Instytucje UE ( PREZENTACJA2)

Instytucje ponadnarodowe

Parlament Europejski

Komisja Europejska

Dyrektoriaty

*instytucja Unii Europejskiej jest odpowiednikiem jednoizbowego parlamentu, której członkowie są wybierani przez obywateli państw należących do UE na 5-letnią kadencję. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, ale w Brukseli odbywa się większość obrad parlamentu i mieszczą się biura poselskie, a także komisje parlamentarne i władze klubów. W Luksemburgu znajduje się sekretariat generalny, biblioteka i część zaplecza technicznego.

*Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952, kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962. Początkowo deputowani byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich.

*

W 1979 odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nie posiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu z Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1999) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).

Ostatnie wybory 2009

Kompetencje

Parlament jest przede wszystkim organem prawodawczym, który wspólnie z Radą stanowi akty prawne w toku różnych procedur legislacyjnych. Do funkcji prawodawczej Parlamentu należy też współudział w uchwalaniu budżetu oraz udzielanie Komisji absolutorium z jego wykonania. Parlament Europejski w przeciwieństwie do parlamentów krajowych nie posiada prawa inicjatywy ustawodawczej – na uprawnioną do inicjatyw Komisję może jedynie wpływać podejmowaniem niewiążących ją wezwań do działania.

Parlament Europejski może też kontrolować inne instytucje oraz posiada, do pewnego stopnia, uprawnienia kreacyjne (wyboru składu innych organów Unii):

zatwierdza Komisję i jej przewodniczącego

ma prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)

ma prawo zadawania pytań komisarzom

ma zwyczajową możliwość zadawania pytań Radzie

Komisja jest zobowiązana do składania PE sprawozdań z działalności Unii

Przewodniczący Rady Europejskiej składa Parlamentowi sprawozdania z posiedzeń Rady Europejskiej

PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na wniosek ¼ swoich członków

powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Parlament dysponuje także szerokimi (lecz niewiążącymi innych instytucji) uprawnieniami opiniodawczymi. Konsultowanie Parlamentu jest obowiązkowe w przypadku niektórych procedur. Parlament ma też prawo niewezwany wydać opinię w dowolnej, wybranej przez siebie sprawie.

Obywatele Unii Europejskiej mają prawo składania petycji do Parlamentu Europejskiego. Prawo to rozciąga się także na wszystkie osoby fizyczne i prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę na terenie UE.

Skład:

Parlament Europejski liczy obecnie 766 eurodeputowanych[11], sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia „europarlamentarzysta”, „eurodeputowany” lub „europoseł”, natomiast oficjalne określenie brzmi: „poseł do Parlamentu Europejskiego”. W Wielkiej Brytanii stosuje się określenie „członek Parlamentu Europejskiego” (Member of the European Parliament, w skrócie MEP), we Francji zaś – „deputowany” (un député européen).

Zgodnie z traktatem o przystąpieniu Republiki Bułgarii i Rumunii do Unii Europejskiej liczba posłów w Parlamencie Europejskim wynosi 736. „Nadwyżka” z lat 2007-2009 była przejściowa i wynikała z tego, że w trakcie kadencji pojawiła się konieczność kooptacji posłów z Bułgarii i Rumunii.

Zgodnie z nowym statutem posła do Parlamentu Europejskiego z 28 września 2005 roku (decyzja 2005/684/WE, Euratom) europosłowie będą otrzymywać jednolite wynagrodzenie w wysokości 38,5% wynagrodzenia sędziego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, czyli 7.665 euro brutto miesięcznie(6.515 euro netto-15% UE Tax). Oprócz tego każdy deputowany otrzymuje dietę w wysokości 298 euro/dzień za każdy dzień posiedzenia Parlamentu lub komisji PE czy frakcji partyjnej, łącznie ok. 16 dni miesięcznie (ok. 4.768 euro/miesiąc)[12]. Łącznie pensja plus dieta pobytowa wynosi ok. 11.283 euro miesięcznie netto[13].

Na działalność biur krajowych europoseł otrzymuje 4202 €/miesiąc. Fundusz na wynagrodzenie asystentów wynoszący 17.540 euro/miesiąc[13] w 2010 roku został zwiększony o dodatkowe 1500 euro[14]. Poseł otrzymuje również środki na pokrycie kosztów podróży z kraju pochodzenia do siedzib PE.

Deputowani którzy nie uzyskają w kolejnych wyborach mandatów mogą, w zależności od stażu parlamentarnego, liczyć na odprawę z PE w wysokości od 6 do 24-miesięcznych pensji (art. 13 pkt 2 Statutu posła do PE).

Ordynacja wyborcza

Ustalenie szczegółowych zasad przeprowadzania wyborów pozostaje w kompetencji poszczególnych państw członkowskich. W Polsce tę kwestię reguluje odrębna ustawa Kodeks wyborczy (szerzej poniżej), ale np. w Finlandii przepisy dotyczące wszystkich wyborów są zawarte w jednej ustawie.

Podstawowe regulacje

Prawo Unii Europejskiej stanowi jedynie, iż posłów do PE wybiera się w państwach członkowskich w tajnym, powszechnym i bezpośrednim głosowaniu. Wymagane jest przy tym oparcie systemu wyborczego na zasadzie proporcjonalności i takie kształtowanie okręgów wyborczych, które nie naruszy zasady reprezentacji proporcjonalnej. Dopuszczalne jest przy tym wprowadzenie klauzuli zaporowej (progu wyborczego), nie wyższej niż 5% (w Wielkiej Brytanii nie ma progu wyborczego, w Szwecji wynosi on 4%, w Polsce – 5%).

Prawa wyborcze obywateli Unii

Czynne prawo wyborcze (prawo do głosowania) przysługuje każdemu obywatelowi UE, który ukończył 18 lat i nie został go pozbawiony w kraju pochodzenia. Obywatel Unii stale zamieszkały w państwie, którego nie jest obywatelem, ma prawo do głosowania na tych samych warunkach co obywatele tego państwa; np. obywatel Polski, który przeprowadził się na stałe do Londynu, może głosować na angielskich kandydatów zgodnie z brytyjskimi regulacjami (wymagane jest wtedy wpisanie się do rejestru wyborców).

Frakcje Parlamentu

Kandydaci do Parlamentu startują w wyborach zwykle w barwach którejś z partii istniejącej w swoim kraju, jednak po wejściu do Parlamentu przyłączają się do jednej z frakcji politycznych funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie (lub pozostają niezależni). Frakcje te odpowiadają ogólnemu podziałowi partii politycznych w Europie. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji, a nie według przynależności narodowej.

Obrady

Parlament wybiera spośród swych członków przewodniczącego na 2,5-letnią kadencję, który reprezentuje Parlament na zewnątrz i kieruje jego obradami.

Parlament nie używa jednego języka obrad. Obrady Parlamentu odbywają się symultanicznie we wszystkich językach Unii, tzn. każdy poseł może mówić w dowolnym języku urzędowym UE, a jego wystąpienie jest tłumaczone na bieżąco na wszystkie pozostałe języki[18].

Obecnie obrady są też tłumaczone na języki wszystkich państw stowarzyszonych, gdyż przedstawiciele parlamentów państw stowarzyszonych mają prawo biernego uczestnictwa w każdych obradach.

Moc pracy parlamentu odbywa się na obradach odpowiednich komisjach, które przygotowują wnioski i akty nad którymi głosuje się podczas sesji.

Wszystkie sesje zwołuje przewodniczący.

Sesje plenarne trwają zwykle jeden tydzień w miesiącu i odbywają się w Strasburgu, odbywają się również sesje dwudniowe w Brukseli.

W razie potrzeby zwołuje się też sesje nadzwyczajne.

Przewodniczący

Irlandia Pat Cox (2002–2004)

Hiszpania Josep Borrell Fontelles (2004–2007)

Niemcy Hans-Gert Pöttering (2007–2009)

Polska Jerzy Buzek (2009–2012)

Niemcy Martin Schulz (2012–)

Komisja Europejska

Komisja Europejska (niem. Europäische Kommission, fr. Commission européenne, ang. European Commission) – organ wykonawczy Unii Europejskiej będący instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorujący prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych (ang. Comission Regulation). Jej główną siedzibą jest Bruksela.

*Funkcjonowanie komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Parlament Europejski na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, w 2009 roku został wybrany na drugą kadencję).

*

W potocznym rozumieniu termin „Komisja Europejska” może także oznaczać całą administrację podległą 27 komisarzom. Obecnie pracuje w niej około 25 tys. urzędników.

*Komisja Europejska jest odpowiedzialna tylko przed Parlamentem Europejskim, a w historii nie było przypadku jej odwołania, mimo bliskości wskutek zainicjowanego przez parlament w 1999 śledztwa w sprawie korupcji, nepotyzmu i niegospodarności Komisji[

Struktura Komisji

Obecnie Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (28). Od 1 listopada 2014 liczyć będzie w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 28 państw, to komisarzy będzie 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, będzie mogła ustalić inną liczbę. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących.

Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami płynącymi z krajów ich pochodzenia – są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Unii Europejskiej i zatwierdza Parlament Europejski, a mianuje Rada Europejska. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.

Tryb wyboru Komisji

Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego Rada Europejska wybiera większością kwalifikowaną kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, którego następnie po wysłuchaniu politycznego programu zatwierdza w głosowaniu większością kwalifikowaną Parlament Europejski. W przypadku niewybrania lub nie zatwierdzenia kandydata stosuje się powyższą procedurę a Rada Europejska na przedstawienie nowego kandydata ma miesiąc czasu.

Rada Unii Europejskiej, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, ustala listę komisarzy, postępując według sugestii państw członkowskich. Następnie skład Komisji podlega kolegialnemu zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, który przedtem przesłuchuje kandydatów na komisarzy na posiedzeniach odpowiednich Komisji. W przypadku zatwierdzenia, Rada Europejska mianuje Komisję stanowiąc większością kwalifikowaną

Prerogatywy

Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.

Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej.

Komisja tworzy również białe księgi i zielone księgi. Zielone księgi to komunikaty dotyczące pewnych dziedzin polityki, skierowane przede wszystkim do uczestników konsultacji i debat na dany temat. Czasami stanowią impuls do podjęcia działań legislacyjnych. Białe księgi to dokumenty zawierające propozycje konkretnych działań Unii, opracowywane często po publikacji zielonej księgi rozpoczynającej dyskusję na dany temat[

Przewodniczący: Jose Manuel Barosso od 1 listopada 2004 r. do teraz

Dyrekcje Generalne

Dyrekcje Generalne (DG) Komisji Europejskiej są sposobem jej wewnętrznej organizacji i odpowiadają ministerstwom w strukturach państwowych. To właśnie w DG sporządzane są projekty aktów prawnych, które po serii konsultacji są przyjmowane przez Kolegium Komisarzy jako projekty Komisji.

INNE SŁUŻBY

Oprócz Dyrekcji Generalnych, struktura administracyjna Komisji Europejskiej przewiduje istnienie Służb: np. Służba Audytu Wewnętrznego, Służba Prawna. Sumując DG oraz Służby struktura organizacyjna Komisji składa się z 36 departamentów.

Wszystkie Dyrekcje Generalne, z wyjątkiem DG Tłumaczenia, częściowo DG Zatrudnienie, DG Społeczeństwo Informacyjne, DG Energia i Transport, DG Edukacja - które to położone są w Luksemburgu - mieszczą się w Brukseli

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (w poprzednim stanie prawnym zwany potocznie: Europejski Trybunał Sprawiedliwości; ang. Court of Justice of the European Union, franc. Cour de justice de l'Union européenne, w skrócie TSUE) – instytucja sądownicza Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z siedzibą w Luksemburgu. Obecnie składa się z trzech organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości, Sądu i Sądu do spraw Służby Publicznej.

*Trybunał powstał na mocy traktatu o EWWiS, na wzór francuskiego Naczelnego Sądu Administracyjnego, na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W 1989 roku (na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego) przy Trybunale utworzono Sąd Pierwszej Instancji (obecnie Sąd), którego orzecznictwo dotyczy spraw dotyczących osób fizycznych i prawnych. Jego wyroki są prawomocne

*Wraz z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Trybunał zmienił nazwę na Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Został również zreorganizowany – w jego struktury włączone dwie dawniej oddzielne instytucje: Sąd Pierwszej Instancji i Sąd do spraw Służby Publicznej. Trzecim organem sądowniczym został Trybunał Sprawiedliwości, pod względem charakteru będący bezpośrednim następcą Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

Status prawny

Trybunał działa na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Traktaty te konstytuują także istnienie dwóch jego organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu. Artykuł 19. ust. 1 TUE oraz artykuł 257. TFUE pozwalają na tworzenie w jego ramach sądów wyspecjalizowanych. Sądy takie tworzone są przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej stanowiące zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą. Obecnie jedynym istniejącym sądem wyspecjalizowanym jest Sąd do spraw Służby Publicznej, jaki orzeka w sprawie sporów miedzy Unią a jej pracownikami.

Skład

W skład Trybunału Sprawiedliwości i Sądu wchodzi 28 sędziów mianowanych przez poszczególne państwa członkowskie. Przy Trybunale Sprawiedliwości działa także 8 rzeczników generalnych. W skład Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej wchodzi siedmiu sędziów, mianowanych przez Radę Unii Europejskiej na okres sześciu lat.

Polskimi sędziami Trybunału Sprawiedliwości byli dotychczas: Jerzy Makarczyk (2004–2009) i Marek Safjan (od 2009).

Kompetencje

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

kontroluje legalność aktów prawnych Unii Europejskiej

czuwa nad poszanowaniem przez państwa członkowskie obowiązków wynikających z traktatów

dokonuje obowiązującej wykładni prawa Unii Europejskiej odpowiadając na pytania prejudycjalne zadawane przez sądy krajowe

Roboczym językiem Trybunału jest język francuski.

Sąd I instancji

Sąd (franc. Tribunal, ang. the General Court) – trybunał powołany pod nazwą Sąd Pierwszej Instacji na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, w celu odciążenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zaczął działać z dniem 1 listopada 1989 roku. Od 1 grudnia 2009 roku istnieje nie jako odrębna instytucja, lecz organ sądowy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, i nosi obecną nazwę. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu, rozprawy odbywają się w języku francuskim.

Skład

Skład sądu obejmuje 5 izb rozstrzygających w składach trzy- lub pięcioosobowych spory osób fizycznych i prawnych ze Wspólnotami Europejskimi. W niektórych przypadkach sąd orzeka w składzie jednego sędziego lub w składzie wielkiej izby (trzynastu sędziów) albo w pełnym składzie, jeżeli uzasadnia to stopień zawiłości prawnej lub waga sprawy. Odwołanie się od jego orzeczeń możliwe jest jedynie w kwestiach prawnych (uchybienia procesowe, naruszenie prawa Wspólnot).

*Sąd I Instancji zajmował się również do 22 lipca 2002 roku rozstrzyganiem spraw dotyczących funkcjonowania Euratomu oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), obecnie zaś czyni to tylko w stosunku do Euratomu.

Sąd może też zostać upoważniony do udzielania odpowiedzi na pytania prejudycjalne w pewnych kategoriach spraw.

W skład sądu wchodzą sędziowie, po jednym z każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej, wybierani na sześć lat. Część składu odnawia się co trzy lata.

Obecnie przewodniczącym Sądu jest Marc Jaeger, a polskim sędzią Irena Wiszniewska-Białecka.

Kompetencje

Sąd jest właściwy do rozpoznawania:

skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie), jak również aktów regulacyjnych (które dotyczą ich bezpośrednio i nie obejmują środków wykonawczych), czy wreszcie przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje, organy i jednostki organizacyjne

skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Komisji

skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Radzie, dotyczących aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping") oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych

skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje Unii Europejskiej lub ich pracowników

skarg dotyczących umów zawartych przez Unię europejską, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona

skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych

odwołań, ograniczonych do kwestii prawnych, od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej

skarg wniesionych przeciwko decyzjom Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin oraz Europejskiej Agencji Chemikaliów

*Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Sąd nie jest prawnie związany orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, z wyjątkiem sytuacji gdy ten zwróci mu sprawę wraz z podaniem wskazań prawnych. W praktyce jednak Sąd często stosuje się do zapatrywań prawnych TS.

Przy sądzie nie działają stali rzecznicy generalni. Do wystąpienia w roli takiego rzecznika może być jednak wyznaczony któryś z jego sędziów.

Sąd do spraw Służby Publicznej (Unia Europejska)

(ang. the Civil Service Tribunal) rozstrzyga spory między Unią Europejską a urzędnikami jej służby publicznej. Powołany decyzją Rady 2004/752/WE, Euratom z dnia 2 listopada 2004 r. Ustanowiony 2 grudnia 2005 roku. Funkcjonuje przy Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Skład:

Sąd ds. Służby Publicznej liczy siedmiu sędziów mianowanych przez Radę na okres sześciu lat (z możliwością ponownego mianowania). Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa, którego mandat jest odnawialny.

Sean Van Raepenbusch Belgia - prezes, urzędujący od 7 października 2011 r.

Procedura:

Postępowanie przed Sądem jest uregulowane postanowieniami statutu Trybunału, w szczególności postanowieniami zawartymi w załączniku I do statutu oraz regulaminem postępowania, który wszedł w życie w dniu 1 listopada 2007 r. Od niektórych orzeczeń Sądu ds. Służby Publicznej przysługuje odwołanie do Sądu, jest ono jednakże ograniczone do kwestii prawnych. Odwołanie nie może dotyczyć wyłącznie ustalenia wysokości kosztów postępowania i wskazania strony je ponoszącej. Postępowanie przed sądami składa się z części pisemnej i ustnej. Postępowanie przed Sądem jest wolne od opłat.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich (pot. euroombudsman; ang. European Ombudsman) – jeden z organów pomocniczych Unii Europejskiej, powołany na mocy traktatu z Maastricht z 1992, rozpoczął swoją działalność we wrześniu 1995, jednak Biuro Ombudsmana zainaugurowało ją 8 kwietnia 1997. Siedziba Rzecznika mieści się w Strasburgu.

Ombudsman przyjmuje skargi od obywateli Unii Europejskiej lub każdej osoby fizycznej bądź prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim, przeciw działaniom instytucji i organów Wspólnot Europejskich, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu. Rzecznik ma prawo i obowiązek przeprowadzania kontroli w tych instytucjach. Raz w roku przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z wyników kontroli. W wyniku śledztwa powstaje sprawozdanie skierowane do instytucji, której działalności dotyczy skarga. Skargi obywatele mogą składać poprzez swych deputowanych . Ta instytucja w ciągu 3 miesięcy ma prawo zgłosić swe uwagi. Po ich rozpatrzeniu rzecznik przygotowuje końcowe sprawozdanie dla Parlamentu.

Rzecznik Praw Obywatelskich UE jest powoływany na okres kadencji Parlamentu, tzn. na 5 lat, z możliwością reelekcji. Ombudsman może zostać odwołany przez Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Parlamentu, kiedy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swoich obowiązków lub w przypadku poważnych uchybień w jego działalności. Rzecznik powinien być niezależny w swoim działaniu, nie sugerować się żadnymi instytucjami i opiniami. Podczas trwania kadencji nie może także wykonywać działalności zawodowej płatnej i nieodpłatnej.

Rzecznika wybiera Parlament Europejski. Pierwszym rzecznikiem był w latach 1995–2003 Fin Jacob Söderman; od 1 kwietnia 2003 do 3 lipca 2013 roku funkcję tę sprawował Grek Nikiforos Diamanduros, od 3 lipca 2013 roku fukcję tą pełni Irlandka Emily O'Reilly.

Europejski System Banków Centralnych

ESBC (ang. European System of Central Banks) - działający w ramach Unii Europejskiej system, którego rdzeniem jest Europejski Bank Centralny.

System ten ma następujące elementy:

Eurosystem składa się z EBC i banków centralnych tych krajów Unii Europejskiej (UE), które przyjęły euro. Krajami tymi są obecnie Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Słowenia oraz Malta, Cypr (od 1.01.2008), Słowacja (od 01.01.2009) i Estonia (od 1.01.2011).

Europejski System Banków Centralnych, który tworzą EBC i narodowe banki centralne wszystkich krajów członkowskich UE. Powołany został 1 czerwca 1998 roku i skupia także banki centralne tych państw, które nie przyjęły Euro. Są nimi Dania, Szwecja, Wielka Brytania, Polska, Czechy, Węgry, Litwa, Łotwa, Bułgaria, Rumunia i Chorwacja. Mogą one w ramach ESBC prowadzić własną politykę pieniężną, ale są wyłączone z procesu decyzyjnego.

Zadania ESBC i Eurosystemu

Zadania są określone w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską i wyszczególnione w statucie ESBC i EBC, który stanowi załącznik do Traktatu. W Traktacie jest mowa tylko o ESBC, gdyż przy jego tworzeniu założono, że wszystkie państwa UE przyjmą jednolitą walutę euro - do tego czasu zadania te realizuje Eurosystem.

Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen (czyli kontrola inflacji). Bez uszczerbku dla tego celu wpiera politykę gospodarczą Wspólnot Europejskich co ma prowadzić do osiągnięcia celów Wspólnoty i wysoki poziom zatrudnienia. Podstawowe zadania Systemu to kreowanie i realizacja polityki walutowej UE, zarządzanie rezerwami walutowymi krajów członkowskich, przeprowadzanie operacji dewizowych oraz wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.

Dodatkowym zadaniem jest decydowanie o autoryzacji emisji monet i banknotów wspólnej waluty na obszarze Euro i decydowanie o wielkości ich emisji.

Narodowe banki centralne są integralną częścią Systemu - ich statuty muszą być zgodne ze statutem ESBC, zobowiązane są one do prowadzenia polityki zgodnej z polityką ESBC. Ich prawnym obowiązkiem jest dbanie o stabilność euro i informowanie społeczeństwa o polityce pieniężnej ESBC.

Europejski Bank Centralny (EBC)

EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za:

nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii;

zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej;

funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET);

zapobieganie fałszerstwom banknotów;

współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.

Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy, który nie dysponował kompetencjami władczymi i funkcjonował jedynie jako ciało doradcze krajowych banków centralnych. Jego głównym zadaniem było przygotowanie wprowadzenia wspólnej waluty na obszarze Unii.

EBC powstał 1 czerwca 1998 roku w drodze porozumienia krajowych banków centralnych. Konsekwencją tego kroku była likwidacja walut narodowych w ramach Eurosystemu (obejmującego początkowo 11 krajowych banków centralnych) oraz wprowadzenie w ich miejsce wspólnej waluty euro. Nastąpiło to 1 stycznia 1999 roku, rok później do Eurosystemu dołączył, jako dwunasty członek, grecki bank centralny. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.

Europejska Agencja Kosmiczna

ang. European Space Agency, ESA) – międzynarodowa organizacja krajów europejskich, której celem jest eksploracja i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej.

Siedziba organizacji znajduje się w Paryżu. Agencja powstała w 1975[1] r. z połączenia jej poprzedniczek – Europejskiej Organizacji Badań Kosmicznych (ESRO) i Europejskiej Organizacji Rozwoju Rakiet Nośnych (ELDO).

ESA zatrudnia ok. 1900 osób, a jej budżet na rok 2012 wynosi 4 mld euro[1]. Główny ośrodek ESTEC (European Space Research and Technology Centre) znajduje się w Noordwijk aan Zee w Holandii, Instytut Badawczy ESRIN (European Space Research Institute) mieści się we Frascati (Włochy), zaś siedzibą Centrum Operacji Kosmicznych ESOC (European Space Operations Centre) jest niemieckie miasto Darmstadt. W Niemczech (Kolonia) znajduje się też ośrodek szkolenia astronautów EAC (European Astronauts Centre). Kosmodrom należący do ESA znajduje się w Kourou w Gujanie Francuskiej, gdzie znajduje się Gujański Ośrodek Kosmiczny. Położenie blisko równika sprzyja zadaniu wysyłania na orbitę sztucznych satelitów.

Obecnym dyrektorem generalnym ESA jest Jean-Jacques Dordain. Asystuje mu 11 dyrektorów, odpowiedzialnych za poszczególne oddziały ESA i za zarządzanie agencją

Od listopada 2012 roku w skład ESA wchodzi 20 państw członkowskich

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1957 na mocy traktatu rzymskiego. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z różnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną. Są to m.in. pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy, konsumenci i pozostałe grupy interesów. Głównym zadaniem Komitetu jest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej.

Funkcje:

Trzy podstawowe funkcje Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zostały określone w następujący sposób:

Komitet przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy. Przeciętnie EESC opiniuje 170 dokumentów rocznie (około 15% z własnej inicjatywy). W niektórych kwestiach instytucje są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu np. wtedy gdy chodzi o swobodny przepływ ludzi, swobodę osiedlania się, współpracę w kwestiach socjalnych, zagadnieniach związanych z oświatą, ochroną zdrowia i praw konsumenta, a także ochroną środowiska i rozwoju regionalnego, polityką zatrudnienia, ustawodawstwem społecznym i równouprawnieniem płci. Opinie Komitetu nie są dla nich wiążące, mają wyłącznie charakter doradczy. Często są traktowane jako miernik społecznej akceptacji danego projektu.

zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE

wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze.

Skład:

Do czasu przystąpienia nowych państw członkowskich do UE, Komitet liczył podobnie jak Komitet Regionów 222 członków. Po pierwszym maja 2004 zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Obecnie w Komitecie zasiada 344 członków. Polsce przyznano 21 miejsc. Liczba członków z każdego państwa UE odzwierciedla zazwyczaj wielkość jego populacji. Kandydatów na członków Komitetu przedstawiają państwa członkowskie w drodze konsultacji z narodowymi organizacjami obywatelskimi. Następnie członkowie nazywani odtąd doradcami, sprawują funkcje przez okres 5 lat (od października 2010). Ich mandat może być przedłużony. Choć członkowie Komitetu są powoływani przez państwa członkowskie, ich decyzje są niezawisłe i nie ograniczone instrukcjami państw, które ich powołały.

Liczba reprezentantów poszczególnych państw:

Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania – każde państwo posiada 24 reprezentantów

Hiszpania i Polska – 21

Rumunia – 15

Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia, Austria, Szwecja, Czechy, Węgry, Bułgaria – 12

Dania, Irlandia, Finlandia, Litwa, Słowacja – 9

Estonia, Łotwa, Słowenia – 7

Luksemburg, Cypr – 6

Malta – 5

Struktura:

Komitet obraduje na Zgromadzeniu Plenarnym. Debaty oraz projekty opinii są przygotowywane przez komisje zwane sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Obecnie istnieje sześć takich sekcji:

sekcja unii gospodarczej i walutowej oraz spójności ekonomicznej i społecznej (ECO),

wspólnego rynku, produkcji i konsumpcji (INT),

transportu, energetyki, infrastruktury i społeczeństwa informacyjnego (TEN),

zatrudnienia, spraw socjalnych i obywatelstwa (SOC),

rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i ochrony środowiska (NAT),

oraz sekcja stosunków zewnętrznych (REX).

EESC utrzymuje regularne powiązania z radami ekonomiczno społecznymi państw członkowskich. Powiązania te polegają głównie na wymianie informacji i wspólnej dyskusji na temat konkretnych problemów. EESC bierze także udział w pracach rad ekonomiczno społecznych i podobnych organizacji w czasie międzynarodowych spotkań organizowanych co dwa lata.

EESC współpracuje z ekonomicznymi i społecznymi grupami interesów w licznych państwach niebędących członkami UE, w szczególności z państwami partnerstwa eurośródziemnomorskiego (EUROMED), z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP), państwami Europy Środkowej i Wschodniej, z państwami Mercosuru, Ameryki Łacińskiej i EFTA.

W 2011 Komitet Regionów i Komitet Ekonomiczno-Społeczny zapowiedzieli szeroką współpracę na rzecz strategii Europa 2020

Komitet Regionów

organ doradczy i opiniodawczy Wspólnot, powołany do życia w 1994 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht i reprezentujący interesy 250 regionów (do 31.12.2006 r.), na które podzielona jest Unia Europejska

Do czasu przystąpienia nowych państw członkowskich do UE, Komitet liczył podobnie jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny 222 członków. Po 1 maja 2004 r. zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Po rozszerzeniu UE 1 maja 2004 w Komitecie zasiadało 317 członków. Natomiast po akcesji do UE Bułgarii i Rumunii 1 stycznia 2007 roku, liczba członków KR wynosi 344. Na członków wybierani są przedstawiciele organizacji samorządowych państw członkowskich. Polsce przypada 21 miejsc.

Kandydaci na członków Komitetu są wyznaczani przez rządy państw UE. Następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdza mandaty członków na cztery lata z możliwością ponownego mianowania. Członkowie Komitetu są całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Komitet Regionów wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego na dwuipółletnią kadencję. Obecnie funkcję tę pełni Mercedes Bresso, przewodnicząca Regionu Piemonte. Rola Komitetu Regionów polega na reprezentowaniu na forum unijnym stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec ustawodawstwa UE poprzez wydawanie opinii na temat propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej. Zarówno Komisja jak i Rada są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Komitet może również wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie a także Parlamentowi Europejskiemu.

Członkowie Komitetu Regionów zbierają się na sesjach plenarnych, podczas których Komitet określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie. Poza sesjami plenarnymi członkowie Komitetu pracują w komisjach tematycznych. Ich zadaniem jest przygotowywanie opinii, które będą poddane głosowaniu na sesjach. Istnieje sześć takich komisji: Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER), Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS), Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE), Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC), Komisja ds. Konstytucyjnych i Zarządzania w Europie (CONST), Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

Komitet Regionów nie jest samodzielnym organizacyjnie, kompetencyjnie ani finansowo organem Unii Europejskiej - jest kolegialnym organem pomocniczym Rady Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej. Wydawane przez niego opinie nie mają wiążącego charakteru.[potrzebne źródło]

W 2011 r. Komitet Regionów i Komitet Ekonomiczno-Społeczny zapowiedzieli szeroką współpracę na rzecz strategii Europa 2020