www.klon/jawor.pl baza danych organizacji pozarządowych ekologicznych

Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA (Kwidzyń!!!)

Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA została opracowana w 1995 i 1996 roku przez zespół Autorów pod kierownictwem dr Anny Liro jako projekt badawczy National Nature Plan (NNP) w ramach Programu Europejskiego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Również Czechy, Słowacja i Węgry uczestniczyły w tym projekcie i podobnie jak Polska przyjęły jednolite założenia koncepcji sieci paneuropejskiej EECONET (European ECOlogical NETwork) wraz z metodyką jej wyznaczania. Koncepcja EECONET odgrywa zatem istotną rolę we współpracy międzynarodowej, wiążąc się ściśle z Konwencją o Różnorodności Biologicznej (1992) i Paneuropejska strategia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej (1995). Choć sieć ECONET-POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest pewną wytyczną polityki przestrzennej. Zgodnie z definicją podaną przez Autorów koncepcji "Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu."

Sieć ECONET-POLSKA pokrywa 46% kraju. Składa się ona z obszarów węzłowych i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono ogółem 78 obszarów węzłowych (46 międzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmują 31% powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmują 15% powierzchni kraju). Sieć ECONET-POLSKA zawiera w sobie również obszary prawnie chronione (parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty), ostoje przyrody CORINE lub ważne ostoje ptaków, które najczęściej są "wbudowane" w najcenniejsze fragmenty obszarów węzłowych jako tzw. biocentra (regionalne i lokalne).

Strukturę i powierzchnię sieci ECONET-POLSKA przedstawia poniższe zestawienie:

Obszar ECONET-POLSKA	Ranga	Liczba	Suma powierzchni [km^2]	Odsetek powierzchni kraju [%]
obszar węzłowy	międzynarodowa	46	69 560	22
	krajowa	32	27 900	9
korytarz ekologiczny	międzynarodowa	38	18 900	6
	krajowa	72	27 400	9

Oprócz samej koncepcji krajowej sieci ECONET-POLSKA zespół Autorów opracował również strategię jej wdrażania (na poziomie krajowym) oraz przykład tej strategii w postaci studium obszaru węzłowego Pojezierze Kaszubskie.

CORINE, czyli Coordination of Information on the Environment - system informacji na temat przyrody nadzorowany przez Europejską Agencję Środowiskową (EEA czyli European Environmental Agency). Celami programu są:

• realizacja polityki ekologicznej UE, która obejmuje ochronę bioróżnorodności we wszystkich wymiarach

• określenie kierunku dotyczącego polityki ochrony przyrody, jej wdrażanie i pobudzanie różnych służb państwowych w tym wymiarze.

Siedzibą CORINE jest Bruksela.

CORINE stanowi podstawę dla systemu obszarów chronionych NATURA 2000 opartego na europejskiej sieci ekologicznej EECONET.

W Polsce program CORINE jest realizowany w trzech działach tematycznych:

• CORINE land cover (gromadzi informacje dotyczące użytkowania ziemi)

• CORINAIR (inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń)

• CORINE biotopes (typowanie ostoi przyrodniczych, sporządzanie opisu bogactwa przyrodniczego)

CORINE land cover - jeden z działów tematycznych systemu CORINE obejmujący gromadzenie informacji dotyczących form użytkowania ziemi. Głównym źródłem informacji są zdjęcia satelitarne, pochodzące z satelity Landsat 5 dokonującego zdjęć z rozdzielczością 30 metrów. Zdjęcia interpretowane są za pomocą zdjęć lotniczych oraz mapy topograficznej.

CORINAIR - jeden z działów tematycznych systemu CORINE obejmujący inwentaryzację emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Baza CORINAIR zawiera informacje o ilości emitowanych gazów (dwutlenek siarki, tlenki azotu, niemetanowe lotne związki organiczne, metan, tlenek węgla, dwutlenek węgla, podtlenek azotu, amoniak.

CORINE biotopes - jeden z działów tematycznych systemu CORINE obejmujący typowanie ostoi przyrodniczych o znaczeniu europejskim, sporządzenie opisu bogactwa przyrodniczego kraju, inicjowanie prac nad krajowym systemem informacyjnym ochrony przyrody.

Typowanie ostoi CORINE opiera się na listach gatunków, odzwierciedlających pełny zakres biogeograficznego zróżnicowania przyrody w krajach uczestniczących w programie, a które zostały przygotowane na podstawie Konwencji Berneńskiej i czerwonej księgi IUCN. Na polskiej liście CORINE znajdują się 53 gatunki roślin występujące w Europie Środkowej oraz 36 - lokalnie występujących w Polsce, 139 zagrożonych gatunków kręgowców i 136 gatunków bezkręgowców. Wśród gatunków, które były podstawą typowania ostoi przyrody CORINE w skali europejskiej znalazło się jedynie 10% gatunków chronionych w Polsce. W banku danych CORINE-biotopes znajdują się aktualnie informacje o 961 ostojach, które zajmują około 10-12% powierzchni Polski. Często nie są one objęte ochroną prawną.

Wytypowane miejsce staje się ostoją CORINE jeżeli między innymi:

• jest obszarem występowania nie więcej niż 1% europejskiej populacji gatunku lub biotopu z listy CORINE;

• jest jednym z co najwyżej 5 miejsc występowania gatunku lub biotopu z listy CORINE w regionie;

• jest jednym ze 100 najważniejszych miejsc występowania gatunku z listy CORINE w Europie;

Ostoje pod względem rangi dzielą się na: międzynarodowe, krajowe i regionalne.

Program CORINE biotopes obejmuje kilka innych szczegółowych działów:

• SOIL EROSION RISK (dotyczy zagrożenia erozją gleb)

• COASTAL EROSION RISK (dotyczy zagrożenia abrazją)

• CORINEUAU (dotyczy zasobów wodnych)

Od wielu lat w polskim szkolnictwie prowadzone są działania mające na celu kształtowanie świadomości proekologicznej. Opracowano dokumenty określające zakres jej nauczania w szkołach, tzw. "Podstawy programowe" ("Core Curriculum"). Jedną z wyróżnionych dziedzin kształcenia jest edukacja ekologiczna, która zajmuje się zagadnieniami ekologicznych zależności w przyrodzie i zasadami zrównoważonej gospodarczej działalności człowieka.

W październiku 1996 roku rząd RP przyjął dokument pt. "Założenia długofalowej polityki edukacyjnej państwa ze szczególnym uwzględnieniem programu rozwoju kształcenia na poziomie wyższym", w którym uznano, że jednym z głównych zadań na każdym etapie kształcenia będzie kształtowanie umiejętności racjonalnego funkcjonowania w środowisku naturalnym i społecznym.

W 1995 roku rozpoczęto prace nad przygotowaniem Krajowej Strategii Edukacji Ekologicznej. Zadanie to jest wspierane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz przez brytyjski Environmental Know-How Fund. W opracowanym dokumencie pt. "Przez edukację do trwałego i zrównoważonego rozwoju. Polska strategia edukacji ekologicznej", określono zadania ministerstw i instytucji centralnych, oświaty, szkolnictwa wyższego, mediów, organizacji pozarządowych i władz lokalnych zajmujących się ochroną środowiska. Powstał również Ośrodek Informacji o Edukacji Ekologicznej powołany przez Zarząd NFOŚiGW, o którym pisaliśmy we październikowym numerze "Pulsu".

Należy również dodać, że od 1992 roku na mocy uchwały Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego umożliwiono uczelniom wprowadzenie nowego kierunku studiów - ochrona środowiska. Obecnie studia z ochrony środowiska prowadzone są na dziesięciu uniwersytetach. W programach studiów wielu kierunków rolniczych i leśnych znajdują się przedmioty o tematyce ekologicznej.

W Polsce jest również realizowany program PHARE, który wspiera projekty służące wzmacnianiu edukacji ekologicznej takie jak: tworzenie sieci regionalnych centrów edukacji ekologicznej, wydawanie materiałów dydaktycznych.

Ze środków NFOŚiGW wspierane są akcje i kampanie o treści ekologicznej, m.in.: publikacja książek i czasopism, programy telewizyjne i radiowe.

Od 1996 roku Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej organizuje corocznie w Warszawie międzynarodowe targi EKO MEDIA FORUM, które są poświęcone prezentacji najważniejszych osiągnięć w zakresie edukacji ekologicznej.

Organizacje pozarządowe inicjują i realizują liczne akcje i programy upowszechniające treści ekologiczne. Niewątpliwie najbardziej znaną jest akcja Sprzątanie Świata, Polska, w której każdego roku uczestniczy około 2 mln dzieci i młodzieży, ale należy też wymienić inne programy tj: GREEN - grupuje szkoły prowadzące badania jakości rzek, OZON, Czysta Wisła i Rzeki Przymorza, Baltic Sea Project, KRĄG, czy GLOBE.

W 1996 roku rozpoczęto realizację kampanii informacyjno - edukacyjnej "Rady na odpady" prowadzonej w mediach. Według sondaży ta kampania (finansowana ze Środków NFOŚiGW) dotarła do świadomości blisko połowy Polaków.

W Dębem (30 km od Warszawy) znajduje się Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, nadzorowany przez MOŚZNiL, gdzie odbywa się szkolenie specjalistów - pracowników resortowych jednostek organizacyjnych.

Prowadzone są również seminaria i szkolenia organizowane wspólnie z Ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej, które dotyczą zagadnień związanych z monitoringiem wody i powietrza. Wspólnie z Państwowym Zakładem Higieny organizowano szkolenia w zakresie mikrobiologicznych metod oceny jakości wody do picia według norm krajowych i ISO.

Od 1993 roku działa fundacja Centrum Edukacji Zarządzania Środowiskiem (Environmental Management Training Center).Powstała ona dzięki współpracy rządu polskiego z amerykańską Agencją Ochrony Środowiska (EPA USA). W zakresie ocen oddziaływania na środowisko, praktycznego wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa chemicznego, analiz ryzyka, kształtowania świadomości społecznej, Centrum przeszkoliło około 2300 przedstawicieli administracji państwowej i samorządowej, przemysłu i organizacji społecznych. Powstała również kadra instruktorów (ok. 100 osób) przygotowana do prowadzenia tych szkoleń w przyszłości.

W celu doskonalenia zawodowego nauczycieli organizowane są konferencje, seminaria i kursy poświęcone problematyce ochrony środowiska. Aktywną działalność szkoleniowo-edukacyjną prowadzi stowarzyszenie techniczne - Komitet Kształtowania i Ochrony Środowiska, działający w Naczelnej Organizacji Technicznej. Od 1990 roku organizuje on konferencje, seminaria i szkolenia na terenie całego kraju realizując w ten sposób program samokształcenia i edukacji ekologicznej w środowisku inżynieryjno-technicznym.

Przedstawione przeze mnie fakty świadczą o tym, iż wiele się wydarzyło w ciągu ostatniego dziesięciolecia w kwestiach dotyczących edukacji ekologicznej. Powstały instytucje rządowe i pozarządowe, które tworzyły programy, prowadziły szkolenia, organizowały konferencje i wydawały materiały informacyjne. Wszystko po to, aby zmodyfikować nasze przyzwyczajenia, abyśmy np.: zrezygnowali z pakowania zakupów w plastikowe torebki, czy nie wyrzucali śmieci do lasu.

Zanim jednak większość naszego społeczeństwa zrozumie, że to, co niebezpieczne dla środowiska jest jednocześnie niebezpieczne dla ludzi, potrzeba będzie jeszcze wiele kampanii edukacyjnych.

Edukacja ekologiczna w terenie

Nie od dziś wiadomo, że czego się Jaś nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał. Dotyczy to również szacunku dla środowiska przyrodniczego. Zajęcia z przyrody w szkole podstawowej i ścieżki edukacyjne w gimnazjum są szansą na wykształcenie w uczniach przyjaznych środowisku zachowań. Moim zdaniem najlepszym na to sposobem są zajęcia w terenie, zwłaszcza jeżeli teren ten jest do tego celu odpowiednio przygotowany.

Jednym z takich miejsc jest Załęczański Park Krajobrazowy (ZPK). Park ten został utworzony w 1978 roku w celu ochrony krajobrazu jurajskiego Wyżyny Wieluńskiej dla potrzeb nauki, edukacji i wychowania dzieci i młodzieży oraz dorosłych mieszkańców regionu i Polski. ZPK jest jednym z Jurajskich Parków Krajobrazowych i pierwszym parkiem krajobrazowym w Polsce Środkowej. W granicach parku znajduje się dolina Warty z jej charakterystycznym odcinkiem zwanym "Wielkim Łukiem Warty". ZPK zajmuje obszar 26813 ha, z czego sam Park zajmuje 14486 ha, pozostała część to strefa ochronna. Ze względu na piękny krajobraz, bogactwo fauny i flory, ciekawą kulturę i korzystny klimat, posiada walory krajoznawcze, dydaktyczne i rekreacyjne.

Na terenie ZPK utworzono 5 rezerwatów przyrody, 1 użytek ekologiczny i 20 pomników przyrody. Występują tu 24 jaskinie z bogatą szatą naciekową i szczątkami wymarłych roślin i zwierząt. Najwięcej jaskiń znajdziemy na górze Zelce - godna uwagi jest jaskinia stalagmitowa Zanokcica. Warto również zwiedzić jaskinię Ewy, która jest głębokim na 10 m lejem krasowym, a jej korytarze ciągną się na długości 25 m. Najciekawsze przyrodniczo obszary Parku to rezerwaty: góra Draby i Góra Świętej Genowefy i licznymi jaskiniami. Bogaty świat roślinny reprezentują m.in. zarośla łozowe, dąbrowy, buczyny i jodły.

Wyznaczono również szlaki turystyczne: szlak rezerwatów przyrody ZPK, szlak Jury Wieluńskiej, Szlak przełomu Warty przez Wyżynę Wieluńską oraz szlak kurhanów książęcych.

Warto również dodać kilka słów o Harcerskim Ośrodku Szkoleniowo - wypoczynkowym "Nadwarciański Gród" i jego historii. Był najpierw ośrodkiem szkoleniowo-wypoczynkowym zuchów i harcerzy województwa sieradzkiego, później Centralną Szkołą Instruktorów Harcerskich ZHP, obecnie jest Ośrodkiem Szkoleniowo-Wypoczynkowym Chorągwi Łódzkiej ZHP.

Należy też zaznaczyć, że ZPK powstał m.in. dzięki staraniom Instytutu Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Łódzkiego. Utworzony Park stał się terenem harcerskiego wychowania ekologicznego. We współpracy ze wspomnianym Instytutem rozpoczęto organizowanie corocznych obozów przyrodniczych - pierwszy zorganizowano w 1978 roku. W ośrodku utworzono Terenową Stację Przyrodniczą Uniwersytetu Łódzkiego, kierowaną przez wybitnych przyrodników prof. Romualda Olaczka i prof. Krystynę Czyżewską. Stacja powstała w celu zabezpieczenia stałej opieki merytorycznej ze strony pracowników UŁ nad młodzieżą harcerską przebywającą w ośrodku. Od 1985 roku rozpoczęto systematyczne organizowanie ogólnopolskiej Wszechnicy, a potem Centrum Przyrodniczego.

W 1997 roku decyzją niezależnej komisji Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Ochrony Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ośrodek został włączony do Ogólnopolskiej Sieci Terenowych Baz Edukacji Ekologicznej "Zielona Szkoła". Przez cały rok w "Nadwarciańskim Grodzie" prowadzone są zajęcia terenowe dla dzieci i młodzieży w ramach programu ekologicznego "Warto żyć nad Wartą", szkolenia, warsztaty ekologiczne, spływy kajakowe, imprezy na orientację i inne.

Realizowanie celów edukacji ekologicznej na omawianym terenie ułatwiają przygotowane informatory z trasami ścieżek dydaktyczno - rekreacyjnych i przyrodniczych z dokładnymi opisami, mapami i zdjęciami. Materiały te mogą być wykorzystywane zarówno przez nauczycieli jak i rodziców, którzy przyjadą ze swoimi dziećmi do "Nadwarciańskiego Grodu" na weekendowy wypoczynek.

Będąc w takim miejscu jak Załęczański Park Krajobrazowy należy pamiętać o tym, że jesteśmy na obszarze prawnie chronionym, co obliguje nas do przestrzegania szczególnych zasad (m.in.: nie śmiecimy, nie hałasujemy, nie zrywamy roślinek, poruszamy się wyznaczonymi szlakami). Mamy również prawo zwracać uwagę osobom (bez względu na ich wiek), które nie stosują się do punktów regulaminu, ponieważ w ten sposób działają na szkodę miejsca, które jest dobrem wspólnym.

Okrągły stół w sprawie obwodnicy Augustowa

Podobne

Okrągły stół rospuda obwodnica augustowa

W dniu 17 grudnia br., Maciej Nowicki, minister środowiska oraz Cezary Grabarczyk, minister infrastruktury, podjęli decyzję o powołaniu Okrągłego Stołu, którego celem jest wypracowanie konsensusu w sprawie budowy obwodnicy Augustowa.

Powołanie Okrągłego Stołu zapowiedział prof. dr hab. Maciej Nowicki, podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Środowiska, w dniu 6.12.2007 r.

Uzgodniono, iż w skład przedmiotowego gremium będą wchodzić przedstawiciele obu resortów, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, organizacji pozarządowych, samorządów lokalnych województwa podlaskiego i niezależni eksperci ds. budowy dróg i ochrony środowiska. Szczegółowy skład osobowy Okrągłego Stołu zostanie zatwierdzony do końca 2007 r.

Podczas spotkania obu ministrów ustalono, iż przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury dokonają we własnym zakresie, przeglądu pod względem aktualności - dotychczas sporządzonych ekspertyz w sprawie budowy obwodnicy Augustowa oraz przeprowadzą analizę jakościową przedmiotowych dokumentów.

Pierwsze posiedzenie okrągłego stołu odbędzie się na początku stycznia 2008 r. 

Minister Środowiska - Maciej Nowicki 
Minister Infrastruktury - Cezary Grabarczyk