź, giną wszyscy zalotnicy. Służące, które żyły z nimi, zostają powieszone. Odys ogniem i siarką wykadza megaron, czyli główną salę w pałacu. Wtedy dopiero, wykąpany i odmieniony przez Atenę, staje przed żoną, witającą go z radością. Rano Odys odwiedza ojca, Laertesa, by naradzić się z nim, jak uniknąć zemsty rodzin pomordowanych. Na agorze zebrali się już ich zwolennicy i zanosi się na śmiertelny bój. Wtedy zjawia się Atena i kładzie kres waśniom, wzywając do pojednania.

"Eneida" łączy w ramach jednolitej opowieści fabularnej różne elementy typowe dla obu epopei Homera. Obraz przygód Eneasza w czasie tułaczki po morzach i lądach jest wzorowany na "Odysei", obraz działań wojennych - na "Iliadzie". Eneasz, po ucieczce z płonącej Troi wraz z ojcem, żoną, synem i grupą towarzyszy, po kilkuletniej wędrówce przybywa do Italii, gdzie zakłada kolonię, od której pochodzić mieli Rzymianie.

Dionizje – attyckie święta w starożytnej Grecji na cześć Dionizosa boga wina (Bachusa), dzielące się na Dionizje Wielkie (miejskie), Dionizje Małe (wiejskie), Lenaje oraz Antesterie

wielkie dionizje -miejskie - miały charatker podniosłego misterium. Trwały one początkowo pięć, potem sześć dni, a zaczynały się w końcu marca, kończyły wraz z nadejściem kwietnia. Pierwszego dnia składano Dionizosowi ofiarę z kozła. W trakcie tego obrzędu chór chłopięcy śpiewał dytyramby - wzniosłe hymny sławiące boga winnej latorośli. Natępnie w uroczystym pochodzie przenoszono posąg Dionizosa ze świątyni u stóp Akropolis do gaju Akademosa, gdzie odbywało się nabożeństwo, a następnie wielka uczta. Po zachodzie słońca przy blasku pochodni posąg boga wędrował do Aten. Przez kolejne dni przy udziale chórów chłopięcych i męskich wystawiano sztuki. Pieśń kultowa ku czci dionizosa - DYTYRAMB przekształciła się z czasem w tragedię opartą na dialogu Koryfeusza (przewodnika chóru) z chórem.

Dionizje małe - wiejskie - miały charakter ludowej, wesołej zabawy. Obchodzono je w Attyce pod koniec grudnia i na początku stycznia. Czczono w ten sposób porę otwierania naczyń z młodym winem. Tak jak podczas wielkich dionizji, składano w ofierze kozła, a jego krwią polewano korzenie winnej latorośli. Przez następne dni miały miejsce wesołe zabawy, procesje, pochody zwane komos.

Z pieśni o zaczepnym, żartobliwym charakterze, śpiewanych przez komos wykształciła się z czasem komedia.

1)kompozycja tragedii składała się z -prolog -parodos -epejsodia-exodos

2)w tragedii antycznej obowiązuje zasada 3 jedności-akcji,miejsca,czasu

3)na scenie może występować 3 aktorów jednocześnie

4)rola chóru -opowiada przedakcję ,wprowadza problematykę dramatu -zapowiada wydarzenie -komentuję akcję -w exodosie podsumowuję wydarzenia

5)zasada decorum -dostosowanie formy do treści

6)tematyka tragedii -starcie bohatera z losem, z przeznaczeniem nieodwracalnie niosącym mu zgubę

7)bohater -każdym czynem zbliża się do tragedii

co to jest hamartia wina tragiczna bohatera , bez względu na to jak postąpi bohater i tak poniesie klęskę

co to jest Hybris -pycha , zgubna duma, zachwałość wobec bogów

8)Istota tragedii jest konflikt tragiczny -bohaterowie mają swoje równorzędne rację

9)Celem tragedii było katharsis - oczyszczenie

10)zasada mimesis -jest to wierne naśladowanie rzeczywistości

11)schemat akcji tragedii x -ekspozycja - sytuacja zarysowana w punkcie wyjścia

Budowa i cechy tra gedii antycznej :Znany gatunek dramatyczny, podzielony na akty i sceny, różni się całkowicie od tragedii starożytnej. Była ona podzielona na następujące części: 
*Prologo s  – aktor wygłaszał zapowiedź tragedii. 
*Parodos  – wejście chóru na scenę. /Epeisodion  – czyli „epizod” części akcji. 
*Stasimon – czyli komentarz chóru. / Epeisodion – kolejne wydarzenia.  
*Stasimon – znów komentarz chóru. /Exodos  – wyjście chóru.

Poza powyższym układem kompozycji tragedii greckiej obowiązywały reguły: zasada trzech jedności, istotą tragedii był konflikt tragiczny, ilość osób występujących na scenie jednocześnie nie przewyższała trzech, temat zaczerpnięty z mitologii, stałość jedności cech charakteru bohatera,występowali aktorzy – mężczyźni, aktorzy dla podwyższenia wzrostu grali w butach na koturnie. 
Rola chóru: Chór objaśniał, komentował wydarzenia, dawał wskazówki moralne. 
Zasada trzech jedności: Jest to zasada miejsca, czasu i akcji. Jedność miejsca polega na umieszczeniu akcji i bohaterów w danym miejscu, np. na dziedzińcu pałacowym. Widzowie oglądają aktorów tylko w tym miejscu, wydarzenia, które dzieją się poza nim (poza sceną) są relacjonowane , opowiadane przez przybywające postacie. Jedność czasu polega na dążeniu twórców antycznych do tego, aby czas trwania akcji równał się czasowi trwania tragedii na scenie. Istniały zatem sztuki, których akcja ograniczała się do kilku godzin, doby,nigdy zaś nie przekraczała kilku dni. Jedność akcji zaś była dążeniem do ukazania jednego tylko wątku fabularnego. 

Sacrum (łac.) – sfera świętości, przeciwieństwo profanum – sfery świeckiej. Wokół niej koncentrują się wierzenia i obrzędy, praktyki religijne. Właściwość (stała bądź ulotna), która przysługuje niektórym przedmiotom (narzędzia kultu religijnego – naczynia, święte księgi, szaty), istotom (król, kapłan), przestrzeniom (świątynia, wzniesienie), okresom (niedziela, czas postu, Wielkanoc

Profanum (łac.) – to co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka.

apokalipsa- w terminologii judaistycznej i chrześcijańskiej literatury religijnej, to opis szczególnego rodzaju proroctwa, dotyczącego tego, co ma się wydarzyć w dniach ostatecznych, przekazywanego przez Boga wybranemu prorokowi.

Stylizacja biblijna – naśladowanie w ukształtowaniu warstwy językowej wypowiedzi cech i stylu Biblii. Jest to wpływ Biblii na język literatury pięknej.

Księga Koheleta jest to jedna z ksiąg Starego Testamentu. Należy do ksiąg dydaktycznych (tak samo jak Księga Hioba)Księga Koheleta czyli Eklezjastesa do XIX wieku była uważana za dzieło Salomona. Jednak dzisiaj mówi się tylko, że autorem był mędrzec głoszący poglądy filozoficzno-religijne. Księga ta powstała w III albo II wieku przed naszą erą. Ma ona charakter poetyckich rozważań, sentencji i przysłów. Autor prowadzi swobodną, a wręcz chaotyczną wypowiedź. Całe dzieło pokazuje, że zmaga się on z zagadką ludzkiego istnienia i sensu życia. Kohelet jest realistą. Obiektywnie ocenia jasne i ciemne strony życia. Wierzy w Boga, któremu ufa bezgranicznie. Uważa, że kiedyś będziemy musieli zdać relacje Bogu z naszego postępowania. W wizji autora człowiek jest istotą kruchą, a życie ludzkie nie ma w sobie nic trwałego. Jest tak ponieważ wszystko przemija, a więc jest marnością (czyli znikomością, bezcelowością, nietrwałością). Zauważa jednak, że jedyną rzeczą, która nie jest marnością jest to, co pochodzi od Boga. W księdze pojawia się motyw vanitas, który jest częsty nie tylko w literaturze, ale także w sztuce. Jest to motyw wędrowny związany z marnością rzeczy ludzkich, a także z istotą naszego istnienia. W dziele pojawia się stwierdzenie „marność nad marnościami i wszystko marność”. Wyraża ono prawie bezpośrednio co chciał przekazać mędrzec. Jest to myśl czysto filozoficzna. Kohelet nazywa marnością wszystko to, co jest nietrwałe i przemija, a między innymi to co ludzkie. Ciekawe jest też spostrzeżenie autora, że „w wielkiej mądrości wiele utrapienia”. Uznał, że każdy zginie tak samo. Jednak im więcej wiedzy się posiada, tym więcej można zauważyć niesprawiedliwości na świecie, a to przysparza człowiekowi cierpienia.

Apokalipsa doslownie oznacza odsłonięcie, objawienie. Jest to szczególny rodzaj wypowiedzi biblijnej, który opisuje tajemnice czasów ostatecznych (czyli koniec świata). Apokalipsa św.Jana nie jest jedyną Apokalipsą biblijną, lecz jest najważniejsza- zamyka całość świętej księgi, jest momentem odniesień i nawiązań późniejszej literatury.

Księga ta zawiera widzenie św. Jana, który prorokuje, widzi w swoim objawieniu koniec świata. Św. Jan przepowiada przyszłe losy, grozi, pociesza, przestrzega, ludzkość. Apokalipsa  prezentuje także walkę dobra i zła, upadek ludzkości i przywracanie ładu świata. Jest to księga trudna do zrozumienia, bo tajemnicza i obfitująca w ogromną ilość symboli, znaczących wizji, znaków, liczb itp. Znane symbole to: cztery zwierzęta (lew, wół, orzeł i zwierzę o ludzkiej twarzy), bestia - Antychryst, smok walczący z kobietą, siedem trąb i siedem pieczęci.

budowa teatru antycznego- Na środku teatru znajdował się okrągły plac (gr. orchestra). Na nim występował chór. Z trzech stron, dokoła placu umieszczona była kamienna widownia (gr. theatron). Im dalej znajdowały się miejsca dla publiczności, tym wyżej były one położone (dlatego właśnie teatry budowano na stokach wzgórz).

Z czwartej strony placu znajdował się budynek sceniczny (gr. skene). Pełnił on funkcję szatni dla aktorów. W nim także przebywali ci artyści, którzy akurat w danej chwili nie grali. Budynek sceniczny odgrywał również istotną rolę dla akcji wystawianej sztuki. Często w nim odbywały się wydarzenia, które nie były pokazywane na scenie i o których postacie tylko mówiły. Na jego ścianie zamieszczano dekoracje. Na krańcach ograniczony był bocznymi skrzydłami (gr. paraskenia). Przed nim znajdowało się podwyższenie (gr. proskenion). Na podwyższeniu tym występowali aktorzy. Z budynku scenicznego na podwyższenie prowadziło troje drzwi. Każde z nich miało ściśle określoną, stałą symbolikę i było przeznaczone dla konkretnych postaci. Najistotniejsze były drzwi środkowe (nazywane królewskimi), ponieważ nimi wychodzili najważniejsi w sztuce bohaterowie. Drzwi boczne (paradoi) przeznaczone były dla postaci mniej znaczących.
król edyp (Sofokles)- Rodzicami Edypa byli Lajos, król Teb i Jokasta, jego żona. Jako dziecko został okaleczony a następnie porzucony przez swojego ojca w górach. Przyczyną tej tragedii była przepowiednia, której chciał zapobiec Lajos. Usłyszał on od delfickiej wyroczni, że jego syn stanie się jego zabójcą a następnie poślubi własną matkę. Niemowlę uratował pasterz, który je znalazł, a następnie zaniósł do króla Koryntu, Polybosa. Edyp dorastał i wychowywał się pod okiem Polybosa, będąc przekonany, że jest jego prawdziwym synem. Kiedy udał się do wyroczni w Delfach dowiedział się, jaki los go czeka - miał zabić ojca i poślubić własną matkę. Chcąc uciec przed tragicznym losem, postanowił nigdy nie wracać do Koryntu. Udał się w długą drogę do odległej krainy. Po drodze wdał się jednak w bójkę ze starcem, którego zabił, nie wiedząc, że jest on jego prawdziwym ojcem. W ten sposób wypełniła się pierwsza część przepowiedni. Przed bramami Teb natknął się na dręczącego miasto i porywającego ludzi potwora - Sfinksa. Udało mu się rozwiązać zagadkę Sfinksa, tym samym pokonując i uwalniając od niego miasto. W nagrodę dostał rękę Jokasty - jego prawdziwej matki, tym samym stając się królem. Miał z nią czworo dzieci: Polinejkes/Eteokles/Antygona/Ismena

Jako król, Edyp rządził dobrze, jednak Teby zaczęły nękać prawdziwe nieszczęścia. W międzyczasie zmarł władca Koryntu - przybrany ojciec Edypa. Do Teb przybył posłaniec z wieścią o jego śmierci oraz informacją, że Edyp ma zostać jego następcą. W rozmowie z posłańcem, Edyp dowiedział się o swojej prawdziwej przeszłości. Król rozpacza słowami: "Życie mam, skąd nie przystoi, i żyłem,/ Z kim nie przystało - a swoich zabiłem". Ogarnięty szałem oślepił się i udał na wygnanie, gdzie towarzyszyła mu Antygona. Ostatecznie Edyp doznał oczyszczenia w Kolonos, gdzie zmarł.

Przypowieść (parabola) – gatunek literatury moralistyczno-dydaktycznej, którego cechy formalne (schematyzm fabuły, uproszczona konstrukcja postaci, obiektywny narrator, selekcja realiów) służą właściwemu odczytaniu alegorycznego lub symbolicznego znaczenia przedstawionego świata, przekazaniu prawdy moralnej

Alegoria (symbol) jest składnikiem świata przedstawionego utworu (np. jako motyw, postać, fabuła), który poza wyrażonym wprost znaczeniem, przekazuje również treść ogólniejszą, nieraz bardziej abstrakcyjną.

pieśń nad pieśniami (obraz miłości) - Księga składa się z sześciu pieśni, opisujących miłość Oblubieńca i Oblubienicy (którzy nazywają się nawzajem Salomonem i Sulamitką) w formie ich dialogu, komentowanego przez chór. Oblubienica opowiada o tym, jak na wpół śpiąc czekała na przyjście ukochanego. Gdy usłyszała pukanie i miłosne słowa zachęty udała, że szkoda jej znów ubierać się w suknię i brudzić umyte stopy. Gdy Oblubieniec włożył rękę przez otwór w drzwiach, by dotknąć jej ręki, ona podeszła do niego wkładając w gest podania dłoni całą swą miłość do niego. Jednak jej umiłowany źle ją zrozumiał i odszedł. Zaczęła go szukać, krzyczała w ciemność. Napotkana straż wzięła ją za uliczną prostytutkę, zaczęła ją bić, odarła z płaszcza i pokaleczyła. Zrozpaczona, prosiła jerozolimskie kobiety, by powiedziały jej ukochanemu o wielkości jej uczucia do niego. Oblubieniec w tym czasie zachwycał się urodą Oblubienicy. Na koniec stwierdził, że jest ona ideałem piękności, w utworze mówi: Cała piękna jesteś, przyjaciółko moja, i nie ma w tobie skazy (Pnp 4,7).

Pieśń trzecia przedstawiająca dzień wystawnego królewskiego wesela sprawia, że dwie początkowe pieśni mogą być postrzegane jako obraz narzeczeństwa. Oprócz wzajemnych zapewnień o miłości i zmysłowych porównań ukazany jest pewien rozwój bohaterów od przyjaźni i namiętności poprzez świąteczną ceremonię do prób i rozterek małżeńskich pieśni czwartej.

„Księga Hioba” porusza problem cierpienia. Hiob, główny bohater, mimo wzorowego życia, zostaje ciężko doświadczony przez Boga. Stwórca wystawia jego wiarę na próbę. Hiob traci majątek, umierają jego dzieci, jego samego dotyka ciężka choroba – trąd. Męka zesłana na niego jest tak okrutna, że żali się na swój los, przeklina, ale nie poczuwa się do winy. Jest przekonany o swojej prawości i prosi Boga, aby uznał jego niewinność.

Przyjaciele Hioba są przekonani, że cierpienie jest karą za grzechy i radzą mu, by uznał swój błąd. Hiob szuka tajemnicy cierpienia, lecz nie znajduje jej, gdyż tym, który go doświadcza jest Bóg.

Straty i cierpienia nie załamały w Hiobie wiary. Okazało się wzorem cierpliwości. Za wierność Bogu odzyskał utracony majątek, doczekał się licznego potomstwa i był szczęśliwym do późnej starości. Ta radość życia była tym większa, że wzbogacona przeżytymi cierpieniami.

Księga Hioba uczy nas że:

- Cierpienia nie muszą być karą za grzechy.

- Cierpienia mogą być środkiem wychowawczym.

Problem cierpienia jest trudny do zbadania i towarzyszy człowiekowi przez całe życie.

Nie zbadane są wyroki Boskie i człowiek powinien przyjąć je z pokorą.