Wzdęcie żwacza s tympania ruminis (bębnica s meteorismus)

• Dwie postacie ostrego wzdęcia żwacza:

• Wielkopęcherzykowe – szybkie i nadmierne gromadzenie gazów fermentacyjnych ponad treścią pokarmową żwacza i czepca

• Drobnopęcherzykowe – fermentacja z tworzeniem się stabilnej i drobnopęcherzykowej piany, powstałej z wydzielającego się gazu i płynnej,przetykanej cząstkami pokarmowymi treści żwacza

• Na skutek silnego rozciągnięcia żwacza dochodzi do znacznego zaburzenia krążenia i oddychania

• Z reguły występuje u pojedynczych zwierząt w stadzie

• Może być objawem towarzyszącym wielu chorobom pierwotnym

• Przyczyna:

• Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza :

• Zaburzenia odbijania gazów (a nie jak wcześniej sądzono – nadmierna produkcja gazów fermentacyjnych)

• Niezaburzone odbijanie gazów : obecność wolnego gazu w żwaczu i czepcu -> podrażnienie receptorów motorycznych w okolicy wpustu do żwacza -> skurcz grzbietowego worka żwacza -> zwiotczenie wpustu do żwacza -> pasaż gazów przez przełyk

• Zatkanie wpustu do żwacza (treść pokarmowa, nowotwory,tępe ciała obce, tył zwierzęcia wyżej niż przód)

• Zaburzenie odbioru i przewodzenia bodźców do i od receptorów żwacza (np. przy bardzo niskich lub bardzo wysokich wartościach pH treści żwacza,zapaleniu żwacza, pokryciu śluzówki olejem mineralnym,porażeni nerwu błędnego(Syndrom Hoflunda))

• Zniesienie skurczów antyperystaltycznych worka grzbietowego żwacza z powodów :

• Hamujące ośrodkowo czynność czepca i żwacza:

• Ksylazyna !!!

• Pirogeny

• Endotoksyny

• Substancje zawarte w roślinach

• Hipokalcemia(?)

• Hamujące obwodowo

• Nadmierne rozciągnięcie żwacza

• Lotne kwasy tłuszczowe (kwas masłowy) , kwas mlekowy lub amoniak w wysokich stężeniach w treści żwacza

• Nadmierne zakwaszenie dwunastnicy

• Atropina,saponina, opiaty

• Histamina, gastryna, somatostatyna

• Antycholinergiki

• Chorób przełyku (zatkanie, zgniecenie,zranienie, zapalenie, kurcz, porażenie)

• Drobnopęcherzykowe wzdęcie żwacza:

• Trzy grupy przyczynowe – pasza, żwacz, zwierze:

• Bogate w węglowodany łatwo fermentujące i rozpuszczalne białko i ubogie we włókno surowe pasze prowadzące do szybko rozwijającego się procesu fermentacji i tworzenia się dużych ilości gazów; dzięki dużej lepkości treści żwacza pęcherzyki gazu zostają „zamknięte” w drobnych cząstkach treści pokarmowej tworząc stabilną,drobnopęcherzykową pianę

• Rośliny/pasze powodujące wzdęcia:

• lucerna i jej siano

• koniczyna łąkowa

• koniczyna biała

• młody,bogato ulistniony rzepak lub buraki

• zielona pszenica

• rośliny okopowe : ziemniaki, buraki cukrowe lub pastewne

• produkty przemysłu gorzelnianego lub cukrowniczego

• zboża wzbogacane w koncentraty białkowe

• właściwości roślin/zawartych w nich substancji:

• rośliny młode, lub te które powoli rosną (prz niskich temperaturach) – rośliny są miękkie,zawierają duże ilości wody – rośliny takie są łatwiej dostępne dla procesów trawienia przez bakterie żwaczowe niż rośliny o bardziej zbitym utkaniu (rośliny starsze, mające więcej włókna)

• nadmierne rozdrobnienie paszy – białko rozpuszczalne w nich zawarte powodujące zwiększe lepkości płynnej treści żwacza

• stosunek Na:K w treści żwacza na korzyść K -> potas stabilizuje złożone związki koloidalne

• trawienie w przedżołądkach

• różnica przebiegu procesów trawienia bakteryjnego i biochemicznego u zwierząt o wysokiej i niskiej podatności na wzdęcia

• bakteryjne szczepy o właściwościach pektynolitycznych np. Lachnospira multiparus zasiedlające liście roślin powodując tworzenie się piany

• czynnik wspomagające lub hamujące wzdęcie swoiste dla organizmu zwierzęcia:

• Predyspozycje osobnicze – osobniki „wysoko podatne” i „słabo podatne”

• Intensywnośc przeżuwania, ilość i właściwości śliny, anatomia i motoryka żwacza, skład populacji mikroorganizmów itd.

• Patogeneza:

• Wzdęcie wielkopęcherzykowe:

• Na początku odbijanie gazów rzadsze lub wstrzymane

• Nad treścią pokarmową gromadzi się wolny gaz( skład: głównie dwutlenek węgla i metan)

• Wraz ze zwiększającą się ilością gazu, wzrasta ciśnienie wewnątrzżwaczowe

• Dochodzi do zniesienia motoryki przedżołądków i – ze wzgledów mechanicznych – zanikają skurcze prowadzące do odbijania gazów

• Wzdęcie drobnopęcherzykowe:

• Zwiększa się aktywność skurczowa żwacza co wspomaga tworzenie się piany

• Częstsze odruchy odbijania lub odłykania(nawet wymiotów)

• Przedżołądki wypełniają się coraz bardziej – na skutek zwiększonej lepkości płynnej treści żwacza – gaz zostaje „uwięziony” w postaci małych pęcherzyków

• Prowadzi to do wytworzenia z płynu(w którym zawarte są cząstki pokarmowe/chloroplasty) i gazu stabilnej piany

• Piana wypełnia w końcu całą przestrzeń czepca i żwacza

• Wzrasta ciśnienie wewnątrzżwaczowe

• Dochodzi do rozciągnięcia ścian obu przedżołądków

• Rozciągnięte przedżołądki spychają przeponę doczaszkowo i doprowadzają do ucisku dużych żył, upośledzają czynności oddechowe i krążeniowe

• Upośledzenie wymiany gazowej w płucach, spada liczba uderzeń serca i minutowa pojemność wyrzutowa serca i wzrasta ciśnienie tętnicze krwi

• Skutkiem jest hipoksemia, hiperkapnia, oddechowa kwasica krwi tętniczej

• Zwierzę umiera na skutek niewydolności krążeniowo-oddechowej

• Objawy kliniczne:

• Narastające napięcie,uwypuklenie się ściany brzucha po lewej stronie

• Zaprzestanie pobierania pokarmu

• Bojaźliwe spojrzenie, częste oglądanie się na brzuch

• Lekkie wygięcie grzbietu do góry, wyciągnięcie głowy i szyi do przodu

• Wielkopęcherzykowe wzdęcie:

• znaczne uwypuklenie ściany jamy brzusznej w lewym dole głodowym;

• niepokój,

• częste oddawanie moczu i kału,

• podobnie jak przy kolkach uderzenia kończynami w powłoki jamy brzusznej,

• pokładanie się i wstawanie,

• zlewne poty,

• stękanie towarzyszące wydechom

• Drobnopęcherzykowe wzdęcie:

• Zwiększenie częstotliwości prób odbijania

• Ślinotok i dławienie się

• Ruchy żuchwy

• Wzrost częstość skurczów (coraz bardziej powierzchowne aż wkońcu ustają)

• Zanikają nadmiernie wyraźne odgłosy żwaczowe

• Odgłosy trzeszczenia (obecność piany)

• Równomierne, znaczne uwypuklenie całej ściany jamy brzusznej po stronie lewej(przy opukiwaniu całej lewej strony głuchy odgłos bębenkowy) a także po stronie prawej

• Oddechy piersiowe (żebrowe) krótkie i powierzchowne

• Czynność serca szybsza, tony serca kołaczące, tętno małe i twarde

• Po 1-2 godzinach zwierze pokłada się z objawami kurczy na tle duszności i pada

• Rozpoznanie

• Wywiad+ objawy kliniczne(szybko pojawiające się wydęcie lewej strony jamy brzusznej z jednoczesnym postępującym pogarszaniem się stanu ogólnego)

• Badanie per rectum

• Sondowanie żwacza

• Rozpoznanie różnicowe

• Pieniste wymieszanie treści czepca i żwacza,czemu towarzyszy lekkie wzdęcie może występować również przy zaburzeniach pasażu treści pokarmowej z czepca do ksiag, a także w przypadku rozkładu gnilnego treści przedżołądków

• Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza może być zarówno objawem towarzyszącym w przebiegu innych chorób układu pokarmowego jak i uogólnionych jednostek chorobowych (tężec!!)

• Dislocatio abomasi sinistra znacznego stopnia!

• Leczenie

• Wielkopęcherzykowe wzdęcie żwacza:

• Leczenie zachowawcze:

• Natychmiast odstawić podejrzaną paszę

• Obwiązanie pyska liną lub przywiązanie do niego kołka (zwiększa się w ten sposób wydzielanie śłiny, która działa jako substancja odpieniająca)

• Dożwaczowe podawanie substancji zmieniających napięcie powierzchniowe

• Ustawić zwierzę przednią połową ciała wyżej i usunąć gaz poprzez założenie sondy przełykowej

• Trokarowanie żwacza: (tylko wzdęcie wielkopęcherzykowe!)

• Miejsce nakłucia : trzy palce do tyłu od ostatniego żebra i trzy palce poniżej wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych

• Trokar kierować na prawy guz łokciowy

• Gaz upuszczać powoli (ryzyko wstrząsu!) – w pogotowiu mieć środek o działaniu sympatykomimetycznym (adrenalina)

• Leczenie operacyjne (przy zagrożeniu życia)

• Rumenotomia

• Wytworzenie czasowej przetoki żwacza

• Badanie sekcyjne

• Zwierzęta dopiero co padłe:

• Leżą na boku z wysuniętym językiem

• Z jamy ustnej wypływa pienista, wymieszana z treścią żwacza ślina

• Błony śluzowe głowy zasiniałe

• Brzuch wzdęty

• Zastój krwi w mm szkieletowych

• Wybroczyny w tchawicy, nasierdziu

• Przekrwienie brzusznego worka żwacza oraz przewodu pokarmowego

• Niedokrwienie tylnych partii ciała

• Bladość wątroby(powodowana uciskiem)

• Ściśnięte,niedodmowe płuca

• Blada wewnątrzpiersiowa część przełyku

• Nerki o miękkiej konsystencju