W 15.10.2004 MNI dr Musioł

KONCEPCJE NAUCZANIA INFORMATYKI I TI

NAUCZANIE

Nauczanie to nazwa właściwa części jednolitego procesu nauczania- uczenia się, używana na oznaczenia zespołu czynności podejmowanych intencjonalnie przez nauczyciela dla realizacji społecznie akceptowanych celów dydaktycznych. Ogólnie nauczanie można określić jako zespół specyficznych działań...

Rodzaje nauczania:

• zintegrowane- (w klasach I- III),

• integracyjne- realizowane w małej klasie, w której pod opieką pedagoga (lub psychologa/ logopedy) i nauczyciela wspólnie uczą się uczniowie będący w normie rozwojowej oraz uczniowie wykazujący rozmaite deficyty rozwojowe (S. Juszczyk),

• blokowe- (w klasach IV-VI)w ramach którego łączone są treści z różnych dyscyplin w bloki tematyczne (W. Okoń),

• przedmiotowe (dyscyplinowe)- ( w gimnazjum i szkołach ponadgimnazjalnych) jako wynik dążenia umysłu ludzkiego do wprowadzenia ładu w świat poznanych zjawisk i procesów (W. Okoń),

• problemowe (W. Okoń)- realizowane w trakcie specjalnie zaaranżowanych przez nauczyciela sytuacji dydaktycznych, zwanych problemowymi, w których uczący się ma samodzielnie rozwiązać zarówno teoretyczne jak i praktyczne problemy,

• programowane- z wyeksponowaniem sposobów porządkowania i przekazywania uczącym się treści programowych (Cz. Kupisiewicz; książki programowane, tzw. szkoły warszawskie Kupisiewicza),

• 
  indywidualne- w którym zachodzi bezpośrednia interakcja nauczyciel- uczeń (J. Bartecki),

• grupowe- z wykorzystaniem pracy zespołowej (praca zespołu klasowego = praca grupowa), zmierzające do rozwiązania przez grupę (zespół) określonego problemu,

• masowe- mające miejsce we współczesnych szkołach (J. Bartecki),

• zróżnicowane/ wielopoziomowe- mające na celu dotarcie do indywidualnego uczącego się o zróżnicowanych możliwościach intelektualnych z adekwatnymi do jego zdolności dobranymi treściami programowymi (R. Więckowski),

• wychowujące- zmierzające do integracji osoby uczącej się poza dostarczeniem informacji i podaniem struktury konstruowania z niej wiedzy kształtuje ono szereg takich właściwości osobowościowych, które obejmuje się wspólnym mianem wychowania (K. Lech),

• wielostronne- odwołujące się do tej teorii poznania, w której uczący się jest podmiotem myśli i uczuć, w jego trakcie następuje łączenie intelektualnych treści nauki z wielorakim przeżywaniem wartości tak poznawczych jak i pozapoznawczych (W. Okoń).

UCZENIE SIĘ

Uczenie się to proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych (korzystnych)zmian w zachowaniu na podstawie indywidualnego doświadczenia (zdobywania wiadomości i umiejętności, nabywanie wiedzy i doświadczenia). Zdolność do uczenia się zależy zarówno od materiału genetycznego jak i od charakteru środowiska ...

Rodzaje uczenia się:

• przez przyswajanie (W. Okoń),

• przez odkrywanie (W. Okoń),

• przez działanie (W. Okoń),

• przez przeżywanie (W. Okoń) najczęściej obcych wytworów,

• przez doświadczenie,

• przez negocjacje,

• samokierowane (samoistne studia),

• na odległość (kierowane, programowane).

Systematycznie, świadomie i celowo stosowany, a nawet zaplanowany sposób pracy ucznia, mogący być wielokrotnie wykorzystywany w działaniu przy powtórzeniu się takiego samego zadania nazywamy metodą uczenia się. Najczęściej wykorzystywane metody to:

• recepcyjne,

• heurystyczne,

• badawcze,

• ekspresyjne,

• ćwiczebne.

Nauczanie jest tożsame z uczeniem się, choć nauczanie bez uczenia się nie ma sensu.

W trakcie prawidłowego procesu nauczania mają miejsce interakcje:

• jednokierunkowe (nauczyciel -> uczący się),

• dwukierunkowe (nauczyciel <-> uczący się),

• wielokierunkowe (nauczyciel <-> uczący się, uczący się <-> uczący się).

Te ostatnie występują najczęściej w przypadku stosowania metod aktywizujących w nauczaniu zespołowym/ grupowym.

Ostatni model interakcji, trudny do realizacji w warunkach przeciętnej klasy, jest najbardziej korzystny w procesie nauczania- uczenia się.

Koncepcje konstruktywistyczne

Konstruktywizm (protoplasta J. Dewey USA; przedstawiciele min. J. Piaget, J. Bruner) można definiować jako filozofię uczenia się opartą na założeniu, że poprzez analizę naszych doświadczeń konstruujemy nasze własne rozumienie świata, w którym funkcjonujemy, czyli każdy uczący się indywidualnie, ale w kontekście społecznym, konstruujemy znaczenie, jak się uczyć. Konstruowanie znaczeń stanowi zawartość procesu uczenia się . Nauczyciel konstruktywistyczny tworzy kontekst dla uczenia się, w którym uczący się mogą zostać wprowadzeni w interesujące ich działania...

Nauczyciel- przewodnik (teraz zmiana z mędrca na scenie na przewodnika stojącego z boku).

Nauczyciel nie jest osobą, na której opiera się proces kształcenia, nie jest także centralnym punktem procesu kształcenia, ani osobą mającą „patent na rozum”. Jakkolwiek obserwując uczących się nauczyciel bada i odkrywa. Jest on natomiast przewodnikiem uczących się, wskazującym jak należy z poszczególnych informacji budować wiedzę...

Koncepcja konstruktywistyczna istotnie zmieniła strukturę klasycznego kształcenia poprzez wprowadzenie następujących zmian:

1. Zmiana roli nauczyciela z „mędrca na scenie”... do „przewodnika stojącego z boku” umożliwiającego zrobienie czegoś..., wskazującego drogę do wiedzy,

2. ...,

3. Umiejętność współdziałania współpracy w trakcie uczenia się.

Zasady uczenia się:

• aktywności...,

• ...

• poznanie, w jaki sposób się uczyć...

Koncepcje kognitywistyczne

Kognitywizm (z łac. poznanie)- termin psychologiczny związany z....procesem poznawczym zmierzającym do poznania czegoś (WIEM).

Poznanie to proces zmysłowo- psychiczny, intelektualny, doświadczalny, właściwy człowiekowi, mający na celu zdobywanie wiedzy o świecie (WIEM).

Kognitywistyka zajmuje się wszystkimi zjawiskami dotyczącymi umysłu, szczególnie zagadnieniami dotyczącymi sposobu postrzegania bodźców...oddziaływania umysłu ze światem i innymi umysłami.

Nauczanie w systemie klasowo- lekcyjnym

System klasowo- lekcyjny to forma organizacyjna nauczania, polegająca na łączeniu uczniów w klasy według określonych kryteriów (wieku, rozwoju umysłowego, zasobu wiadomości) oraz na realizowaniu opracowanych programów nauczania w zakresie poszczególnych przedmiotów podczas lekcji, która stanowi jednostkę czasową (najczęściej 45 min.) (WIEM).

Istota systemu klasowo- lekcyjnego polega na tym, że dzieli się uczniów na grupy (klasy )wg zbliżonego poziomu doświadczeń, rozwoju umysłowego oraz tego samego wieku życia. Dzięki temu zajęcia szkolne można prowadzić na jednym poziomie...

Cechy:

• uczniowie w tym samym wieku tworzą odrębne klasy,

• ...

...się do optymalizacji współpracy nauczyciela informatyki z nauczycielami innych przedmiotów, zmierzająca do integracji treści tych przedmiotów.

Nauczyciel informatyki, pragnący wykorzystać tą koncepcję, powinien już podczas planowania swej pracy dydaktycznej na przyszły rok, skontaktować się z nauczycielami innych przedmiotów w danej klasie i poinformować ich o tych planach, prosząc jednocześnie o wskazanie możliwych obszarów współpracy.

---