Propedeutyka:

1. Epidemiologia – nauka o czynnikach wywierających wpływ na stan ludności i jej zdrowia oraz wpływających na częstość, występowanie i skalę rozpowszechniania się chorób w populacjach ludzkich.

2. Choroby zakaźne rozwijają się w wyniku współistnienia:
-czynnika etiologicznego zakażenia
-dróg szerzenia się zakażenia
-wrażliwego organizmu

3. Triada epidemiologiczna:

I. Czynnik przyczynowy (zakaźny, patogen, drobnoustrój, epidemiologiczny, mikroorganizm)
II. Człowiek (gospodarz, makroorganizm, organizm wrażliwy na zakażenia)
III. Drogi przenoszenia

4. Zakażenie (infekcja) – proces wniknięcia i namnażania się czynnika patogennego w zarażonym organizmie.
Przy zakażeniach wywołanych przez pasożyty mówimy o zarażeniu pasożytniczym.

5. Rodzaje zakażeń:

-Egzogenne – gdy czynnik etiologiczny pochodzi spoza organizmu gospodarza

-Endogenne – gdy zakażający mikroorganizm z własnej fizjologicznej flory gospodarza i powoduje zakażenie w wyniku obniżenia poziomu odporności, często po przedostaniu się poza miejsce stałego bytowania.

6. Zakażenia oportunistyczne – rodzaj zakażenia endogennego, jest wynikiem obniżonej odporności (np. po chorobie)

7. Koinfekcja – tzw. współzakażenie. Zakażenie kilkoma patogenami jednocześnie.

8. Nadkażenie – tzw. superinfekcja. Nowe zakażenie już zakażonego innym czynnikiem gospodarza.

9. Reinfekcja – ponowne zakażenie tym samym czynnikiem.

10. Postacie zakażenia:
- bezobjawowe – kiedy uszkodzenie tkanek nie powoduje objawów chorobowych
- objawowe – choroba zakaźna. Gdy układ odpornościowy nie jest w stanie powstrzymać namnażania się patogenu, to uszkodzenie tkanek daje widoczne objawy

11. Okres wylęgania – okres czasu między wniknięciem czynnika patogennego a pojawienia się pierwszych objawów chorobowych. Jego długość jest charakterystyczna dla wielu chorób zakaźnych.

12. Zakażenie miejscowe – jeżeli proces chorobowy obejmuje jedną tkankę lub narząd.

13. Bakteremia
Wiremia
Fungemia grzyby
Parazytemia
Toksemia
Występują gdy zakażenie rozprzestrzenia się na inne narządy lub cały organizm, szczególnie gdy zarazki dostaną się do krwioobiegu.

14. Sepsa (posocznica) – współistnienie bakteremii lub jej odpowiednika i objawów ciężkiego zakażenia całego organizmu.

15. Źródło zakażenia – makroorganizm w którym namnażają się i bytują drobnoustroje chorobotwórcze i z którego dostają się do otaczającego środowiska.

16. Kontominacja – skażenie/zanieczyszczenie środowiska nieożywionego.

17. Rezerwuar zarazków – skupisko pojedynczych źródeł zakażeń, wraz ze środowiskiem, w którym żyją.

18. Nosicielstwo – stan specyficznej równowagi między drobnoustrojem, a gospodarzem, przy której drobnoustrój bytuje nie powodując objawów zakażenia.

a) nosiciele zdrowi – osoby, które nie chorowały/nie miały objawów w skutek kolonizacji lub zakażenia bezobjawowego

b) nosiciele ozdrowieńcy – po chorobie czynnik namnaża się dalej, ale już nie powoduje objawów

19. Zoonoza - zakaźna choroba odzwierzęca u człowieka.

20. Drogi szerzenia się zakażeń:

I. Droga kontaktu bezpośredniego, np. kontaktu płciowego, ukąszenia przez chore zwierzę
II. Droga kontaktu pośredniego- przenoszenie patogenu przez skażone środowisko nieożywione, np. narzędzia, sprzęt medyczny, iniekcje, transfuzje
III. Droga oddechowa – patogen dostaje się do płuc wraz z powietrzem, np. przez kaszel (droga powietrzno-kropelkowa, np. grypa), kichanie, pył w powietrzu (droga powietrzno-pyłowa, np. gruźlica, wąglik)
IV. Droga fekalno-oralna (brak higieny, skażone napoje)
V. Droga z udziałem wektora (przenosiciela), w którym namnaża się patogen (najczęściej stawonogi, np. kleszcze). Przenoszenie przez ranę lub ze śliną owada.

21. Zakażenie poziome Horyzontalne – zakażenie innej osoby będącej w czasowym związku ze źródłem

22. Zakażenie pionowe Wertykalne – matka->dziecko. Przenoszone przez łożysko z krwią, przez mleko podczas porodu przez drogi rodne

23. Zasięg zakażenia:

-Zachorowania sporadyczne
-Endemia – występowanie zachorowań na daną chorobę wśród ludności na samym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na tym samym poziomie
-Epidemia – stan zwiększonej zachorowalności pochodzącej z jednego źródła (kilku źródeł) na daną chorobę zakaźną, w określonej czasowo i przestrzennie populacji
-Pandemia – epidemia obejmująca kilka krajów lub kontynentów

24. Czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych:

-wzrost liczby ludności na Ziemi
-zatłoczenie dużych miast ze słabą infrastrukturą sanitarną
-wzrost liczby podróży międzynarodowych
-błędy w produkcji i wymianie żywności
-wzrost narażenia ludzi na naturalne skupiska zarazków
-odporność drobnoustrojów na antybiotyki
-niewydolność służb odpowiedzialnych za zdrowie publiczne