Film niemy

Wynaleziony jeszcze w latach 80. XIX w. film zrobił światową karierę na początku XX stulecia. W repertuarze niemego wówczas kina kró­lowały komedie slapstickowe, wy­korzystujące proste gagi (nieustanne ucieczki, potknięcia, śmieszne pojedynki). Ich gwiazdą stał się Charlie Chaplin, angiel­ski aktor, mim i tancerz. W latach 1914-1919 nakręcił on w Stanach ' Zjednoczonych kilkadziesiąt krótko- i średniometrażowych filmów, w których charakterystyczną postacią był kreowany przez niego sen­tymentalny włóczęga w meloniku. Z czasem filmy Chaplina straciły czysto komediowy charakter. Podejmowały poważne problemy spo­łeczne i polityczne .

Ekspresjonizm w klnie

Kino stało się wymarzonym medium dla sztuki ekspresjonistycznej. Pierwszym filmem utrzymanym w tej estetyce byt Gabinet doktora Caligari niemieckiego reżysera Roberta Wienego . Operowa­nie światłem i cieniem oraz charakterystyczna sceno­grafia deformująca rzeczywistość tworzyły w filmie ekspresjonistycznym obraz zagrożeń człowieka ze strony sił zewnętrznych (cywilizacja, zbrodnicza wła­dza) lub ukrytych w nim samym (podświadome in­stynkty). Do ulubionych gatunków niemieckich eks­presjonistów należał film grozy.

Fotomontaż

Rozwój fotografii i wysokonaktadowej prasy doprowadzi do powstania nowego kierunku w sztukach plastycznych, zwanego fotomontażem. Fotomontaż idealnie wyraża ducha nowoczesności w sztuce. Było to medium stechnicy­zowane, oparte na pomyśle łączenia fragmentów goto­wych fotografii i rysunków, które najczęściej przedstawiały życie wielkiego miasta. Fotomontaż był tani, da­wał się łatwo reprodukować i mógł być kierowany do ma­sowego odbiorcy. Bardzo często pojawiał się w gazetach lub na plakatach, spełniając funkcje propagandowe.

Radio i literatura

W 1914 r. w Belgii wyemitowano pierwszą publiczną audy­cję radiową (w Polsce początek działalności radia datuje się na rok 1925). Od pierwszej chwili swego istnienia radio słu­żyło nie tylko przekazywaniu informacji. Dzięki niemu na nie­spotykaną dotąd skalę upowszechniła się muzyka. Artysty­czne nadzieje wiązali z nim także poeci. Radiowa transmisja przywracała wierszowi jego dawną postać - głośnego prze­kazu. Słowo zyskiwało niezwykłą siłę wyrazu i właśnie dla­tego wynalazkiem radia interesowali się polscy ekspresjoni­ści. W latach 20. XX w. narodzi! się też zupełnie nowy gatunek literacki - słuchowisko radiowe.

Jazz

Jazz powstał na początku XX stulecia w Nowym Orleanie i wywodził się z tradycyjnej muzyki murzyńskiej (przywie­zionej do Stanów Zjednoczonych z Afryki przez niewolni­ków). Najważniejsza w nim była improwizacja i wzajemna inspiracja muzyków grających w dużych orkiestrach lub w małych, klubowych zespołach. Jazz bardzo angażował słuchaczy. Miał charakter ekstatyczny, co szybko zauważyli poeci nowocześni, obwieszczając w swoich wierszach epokę jazzu. Na początku XX w. był sztuką masową. Grano go nie tylko w salach koncertowych, ale także w klubach tanecznych, restauracjach i kawiarniach, a jego dźwięki dobiegały z coraz liczniejszych odbiorników radiowych i płyt. Jazz stanowił także świetny akompaniament dla filmu niemego.

Magia gramofonu

W latach 20. XX w. skonstruowano gramofon elek­tryczny, wtedy także na masową skalę rozpoczęta się produkcja płyt. Zjawiskiem codziennym stały się dobiegające z urządzenia dźwięki instrumentów czy głos wielkich śpiewaków operowych. Gramofon obok telefonu, radia, filmu - w szcze­gólny sposób działał na wyobraźnię poetów, którzy dostrzegali w nim zaskakujące połączenie człowie­ka i mechanizmu .

Początki telewizji

W 1928 r. odbyła się pierwsza transmisja telewizyj­na z Londynu do Nowego Jorku. Kilka miesięcy póź­niej w Londynie przeprowadzona została transmi­sja telewizyjna w kolorze. Pierwsze nadajniki za­instalowano w Berlinie, Londynie i Nowym Jorku, skąd w 1936 r. zaczęto nadawać stałe programy. Telewizja przenosiła na odległość obrazy i dźwięki, doskonale więc nadawała się do transmisji wyda­rzeń kulturalnych, np. koncertów czy spektakli tea­tralnych. Z czasem jednak dzięki możliwościom technicznym telewizji pojawiły się nowe gatunki ar­tystyczne, takie jak teatr telewizji, w którym o spo­sobie odbioru świata przedstawionego decydowała kamera. Widz został niejako zaproszony na scenę, by z bliska przyglądać się postaciom dramatu, ota­czającym ich przedmiotom, wnętrzu, a także pejza­żowi, na którego tle z czasem zacznie się rozgrywać akcja niektórych spektakli. Widowiska telewizyjne do dziś reżyserują wybitni artyści teatru, populary­zując dzieła o wysokim poziomie artystycznym.