*** TYPOLOGIA SPOŁECZEŃSTW ( dla zainteresowanych )

Stwierdzenia dotyczące przemian społecznych ( które stworzyły podstawy dzisiejszych typologii społeczeństw)

1. Stwierdzenie → Dotyczące wykazania ciągłości przemian . Uwarunkowanie stanu dzisiejszego stanem poprzednim. Zmiany zachodzące w społeczeństwie w toku jego rozwoju historycznego są zawsze w pewnym stopniu uwarunkowane stanem poprzednim .

2. Dotyczące istnienie pewnych zależności pośrednich i związków między różnymi elementami struktury społ.czy też między dziedzinami kultury.

3. Dotyczy pewnej stabilizacji struktur czy stanów kultury - inaczej dłuższy okres trwania pewnych stanów dające podstawy do zbudowania typologii.

Społeczeństwo pierwotne (plemienne - w literaturze ang społeczeństwo ludowe)

Wg Turowskiego → Wg badań etnogr. I hist. Są to :

• społeczeństwa małe (kilkutysięczne)

• Główne zajęcia : uprawianie zbieractwa , myślistwo, pasterstwo i rolnictwo( technika wytwarzania oparta na manualnej pracy ludzkiej )

Struktura społeczna społeczeństwa pierwotnego :

• Ogromnie zróżnicowana ze względu na role plemienne , wiek , przyjmowanie sakralnych wtajemniczeń ( przez osoby , które miały decydującą pozycję społeczną )

• Role społeczne nie wynikały z podziału pracy tylko z płci i wieku - szczególną pozycję zajmowali ludzie starsi ( jako przekaziciele tradycji i dośw.życiowego)

Kultura społeczeństw pierwotnych :

• Miała charakter przedpiśmienniczy , przekazywanie dorobku kulturalnego odbywało się drogą ustną bądź bezpośredniego przekazu. Tzw kultura symboliczna .

W współczesnej Afryce elementy kultury dawnych ludów utrzymują się nadal w postaci obcości plemiennej , wrogości , odrębności językowych , obyczajów , sztuki ludowej etc

Społeczeństwo feudalne ( rolnicze , chłopskie) Azja , Ameryka poł , Afryka

• Oparte na produkcji rolniczej ( oparcie technologii produkcji podobnie jak w społ.plemiennym) odnawialne źródła energii.Rolnictwo odegrało dużą rolę w tych społeczeństwach .

• Strukturę osadniczą społ. feudalnego stanowią :

Małe rolnicze wsie i siedziby wielkich właścicieli (dwory , folwarki) oraz przed przemysłowe miasta i miasteczka

Wieś ( rolnictwo ) miasta ( rzemiosło , handel, instytucje i władza administracyjna)

Cechy społ.feudalnego:

• Niska urbanizacja , oparcie struktury społecznej na małych wsiach , mała liczba przed przemysłowych miast i miasteczek

• Można odróżnić charakter stylu życia miejskiego i wiejskiego

• Rozbicie regionalne , społeczne i gospodarcze ( kompleksy dworskie i ziemiańskie autonomiczne całości społeczno - gospodarcze )

• Silne zróżnicowanie horyzontalne społ. kasty , stany, duchowieństwo ( nizsze , wyższe)

• Duże rozbicie regionalne , dzieliło się na „wyspy” społeczne , które miały swoich właścicieli w dworach i pałacach

Kultura społ. feudalnego :

spajająca te społ. to kultura ludowa oraz jej regionalne zróżnicowanie.

Społeczeństwo industrialne ( gwałtowny rozwój produkcji przemysłowej) w 19 wieku w USA , apogeum w 2 wojnie św.

• Społeczeństwo przemysłu fabrycznego

Podstawową cechę modelu społeczeństwa industrialnego jest oparcie techniki wytwarzania na tzw. Pracy uprzedmiotowionej tj. pracy maszyn i urządzeń gosp.

W.Thompson

Para wodna → maszyny → przemysł fabryczny →

Uruchomiła wytworzyły spowodował

Rozwój miast → Społeczeństwa przedindustrialne w SPOŁECZEŃSTWA MIEJSKIE

Przekształciły

• Zmiana proporcji ludności miejskiej i wiejskiej

• Zmiana stylu życia - praca manualna przechodzi w pracę maszyn , źródła energii to surowce kopalne

• Fabryki nie są budowane na odludziu tylko w miastach , zmiana struktury zawodowej , robotnicy przestaną żyć zgodnie z naturą

• Gospodarka została zmieniona na sektor rolnictwa , przemysłu i usług

• Zmiana modelu rodziny rozbicie modelu rodziny wielopokoleniowej na rodzinę dwupokoleniową , zmiana charakteru ról społ kobiety i mężczyzny

• Najważniejszym sektorem był przemysł ciężki , tworzenie się klasy robotniczej, rozwój sieci dróg ,kolei, metropolii

• Ogromna ruchliwość społeczna zarówno wertykalna jak i horyzontalna

Kultura

• Standaryzacja wyborów (ujednolicenie parametrów) ,

• Sformalizowanie wzorów zachowań

• Zracjonalizowanie ludzkich działań (zgodne z rachunkiem zysków i strat)

• Uniformizacja (ujednolicenie) postępowania - umasowienie kultury - upowszechnianie wytworów kultury symbolicznej wśród milionowych odbiorców.

Dalszy proces industr. przeszedł w sposób sztuczny , ustrój komunistyczny narzucił migrację ze wsi do miast. Komunistom wydawało się że jeżeli przeniosą ludzi ze wsi do miast to rozwiną swoją ideologię , klasa robotnicza która stanie się walorem Państwa komunistycznego.

Społeczeństwo postindustrialne ( D.Bell)

Model oparty na charakt.zmian jakie dokonały się w USA i w pewnym stopniu w społ.Europy zach. Zmiana sposobu wytwarzania dóbr materialnych i usług na upowszechnionej automatyzacji .W dziedzinie techniki wytw. Coraz większą rolę odgrywają robotyzacja , urządzenia elektroniczne etc

• Zmniejsza się ilość osób zatrudnionych w przemyśle ciężkim natomiast zwiększa się liczba zatrudnionych w usługach i zawodach wolnych w tzw trzecim sektorze

• Bardzo duże zróżnicowanie społeczne , przejście do następnego rozwoju - warstw społ brak

• Społ.wymusza zmianę miejsca zamieszkania

• Utrata poczucia bezpieczeństwa przez społ

• Społeczeństwo ryzyka i poczucia braku stabilności , duża mobilność społ.

• Przeniesienie przedsiębiorstw przemysłowych uniwersytety ( kuźnia nowego społ)

• Dominacja usług , usługi wysoko wykwalifikowane które obejmują większość sfer życia , oświata też jest swojego rodzaju usługą

• Zanika podział na wieś i miasta ( wsie stają się tak jak miasta heterogeniczne)

• Pojawia się krytyka industrializmu , ruch obrony środowiska

• Społ. postindustrialne staje się społeczeństwem masowym

a ) w znaczeniu ekonomicznym - wytwarzanie dóbr materialnych jest zdominowane przez wielkie korporacje przem-handlowe

b) w znaczeniu społecznym - wiele form aktywności ludzkiej odbywa się w wielkich skupiskach ludzi ( praca w wielkich halach fabrycznych i wielkich zakładach pracy , konsumpcja w anonimowych barach , stołówkach itd. )

c) kultura umasowiona

Społeczeństwo informacyjne - kolejna faza postindustrializmu

• Sieci przekazywania informacji - stają się nowymi komunikatorami

• Bardzo ważną rolę pełnią uczelnie

• 3 faza (tefler) - rozwój technologii , prosumpcja → wytwarzanie rzeczy dla samego siebie

Myśliciel który stworzył koncepcję społ.informatycznego - społ. zdominowanego przez technologię informatyczną

Odrzucił zdanie że najważn. Ośrodkami , które napędzaja społ.są koncerny informatyczne , medialne a nie uniwersytety.

Społeczeństwo informacyjne umożliwia zarówno rozwój demokracji, jak i rozszerzanie się niedemokratycznej władzy korporacji międzyna­rodowych. Zyskują one możliwość takiej kontroli pracowników, która ogranicza ich swobody demokratyczne. Wraz z rozwojem technik informatycznych intensyfikuje się proces globalizacji, który dodatkowo, poza samymi zmianami techniki, wpływa na przemiany społeczne.

Społeczeństwo sieci ( M.Costels)

Koncepcja mówiąca że społwchodzi w nowy etap społ.sieci.Sieć staje się nowym modelem postępu . Sieci nakładają się na siebie . Cała ziemia jest oplatana siecią komunikacyjną. Firmy matki i firmy córki . Zarządzanie się przez sieć daje przewagę elastyczności , sieć lepiej pozwala amortyzować straty

Indywidualizacja - z jednej strony zamykamy się w sobie ale otwieramy się na inne dziedziny.

---