Prawo

Pojęcie prawa (prawo w ujęciu przedmiotowym): system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem
i funkcjonowaniem państwa lub innego uporządkowanego organizmu społecznego, ustanowione
lub uznane przez właściwe organy władzy odpowiednio publicznej lub społecznej przez te organy stanowione, w tym z użyciem przymusu.

Pojęcie prawa jest również używane do oznaczenia prawa w ujęciu podmiotowym.
Tak rozumiane, występuje, gdy mówimy, że mamy prawo do czegoś.

Źródła prawa: źródłami prawa można nazwać wszelkie drogi prawne tworzenia prawa.
Są to sposoby w jaki prawo się tworzy, zmienia, utrzymuje.

W nauce prawa podaje się dwa ujęcia źródeł prawa: formalne i materialne źródła prawa. Formy w jakich przejawia się obowiązujące prawo. W Rzeczypospolitej źródłami prawa z znaczeniu formalnym są:

• konstytucja,

• ustawa,

• rozporządzenie,

• akty prawa miejscowego,

• oraz inne akty normatywne.

Do źródeł prawa w znaczeniu formalnym należało wcześniej prawo zwyczajowe.

Źródła prawa w znaczeniu materialnym to wszelkie czynniki wpływające na treść norm prawnych lub też źródła określające pochodzenie norm.

Nauka prawa wyrówna także źródła poznania prawa. Są to wszelkie organy publikacyjne,
czyli miejsca, w których umieszczona jest treść norm prawnych. Zaliczymy do nich:

• Dziennik Ustaw,

• Monitor Polski,

• resortowe dzienniki urzędowe.

Źródła prawa można również podzielić na źródła prawa powszechnie obowiązującego oraz źródła prawa wewnętrznie obowiązującego. Powszechne źródła prawa skierowane są do szerokiej grupy społeczeństwa, a niekiedy ogółu obywateli. Natomiast źródła praw wewnętrznego dotyczą organizacji i funkcjonowania organów administracji publicznej.

Źródła prawa w Rzeczypospolitej:

Obecnie obowiązująca Konstytucja wymienia następujące źródła prawa:

• Konstytucja, akty prawa miejscowego,

• ratyfikowane umowy międzynarodowe,

• prawo stanowione przez organizację międzynarodową

• ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy,

• rozporządzenia,

Hierarchia źródeł prawa: pojęcie to oznacza fakt, iż w każdym systemie prawa obowiązujące
w nim akty prawne uporządkowane są w sposób hierarchiczny. Istnieją zatem akty prawa wyższego
i niższego rzędu, dla których obowiązuje zasada, iż akty prawa stojące niżej w hierarchii muszą być zgodne z tymi, które w tej hierarchii stoją wyżej. Takie rozwiązanie ma na celu uporządkowanie procesu stosowania prawa, w którym jasne będzie, które z aktów prawnych mają pierwszeństwo
w stosowaniu.

Czyli w Polsce mamy następującą hierarchię źródeł prawa:

1. KONSTYTUCJA – Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.

2. Ratyfikowane przez Sejm i Senat lub naród w ogólnokrajowym referendum UMOWY MIĘDZYNARODOWE, które staja się częścią prawa krajowego od momentu opublikowania ich w Dzienniku Ustaw – do tego typu aktów należą m.in. układ o wstąpieniu Polski do NATO, czy układ akcesyjny o wstąpieniu Polski do UE

3. USTAWY

4. INNE UMOWY MIĘDZYNARODOWE, ratyfikowanie przez Prezydenta RP, który wcześniej informuje o tym Sejm

5. ROZPORZĄDZENIA Z MOCĄ USTAWY, które wydaje Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów w okresie stanu wojennego, gdy nie może zebrać się Sejm RP, ale to Sejm RP na najbliższym posiedzeniu zatwierdza rozporządzenie wydane przez Prezydenta RP

6. ROZPORZĄDZENIA, czyli akty wykonawcze do ustaw, które wydaje Prezydent RP, Rada Ministrów, ministrowe, przewodniczący komitetów, Prezes Rady Ministrów

7. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO, czyli akty prawne ustanowione przez organy samorządu terytorialnego, które nie obowiązują na obszarze całego kraju, ale tylko na jego części.

Akt normatywny: akt organu państwa lub innego upoważnionego podmiotu (np. organu organizacji społecznej), wydany na podstawie konstytucyjnie lub ustawowo przyznanych uprawnień, skierowany do określonych adresatów. Przykładem aktu normatywnego są np. ustawy uchwalone przez Sejm z udziałem Senatu, rozporządzenia wydawane przez prezydenta, rząd oraz poszczególnych ministrów.

Warunki ważności aktu normatywnego: wydanie przez właściwy organ w przepisanym trybie, zgodność z aktami wyższej rangi oraz tzw. promulgacja, czyli ogłoszenie w specjalnym wydawnictwie (np. Dzienniku Ustaw RP lub Monitorze Polskim). Najwyższe miejsce w hierarchii aktu normatywnego zajmuje konstytucja, po niej ustawa, niżej akty wykonawcze, do których zalicza się rozporządzenia i zarządzenia oraz akt normatywne wydawane przez organy samorządu terytorialnego, a także wojewodę.

Prawo cywilne: zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe, a w pewnym stopniu i niemajątkowe, między równorzędnymi podmiotami prawa. W poszczególnych systemach prawa zakres stosunków społecznych uregulowanych przez prawo cywilne był różny i różne są definicje w poszczególnych państwach i okresach historycznych. Prawo cywilne normuje stosunki prawne o charakterze niemajątkowym, szczególnie zaś chroni dobra osobiste, np.: nazwisko, zdrowie, twórczość naukową, artystyczną i racjonalizatorską, tajemnicę korespondencji, wolności sumienia i wyznania itp.

Podmiotami prawa cywilnego są osoby fizyczne (każdy człowiek) i osoby prawne (są to jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawna np. Skarb państwa, spółki z o.o. spółki akcyjne, fundacje, kościoły, stowarzyszenia, związki zawodowe itp.) Osobowość prawną można nabyć z chwilą zarejestrowania we właściwym rejestrze sądowym.

Z prawa cywilnego wyłoniły się kolejno działy: prawo rzeczowe (dotyczy własności, wieczystego użytkowania, ograniczonego prawa rzeczowego np. hipoteka zastaw, służebność) prawo zobowiązań, prawo spadkowe, prawo pracy, prawo handlowe oraz prawo rodzinne i opiekuńcze.

Systematyka prawa cywilnego:

1. Część ogólna – reguluje ona instytucje wspólne dla całego prawa cywilnego podstawowe pojęcia, zasady;

2. Prawo rzeczowe – określa szczegółowy sposób zasady korzystania z mienia;

3. Zobowiązania – regulują zasady dot. praw podmiotów prawa cywilnego związane z obrotem gospodarczym, odpowiada za szkodę i efekty bezpodstawnego wzbogacania;

4. Prawo spadkowe – reguluje zagadnienia związane z nabywaniem praw majątkowych po osobach zmarłych;

5. Prawo rodzinne – reguluje stosunki wyznaczone przez więzi krwi i prawne (stosunki rodzinne);

6. Własność intelektualna – to wszystko co jest indywidualnym wytworem człowieka – wynalazki, twórczość naukowa, literacka, artystyczna, przemysłowa, która korzysta z bezwzględnej ochrony prawa (prawo autorskie, towarowe, lokalowe, ubezpieczeniowe, rolne).

Miejsce prawa cywilnego w systemie prawa:

1. Prawo cywilne możemy określić jako gałąź prawa obejmującą normy regulujące stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi będącymi podmiotami równorzędnymi w danym stosunku prawnym.

2. Jedynie stosunki należące do prawa pracy i prawa rodzinnego nie wchodzą w skład prawa cywilnego.

Źródła prawa cywilnego:

• Kodeks cywilny uchwalony 23 kwietnia 1964r (4 księgi):

-część ogólna, -prawo zobowiązań,

-prawo rzeczowe, -prawo spadkowe,

• kodeks rodzinny i opiekuńczy

• kodeks spółek handlowych

• kodeks postępowania cywilnego

-ustawa o księgach wieczystych i hipotekach,

-ustawa o zastawie rejestr, -ustawa o najmie lokali,

-ustawa o własności wieczystych, -prawo spółdzielcze,

-ustawy o przekształceniach gospodarczych,

-umowy międzynarodowe, konwencje,

Podmioty prawa cywilnego:

• Osoby fizyczne - w obowiązującym prawie każdy człowiek. Osoba fizyczna przysługuje
  tzw. zdolność prawna – może ono mieć prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa cywilnego (np. być dłużnikiem czy spadkobiercą). W Polsce zdolność prawna osób fizycznych rozpoczyna się z chwilą narodzin urzędowo stwierdzonych w akcie urodzenia i trwa
  do momentu śmierci oznaczonej w akcie zgonu. Zdolność prawną mają zarówno dorośli,
  jak i dzieci, które np. mają prawo do dziedziczenia majątku po zmarłych krewnych.

• Osoby prawne - podmiot stosunków cywilnoprawnych. Na gruncie polskiego kodeksu cywilnego z 1964 osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Osobowość prawną przyznaną szczególnymi przepisami posiadają m.in. przedsiębiorstwa państwowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie, fundacje.
  Osobami prawnymi nie są szkoły, jednostki wojskowe, urzędy państwowe czy gminne.
  Osoba prawna działa przez swoje organy (czyli wewnętrzne władze, np. dyrektora, zarząd) w sposób przewidziany w odpowiedniej ustawie i opartym na niej statucie.

• Ułomne osoby prawne - jest jednostką organizacyjną (zorganizowanym zbiorem osób lub majątku), która nie ma pełnej zdolności prawnej tak jak osoby prawne. Przepisy regulujące funkcjonowanie danej ułomnej osoby prawnej przyznają im część uprawnień przysługujących osobom prawnym (np. prawo do zaciągania zobowiązań, występowania w sądzie itp.). Do ułomnych osób prawnych zaliczamy między innymi spółki osobowe prawa handlowego czyli spółkę jawną, partnerską, komandytową, a także np. wspólnoty mieszkaniowe. W zakresie przyznanej im przez przepisy częściowej osobowości prawnej traktowane są tak jak osoby prawne.

Nadużycie prawa: jest przekroczeniem pewnych granic ze sfery etycznej, społeczno-gospodarczej, których często nie da się dokładnie sprecyzować w prawie. Dlatego niezbędne jest odwołanie się do reguł pozaprawnych. Ocena poczynań postrzeganych jako przejaw nadużycia prawa musi odnosić się do konkretnych przypadków i jest indywidualnie w związku z tym przez sądy rozstrzygana. Pod uwagę brane są nie tylko normy prawne, odnoszące się do danej sytuacji, ale i normy współżycia społecznego.

PRZYKŁAD: do nadużycia prawa można zaliczyć nadmierne wykorzystywanie przez uprawnionych prawa do kontrolowania korespondencji w celu wykrywania czynów bezprawnych.

Zdolność do czynności prawnych: zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Osoba mająca zdolność prawną może dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych mających na celu powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

Pełna zdolność: pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby fizyczne, które osiągnęły pełnoletniość (ukończyły 18 lat lub uzyskały ją przez zawarcie małżeństwa). Pełną zdolność mają wszystkie osoby prawne.

Ograniczona zdolność: ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Brak zdolności: zdolności do czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Skutki braku lub ograniczenia zdolności do czynności prawnych:

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. W sytuacji, gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Ubezwłasnowolnienie: ograniczenie osoby fizycznej w możliwości dokonywania czynności prawnych.

Kodeks cywilny przewiduje dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia:

• ubezwłasnowolnienie całkowite, które może być zastosowane w stosunku do osoby, która ukończyła trzynaście lat i wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.
  Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje ona pod władzą rodzicielską.

• ubezwłasnowolnienie częściowe, które może być zastosowane w stosunku do osoby pełnoletniej, której wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Dobra osobiste: to dobra niemajątkowe przysługujące każdemu człowiekowi, związane z jego indywidualnym istnieniem. Kodeks cywilny w art. 23 wymienia przykładowe dobre osobiste,
np. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza
i racjonalizatorska. Przyjmuje się także, że dobrami osobistymi są np. prawo do prywatności, prawo do pochowania osoby bliskiej i do pielęgnowania jej pamięci, poczucie przynależności do płci.
Katalog dóbr osobistych jest wciąż rozbudowywany przez naukę i orzecznictwo sądowe.

Ochrona dóbr osobistych: wszystkie dobra osobiste człowieka podlegają ochronie.
W razie bezprawnego naruszenia dóbr osobistych można domagać się zaniechania określonego działania, usunięcia skutków naruszenia (np. przeproszenia w odpowiedniej formie), a także żądać naprawienia wyrządzonej szkody lub zapłaty stosownego zadośćuczynienia (naprawienie szkody niematerialnej).

Do naruszenia dóbr osobistych często dochodzi za pośrednictwem mediów o charakterze lokalnym, a także ogólnokrajowym. Nierzetelny artykuł w prasie, reportaż wypaczający sens określonego zdarzenia, pomówienia lub insynuacje, kłamliwe lub obraźliwe wpisy na portalach Internetowych mogą negatywnie wpłynąć na kondycję psychiczną osoby, jej życie zawodowe, rodzinne lub towarzyskie. Jeśli dobra osobiste zostały naruszone lub są zagrożone, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy. W tym segmencie usług kancelaria oferuje pomoc prawną polegającą w szczególności na przedstawieniu w przystępny sposób możliwych działań mających na celu zapobieżenie lub usunięcie skutków naruszenia dóbr osobistych.

Pojęcie czynności prawnych: Czynność prawna to zdarzenie, które jest wyrazem woli człowieka i zmierza do wywołania skutków prawnych. Czynnością prawną jest np. zawarcie umowy albo sporządzenie testamentu. Czynność prawna może być dokonana tylko przez osobę posiadającą zdolność do czynności prawnych.

Rodzaje czynności prawnych:

• jednostronne i dwustronne. Czynnikiem decydującym było tutaj oświadczenie woli; napisanie testamentu to czynność jednostronna, umowa kupna-sprzedaży natomiast - dwustronna.

• czynności między żyjącymi i na wypadek śmierci. Te drugie wywoływały skutki dopiero po śmierci osoby dokonującej czynności.

• czynności rozporządzające i zobowiązujące. Rozporządzający swoją czynnością umniejsza swój majątek, zmniejszając lub znosząc jedno ze swoich praw własności, zobowiązujący się zwiększa natomiast swoje długi.

• czynności odpłatne i nieodpłatne. Czynność odpłatna powoduje otrzymanie ekwiwalentu (towaru, gotówki), nieodpłatna umniejsza tylko naszą własność (darowizna).

Formy czynności prawnych: istnieje kilka rodzajów form czynności prawnych w prawie cywilnym: forma ustna, forma pisemna, oraz formy szczególne: forma pisemna z poświadczonymi podpisami, forma pisemna z datą pewną, forma aktu notarialnego. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.

Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna (np. przeniesienie własności nieruchomości). Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej. Forma pisemna bez zastrzeżenia rygoru nieważności ma rygor dowodowy. Czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przenosi dwa tysiące złotych, jak również czynność prawna, z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej dwa tysiące złotych, powinna być stwierdzona pismem. Czynności prawne mogą być zawierane na podstawie umów ustnych (np. umowa sprzedaży biletu w kiosku).

Pojęcie zobowiązania: rodzajem stosunku cywilnoprawnego, w ramach któ­rego jedna osoba, nazywana wierzycielem, może żądać od drugiej osoby, nazywanej dłużnikiem, świadczenia, które dłużnik powinien spełnić. Świadczenie, jako określonego rodzaju zachowanie dłużnika wo­bec wierzyciela, może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

W ramach zobowiązania jako stosunku cywilnoprawnego, można wyod­rębnić trzy elementy:

• podmioty zobowiązania - są to dwie osoby (fizyczne lub praw­ne), między którymi występuje stosunek zobowiązaniowy, przy czym jeden spośród nich, nazywany wierzycielem, jest podmio­tem uprawnionym, zaś drugi - dłużnik, jest podmiotem zobowią­zanym,

• przedmiot zobowiązania, którym jest świadczenie, rozumiane jako wymagane treścią zobowiązania zachowanie się dłużnika wobec wie­rzyciela (to zachowanie dłużnika winno być zgodne z treścią zobowią­zania i jednocześnie polegać na zadośćuczynieniu interesowi wierzycie­la),

• treść zobowiązania, którą stanowią uprawnienia wierzyciela oraz odpowiadające tym uprawnieniom obowiązki dłużnika.

Stosunek zobowiązaniowy: jest to taki stosunek prawny, w którym 1 osoba zwana wierzycielem może żądać od drugiej osoby zwanej dłużnikiem określonego działania, albo zaniechania, czyli powstrzymania się od działania albo świadczenia.

Świadczenie: jest przedmiotem stosunku zobowiązaniowego. Jest to określone zachowanie się, do którego jest zobowiązany dłużnik, a którego może domagać się od dłużnika wierzyciel. Świadczenie jest więc takim zachowanie dłużnika, którego celem jest wypełnienie ciążącego na nim obowiązku prawnego, będącego zadośćuczynieniem roszczenia wierzyciela. Może ono dotyczyć różnego rodzaju dóbr materialnych i niematerialnych, jak również usług będących przedmiotem świadczenia.

Rodzaje świadczeń: w świetle przepisów kodeksu cywilnego można wyróżnić trzy rodzaje świadczeń:

• jednorazowe - polega bądź na jednorazowym daniu jakiejś rzeczy, bądź na działaniu, które wykonuje się jednorazowo. Przykładem świadczenie jednorazowego jest danie rzeczy ruchomej (w celu przeniesienia prawa własności) przez sprzedawcę kupującemu w umowie sprzedaży, danie określonej sumy pieniędzy przez kupującego sprzedającemu, a także wykonanie określonego działa.

• okresowe - nazywane również powrotnym lub sukcesywnym, jest świadczenie polegające na działaniach powtarzających się (a więc wielokrotnych), wykonywanych w pewnych odstępach czasu. Przykładem świadczenia okresowego jest płacenie co miesiąc czynszu najmu lub dzierżawy, a także płacenie odsetek pieniężnych.

• ciągłe - jest natomiast świadczenie polegające na zachowaniu się (działaniu), które trwa przez określony czas. Przykładem mogą być tutaj czynności wykonywane przez przyjmującego zlecenie na podstawie umowy zlecenia lub przez przechowawcę na podstawie umowy o przechowaniu rzeczy.

Świadczenie odszkodowawcze: jest to szczególny rodzaj świadczeń i jak sama nazwa wskazuje świadczenie odszkodowawcze służy naprawieniu szkody.

Świadczenie odszkodowawcze może przybrać dwie postacie:

1)  przywrócenie stanu sprzed wyrządzenia szkody,

2)  obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej - rekompensata lub odszkodowanie.

Odpowiedzialność: określone prawem ujemne konsekwencje (zastosowanie sankcji) wobec określonego podmiotu, związane z zaistnieniem negatywnie ocenianego stanu rzeczy.
Sytuacje w których podmiot ponosi odpowiedzialność prawną są określane przez dany system prawny. W najprostszej sytuacji podmiot ponosi odpowiedzialność za własne czyny
(np. za wyrządzenie szkody przez siebie). Prawo może jednak określać sytuacje w których podmioty ponoszą odpowiedzialność za czyny innych (np. rodzice ponoszą odpowiedzialność za swoje dzieci),
a nawet za zdarzenia nie związane z działalnością ludzką (np. działania siły przyrody).

Dług: świadczenie (obowiązek), wynikające ze stosunku zobowiązaniowego, które dłużnik jest zobowiązany spełnić na rzecz wierzyciela.

Umowy jako źródła zobowiązań: umowa jest czynnością prawną dwustronną, obejmującą zgodny zamiar stron skierowany na wywołanie zmiany, powstania lub ustania skutków prawnych.

Rodzaje umów:

1. Umowa nazwana to każda umowa uregulowana w kodeksie cywilnym (np. umowa sprzedaży, umowa najmu, umowa dzierżawy, umowa przewozu).

2. Umowa nienazwana występuje wtedy, gdy treść umowy zawartej przez strony nie  odpowiada żadnej z umów nazwanych ani nie zawiera elementów różnych umów nazwanych.

3. Umowa mieszana dochodzi do skutku, gdy strony tak ukształtują jej treść, że składa się ona z elementów różnych umów nazwanych. Typowym przykładem umowy mieszanej jest umowa hotelowa, w której dostrzegamy elementy umowy najmu, umowy zlecenia, umowy przechowania, a niekiedy i innych umów, np. sprzedaży, gdy cena pokoju obejmuje także posiłki.

4. Umowa jest odpłatna, gdy obie strony odnoszą z niej korzyści i ponoszą ciężary (niekoniecznie w formie pieniężnej). Do umów odpłatnych należy sprze­daż, najem, pożyczka oprocentowana i wiele innych.

5. Umowa jest nieodpłatna (darmowa), gdy tylko jedna strona odnosi z umowy korzyść, np. darowizna, pożyczka nie oprocentowana.

6. Umowa konsensualna dochodzi do skutku przez samo złożenie od­powiednich oświadczeń woli. Do tej kategorii należy większość umów.

7. Umowa realna wymaga do zawarcia złożenia przez strony oświadczeń woli oraz wydania rzeczy. Na przykład umowa przechowania nie może dojść do skutku, jeżeli rzecz składana na przechowanie nie zostanie oddana do rąk przechowawcy.

Umowy konsumenckie: są to takie umowy, w których po jednej stronie występuje przedsiębiorca, czyli osoba prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą, zaś po drugiej stronie – konsument. Podlegają one szczególnemu reżimowi prawnemu, który wprowadza m.in.:

• obowiązek dokładnego poinformowania konsumenta o przedmiocie i treści umowy, a także o przedsiębiorcy jeszcze przed zawarciem umowy;

• ustawowe prawo odstąpienia od umowy.

Do umów tych należą w szczególności:

1. umowa zawierana poza lokalem przedsiębiorstwa,

2. umowa zawierana na odległość.

Umowa przedwstępna: taka umowa, przez którą jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy (dalej „umowa przyrzeczona”).
Jednym z podstawowych warunków, które stawia k.c. w stosunku
do umowy przedwstępnej jest określenie istotnych postanowień umowy przyrzeczonej.

Zastrzeżenia umowne: gdy zawieramy umowę, na której wykonaniu bardzo nam zależy, dobrze jest odpowiednio zabezpieczyć się, aby umowa została wykonana również przez drugą stronę. Pomocne w tym mogą okazać się odpowiednie postanowienia zawarte w umowie.

1. Zadatek- jest to kwota pieniędzy dawana przez jedną stronę drugiej przy zawarciu umowy. W razie realizacji umowy zadatek stanowi część świadczenia.
   Gdy nie dochodzi do wykonania umowy z winy:

   • z winy biorącego-dający może żądać zwrotu podwójnej wysokości zadatku.

   • z winy obu stron lub braku winy obu stron zadatek należy zwrócić.

   1. Zaliczka - jest to również kwota pieniędzy płacona przez jedną stronę drugiej na poczet świadczenia. Gdy umowa nie zostaje wykonana zaliczka podlega zwrotowi.

1. Umowne prawo odstąpienia- polega na tym, że strony mogą zastrzec w umowie, że każdej z nich lub jednej z nich będzie przysługiwało prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonuje się poprzez złożenie oświadczenia woli.

2. Odstępne- modyfikacja umownego prawa odstąpienia i polega na tym, że odstąpienie od umowy będzie skuteczne dopiero z chwilą zapłacenia określonej kwoty pieniężnej. Odstępne wzmacnia wykonanie umowy.

3. Kara umowna- jest to zapłata określonej sumy, którą można zastrzec w umowie jako formę naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zapis co do kary umownej może dotyczyć tylko zobowiązania niepieniężnego. Chodzi np. o niezgodne z umową wykonanie robót budowlanych w postaci opóźnienia w ich wykonaniu. 

Zasada swobody umów: dawniej zwana wolnością umów, teraz także swobodą kontraktowania. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zasada swobody umów polega na tym, że podmioty prawa cywilnego mają pełną swobodę do tego:

• czy zawrzeć określoną umowę i zawiązać między sobą stosunek obligacyjny,

• z kim taką umowę zawrzeć (niekiedy wybór kontrahenta jest na tyle problematyczny,
  że faktyczny monopol ekonomiczny na konkretnym rynku wyłącza swobodę wyboru kontrahenta).

• jaką nadać umowie treść oraz formę.

Zasada ta pozwala stronom na kształtowanie własnej sytuacji obligacyjnej w taki sposób, w jaki najbardziej odpowiada ich interesom.

Zasady wykonania zobowiązań: regulują przepisy kodeksu cywilnego, według których dłużnik powinien spełnić wynikające ze stosunku zobowiązaniowego świadczenie na rzecz wierzyciela.

Najważniejsze z tych zasad dotyczą:

1. sposobu wykonania zobowiązania – zobowiązanie powinno być wykonane przez dłużnika zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno – gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego. Treść zobowiązania określa powinność dłużnika względem wierzyciela, czyli co powinien zrobić dłużnik (ewentualnie czego nie powinien robić), aby spełnić świadczenie wobec wierzyciela,

2. czasu i miejsca wykonania zobowiązania. Jeżeli z treści zobowiązania nie wynika jego miejsce, wówczas przy zobowiązaniach niepieniężnych jest to  miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika, natomiast przy zobowiązaniach pieniężnych miejsce zamieszkania bądź siedziba wierzyciela. Jeżeli na podstawie treści zobowiązania nie można stwierdzić, w jakim czasie powinno być ono wykonane, to wówczas dłużnik powinien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu go do tego przez wierzyciela,

3. współdziałania wierzyciela przy realizacji zobowiązania – polega na tym, że  wierzyciel ma obowiązek współdziałania z dłużnikiem przy wykonywaniu przez niego zobowiązania (np. jeżeli świadczenie dłużnika polega na wykonaniu remontu mieszkania, wierzyciel powinien mu zapewnić do niego dostęp).

Odpowiedzialność kontaktowa: wierzyciel domagający się odszkodowania winien tylko wykazać, że z powodu nienależytego, względnie zupełnego niewykonania zobowiązania poniósł szkodę. Nie jest zobowiązany udowodnić winy dłużnika. Jeżeli dłużnik chce uwolnić się od odpowiedzialności, to sam musi udowodnić brak swojej winy.

Odpowiedzialność deliktowa: (z tytułu czynów niedozwolonych) jest  odpowiedzialnością na zasadzie winy. W pewnych przypadkach odpowiedzialność ta  powstaje mimo braku winy. Nie jest ona wtedy następstwem zastosowania zasady winy, lecz zasady ryzyka lub słuszności.