Zbiorowość indywidualna – identyfikacja uczestników jest dosyć łatwa i wyraźna. Jest to zbiór osób bez silniejszych powiązań wzajemnych wykazujący jednakie podobieństwo zachowań.
Typy zbiorowości społecznych:
Publiczność – stanowiąca pewną społeczną całość nieograniczoną w swoim składzie a charakteryzującą się stosunkiem do jakiś wartości i zjawisk społecznych, przez co powiązana ze sobą określonymi więzami psychicznymi i emocjonalnymi np. zbiór ludzi zebranych ze względu na wystawiane przedstawienie. Rodzaje publiczności: zebrana (na jednym miejscu), niezebrana (tzw. rozproszona)- zbiór ludzi rozproszonych przestrzennie, ale połączonych więziami emocjonalnymi i psychicznymi np. słuchacze tych samych audycji radiowych i telewizyjnych.
zbiegowisko- przelotne skupienie ludzi zainteresowanych jednym zdarzeniem np. zbiegowisko osób zgromadzonych na skutek wypadku lub innego nagłego zdarzenia.
Zjawisko delegowania aktywności – podejście z rezerwą do czegoś co powinniśmy zrobić. Łatwe zwolnienie siebie z obowiązku. Skłonność do nieangażowania się – cecha, która łączy uczestników zbiegowiska.
tłum- zgromadzenie większej liczby osób reagujących spontanicznie na te same podniety w sposób podobny lub identyczny. Czynnikiem kształtującym tłum są silne bodźce emocjonalne: gniew, krzywda, zemsta, które prowadzą do nieprzewidzianych zachowań. Tłum daje jednostkom poczucie siły i odwagi. Charakterystyczną cechą zachowania się tłumu jest fascynacja i naśladownictwo. W socjologii wyróżnia się 4 rodzaje tłumu: agresywny, uciekający, rabujący, demonstrujący. Wzrasta poziom emocjonalny, zmiana nastrojów jest bardzo łatwa. Tłum łatwo popada w panikę. Uczestnicy widzą tylko swoje twarze, nie całe sylwetki.
Grupy:
CELOWE – zostały zorganizowane dla realizacji pewnego celu lub grupy celów, i w których istnieje tylko więź sformalizowana. Dominuje więź rzeczowa i stosunki oparte na stycznościach rzeczowych.
Mechanizm tworzenia się grup celowych:
- Potrzeby ludzkie i dążenie do ich zaspokojenia
- Przekształcenie potrzeb w interesy, które związane są z systemem wartości. Są
nadbudowane nad potrzebami
- Dążenie do zaspokojenia interesów prowadzi do stawiania sobie celów.
Cel to bardzo określony przedmiot lub stan rzeczy, który zbiorowość chce osiągnąć. Cel jest konkretyzacją interesu. Cele nie muszą być koniecznie wspólne, lecz mogą być podobne. Cel podobny to cel indywidualny, którego realizacja może być osiągnięta przez zbiorowość ludzi współdziałających. Wielkie grupy celowe, które powstają na zasadach dobrowolności i których cel jest wspólny, podlegają tym samym prawom, tendencjom.
CECHY grup celowych:
Rozbudowany system instytucji i urządzeń sformalizowanych, organizacja, która koordynuje i kieruje działaniami osób zrzeszonych.
Uczestnictwo ma charakter kontraktowy (prawa i obowiązki).
Atmosfera impersonalności.
Cechy grup celowych są zorganizowane planowo dla realizacji określonego celu. są zatem tworzone intencjonalne a nie spontanicznie
więź ma w nich charakter sformalizowany, tzn. ludzi łączą zadania rzeczowe i stosunki służbowe
organizacja ma charakter formalny, tzn. regulowany przepisami określającymi relacje służbowe.
realizację zadań i dostępne środki
W ramach grup celowych wyróżnia się:
zrzeszenia - powstają dobrowolnie i mogą być rozwiązane decyzją członków
grupy celowe przymusowe - członkowie są powoływani na mocy prawa, te grupy nie istnieją zależnie od woli członków (np.. szkoła, wojsko)
Wspólne cechy grup celowych:
więź oparta na rozbudowanym systemie instytucji i urządzeń, umożliwiającym współpracę ludzi, którzy nie spotykają się bezpośrednio, rozbudowana organizacja (muszą ją posiadać), dlatego nazywa sieje często organizacjami
uczestnictwo ma charakter kontraktu, tzn. jest oparte na zobowiązaniu każdego członka, że będzie wypełniał swoje obowiązki
wytwarza się atmosfera impersonalności. tzn. dąży się do załatwienia spraw w sposób sformalizowany, czyli określony przepisami, a nie zależny od intencji osobistych, postaw i dążeń jednostkowych i indywidualnych
SPÓJNE – to grupy zgrane. Spójność to całościowe pole sił działające na członków grupy w kierunku pozostania w niej. Spójność to wypadkowa wszystkich sił działających na uczestników w kierunku pozostania w grupie lub powstrzymania ich przed jej opuszczeniem. Grupa wytwarza pewne siły których wypadkowa jest cechą spójności. Spójność to stosunek wewnątrzgrupowych wyborów wobec wyborów zewnątrz grupowych.
Spójność grupy a ich atrakcyjność:
Im grupa bardziej atrakcyjna tym bardziej spójna
Źródła atrakcyjności:
- cele grupy (uczestnicy chcą być w tej gr bo ta ma interesujący, atrakcyjny cel)
- wartości grupy (wierność tym wartościom może stać się celem samym w sobie)
- atrakcyjność interpersonalna uczestników
- prestiż grupy
- korzyści wynikające i przynależenia do grupy
- nagroda za udział w grupie (grupa atrakcyjna = nagroda atrakcyjna)
Zjawiska Towarzyszące grupom spójnym:
Konformizm – powiązany z innymi zjawiskami i wtedy dopiero zachodzi zjawisko spójności grupy
Lojalność- wzajemna między uczestnikami
Poczucie bezp. – jeśli popelinami jakiś błąd, to uczestnicy pomogą nam przy konsekwencjach z niego wynik. Czują się odpowiedz.,
Wyższy poziom komunikacji wewn. – rzadko zdarza się by istotna inf. Nie dotarła do wszystkich uczestn.
Wzrost efektywn. W przypadku złożonych zadań wymagających korporacji. Najwyższy przy skomplikowanym celu. Spadek efektywn. – proste zadania.
Grupy spójne wobec porażki: - gr. punitywne – zastanawiają się co się co było przyczyną klęski. Patrzy się na proces a nie na konkretne dzialanie. Są przekonani, że przyczyny nie są personalne. Myślą o poprawie systemu.
- gr. ekstrapunitywne – obwiniają osoby, które nie są zaangażowane w projekt
- gr. intrapunitywne – wytypowanie osób które zawaliły w działaniu na podstawie analizy co kto robił, konsekwencją jest wyrzucenie z grupy
- gr. niepunitywne – nie są w stanie zidentyfikować ani przyczyny ani osoby odpowiedzialnej, gr. rozpada się, spada poziom lojalności konformizmu.
TRZY POZIOMY SPÓJNOŚCI:
1 POZIOM niski
Pojawienie się zachowań anormatywnych (nie są to zachowania zakazane ani nakazane) zachowania dopuszczalne, ale według nas niewłaściwe
Deindywidualizacja jednostki – uczestnicy bardziej identyfikują się z grupą, nie mogą przez to wejść w kontakty interpersonalne, a jeśli jest się już w tych kontaktach czuje się nieswojo (jako przedstawiciel grupy)
Mniejsza identyfikacja jednostkowego partnera
Uczestnicy bardziej identyfikują się z grupą i nie mogą przez to wejść w kontakty interpersonalne. A jeśli już jest się w tych kontaktach czuje się nie swojo.
2 POZIOM podwyższony
Presja uniformizmu – możemy być tacy sami ale mamy myśleć i zachowywać się podobnie w danej sytuacji.
Syndrom myślenia zbiorowego – w czasie podejmowania decyzji w grupie o wysokim poziomie spójności i kwalifikacji merytorycznej podejmuje się decyzję o stałej istotności (dużo błędów w decyzji)
Skrajny optymizm w grupie, usprawnianie procesów decyzyjnych, przekonanie o moralności działań grupy, presja wobec wątpiących, iluzja jednomyślności i obecności „ strażników myśli ”
3 POZIOM najniższy
Blokada świadomości – uproszczony mechanizm działania ( poziom wzbudzenia emocjonalnego sprawia, że mamy pustkę w głowie po pewnym zdarzeniu, traci się zdolność podejmowania decyzji, ale to nie zwalnia z odpowiedzialności.
Utrata jaźni jednostkowej – blokada świadomości
Brak możliwości przewidywania skutków działania
TEORIA SOCJOMETRYCZNA: Jacob L. Mopeno
Założenia: 1) realizm metodologiczny – zaklada, że gr. społ. Istnieją i są podstawowymi kryteriami społecznymi. Istnieją też jednostki, ale są one podporządkowane grupom.
2) Istnieją dwa porządki społ. Oficjalny- struktura kto jest kim i co może wobec innych; społeczno-afektywny – odwołuje się do naszych emocji i jest konkurencyjny do porządku oficjalnego.
STRUKTURA SOCJOMETRYCZNA – powiązania osób na zasadzie pozytywnych i negatywnych wzajemnych postaw. Spontaniczność jednostek jest katalizatorem struktury socjometrycznej. Wytwarza się tylko w małych grupach.
Dwa typy motywacji dokonywania wyborów:
Motywacja spontaniczna – bez korzyści ani kosztów
Motywacja instrumentalna – obdarzamy kogoś sympatią bo uzyskujemy z tego korzyści.
Efekt TELE a atrakcyjność innych osób – zanim wejdziemy w interakcję z nową osobą już kierujemy do niej antypatię lub sympatię na podstawie atrakcyjności zewnętrznej.
GENEZA STRUKTURY SOCJOMETRYCZNEJ :
Potrzeby emocjonalne – afiliacyjne – potrzeby poszukiwania osób które byłyby potencjalnymi adresatami interakcji.
Dystans interpersonalny fizyczny i psychiczny – im mniejszy dystans tym łatwiej podjąć interakcję.
Wzorzec atrakcyjności interpersonalnej – idealne wyobrażenie uczestnika grupy – posiada atrybuty których każdy zazdrości lub atrybuty które są bardzo atrakcyjne dla wszystkich użytkowników.
Struktura socjometryczna - struktura może być bardzo dynamiczna i zależy od sytuacji w której jesteśmy. Stabilizuje się w dłuższym czasie w który powtarza się sytuacja.
FIGURY SOCJOMETRYCZNE:
Para – układ w którym następuje wybór jednostronny lub dwustronny. Najbardziej powszechna figura. Gdzie w grupie występują same pary to grupa jest wewnętrznie bardzo rozbita.
Trójkąt – może być jednostronny lub wzajemny.
Łańcuch – ciąg wyborów
Klika – oznacza małą podgrupę osób, znajdującą się na obszarze większej grupy, wśród członków której istnieją silne więzi oraz zazwyczaj jasno sprecyzowany cel, wartości, normy, które nie są tożsame z celami, wartościami i normami całej grupy. W socjometrii jest to podgrupa osób dokonująca wzajemnych wyborów, lecz nie dokonująca wyborów wśród członków większej grupy, do której należy.
Gwiazda – osoba, która otrzymała największą liczbę wyborów pozytywnych w badaniu.
Idol – uczuć – ma wysoką zdolność wpływu na inne osoby; rzeczoznawca – osoba która wykonuje odpowiednie kwalifikacje w danej dziedzinie; informacyjny – posiada pewne predyspozycje organizacyjne które w danym momencie są potrzebne i przydatne dla grupy. Osoba która bardzo ułatwia działanie grupy.
Szara eminencja – uczestnik gwiazdy powiązany z idolem. W stosunkach do Sz.E. pozostali uczestnicy grupy wykazują do niej niechęć. W drugiej kolejności osoba do negocjacji z kimś z zewnątrz. Zastanawia się na ile coś się da zrobić.
Samotnik – nie jest skłonna wchodzić w bliskie kontakty emocjonalne z członkami gr. Działa samodzielnie .
Zapoznany – nowy uczestnik gr. Silnie emocjonalnie z innymi.
Odrzucony – nie lubią go w gr., on też nie obdarza nikogo sympatią. Źle się czuje w grupie. Przy pierwszej lepszej okazji chce opuścić gr. Zachowania odrzuconego często mają charakter zrównoważony.
EFEKT SOCJODYNAMICZNY
polega na tym, że rozkład wyborów interpersonalnych dokonywanych w grupie charakteryzuje się tendencją do wybierania najczęściej osób i tak już popularnych, natomiast jednostki mało znane są jeszcze silniej odrzucane, osoby preferowane uzyskują bowiem rangę symbolu. Pojęcie związane z socjometrią. Towarzyszy stabilizacji struktury socjometrycznej wprowadzając pewne tendencje w kształtowaniu się grupy.
TEORIA INTERAKCJI G.H. MEAD
inaczej interakcjonizm symboliczny, który skupia swą uwagę na konkretnych osobach, między którymi istnieje kontakt, relacje poprzez różne związki, symboliczne gesty, ludzie odbierają swoje wzajemne nastroje, przeobrażenia, metody postępowania i często błędnie odczytują. Na podstawie gestów spotkanych ludzi możemy odgadnąć ich myśli i przewidzieć ich zachowanie. Omawiana teoria próbuje wyjaśnić całość życia w społeczeństwie poprzez procesy wzajemnych relacji międzyludzkich. Kładą nacisk na rolę symboli. Dzięki obserwacji relacji, jakie zachodzą pomiędzy ludźmi możliwe jest odczytanie znaczenia tych symboli, gdyż ich myślenie oraz odczuwanie pewnych bodźców odbywa się na tej samej zasadzie. Taka teoria nie traktuje ludzi jako obojętne jednostki społeczeństwa, lecz za osoby, które mogą dokonać wyboru i reagować na sytuacje jakie spotykają ich w codziennym życiu. Jednostka w tej teorii wysunęła się na centralną pozycją, czego nie można było zauważyć w teoriach funkcjonalnej oraz konfliktu. Teoria interakcyjna jest krytykowana za to, że pomija zorganizowane przejawy życia społecznego, brak w niej zauważalnego wpływu, jakie zachodzą w kontakcie między ludźmi czy w wyniku sił społecznych. Według krytyków interakcjonizm symboliczny przecenia rolę aspektów świadomości oraz nie zauważa bogatych emocji jakie sa w człowieku
.