D. Buss „Rozwój dziedzin nauki prowadzących do powstania psychologii ewolucyjnej”

Podobieństwa uszkodzeń kości znajdowanych w skamielinach:

- szkielety męskie mają więcej uszkodzeń niż kobiece

- większość uszkodzeń po lewej przedniej stronie (czyli napastnik był praworęczny)

Cel psychologii ewolucyjnej: zrozumienie mechaniki ludzkiego mózgu/umysłu z perspektywy ewolucyjnej. Zbiera dane ze wszystkich dziedzin wiedzy zajmujących się ludzkim umysłem.

Kamienie milowe w rozwoju teorii ewolucji

• Teoria ewolucji przed Darwinem

- Lamarck - jeden z pierwszych naukowców używających słowa „biologia”. Zwierzęta walczą o byt, a ich zakończenia nerwowe wydzielają substancję powodującą powiększanie się narządów biorących udział w tej walce (np. szyja żyrafy po to by mogła jeść liście z wysokich drzew). Podawał dwie przyczyny zmian w formach życia:

a) naturalne dla każdego gatunku skłonności do ewoluowania ku wyższej formie rozwoju

b) czynniki dziedziczne (zmiany spowodowane walką o byt są przekazywane następnym pokoleniom - stąd zwrot o „dziedziczeniu cech nabytych”)

- Cuvier - gatunki co jakiś czas giną w wielkich katastrofach, na ich miejsce pojawiają się nowe (teoria katastrofizmu)

- przeddarwinowskie spostrzeżenia (dowody na zmienność organizmów):

a) podobieństwa strukturalne między gatunkami (np. po 5 palców u ludzi, szympansów i orangutanów)

b) badania porównawcze rozwoju zarodkowego różnych gatunków (uderzające podobieństwa między gatunkami)

c) funkcjonalność narządów zwierząt - wyglądają na zaprojektowane z myślą o konkretnym przeznaczeniu (np. kolce jeża do ochrony przed drapieżnikami)

Jednak brakowało teorii przyczynowej tłumaczącej sposób zachodzenia tych zmian. Dostarczył jej Darwin

• Darwinowska teoria doboru naturalnego

- zastanawiał się nad zjawiskiem adaptacji - przystosowania do środowiska. Zainspirowała go praca Thomasa Malthusa An Essay on the Principle of Population i stwierdzenie, że gatunków jest za dużo by wszystkie przetrwały więc musi istnieć „walka o byt” - jeśli ten proces powtarza się z pokolenia na pokolenie, wynikiem jest powstanie nowego gatunku.

- teoria doboru naturalnego i jej 3 podstawowe elementy:

1) Zróżnicowanie - organizmy żywe różnią się pod wszelkimi możliwymi względami (np. długością skrzydeł, umiejętnościami obronnymi). Zróżnicowanie konieczne by zachodziły procesy ewolucji

2) Dziedziczenie - tylko część zmienności cech jest odziedziczalna (np. potomstwo nie może odziedziczyć zniekształcenia wynikającego z wypadku) i dla ewolucji ważna jest tylko zmienność odziedziczalna

3) Dobór - organizmy o pewnych cechach zostawiają więcej potomstwa, bo te cechy sprzyjają przetrwaniu i/lub reprodukcji

- podstawowy warunek ewolucji na drodze doboru naturalnego: reprodukcja (tu sukces zależny od cech dziedzicznych zwiększających vs. zmniejszających szanse na przetrwanie i spłodzenie potomstwa). Różnicujący sukces reprodukcyjny (określany przez porównanie z innymi organizmami) cech dziedzicznych to istota teorii doboru naturalnego.

- cecha doboru naturalnego to także stopniowalność - potrzeba tysięcy lat, by ukształtowały się znane dzisiaj mechanizmy organiczne. Zjawisko „nacechowanej równowagi”= niektóre zmiany zachodzą wolno, inne szybciej, czasami występują też długie okresy przestoju, po których pojawia się nagła zmiana.

- Dwa rodzaje cech:

1) odgrywające kluczową rolę w przetrwaniu (np. gruczoły potowe u ludzi)

2) odgrywające kluczową rolę w reprodukcji (np. śpiewy różnych gat. ptaków zachęcające partnera)

- Darwin nie doceniał izolacji przestrzennej jako czynnika powstawania nowych gatunków

- Znaczenie teorii ewolucji Darwina:

- wyjaśnienie skąd biorą się nowe gatunki

- wyjaśnienie modyfikacji struktur organicznych w czasie

- wyjaśnienie funkcjonalności struktur organicznych

- wszystkie gatunki połączone w jedno drzewo genealogiczne

- Zarzuty do teorii doboru naturalnego:

- brak spójnej teorii dziedziczenia - Darwin popierał błędną „teorię mieszania” (potomstwo to mieszanina cech rodziców)

- każdy kolejny krok na drodze do ewolucji powinien być korzystny z reprodukcyjnego punktu widzenia - przyrodnicy współcześni Darwinowi nie rozumieli jaki może być pożytek z częściowo wykształconych narządów (na wczesnym etapie ewolucji danego narządu) - ale jak się okazuje, taki pożytek jest, a brak zrozumienia nazywa się „argumentem z ignorancji” lub argumentem „z indywidualnej nieufności” (Dawkins) - to, że przyrodnicy czegoś nie rozumieją, nie znaczy, że jest to błędne

- argumenty zwolenników poglądu o boskim stworzeniu świata

• Nowa Synteza - geny a dziedziczenie cech jednostkowych

- Mendel - dziedziczenie polega na przenoszeniu cech jednostkowych, a nie na ich mieszaniu. Cechy przekazywane potomstwu w genach.

- gen - najmniejsza samodzielna jednostka, którą potomstwo dziedziczy w stanie nienaruszonym

- genotyp - cały zestaw genów posiadanych przez daną jednostkę (genotyp ulega podziałowi, od każdego z rodziców otrzymujemy połowę jego genotypu)

- Nowa synteza - ruch naukowy w l.30. i 40. XX wieku, połączenie teorii doboru naturalnego z teorią dziedziczenia genetycznego

---